Soạn bài Phục hồi tầng ozone: Thành công hiếm hoi của nỗ lực toàn cầu
Lê My
* Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 84 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức):
1.Bạn có hay theo dõi tin tức không? Bạn thường theo dõi tin tức trên những kênh truyền thông nào và quan tâm đến những gì khi tiếp nhận tin tức?
2. Bạn biết gì về tầng ozone và đã bao giờ nghe về việc tầng ozone bị thủng?
Trả lời:
1.
- Tôi thường xuyên theo dõi tin tức để cập nhật thông tin hàng ngày.
- Tôi thường theo dõi tin tức trên kênh truyền thông như: VTV, ANTV, … - Tôi thường quan tâm tới các khía cạnh diễn ra trong đời sống xã hội văn hóa
trong ngày.
2.
- Theo tôi được biết, tầng ozone là một tấm chắn bảo vệ trái đất khỏi những tác nhân lớn của vũ trụ như tia cực tím của mặt trời hay các thiên thạch…
- Tôi đã từng nghe về việc tầng ozone bị thủng và tôi rất lo lắng về điều đó.
* Đọc văn bản
1. Nhan đề và những thông tin trong phần sa-pô của văn bản có gì đáng chú ý?
Trả lời:
Nhan đề và những thông tin trong phần sa-pô của văn bản đã khái quát được nội dung và vấn đề chính của văn bản.
2.Theo dõi thông tin về tầng ozone và vai trò của nó:
Trả lời:
- Tầng ozone nằm ở độ cao khoảng 15-40 km so với bề mặt trái đất, thuộc tầng bình lưu và có vai trò như một lớp “kem chống nắng” che chắn cho hành tinh khỏi tia cực tím (UV).
3. Chú ý thông tin về hợp chất CFC?
Trả lời:
- Hợp chất CFC đầu tiên ra mắt thế giới vào năm 1930, được xem là hóa chất hoàn hảo: rẻ tiền, nhiều ứng dụng (chất đẩy trong bình xịt sơn, chất làm lạnh trong máy lạnh, tủ lạnh) và không tham gia phản ứng hóa học.
4. Hai nhà khoa học Mô-li-nơ và Rao-lân đã phát hiện sự thật gì về chất CFC?
Trả lời:
- Hai nhà khoa học Mô-li-nơ và Rao-lân đã phát hiện sự thật về chất CFC:
+ Ở thượng tầng khí quyển, các phân tử khí CFC bị phân hủy dưới tia UV.
Sau đó, mỗi nguyên tử Cl tự do sẽ "cướp lấy" một nguyên tử O, khiến O3 (khí ozone) nay chỉ còn là O2 (khí oxygen), tức là "bào" lớp ozone.
5. Những tổn hại to lớn mà chất CFC gây ra đối với tầng ozone đã được diễn giải như thế nào?
Trả lời:
- Những tổn hại to lớn mà chất CFC gây ra đối với tầng ozone đã được diễn giải bởi nhóm nhà hóa học khí quyển do bà Xu-đần Xô-lơ-mơn (Susan Solomon) dẫn đầu cuộc thám hiểm ở Nam Cực để tìm câu trả lời. Câu trả lời hoàn toán giống với kết quả nghiên cứu trước đó của Mô-li-nơ và Rao-lân vào năm 1974.
6. Liên hợp quốc đã có những nỗ lực gì nhằm xóa sổ các hóa chất có hại cho tầng ozone?
Trả lời:
- Liên hợp quốc đã có những nỗ lực nhằm xóa sổ các hóa chất có hại cho tầng ozone:
+ Đàm phán về một hiệp ước xóa sổ các hóa chất có hại cho tầng ozone - chủ yếu là CFC.
+ Đưa ra nghị định thư Mông-tơ-rê-an có hiệu lực từ năm 1989.
7. Những nhân tố nào làm nên thành công của nỗ lực hồi phục tầng ozone?
Trả lời:
- Những nhân tố làm nên thành công của nỗ lực hồi phục tầng ozone:
+ Những cá nhân cụ thể đã "kích hoạt" quá trình thay đổi quỹ đạo của nhân loại.
