Tiết 6. Từ mượn

(1)

Phßng gd & ®t ch ¬ng mü - Tr êng thcs hoµ chÝnh

(2)

TiÕt 6

(3)

Tiết 6

Từ m ợn

I. Từ thuần việt và từ m ợn.

I. Từ thuần việt và từ m ợn.

1. Ví dụ

Chú bé vùng dậy, v ơn vai một cái bỗng biến thành một

mình cao hơn

tráng sĩ tr ợng

Ví dụ trên thuộc văn bản nào? Nói về điều gì ?

(Trích từ văn bản Thánh Gióng. Nói về sự thay đổi kì lạ của Thánh Gióng )

Dựa vào chú thích sau văn bản Thánh Gióng, em hãy giải thích nghĩa của từ tr ợng, tráng sĩ ?

Phòng gd & đt l ơng sơn - Tr ờng thcs trung sơn

(4)

Tiết 6

Từ m ợn

1. Ví dụ

Chú bé vùng dậy, v ơn vai một cái bỗng biến thành một

tráng sĩ mình cao hơn tr ợng.

tráng sĩ tr ợng.

: Ng ời có sức lực c ờng tráng, chí khí mạnh mẽ, hay làm việc lớn.

: Đơn vị đo độ dài = 10 th ớc TQ cổ tức 3,33m. (ở đây hiểu là rất cao )

- Tráng sĩ - Tr ợng

Theo em, từ

tr ợng, tráng sĩ

 Hai từ này dùng để biểu thị sự vật, hiện t ợng, đặc điểm.

(5)

Tiết 6

Từ m ợn

1. Ví dụ

: Ng ời có sức lực c ờng tráng, chí khí mạnh mẽ, hay làm việc lớn.

: Đơn vị đo độ dài = 10 th ớc TQ cổ tức 3,33m. (ở đây hiểu là rất cao )

- Tráng sĩ - Tr ợng

 Hai từ này dùng để biểu thị sự vật, hiện t ợng, đặc điểm.

Đọc các từ này, các em phải đi tìm hiểu nghĩa của nó. Vậy theo em chúng có nằm trong nhóm từ do ông cha ta sáng tạo ra không?

nếu không thì đ ợc bắt nguồn từ

đâu?

M ợn từ tiếng Hán

=> M ợn từ tiếng Hán

(6)

Bài tập nhanh

Hãy tìm từ ghép Hán Việt có yếu tố sĩ đứng sau?

- Thi sĩ, hiệp sĩ, chiến sĩ, dũng sĩ, nghệ sĩ, đấu sĩ,

bác sĩ…

(7)

TiÕt 6

Tõ m în

I. Tõ thuÇn viÖt vµ tõ m în.

1. VÝ dô

2. Nguån gèc cña tõ m în

Phßng gd & ®t l ¬ng s¬n - Tr êng thcs trung s¬n

(8)

2. Nguån gèc cña tõ m în

? H·y ph©n lo¹i c¸c tõ sau thµnh 2 nhãm: Tõ m în tiÕng H¸n vµ tõ m în c¸c ng«n ng÷ kh¸c ( Ên - ¢u)?

Gèc H¸n Gèc Ên - ©u

sø gi¶,

gan,

giang s¬n, ti vi,

xµ phßng, mÝt tinh,

Ra-®i-«, ®iÖn, ga,

b¬m, X« viÕt, In-t¬-nÐt

(9)

Tiết 6

Từ m ợn

1. Ví dụ

2. Nguồn gốc của từ m ợn - M ợn từ tiếng Hán:

- M ợn từ ngôn ngữ ấn Âu:

? Em có nhận xét gì

về cách viết của các từ m ợn đó?

sứ giả, Giang sơn.

Ti vi, Xà phòng,

mít tinh, Ra-đi-ô,

điện,

Ga.

Bơm,

Xô viết,

In-tơ-nét, gan,

3. Cách viết:

- Một số từ: ti vi, xà phòng, mít tinh, ga.. có nguồn gốc ấn, Âu nh ng đ ợc Việt hoá cao hơn, viết nh chữ Việt.

-

Các từ nh : ra-đi-ô, in-tơ-nét ch a đ ợc Việt hoá hoàn toàn. Khi viết có dấu gạch ngang để nối các tiếng.

(10)

Bài tập nhanh

Tìm một số từ m ợn mà em biết và nói rõ nguồn gốc?

- Sơn hà, nhi đồng, phu nhân … .-> gốc tiếng Hán - Ghi đông, gác đờ bu, pê

đan … .-> gốc ấn Âu

(11)

Qua phÇn t×m hiÓu trªn, em hiÓu thÕ nµo lµ tõ m

în? tõ thuÇn ViÖt?

- Tõ thuÇn ViÖt lµ nh÷ng tõ do «ng cha ta s¸ng t¹o ra.

- Tõ m în lµ nh÷ng tõ ta m în tõ

tiÕng cña n íc ngoµi.

