Lễ rửa làng của người Lô Lô
* Trước khi đọc
Câu 1 (trang 84 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Hãy kể ngắn gọn một phong tục thể hiện nếp sống gắn bó với thiên nhiên của người Việt Nam (xưa hoặc nay) mà em được biết
Trả lời:
Ngày tết gạo mới, người Việt Nam sẽ làm mâm cơm thắp hương ông bà tổ tiên, các vị thần linh đất, trời vì đã cho người dân một mùa màng bội thu, nhân dân ta cũng cầu mong một mùa thu hoạch sau cũng tương tự như vậy.
Câu 2 (trang 84 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Hẳn em đã từng được nghe giới thiệu về quy tắc hoặc luật lệ của một trò chơi hay hoạt động nào đó. Hãy nêu một vài ấn tượng của em xung quanh việc giới thiệu này.
Trả lời:
Việc giới thiệu này giúp em hiểu rõ hơn về cách chơi, và đôi khi là một số mẹo chơi để có thể dành chiến thắng.
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:
1. Liên hệ: Thời điểm thường được chọn để tổ chức lễ hội trên mọi miền đất nước?
Thời điểm thường được chọn để tổ chức lễ hội trên mọi miền đất nước là khi kết thúc vụ mùa hay say khi thu hoạch xong.
2. Chú ý: Cách dẫn dắt người đọc vào thông tin chính của văn bản
Tác giả đã giới thiệu về Người Lô Lô sau đó giới thiệu về những nghi thức cổ truyền của họ.
3. Theo dõi: Thời điểm diễn ra lễ rửa làng và những việc cần chuẩn bị cho ngày lễ?
- Thời điểm diễn ra lễ rửa làng: cứ ba năm một, vào thời điểm tháng 5 hoặc tháng 6 âm lịch.
- Những việc cần chuẩn bị cho ngày lễ: thống nhất ngày lễ rủa làng, mời thầy chúng và phân công mọi người sắm sanh đồ lễ; một ngày trước khi tổ chức lễ rửa làng, người dân chuẩn bị lễ vật gồm thẻ hương, chén nước, giấy trúc và con gà trống.
4. Theo dõi: Sự miêu tả chi tiết các món đồ lễ?
“Đoàn người còn có hai con dê (được cho là có mùi đặc trưng để xua đuổi tà ma), một con gà trống trắng, rượu ngô, hạt ngô, cỏ, kiếm gỗ, kiếm sắt, ba cành lau, ba cành đào, ba cành mận, miếng vải đỏ, đôi sừng trâu và cây tre to …. theo từng hàng dọc ở giữa tây tre giả làm con ngựa.”
5. Theo dõi: Các bên tham dự lễ đã phải làm gì khi những đoàn hành lễ đi quanh làng bản?
- Khi đoàn hành lễ đi quanh làng bản, các bên tham dự lễ phải làm:
+ hai người dắt hai con dê
+ người vác cây tre giả hình ngựa, người quấy hạt ngô, người xách gà trống trắng cùng các cành đào, mận, lau, vải đỏ, …
+ gia chủ phải chuẩn bị sẵn hình nhân cùng hai bó củi và hai bó cỏ đề ngầm bồi dưỡng công xua đuổi tà ma cho thầy cúng.
6. Theo dõi: Tác động tinh thần tích cực của lễ rửa làng?
Tác động tinh thần tích cực của lễ rửa làng:
- Mọi người thấy nhẹ nhõm hơn và tin tưởng vào một tương lai tươi sáng phía trước.
- Các cô gái diện những bộ váy áo đẹp làm dáng.
- Những chàng trai phấn khởi lớn giọng bên chén rượu nồng thơm.
- Các cụ ông, cụ bà anh ánh nét cười nhìn con cháu vui vầy sum họp.
7. Chú ý: Những quy định nghiêm ngặt về hoạt động sau ngày lễ chính?
- Sau 9 chính, người lạ mới được bước vào làng vì người Lô Lô tin rằng nếu để người lạ vào làng thì họ sẽ lại mang đến tà ma, khiến cho buổi lễ không còn linh thiêng nữa.
* Sau khi đọc
Nội dung chính “Lễ rửa làng của người Lô Lô”:
Văn bản viết về lễ rửa làng của người Lô Lô – một dân tộc có số dân ít nhất tại Việt Nam. Qua lời kể của tác giả, người đọc thấy được toàn cảnh nghi lễ linh thiêng này của người Lô Lô, từ đó bộc lộ niềm tự hào và trân trọng đối với bản sắc văn hoá truyền thống.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Nêu những thông tin chính về lễ rửa làng mà em tiếp nhận được từ văn bản (có thể trình bày dưới hình thức một sơ đồ với các phần: thời điểm diễn ra hoạt động; sự chuẩn bị và diễn biến của hoạt động; ý nghĩa của hoạt động;…).
Trả lời:
- Thời điểm diễn ra hoạt động: cứ ba năm một lần, vào thời điểm tháng 5 hoặc tháng 6 âm lịch.
