Soạn bài Những cái nhìn hạn hẹp
* Chuẩn bị đọc
Câu 1 (trang 33 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Em hãy chia sẻ với bạn về những điều em quan sát được khi nhìn bầu trời từ những vị trí khác nhau.
Trả lời:
Bầu trời trong quan sát của mỗi người từ vị trí khác nhau đều đem đến cảm giác khác như:
- Từ trong lớp học, em có thể thấy bầu trời qua khung cửa sổ, một màu xanh lục nhạt kết hợp với màu trắng của những đám mây tạo cho em cảm giác yên bình, dễ chịu lạ thường.
- Từ tầng thượng của toà nhà cao tầng, em có thể thấy một bầu trời rộng lớn, choáng ngợp với những chú chim tung cánh bay gợi cho em cảm nhận về một bầu trời của tự do.
- Trên đường đi, những bầu trời và đám mây trôi theo hướng đi của em tạo cảm giác như bầu trời luôn đồng hành cùng em trên mọi nẻo đường.
Câu 2 (trang 33 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Qua phim ảnh, sách vở, em biết những gì, hoặc hình dung thế nào về các ông thầy bói ngày xưa?
Trả lời:
Qua phim ảnh, sách vở, em thấy những ông thầy bói ngày xưa thường mặc đồ đen, hay đeo kính tròn màu đen, thường bị mù và trông không đáng tin. Họ thường mang theo quyển sách, mấy đồng xu hay mai rùa và hành nghề ở đền, chùa, miếu.
* Trải nghiệm cùng văn bản
1. Suy luận: Do đâu mà chú ếch này “cứ tưởng” trời “là cái vung”, còn mình “là chúa tể”?
Chú ếch này “cứ tưởng” trời “là cái vung”, còn mình “là chúa tể” vì chú sống lâu ngày trong một cái giếng nhỏ, xung quanh nó chỉ có vài con nhái, cua, ốc bé nhỏ, hễ nó cất kiếng kêu ồm ộp là những con vật kia hoảng sợ. Vậy nên nó nghĩ là mình “là chúa tể”
ở đây.
2. Dự đoán: “Xem voi” mà chỉ dùng tay “sờ” thì kết quả sẽ như thế nào?
“Xem voi” mà chỉ dùng tay “sờ” thì kết quả sẽ không chính xác, bởi chúng ta sẽ chỉ
sờ được ít nhiều một bộ phận của con voi.
* Suy ngẫm và phản hồi
Nội dung chính của “Ếch ngồi đáy giếng”: Câu chuyện nói về một con ếch sống trong một cái giếng chật hẹp khiến nó hiểu lầm về thế giới bên ngoài và dẫn đến hậu quả là bị con trâu dẫm bẹp.
Nội dung chính của “Thầy bói xem voi”: Câu chuyện kể về 5 ông thầy bói mù xem voi và đưa ra quan điểm bằng cái nhìn phiến diện của mình.
Câu 1 (trang 35 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Tóm tắt nội dung câu chuyện và xác định đề tài của hai văn bản trên.
Trả lời:
- Tóm tắt
+ Ếch ngồi đáy giếng: Một con ếch sống trong một cái giếng nhỏ nên nó nghĩ trời chỉ
nhỏ bằng cái vung. Và nó coi mình là chúa tể bởi mỗi khi nó kêu thì động vật xung quanh nó đều thấy sợ. Một ngày nọ, mưa xuống, nước dâng lên và ếch ra khỏi giếng.
Nó đi lại nghênh ngang và bị một con trâu đi qua dẫm bẹp.
+ Thầy bói xem voi: Năm ông thầy bói mù góp tiền biếu người quản voi để xem xem con voi có hình thù như thế nào. Mỗi ông sờ một bộ phận của voi: ông sờ vòi bảo con voi sun sun như con đỉa; ông sờ ngà bảo con voi chần chẫn như cái đòn càn; ông sờ tai bảo con voi như cái quạt thóc; ông sờ chân nói con voi như cột đình; ông sờ đuôi lại bảo con voi tun tủn như cái chổi sể cùn. Ai cũng cho rằng mình mới đúng không ai nhường ai thành ra cãi nhau rồi đánh nhau toác đầu chảy máu.
- Đề tài
+ Ếch ngồi đáy giếng: Phê phán tầm hiểu biết, tầm nhìn hạn hẹp, thói huênh hoang, kiêu ngạo. Bài học về tính khiêm tốn, luôn học hỏi, tìm tòi mở rộng hiểu biết.
+ Thầy bói xem voi: Phải biết nhìn mọi việc dưới cái nhìn khách quan, nhiều chiều, tránh bảo thủ, phiến diện.
Câu 2 (trang 35 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Để thể hiện những hành động sai lầm của một nhân vật nào đó, tác giả truyện ngụ ngôn thường đặt nhân vật ấy trước một tình huống có nhiều nguy cơ phạm sai lầm. Tình huống đó trong văn bản Ếch ngồi đáy giếng, Thầy bói xem voi là gì?