(12)

TiÕt 6

Tõ m în

1. VÝ dô

2. Nguån gèc cña tõ m în 3. C¸ch viÕt:

* Ghi nhí1 ( SGK- 25)

Ii. Nguyªn t¾c m în tõ.

Ii. Nguyªn t¾c m în tõ.

1. VÝ dô

(13)

ý kiến của Bác Hồ

Đời sống xã hội ngày càng phát triển và đổi mới. Có những chữ ta không có sẵn và khó dịch đúng thì cần phải m ợn chữ

n ớc ngoài. Ví dụ: “ độc lập ”, “tự do”, “giai cấp”, “cộng

sản”, … Còn những tiếng ta có, vì sao không dùng mà cũng m ợn chữ n ớc ngoài ? Ví dụ:

Không gọi xe lửa mà gọi “hoả xa”; máy bay thì gọi là “phi cơ” … .

Tiếng nói là thứ của cải vô cùng lâu đời và vô cùng quý báu của dân tộc. Chúng ta phải giữ gìn nó, quý trọng nó, làm cho nó phổ biến ngày càng rộng khắp. Của mình có mà không dùng, lại đi m ợn của n ớc ngoài, đó chẳng phải là

đầu óc quen ỷ lại hay sao

(Hồ Chí Minh toàn tập, tập 10)

(14)

TiÕt 6

Tõ m în

1. VÝ dô

2. Nguån gèc cña tõ m în 3. C¸ch viÕt:

* Ghi nhí1 ( SGK- 25)

1. VÝ dô

Theo em, viÖc m în tõ

cã t¸c dông g×?

- MÆt tÝch cùc: lµm giµu ng«n ng÷ d©n téc

- MÆt tiªu cùc: lµm cho ng«n ng÷ d©n téc bÞ pha t¹p

Em h·y rót ra kÕt luËn

vÒ nguyªn t¾c m în tõ?

2. NhËn xÐt.

- Kh«ng nªn m în tõ n íc ngoµi mét c¸ch tuú tiÖn.

* Ghi nhí 2 ( SGK- 25)

Iii. LuyÖn tËp.

(15)

Bài tập 1

Ghi lại các từ m ợn trong từng ví dụ và cho biết các từ

đó m ợn từ tiếng n ớc nào?

a) Đúng ngày hẹn, bà mẹ vô cùng ngạc nhiên vì trong nhà tự nhiên có bao nhiêu là sính lễ.

b) Ngày c ới, trong nhà Sọ Dừa cỗ bàn thật linh đình, gia nhân chạy ra chạy vào tấp lập.

c) Ông vua nhạc pốp Mai-cơn Giắc-xơn đã quyết định nhảy vào lãnh địa in-tơ-nét với việc mở một trang chủ riêng.

Đáp án

a): M ợn từ tiếng Hán Việt: vô cùng, ngạc nhiên, tự nhiên, sính lễ.

b): M ợn từ tiếng Hán Việt: Gia nhân.

c): M ợn từ tiếng Anh: pốp, Mai-cơn Giắc-xơn, in-tơ-nét.

(16)

Bài tập 2

Xác định nghĩa của từng tiếng tạo thành từ Hán Việt?

Đáp án

Khán giả:

_{ng ời xem}

Thính giả:

^{ng ời} ^nghe

Độc giả:

^{ng ời} ^đọc

a,

b)

Yếu điểm:

điểm quan trọng

Yếu l ợc:

^{Tóm tắt} ^{những điều} ^{quan trọng}

(17)

Bài tập 3

Hãy kể tên một số từ m ợn theo yêu cầu?

- phát phiếu học tập - HS làm việc theo nhóm.

Đáp án

a. Là tên các đơn vị đo l ờng: mét, lít, km, kg...

b. Là tên các bộ phận của chiếc xe đạp

^:

ghi- đông, pê-đan, gác- đờ- bu...

c. Là tên một số đồ vật

^:

ra-đi-ô, vi-ô-lông...

(18)

Tiết 6

Từ m ợn

1. Ví dụ

2. Nguồn gốc của từ m ợn 3. Cách viết:

* Ghi nhớ1 ( SGK- 25)

1. Ví dụ

- Mặt tích cực: làm giàu ngôn ngữ dân tộc

- Mặt tiêu cực: làm cho ngôn ngữ dân tộc bị pha tạp 2. Nhận xét.

- Không nên m ợn từ n ớc ngoài một cách tuỳ tiện.

* Ghi nhớ 2 ( SGK- 25)

Ngoài từ thuần Việt chúng ta còn vay m ợn nhiều từ của tiếng n ớc ngoài ( từ Tiếng

Hán và từ ấn Âu ) để biểu thị những sự vật, hiện t ợng, đặc điểm…mà Tiếng Việt ch a có từ thích hợp. Việc m ợn từ giúp cho tiếng Việt của chúng ta thêm giàu đẹp và

phong phú. Tuy nhiên, không nên lạm dụng, dùng từ m ợn một cách tuỳ tiện

(19)

Các thầy cô giáo đã

quan tâm theo dõi !