ibaotucom
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG ?
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
TRƯỜNG THPT BÌNH CHÁNH
TỔ NGỮ VĂN
ibaotucom
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG ?
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
III. TỔNG KẾT
IV. BÀI TẬP
ibaotucom
I. TÌM HIỂU CHUNG
ibaotucom
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
- Sinh năm 1937, quê gốc ở Quảng Trị.
- Cuộc đời gắn bó sâu sắc với xứ Huế.
- Người có vốn hiểu biết sâu rộng trên nhiều lĩnh vực, nhất là lịch sử, địa lí, văn hóa Huế.
- "Một trong những nhà văn viết kí hay nhất".
- Các tác phẩm tiêu biểu: Ngôi sao trên đỉnh Phu Văn Lâu, Rất nhiều ánh lửa, Ai đã đặt tên dòng sông?, Ngọn núi ảo ảnh, Lời tạ từ gửi một dòng sông,...
- Phong cách nghệ thuật: Kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất
trí tuệ và trữ tình, lối hành văn hướng nội, mê đắm, tài hoa.
ibaotucom
I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác phẩm
a. Thể loại: bút kí.
b. Tiêu đề: ″Ai đã đặt tên cho dòng sông?″ → giàu chất thơ.
c. Đề tài: Viết về sông Hương và xứ Huế.
d. Nội dung: miêu tả vẻ đẹp
của sông Hương từ nhiều góc độ
như thiên nhiên văn hoá, lịch sử và
nghệ thuật.
ibaotucom
I. TÌM HIỂU CHUNG 2. Tác phẩm
e. Đoạn trích:
- Vị trí:
Bài kí gồm 3 phầnThuộc phần đầu của bài ký
+ Đoạn 1: Từ đầu tới quê hương xứ sở: hành trình của sông Hương và vẻ đẹp tự nhiên đầy mê hoặc của nó.
Chặng 1: Từ đầu tới Chân núi Kim Phụng: Sông Hương ở thượng nguồn
Chặng 2: Tiếp theo tới bát ngát tiếng gà: Sông Hương ở ngoại vi thành phố Huế
Chặng 3: Còn lại: Sông Hương giữa lòng thành phố Huế và khi đi ra khỏi thành phố
+ Đoạn 2: Tiếp theo đến hết: Dòng sông của lịch sử,
âm nhạc, thi ca và vẻ đẹp đời thường.
ibaotucom
ibaotucom
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
ibaotucom
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 1
3
Dòng sông lịch sử , âm nhạc thi ca và vẻ đẹp đời thường
2
Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
4
Hình tượng cái tôi
của tác giả
ibaotucom
1. Nhan đề: Ai đã đặt tên cho dòng sông ?
- Nhan đề “Ai đã đặt tên cho dòng sông ?” đã dẫn dắt người đọc đến với cội nguồn tên gọi của dòng Hương thơ mộng.
- Bài bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông ?” đã lí giải tên dòng sông bằng một huyền thoại mĩ lệ của người dân làng Thành Chung.
- Lấy tên nhan đề cho bài bút kí dưới hình thức của một câu hỏi nhằm mục đích dẫn dắt, gợi mở người đọc về nguồn gốc tên gọi của dòng sông, nói lên những khát vọng, niềm tự hào của con người khi muốn mang cái đẹp, tiếng thơm để gây dựng, vun đắp cho văn hóa, lịch sử của xứ Huế.
- Thể hiện được niềm biết ơn đối với những con người đã khai phá vùng đất
này, bộc lộ niềm tự hào về vẻ đẹp của đất nước.
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
Vẻ
đẹp
phong
phú
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- Lời mở đầu đoạn trích là lời khẳng định đầy tự hào:
“Trong những dòng sông đẹp ở các nước mà tôi thường nghe nói đến, hình như chỉ sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất.”
+ Đặt vị trí sông Hương ngang bằng với những dòng sông đẹp của thế giới.
