Soạn bài Củng cố và mở rộng lớp 10 trang 37 Tập 1
Câu 1 (trang 37 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Ba truyện kể Thần Trụ Trời, Thần Sét, Thần Gió giúp bạn hiểu được gì về đặc điểm nội dung và nghệ thuật của truyện thần thoại Việt Nam?
Trả lời:
- Về nội dung: chia làm hai loại:
+ Thần thoại kể về nguồn gốc vũ trụ và muôn loài (thần thoại suy nguyên).
+ Thần thoại kể về cuộc chinh phục thiên nhiên và sáng tạo văn hóa (thần thoại sáng tạo).
→ Thần thoại mang tính nguyên hợp
- Về nghệ thuật:
+ Thần thoại có cốt truyện đơn giản, tập trung vào một nhân vật hoặc là tổ hợp nhiều cốt truyện đơn.
+ Câu chuyện trong thần thoại gắn với thời gian phiếm chỉ, mang tính ước lệ và không gian vũ trụ với nhiều cõi khác nhau.
+ Sử dụng các yếu tổ tưởng tượng, kì ảo.
+ Lối tư duy hồn nhiên, trí tưởng tượng bay bổng.
Câu 2 (trang 37 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Vẽ sơ đồ hoặc lập bảng tổng hợp về các văn bản đã học theo gợi ý sau:
Tác phẩm Ngôi kể Nhân vật chính Sự kiện chính Thần Trụ Trời
Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên
Chữ người tử tù
Trả lời:
Tác phẩm Ngôi kể Nhân vật chính Sự kiện chính Thần Trụ Trời Ngôi thứ ba Thần Trụ Trời Thần Trụ Trời tách
riêng trời và đất.
Chuyện chức Phán
sự đền Tản Viên Ngôi thứ ba Ngô Tử Văn
Cuộc chiến thắng của Ngô Tử Văn dưới
Minh ty.
Chữ người tử tù Ngôi thứ ba Huấn Cao
Huấn Cao cho chữ quản ngục trong những ngày cuối đời
ở nhà lao.
Câu 3 (trang 37 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Tìm đọc một số truyện thần thoại Việt Nam và thế giới. Chọn một tác phẩm mà bạn yêu thích để chỉ ra các yếu tố đặc trưng của truyện thần thoại: cốt truyện, thời gian, không gian, nhân vật, lời kể,…
Trả lời:
- Thần thoại Nữ Oa vá trời (Trung Quốc)
+ Cốt truyện: Truyện kể về sự việc các vị thần đánh nhau, một cột chống trời ở phía Tây Bắc bị sập, gây tai họa khủng khiếp cho con người. Bà Nữ Oa – người sinh ra muôn loài đã không quản khó khăn, vất vả ngày đêm vá trời để cứu loài người.
+ Thời gian: phiếm chỉ, không xác định.
+ Không gian: không gian vũ trụ (trời).
+ Nhân vật chính: bà Nữ Oa.
+ Ngôi kể: ngôi số ba.
Câu 4 (trang 37 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một nét độc đáo của tình huống truyện trong tác phẩm Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ) hoặc Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân).
Trả lời:
Đoạn văn tham khảo
Trong truyện ngắn “Chữ người tử tù”, tình huống truyện xoay quanh cuộc gặp gỡ kì lạ, có phần éo le của những con người phi thường: Huấn Cao và quản ngục. Họ gặp nhau nơi nhà tù của thực dân phong kiến đầy rẫy tội ác và tăm tối trong những ngày cuối cùng của một cuộc đời oanh liệt. Huấn Cao và quản ngục là những con người đặc biệt. Họ đều yêu nghệ thuật, trân trọng và nâng niu nghệ thuật truyền thống. Họ là những con người có thiên lương. Nhưng những bản tính lương thiện ấy lại gặp nhau nơi ngục tù tăm tối. Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện độc đáo đã góp phần làm nổi hình, nổi sắc nhân vật với nét tính cách, phẩm chất cao đẹp. Một Huấn Cao tài hoa, say mê nghệ thuật, bất khuất hiên ngang ngay trước thời khắc sắp rời xa cuộc đời. Một quản ngục trọng người tài, yêu thích nghệ thuật dân tộc. Qua đó, quan niệm nghệ thuật của tác giả cũng được bộc lộ rất rõ: Cái đẹp có thể sinh ra từ nơi cái xấu, cái ác nhưng không thể sống chung và khẳng định sự bất tử cũng như sức mạnh cảm hóa của cái đẹp. Nguyễn Tuân đã thành công trong nghệ thuật xây dựng tình huống truyện độc đáo kết hợp với bút pháp lãng mạn và cách sử dụng từ Hán Việt, lựa chọn hình ảnh, chi tiết tiêu biểu.