- Sự chuẩn bị và diễn biến của hoạt động:
+ Sự chuẩn bị: người Lô Lô ngồi lại cùng nhau để chọn ngày lễ, thống nhất việc mời thầy cúng và phân công mọi người sắm đồ lễ. Người dân chuẩn bị lễ vật gồm thẻ hương, chén nước, giấy trúc và con gà trống trước ngày tổ chức lễ. Tối hôm trước, thầy cúng sẽ thắp hương rồi đặt giấy trúc và chén nước xuống góc nhà để khấn xin tổ tiên đồng ý.
+ Diễn biến: Đoàn người gồm thầy cúng chính, thầy cúng phụ, một số nam giới trong làng đi theo hỗ trợ đi khắp các nhà trong làng bản, vừa đi vừa gõ chiêng trống rộn ràng. Đồ lễ mang theo đoàn người gồm hai con dê, một con gà trống trắng, rượu ngô, hạt ngô, cỏ, kiếm gỗ, kiếm sắt, ba cành lau, ba cành đào, ba cành mận, miếng vải đỏ, đôi dừng trâu và cây tre to giả làm con ngựa. Tới nhà nào gia chủ phải chuẩn bị sẵn hình nhân cùng hai bó củi và hai bó cỏ đề bồi dưỡng cho thầy cúng.
- Ý nghĩa của hoạt động: Mọi người đều thấy nhẹ nhõm hơn và tin tưởng vào một tương lai phía trước.
Câu 2 (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Theo em, mục đích của tác giả khi viết văn bản này là gì? Tác giả đã thực hiện mục đích đó như thế nào?
Trả lời:
- Theo em, mục đích của tác giả khi viết văn bản này là giới thiệu với người đọc về một nghi lễ lạ và ý nghĩa của người Lô Lô/
- Tác giả đã mô tả rất chi tiết những hành động theo quá trình nghi lễ diễn ra, không quên nhấn mạnh những điểm lạ về lễ vật và cách thức tiến hành.
Câu 3 (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Văn bản nhắc đến nhiều hoạt động diễn ra trong lễ rửa làng của người Lô Lô. Hoạt động nào trong đó phải được thực hiện theo luật lệ, hoạt động nào nằm ngoài luật lệ?
Trả lời:
- Hoạt động theo luật lệ: chọn ngày tổ chức, sắm đồ lễ, mời thầy cúng làm lễ khấn xin tổ tiên đồng ý, diễu hành trong làng với các đồ lễ và dụng cụ cần thiết, tiếp đón đoàn diễu hành, thực hiện việc không để người lạ vào nhà trogn vòng 9 ngày sau nghi lễ.
- Hoạt động nằm ngoài luật lệ: tụ tập vui chơi, uống rượu, …
Câu 4 (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Tính cộng đồng của các hoạt động trong ngày lễ đã được tô đậm qua những thông tin cụ thể nào?
Trả lời:
- Tính cộng đồng của các hoạt động trong ngày lễ đã được tô đậm qua những thông tin cụ thể: “người Lô Lô ngồi lại cùng nhau chọn ngày tổ chức lễ rửa làng, thống nhất việc mời thầy cúng và phân công mọi người sắm sanh đồ lễ”, “đoàn người sẽ cùng nhau đi khắp các nhà, suốt các hang cùng ngõ hẻm trong làng bản, vừa đi vừa gõ chiêng trống rộn ràng nhằm đánh thức những điều …. ám ảnh”, “Mọi người hoan hỉ ăn tiệc, uống rượu mừng rồi mới ai về nhà nấy”
Câu 5 (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Qua đọc văn bản Lễ rửa làng của người Lô Lô, em rút ra được kinh nghiệm gì về cách tạo lập loại văn bản giới thiệu về quy tắc hoặc luật lệ của một trò chơi hay hoạt động?
Trả lời:
Qua đọc văn bản trên, em rút ra được kinh nghiệm về cách tạo lập loại văn bản giới thiệu về quy tắc hoặc luật lệ của một trò chơi hay hoạt động:
- Chỉ ra thời gian hoạt động (nếu có)
- Diễn biến của hoạt động - Ý nghĩa của hoạt động
- Cảm nghĩ của bản thân về hoạt động.
* Viết kết nối với đọc
Bài tập (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Viết đoạn văn (khoảng 5 -7 câu) nêu cảm nhận của em về những giá trị sống được bộc lộ qua lễ rửa làng của người Lô Lô.
Đoạn văn tham khảo:
Giá trị sống được bộc lộ qua lễ rửa làng của người Lô Lô một cách rất sâu sắc và đáng trân trọng. Đó chính là việc một cộng đồng dân tộc cùng tụ họp lại để cùng tạo lên một nghi lễ lạ lùng nhưng không kém phần ý nghĩa. Từ nghi lễ rửa làng, con người càng ngày càng trở nên gắn bó, hoà thuận với nhau hơn. Bởi vì trong tất cả các khâu diễn ra nghi lễ, họ luôn làm việc cùng nhau và giúp đỡ nhau hết lòng. Nghi lễ đã giúp cho tất cả mọi người đều cảm thấy nhẹ nhõm và tin tưởng vào một tương lai tốt đẹp phía trước.