+ Sông Hương của riêng Huế, chỉ thuộc về một thành
phố duy nhất.
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- Vẻ đẹp hùng vĩ bởi sự hoang dại, sức sống mãnh liệt:
+ Sông Hương hiện lên như
+ Các từ “ và “ gợi liên tưởng
thú vị về người thiếu nữ xinh đẹp, yêu tự do, thích ca hát, nhảy múa đầy quyến rũ, tràn đầy nhựa sống.
Giữa lòng Trường Sơn, sông
Hương đã sống một nửa cuộc đời
của mình như một cô gái Di-gan
phóng khoáng và man dại.
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- Vẻ đẹp hùng vĩ bởi dòng chảy mạnh mẽ, hung hãn: “Trước khi về đến vùng châu thổ êm đềm, nó là một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác,
vào những đáy vực bí ẩn, và cũng có lúc nó trở nên dịu dàng và say đắm giữa
những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng.”
+ Được so sánh, như “một bản trường ca của rừng già” .
+ Thủ pháp điệp cấu trúc “ câu văn dài, trùng điệp.
+ Dùng nhiều từ mang cảm giác mạnh :
cùng sự liên tưởng, so sánh tự do, táo
bạo...
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
-Vẻ đẹp rất thơ mộng và trữ tình khiến người ta không khỏi say mê, cảm thán bằng “vẻ dịu dàng, say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”.
+ Tính từ : vẻ đẹp thùy mị, hiền dịu.
+ Hai từ : gợi dòng chảy êm đềm, nhẹ nhàng, mê hoặc.
+ Màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng: vẻ đẹp
quyến rũ.
ibaotucom
“Rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng.
Nhưng chính rừng già nơi đây, với cấu trúc đặc biệt có thể lý giải được về mặt khoa học, đã chế ngự sức mạnh bản năng ở người con gái của mình để khi ra khỏi rừng, sông Hương nhanh chóng mang một
, trở thành
”
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- Rừng già đã “chế ngự sức mạnh bản năng” trở thành sông Hương “dịu dàng và trí tuệ”.
- “Đóng kín tâm hồn sâu thẳm” ở cửa rừng.
- Là “người mẹ phù sa ”của vùng văn hoá đế đô -> tạo nên, gìn giữ và bảo tồn văn hóa.
Vẻ đẹp bí ẩn, sâu thẳm của dòng sông như một sinh thể sống động.
=> Bằng sự quan sát tinh tế, trí tưởng phong phú; với nghệ thuật so sánh, nhân hoá tài hoa, táo bạo, nhà văn đã phát hiện, khắc hoạ
đầy cá tính, có chiều sâu tâm hồn, có nhân cách và trí tuệ của sông Hương.
- Các từ “gan dạ”, “trong sáng”, “dịu dàng”, “trí tuệ”, “người mẹ phù sa”:
tô đậm thêm nét nữ tính, yêu kiều của nàng Hương đắm say và bí ẩn.
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
ibaotucom
Dãy Trường Sơn Ngã ba Tuần
Điện Hòn Chén Nguyệt Biều,
Lương Quán Chùa Thiên Mụ
Cồn Hến
Bao Vinh
Vĩ Dạ
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- “ mơ màng”: gợi tả hình ảnh một giấc ngủ đẹp, đầy quyến rũ. Hình ảnh cánh đồng đầy hoa dại gợi một không gian trong trẻo, thơ mộng.
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- Sông Hương gợi cảm, quyến rũ, “uốn mình theo những đường cong thật mềm”.
- Dưới góc nhìn nhân hóa: sông Hương như người
con gái chủ động đi tìm người tình hằng mong đợi. Đó
là “cuộc tìm kiếm có ý thức ”.
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- Phép liệt kê: điện Hòn Chén; vấp Ngọc Trản, bãi Nguyệt Biều, Lương Quán, đồi Thiên Mụ...