+ Công chúng, sự đồng thuận của quốc tế và hành động nhất quán toàn cầu.
* Sau khi đọc
Nội dung chính: Văn bản đề cập tới thành công, phát minh vĩ đại trong việc phục hồi tầng ozone, đảm bảo sự an toàn cho Trái Đất và tránh những tác nhân gây hại cho sức khỏe con người.
Câu 1 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức):
Thông tin chính của văn bản là gì? Đó là thông tin khoa học hay thông tin thời sự chính trị? Vì sao?
Trả lời:
- Thông tin chính trong văn bản là viết về quá trình hành động phục hồi tầng ozone của toàn cầu.
- Thông tin này là thông tin khoa học, vì thông tin này nói đến vấn đề mang tính toàn cầu, có sự góp sức của các nhà nghiên cứu khoa học và nó thuộc lĩnh vực khoa học đời sống.
Câu 2 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức):
Hãy nhận xét về cách đặt nhan đề và cách triển khai nội dung của văn bản.
Trả lời:
- Nhan đề của văn bản ngắn gọn và đã truyền tải được thông tin chính về vấn đề được nhắc đến trong văn bản.
- Về cách triển khai nội dung:
+ Tác giả đặt vấn đề.
+ Triển khai nội dung theo một hệ thống.
+ Trình tự thống nhất.
+ Có sử dụng các kí hiệu phi ngôn ngữ để làm dẫn chứng.
=> Nội dung văn bản đã được triển khai một cách mạch lạc, logic và dễ hiểu.
Câu 3 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức):
Theo bạn, ngôn ngữ của văn bản này đã đáp ứng được những yêu cầu nào của một bản tin? Bạn có đồng tình khi người đưa tin coi nhà nghiên cứu khoa học là “thám tử”, “tuyến phòng thủ” và nỗ lực phục hồi tầng ozone là "cuộc chiến"?
Trả lời:
- Ngôn ngữ của văn bản đã đáp ứng được tính đơn giản, ngắn gọn, rõ ràng của một bản tin.
- Bạn có đồng tình khi người đưa tin coi nhà nghiên cứu khoa học là “thám tử”,
“tuyến phòng thủ” và nỗ lực phục hồi tầng ozone là trận chiến. Việc phục hồi tầng ozone là quá trình lâu dài và có sự khó khăn, cần có sự góp sức của các nhà nghiên cứu khoa học tìm kiếm và đưa ra các giải pháp giúp phục hồi tầng ozone.
Câu 4 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức):
Hãy đánh giá tính hiệu quả của việc đưa phương tiện phi ngôn ngữ vào văn bản.
Trả lời:
- Tín hiệu phi ngôn ngữ trong văn bản là hình ảnh mô phỏng lỗ thủng tầng ozone ở Nam Cực giai đoạn 1979-2019.
- Việc đưa kí hiệu phi ngôn ngữ vào trong văn bản có tính hiệu quả cao, làm tăng tính trực quan cho thông tin, người đọc dễ dàng hình dung hơn về thông tin và các số liệu được đưa ra.
Câu 5 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức):
Nêu quan điểm chính của tác giả bài viết. Hãy bàn luận về quan điểm ấy.
Trả lời:
- Quan điểm chính của tác giả bài viết là nỗ lực phục hồi tầng ozone là sự thành công của nỗ lực toàn cầu, chung tay góp sức bảo vệ Trái Đất.
+ Theo tác giả, lỗ thủng tầng ozone là một vấn đề nghiêm trọng và với nỗ lực của một cá nhân hay một tổ chức thì không thể nào “vá” được lỗ thủng đó. Quá trình phục hồi tầng ozone cũng là một trong số những thành công hiếm hoi của nỗ lực toàn cầu và chỉ trong một thời gian không dài, tầng ozone đã cơ bản được phục hồi, cuộc sống của con người quay trở về quỹ đạo cuộc sống.
