Bài 6: Đơn chất và hợp chất – Phân tử 1. Đơn chất
- Đơn chất là những chất được tạo nên từ một nguyên tố hóa học.
- Phân loại: dựa trên tính chất của từng nguyên tố mà đơn chất được chia thành đơn chất kim loại và đơn chất phi kim.
a) Đơn chất kim loại:
Ví dụ: nhôm, đồng, kẽm, sắt,…
+ Có tính chất dẫn điện, dẫn nhiệt, ánh kim.
+ Các nguyên tử sắp xếp khít nhau và theo một trật tự xác định.
Hình 1: Mô hình tượng trưng một mẫu kim loại đồng (rắn) b) Đơn chất phi kim:
+ Không có những tính chất như đơn chất kim loại (trừ than chì dẫn được điện).
+ Các nguyên tử được liên kết theo một số nhất định và thường là 2.
Ví dụ: hiđro, oxi, lưu huỳnh,…
Hình 2: Mô hình tượng trưng một mẫu khí hiđro (a) và khí oxi (b) 2. Hợp chất
a. Hợp chất là gì?
- Hợp chất là những chất được cấu tạo từ 2 nguyên tố trở lên.
Ví dụ: Nước được tạo nên từ hai nguyên tố hóa học là H và O, muối ăn được tạo nên từ hai nguyên tố hóa học là Na và Cl, axit sunfuric được tạo nên từ 3 nguyên tố hóa học là H, S và O …
- Phân loại:
Hợp chất được phân loại thành:
+ Hợp chất vô cơ như: nước, muối ăn, axit sunfuric,…
+ Hợp chất hữu cơ: metan, đường, xenlulozơ,…
b. Đặc điểm cấu tạo:
Trong hợp chất, nguyên tử của các nguyên tố liên kết với nhau theo một tỉ lệ và một thứ tự nhất định.
Hình 3: Mô hình tượng trưng một mẫu muối ăn (rắn) 3. Phân tử
a. Định nghĩa
- Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử liên kết với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất.
Ví dụ: Nước có hạt hợp thành gồm 2 H liên kết với 1 O; khí hiđro có hạt hợp thành là hai nguyên tử cùng loại liên kết với nhau.
Hình 4: Mô hình tượng trưng một mẫu nước (lỏng)
- Với đơn chất kim loại, nguyên tử là hạt hợp thành có vai trò như phân tử.
b. Phân tử khối
- Cũng như nguyên tử khối, phân tử khối là khối lượng của phân tử tính bằng đơn vị cacbon.
- Cách tính: phân tử khối của một chất bằng tổng nguyên tử khối của các nguyên tử trong phân tử chất đó.
Ví dụ: phân tử khối của nước (H2O) là 1.2 + 16 = 18 đvC 4. Trạng thái của chất
- Mỗi mẫu chất là một tập hợp vô cùng lớn những nguyên tử hay những phân tử.
- Tùy điều kiện về nhiệt độ và áp suất, một chất có thể ở ba trạng thái:
+ Rắn: các hạt sắp xếp khít nhau và dao động tại chỗ.
+ Lỏng: các hạt xếp sát nhau và trượt lên nhau.
+ Khí: các hạt ở rất xa nhau và chuyển động nhanh hơn về nhiều phía.
Hình 5: Sơ đồ ba trạng thái của chất: rắn (a), lỏng (b) và khí (c)