- Sử dụng nhiều động từ chỉ đường nét -> dòng chảy trữ tình của con sông: “chuyển hướng - vòng qua - vẽ một hình cung - ôm lấy - xuôi dần... ”
-> sông Hương hiện lên chân thực, sắc nét, có hồn như
một sinh thể có hồn, giàu sức sống.
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- : âm vang của dòng chảy; “vượt qua”- hành trình gian truân, vất vả
- So sánh: ;
liệt kê:
vẻ đẹp hùng vĩ, hiểm trở của núi non như bức tranh với những đường nét và hình khối.
- So sánh:
vẻ đẹp nên thơ, trữ tình.
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- Vẻ đẹp đa màu và biến ảo, phân quang màu sắc trên nền trời tây nam thành phố:
“sớm xanh, trưa vàng, chiều tím” lộng lẫy như một đóa hoa .
Đồi Vọng Cảnh
ibaotucom
Trưa vàng
Những ngọn đồi này tạo nên những mảng phản quang nhiều màu sắc trên nền trời tây nam thành phố,
“sớm xanh, trưa vàng, chiều tím” ….
Chiều tím
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- Giữa đám quần sơn lô xô, sông Hương như trầm
mặc hẳn đi. Bởi nàng đang đi qua một
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- Thông qua các hình ảnh, từ ngữ:
+
gợi không khí cổ kính.
+ : vẻ đẹp trầm tư, mang nhiều nỗi niềm tâm sự.
+ Được so sánh :
là sự trải nghiệm, chân lí.
+ : là chất thơ
trong sáng mang âm hưởng hoài
niệm.
ibaotucom
Đó là vẻ đẹp trầm mặc nhất của sông Hương, như
triết lí, như cổ thi, kéo dài mãi đến lúc mặt nước
phẳng lặng của nó gặp tiếng chuông chùa Thiên Mụ…
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- → gặp thành phố như đến với điểm hẹn tình yêu.
- Tác giả so sánh sông Hương với những dòng sông nổi
tiếng trên thế giới, sông Hương chỉ thuộc về một thành phố duy nhất, giống như người con gái chung thủy.
- Sông Hương mang đến cho Huế một vẻ đẹp cổ xưa dân dã:
, trôi đi chậm như một mặt hồ.
- Người con gái đắm say tình tứ khi bên người mình yêu,
người con gái tài hoa .
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
-
+
-> sông Hương như một thực thể sống động, có niềm tin, tâm trạng khi tìm lại được chính mình.
+ -> vẻ đẹp thanh thoát của sông
Hương và cầu Tràng Tiền.
+
-> tác giả tự hào khi so sánh sông Hương với các con sông nổi tiếng trên thế
giới.
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
-
+ Sông Hương - “điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”, sông Hương chảy chậm, điệu chảy lững lờ vì nó quá yêu thành phố của mình.
-> chất âm nhạc thể hiện ở nhịp điệu êm đềm của bài bút kí bởi những câu
văn dài nối tiếp nhau.
ibaotucom
2. Vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương
- Sông Hương êm dịu, mềm mại, chậm rãi, ngập ngừng
như có không nỡ rời xa
thành phố -> như một người tình bịn rịn, lưu luyến khi tạm biệt cố nhân.
=> Tác giả chủ yếu cảm nhận vẻ đẹp sông Hương từ góc độ tình yêu khiến sông Hương hiện lên như một người con gái
chung tình, hết lòng vì tình yêu.