+ Các nhà khoa học – những “thám tử” đã ngày đêm nghiên cứu, tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến thủng tầng ozone và từ đó đề ra các giải pháp trực quan nhằm “vá” lại lỗ thủng đó. Nỗ lực phục hồi tầng ozone như một trận chiến lâu dài, và người dân trên Trái Đất là những người đang chiến đấu để bảo vệ bản thân, gia đình, bạn bè, ... khỏi cái chết.
=> Quan điểm của tác giả là một quan điểm đúng đắn, có sự góp sức, nỗ lực của toàn cầu mà tầng ozone dần được phục hồi.
Câu 6 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức):
Hãy tìm hiểu một số vấn đề trên thế giới hiện nay cần đến những nỗ lực toàn cầu và chỉ ra những lí do đẫn đến sự thành công hay chưa thành công trong việc giải quyết những vấn đề ấy.
Trả lời:
- Vấn đề đang được quan tâm trên thế giới hiện nay và cần đến những nỗ lực toàn cầu là vấn đề về rác thải nhựa.
+ Việt Nam hiện đang đứng thứ 17 trong 109 quốc gia về lượng phát thải nhựa phát sinh hàng năm. Hoạt động xử lý CTRSH ở nước ta hiện nay là đem đi chôn lấp, việc tái chế, tái sử dụng chiếm tỉ lệ rất nhỏ và phụ thuộc phần lớn vào việc nhặt phế liệu có thể tái chế của hệ thống thu gom phế liệu không chính thức.
- Về vấn đề suy giảm rác thải nhựa hiện nay vẫn chưa thật sự được giải quyết triệt để, sự nỗ lực toàn cầu chưa được áp dụng triệt để trong việc này, trên thế giới vẫn còn nhiều người dân chưa ý thức rõ về sự nguy hại của rác thải nhựa và chưa có sự đồng lòng toàn cầu hợp sức giải quyết vấn đề.
Câu 7 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức):
Từ hai văn bản Phục hồi tầng ozone: Thành công hiếm hoi của nỗ lực toàn cầu (Lê My) và Sự sống và cái chết (Trịnh Xuân Thuận), bạn suy nghĩ gì về sự tồn vong của nhân loại và Trái Đất?
Trả lời:
- Về sự tồn vong của nhân loại và Trái Đất: cả nhân loại và các loài sinh vật trên Trái Đất đều phải đối mặt với sự tồn vong, sự đấu tranh để sống sót. Sự tồn vong là một quy luật thiết yếu trong cuộc sống, là một vòng tuần hoàn không thể phá vỡ, con người luôn phải nỗ lực để sống sót.
- Tuy nhiên, thời gian sinh tồn dài hay ngắn sẽ phụ thuộc vào ý thức bảo vệ, xây dựng của con người.
Câu 8 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức):
Theo bạn, thế nào là một bản tin có giá trị?
Trả lời:
- Theo tôi, bản tin có giá trị là bản tin phải trả lời được những câu hỏi cơ bản về một vấn đề, một sự kiện nào đó mà tác giả muốn thông tin.
+ Các thông tin được nêu trong bản tin có sự mạch lạc, chính xác và có tính khách quan, thuyết phục được người đọc tin vào những thông tin đó.
* Kết nối đọc – viết
Bài tập (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 - Kết nối tri thức):
Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ của bạn về giải pháp làm giảm rác thải nhựa trên toàn cầu.
Phương pháp giải:
Dựa vào những thông tin về vấn đề rác thải nhựa và các giải pháp được đề ra nhằm giải quyết vấn đề này trên toàn cầu để viết đoạn văn.