Trả lời:
Tình huống trong văn bản là
- Ếch ngồi đáy giếng: con ếch huênh hoang, hiểu biết hạn hẹp, coi mình là “chúa tể”, hậu quả là bị con trâu dẫm bẹp.
- Thầy bói xem voi: năm ông thầy bói phiến diện, luôn cho mình là đúng, không biết nhường nhịn nhau và cuối cùng đánh nhau toác đầu, chảy máu.
Câu 3 (trang 36 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Nêu ấn tượng của em về nhân vật con ếch (Ếch ngồi đáy giếng) , năm ông thầy bói (Thầy bói xem voi) . Các nhân vật này thể hiện những đặc điểm gì của nhân vật trong truyện ngụ ngôn?
Trả lời:
- Ấn tượng của em về nhân vật ếch và năm ông thầy bói là:
+ Ếch ngồi đáy giếng: một con vật nhỏ bé nhưng có thói kiêu căng, tầm nhìn hạn hẹp, thiếu hiểu biết, suy nghĩ nông cạn.
+ Thầy bói xem voi: đều là những người mù, không nhìn thấy nhưng luôn cho mình là đúng và rất bảo thủ.
- Các nhân vật này thể hiện những đặc điểm của nhân vật trong truyện ngụ ngôn là:
+ Nhân vật trong truyện ngụ ngôn thường là loài vật hay con người và đều không có tên.
+ Các nhân vật thường không có tên riêng mà sẽ được gọi bằng các danh từ riêng.
+ Sử dụng hình ảnh các nhân vật trong truyện ngụ ngôn nhằm đưa ra bài học triết lí nhân sinh sâu sắc.
Câu 4 (trang 36 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Em rút ra được những bài học gì từ các truyện Ếch ngồi đáy giếng, Thầy bói xem voi?
Trả lời:
- Bài học từ truyện Ếch ngồi đáy giếng:
+ Hoàn cảnh sống thường sẽ tác động đến suy nghĩ, lối sống của mỗi người.
+ Phê phán những người có thái độ cao ngạo, coi thường người khác, suy nghĩ thiếu hiểu biết, nông cạn,…
+ Chúng ta cần biết khiêm tốn, nhìn nhận vấn đề với cái nhìn toàn cảnh, luôn học hỏi, mở rộng vốn hiểu biết của bản thân.
- Bài học từ truyện Thầy bói xem voi:
+ Bài học về đánh giá sự vật, hiện tượng bằng cái nhìn khách quan + Tôn trọng, thấu hiểu và lắng nghe ý kiến của người khác.
Câu 5 (trang 36 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Theo em, cách đọc hiểu một truyện ngụ ngôn và đọc hiểu một truyện cổ tích có gì khác nhau ?
Trả lời:
Mỗi thể loại truyện thường dựa vào những đặc trưng khác nhau → cách đọc hiểu khác nhau:
Truyện ngụ ngôn Truyện cổ tích
- Đặc trưng tình huống truyện thường là đời thường, gần gũi với cuộc sống thường ngày.
- Đặc trưng tình huống truyện là mang yếu tố tưởng tượng, kỳ ảo.
- Nhân vật trong truyện thường được gọi bằng danh từ chung, không tìm hiểu về ngoại hình, tính cách.
- Bài học về đạo đức, lối sống được rút ra từ câu chuyện.
- Những nhân vật trong truyện thường là những nhân vật được lí tưởng hoá, thần thánh hóa.
- Đưa ra bài học về luật nhân quả, thiện ác.
Câu 6 (trang 36 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Em hãy:
- Sưu tầm một số văn bản truyện ngụ ngôn và tranh ảnh, phim hoạt hình minh họa các truyện ngụ ngôn ấy (nếu có)
- Thể hiện cảm nhận của mình về một trong các truyện ngụ ngôn (đã học, đã đọc) bằng cách ghi nhật kí đọc truyện, vẽ tranh minh họa, ...
Trả lời:
- Sưu tầm:
Ba chú lợn con
Cáo và quạ
- Trong tất cả các truyện ngụ ngôn mà em đã đọc qua, có lẽ câu chuyện khiến em ấn tượng nhất là câu chuyện “Cáo và quạ”. Câu chuyện kể về một con cáo tinh ranh đang tìm thức ăn. Nó nhìn thấy quạ trên cây có một miếng phô mai ngon, nó tìm cách lừa quạ hát và miếng phô mai rơi xuống và cáo đã lấy được. Câu chuyện phê phán những người luôn tìm cách lừa người khác và nhắc nhở chúng ta đừng bao giờ bị đánh lừa bởi những lời nói ngon ngọt và đường mật của người khác, hãy nhớ rằng suy nghĩ thật kỹ và cẩn thận trước khi làm một việc gì đó.