ibaotucom
Hành trình vượt ghềnh thác
Hành trình đi tìm tình yêu
Hành trình về biển cả, rời xa người tình
Mãnh liệt, phóng khoáng
và man dại
Gợi cảm, tình tứ, đắm say
Lưu luyến,
vấn vương, chung tình
ibaotucom
3. Dòng sông lịch sử , âm nhạc, thi ca và vẻ đẹp đời thường
- Hoàng Phủ Ngọc Tường đã nhìn thấy từ dòng sông những dấu tích lịch sử; từng nhánh rẽ của dòng sông, đến
cũng hàm ẩn một phần lịch sử:
+ Nhà văn đã ngược về quá khứ để khẳng định vai trò của dòng sông Hương trong lịch sử dân tộc. Từ thời đại các Vua Hùng, sông Hương là
+ Trong những thế kỉ trung đại, với tên gọi Linh Giang, nó đã
ibaotucom
3. Dòng sông lịch sử , âm nhạc, thi ca và vẻ đẹp đời thường
- Sông Hương là một nhân chứng lịch sử của Huế, của đất nước:
chứng kiến những mất mát đau thương của các cuộc khởi nghĩa thế kỉ XIX,...
- Sông Hương như một công dân có ý thức trách nhiệm sâu sắc với đất nước:
..
- Là một người con gái anh hùng: cùng gắn bó với Huế qua nhiều cuộc chiến đấu anh
hùng trong thời kì trung đại, đến cách mạng tháng Tám,...
ibaotucom
3. Dòng sông lịch sử , âm nhạc, thi ca và vẻ đẹp đời thường
- Dòng sông âm nhạc: toàn bộ âm nhạc cổ điển Huế, những bản đàn theo suốt cuộc đời Kiều và bản Tứ đại cảnh đều được sinh thành trên sông nước sông Hương.
- Sông Hương trong thi ca:
+ trong cái nhìn tinh tế của Tản Đà.
+ Là vẻ đẹp hùng tráng trong thơ Cao Bá Quát.
+ Nỗi quan hoài vạn cổ vạn cổ với bóng chiều bảng lảng trong thơ Bà Huyện Thanh Quan.
+ Nó đột khởi thành sức mạnh phục sinh của tâm hồn trong thơ Tố Hữu.
ibaotucom
3. Dòng sông lịch sử , âm nhạc, thi ca và vẻ đẹp đời thường
- Sông Hương với cuộc đời:
+ Sông Hương là nhân chứng nhẫn nại và kiên cường qua những thăng trầm của cuộc đời.
+ Khi nghe lời kêu gọi, nó biết cách tự hiến mình
làm một chiến công, để rồi nó trở về với cuộc sống đời
thường, làm một người con gái dịu dàng của đất nước.
ibaotucom
- Cái tôi trữ tình là một thuật ngữ thuộc lĩnh vực Lý luận Văn học, chỉ tâm trạng, cảm xúc, cảm nhận của tác giả, là tâm hồn của riêng tác giả trước hiện thực khách quan. Qua cái tôi trữ tình, người đọc có thể cảm nhận được những suy nghĩ, tư tưởng và quan niệm...của tác giả trước cuộc đời.
- Cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường trong "Ai đã đặt tên cho dòng
sông?" là cái tôi mê đắm, , uyên bác và có tình yêu say đắm quê hương, xứ
sở, đặc biệt với Huế và Hương giang.
ibaotucom
- Miêu tả vẻ đẹp của dòng sông Hương từ góc nhìn địa lý
- Tài hoa trong việc sử dụng ngôn ngữ và các biện pháp nghệ thuật cùng trí tưởng tượng phong phú.
+ Cẩn trọng và kì công đúc kết từng câu từng chữ tinh tế, tất cả những câu văn miêu tả sông Hương đều đẹp đến lạ lùng.
- Cái tôi tài hoa, mê đắm của ông cảm nhận được không chỉ một vẻ thuần nhất
của dòng sông mà còn rất nhiều vẻ đẹp phong phú khác
ibaotucom
- Miêu tả sông Hương, nhà văn dường như thông thuộc từng bước đi, ngã rẽ, dòng chảy. Không chỉ biết chỗ nào cuộn xoáy, chỗ nào yên ả...
- Ông thậm chí phát hiện được những điều mà ngay cả người Huế cũng không nghĩ đến.