Bài viết tham khảo
Ô nhiễm môi trường biển do rác thải nhựa đã trở thành vấn đề môi trường toàn cầu, được Chính phủ các nước, các tổ chức quốc tế, nhà khoa học và người dân trên toàn thế giới hết sức quan tâm.Nhận thức được tầm quan trọng của việc cần phải giải quyết vấn đề rác thải nhựa đại dương, các nước trên thế giới đang nỗ lực xây dựng một thỏa thuận toàn cầu có tính ràng buộc pháp lý để các quốc gia cùng chung sức chấm dứt ô nhiễm nhựa.Việt Nam là một thành viên tích cực thúc đẩy thỏa thuận đó, đồng thời thực hiện nhiều biện pháp để giảm thiểu rác thải nhựa đại dương.Chung tay vì một đại dương không rác thải nhựaThạc sỹ Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Cục trưởng Cục Kiểm soát tài nguyên và bảo vệ môi trường biển, hải đảo (Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam), nhận định biển và đại dương là nguồn sống, không gian sinh tồn vô cùng quan trọng của con người và là nền tảng cơ bản cho phát triển bền vững.Tuy vậy, biển và đại dương hiện nay đang phải đối mặt với nhiều vấn đề nghiêm trọng, điển hình nhất là ô nhiễm rác thảihttps://www.vietnamplus.vn/tags/%c3%b4-nhi%e1%bb%85m- r%c3%a1c-th%e1%ba%a3i.vnp, trong đó chiếm tỷ trọng lớn và thời gian phân hủy lâu nhất là rác thải nhựa.Các nghiên cứu khoa học và quan sát gần đây cho thấy rác thải nhựa đại dương và hạt vi nhựa được ghi nhận xuất hiện ở mọi nơi trong môi trường biển của Trái Đất.Đặc biệt, Việt Nam xếp thứ tư trong danh sách những nước làm phát sinh ô nhiễm nhựa biển trên toàn thế giới, sau Trung Quốc, Indonesia và Philippines.Tại Hội nghị thượng đỉnh G7 tổ chức vào tháng 6/2018 tại Canada, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã hoan nghênh Sáng kiến “Đại dương không rác thải nhựa” và kêu gọi một cơ chế hợp tác toàn cầu với sự chung tay hành động của các quốc gia để các đại dương luôn mãi xanh, đầy ắp tôm cá và không còn phế thải nhựa như là một di sản tốt đẹp để lại cho các thế hệ mai sau.Tại Lễ ra quân toàn quốc chống rác thải nhựa diễn ra vào ngày 9/6/2019 tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã nhấn mạnh: “Rác thải nhựa là thách thức môi trường toàn cầu lớn thứ hai sau biến đổi khí hậu.”Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cũng nhấn mạnh sự cần thiết và xem kinh tế tuần hoàn là một trong những giải pháp để giải quyết ô nhiễm rác thải nhựa.Ô nhiễm môi trường biển do rác thải nhựa đã trở thành vấn đề môi trường toàn cầu, được chính phủ các nước, các tổ chức quốc tế, nhà khoa học và người dân trên toàn thế giới hết sức quan tâm. Đặc
biệt, trong vòng hơn một năm qua, ngày càng có nhiều quốc gia đưa ra tuyên bố khu vực kêu gọi hành động toàn cầu về ô nhiễm nhựa, xem xét đến các yếu tố có tính ràng buộc về mặt pháp lý.Cùng với đó, cần xây dựng một cơ chế hợp tác toàn cầu hiệu quả để tạo động lực và gắn kết hành động của các quốc gia cũng là một trong những mục tiêu quan trọng trong “Sáng kiến không rác thải nhựa trong thiên nhiên” của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF);
trong đó, WWF đặt mục tiêu hỗ trợ các quốc gia, khu vực để “Thiết lập một thoả thuận toàn cầu có tính ràng buộc pháp lý để các quốc gia cùng chung sức chấm dứt ô nhiễm nhựa.”
Nhận thức được tầm quan trọng của việc cần phải giải quyết vấn đề rác thải nhựa đại dương, quán triệt tinh thần “Việt Nam - thành viên có trách nhiệm của Liên hợp quốc” và tiếp tục khẳng định những cam kết của Việt Nam đối với cộng đồng quốc tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã giao Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam chủ động, tích cực tham gia quá trình xây dựng và đã có những đóng góp bước đầu đối với việc hình thành một Thoả thuận toàn cầu giải quyết vấn đề rác thải nhựa đại dương.