- Cái tôi uyên bác của nhà văn đã khám phá và phát hiện những đặc điểm văn
hóa thú vị của sông Hương.
ibaotucom
- Yêu Huế, yêu Hương giang, nhà văn mới có được những rung cảm mãnh liệt như vậy.
- Tình cảm đặc biệt ấy hóa thành những dòng chảy
trong tâm hồn nhà văn để rồi tạo nên cả cái tôi mê đắm, tài hoa và uyên bác.
- Tình yêu Hoàng Phủ Ngọc Tường dành cho Hương giang thực ra chính là tình
yêu tha thiết, mãnh liệt dành cho đất nước.
ibaotucom
TÀI : kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và tính trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức sâu rộng về triết học, văn hoá, lịch sử, địa lí,... tất cả được phô diễn trong lối hành văn hướng nội súc tích, mê đắm và tài hoa.
TÂM : Tình yêu, niềm tự hào tha thiết, sâu lắng của tác giả dành cho dòng sông quê
hương, cho xứ Huế
thân yêu.
ibaotucom
III. TỔNG KẾT
ibaotucom
III. TỔNG KẾT
b. Nghệ thuật:
– Đọan trích là đoạn văn xuôi súc tích và đầy chất thơ về sông Hương với những cảm xúc sâu lắng được tổng hợp từ một vốn hiểu biết phong phú về văn hóa, lịch sử, địa lí và một trí tưởng tượng sáng tạo độc đáo.
– Văn phong tao nhã, hướng nội, tinh tế và tài hoa, có sự đan cài giữa chất trữ tình và tự sự, giữa nghị luận sắc bén và tư duy đa chiều.
a. Nội dung:
– Bài kí ngợi ca dòng sông Hương và rộng hơn là vùng đất cố đô Huế đẹp thơ mộng hữu tình, ca ngợi lịch sử vẻ vang của Huế, ca ngợi văn hóa và tâm hồn người Huế.
– Tác giả coi sông Hương là biểu tượng cho tất cả những gì là vẻ đẹp của cảnh và người đất đế đô này.
– Bài kí chứng tỏ sự gắn bó máu thịt, tình yêu
thiết tha với Huế và một vốn hiểu biết sâu sắc về
nền văn hóa đất cố đô của tác giả.
ibaotucom
VI. BÀI TẬP
ibaotucom
IV. BÀI TẬP
Lập sơ đồ hình cây về vẻ đẹp thiên nhiên sông Hương.
.
ibaotucom
Đoạn thơ tham khảo:
( Thu Bồn) Tạm biệt
Bởi vì em dắt anh lên những ngôi đền cổ Chén ngọc giờ chìm dưới đáy sông sâu
Những lăng tẩm như hoàng hôn chống lại ngày quên lãng
Mặt trời vàng và mắt em nâu Xin chào Huế một lần anh đến Để ngàn lần anh nhớ trong mơ Em rất thực nắng thì mờ ảo Xin đừng lầm em với cố đô
Áo trắng hỡi thuở tìm em không thấy Nắng mênh mang mấy nhịp Tràng Tiền Nón rất Huế nhưng đời không phải thế Mặt trời lên từ phía nón em nghiêng Nhịp cầu cong và con đường thẳng Một đời anh tìm mãi Huế nơi đâu
Con sông dùng dằng con sông không chảy Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu
Tạm biệt Huế với em là tiễn biệt
Hải Vân ơi xin người đừng tắt ngọn sao khuya Tạm biệt nhé với chiếc hôn thầm lặng
Anh trở về hoá đá phía bên kia
ibaotucom
CHÚC CÁC BẠN HỌC TỐT
ibaotucom
PHỤ LỤC
Nguồn tư liệu:
- Sách giáo viên Ngữ văn 12.
- Sách giáo khoa Ngữ văn 12.
- Chuẩn kiến thức Ngữ văn 12.
- Thư viện bài giảng Violet.
Microsoft Office
Microsoft Windows.
