Lễ rửa làng của người Lô Lô
* Trước khi đọc
Câu 1 (trang 84 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 ):
Hãy kể ngắn gọn một phong tục thể hiện nếp sống gắn bó với thiên nhiên của người Việt Nam (xưa hoặc nay) mà em được biết
Trả lời:
Phong tục thờ cúng của người Tày – Thờ Thần Thổ Nông là một trong những nét văn hóa đặc sắc riêng của Người Tày. Thần Thổ Nông là vị thần thổ địa cai quản mảnh đất mà dân bản sinh sống. Khi bắt đầu một sẳn xuất một vụ mới, người Tày lại chuẩn bị nghi lẽ, đồ cúng để thờ các vị thần thổ nông, mong cho một năm mới an lành, cây cối tốt tươi, mùa mang bội thu.
Câu 2 (trang 84 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 ):
Hẳn em đã từng được nghe giới thiệu về quy tắc hoặc luật lệ của một trò chơi hay hoạt động nào đó. Hãy nêu một vài ấn tượng của em xung quanh việc giới thiệu này.
Trả lời:
Một vài ấn tượng của em xung quanh việc giới thiệu về quy tắc hoặc luật lệ của một trò chơi hay hoạt động là:
- Ấn tượng về việc chuẩn bị dụng cụ trước khi bắt đầu vào trò chơi.
- Ấn tượng về phần thưởng dành cho người thắng cuộc.
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:
1. Liên hệ: Thời điểm thường được chọn để tổ chức lễ hội trên mọi miền đất nước?
Trả lời:
Thời điểm thường được chọn để tổ chức lễ hội trên mọi miền đất nước là khi xong xuôi mùa vụ.
2. Chú ý: Cách dẫn dắt người đọc vào thông tin chính của văn bản Trả lời:
Cách dẫn dắt vào thông tin chính của văn bnar vô cùng độc đáo, tác giả đã giới thiệu những nét chính về đặc điểm, phong tục tập quán của người Lô Lô.
3. Theo dõi: Thời điểm diễn ra lễ rửa làng và những việc cần chuẩn bị cho ngày lễ?
Trả lời:
- Thời điểm diễn ra lễ rửa làng là theo định kì, cứ ba năm một, vào thời điểm tháng 5 hoặc tháng 6 âm lịch.
- Những việc cần chuẩn bị cho ngày lễ:
+ Một ngày trước khi tổ chức lễ rửa làng, người dân chuẩn bị lễ vật gồm một thẻ hương, chén nước, giấy trúc và con gà trống.
+ Đoàn người thực hiện lễ cúng vào ngày hôm sau sẽ cùng nhau đi khắp nhà, suốt các hang cùng ngõ hẻm trong bản làng, vừa đi vừa gõ chiếng trống rộn ràng…
4. Theo dõi: Sự miêu tả chi tiết các món đồ lễ?
Trả lời:
Đồ lễ gồm hai con dê, một con gà trống trắng, rượu ngô, hạt ngô, cỏ, kiếm gỗ, kiếm sắt, ba cành lau, ba cành đào, ba cành mận, miếng vải đỏ, đôi sừng trâu và cây tre to.
5. Theo dõi: Các bên tham dự lễ đã phải làm gì khi những đoàn hành lễ đi quanh làng bản?
Trả lời:
+ Có hai người dắt hai con dê
+ Những người còn lại, người thì vác cây tre giả hình ngựa, người quấy hạt ngô, người xách gà trống trắng cùng các cành đào, mận, lau, vải đỏ… theo sau thầy cúng đi vào từng nhà người dân.
6. Theo dõi: Tác động tinh thần tích cực của lễ rửa làng?
Trả lời:
Tác động tinh thần tích cực của lễ rửa làng:
Mọi người nhẹ nhõm hơn và tin tưởng vào một tương lai tươi sáng, làng bản từ nay sẽ phong quang, sạch sẽ và mọi việc sẽ thuận lợi may mắn.
7. Chú ý: Những quy định nghiêm ngặt về hoạt động sau ngày lễ chính?
Trả lời:
Những quy định nghiêm ngặt về hoạt động sau ngày lễ chính là:
Phải 9 ngày sau người lạ mới được bước vào làng vì người Lô Lô cho rằng nếu để người lạ đến, tà ma lại cứ thế theo vào và như vậy lễ sẽ không thiêng nữa. Mếu chẳng may người lạ vào làng thì người đó phải sửa soạn lễ vật để cúng lại, bù vào lễ cúng đã bị họ làm mất thiêng.
* Sau khi đọc
Nội dung chính: Văn bản nói về nét đẹp truyền thống trong phong tục “Lễ rửa làng” của người Lô Lô. Từ đó thấy được bản sắc văn hóa độc đáo của cộng đồng dân tộc thiểu số Việt Nam.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 ):
Nêu những thông tin chính về lễ rửa làng mà em tiếp nhận được từ văn bản (có thể trình bày dưới hình thức một sơ đồ với các phần: thời điểm diễn ra hoạt động; sự chuẩn bị và diễn biến của hoạt động; ý nghĩa của hoạt động;…).
Trả lời:
Những thông tin chính về lễ rửa làng mà em tiếp nhận được từ văn bản:
- Thời điểm diễn ra hoạt động: theo định kì, cứ ba năm một, vào thời điểm tháng 5 hoặc tháng 6 âm lịch.
- Sự chuẩn bị:
+ Một ngày trước khi tổ chức lễ rửa làng, người dân chuẩn bị lễ vật gồm một thẻ hương, chén nước, giấy trúc và con gà trống.
+ Đoàn người thực hiện lễ cúng vào ngày hôm sau sẽ cùng nhau đi khắp nhà, suốt các hang cùng ngõ hẻm trong bản làng, vừa đi vừa gõ chiếng trống rộn ràng…
- Diễn biến:
+ Đoàn người đi làm lễ rửa làng mang theo đồ lễ, đi khắp các nhà, suốt các hang cùng ngõ hẻm trong làng bản, vừa đi vừa gõ chiêng trống rộn ràng nhằm đánh thức những điều đẹp đẽ ngủ quên và xua đi những rủi ro ám ảnh.
+ Đoàn người tới nhà nào thì gia chủ nhà đó phải chuẩn bị sẵn hình nhân cùng hai bó củi và hai bó cỏ để ngầm bồi dưỡng công xua đuổi tà ma cho thầy cúng với thái độ cung kính, thành khẩn.
+ Xong phần lễ, mọi người hoan hỉ ăn tiệc, uống rượu mừng, bắt đầu 3 năm yên ổn làm ăn.
+ Sau lễ cúng, phải 9 ngày sau người lạ mới được bước vào làng, nếu chẳng may người lạ vào làng, người đó phải sửa soạn lễ vật để cúng lại, bù vào lễ cúng đã bị họ làm mất thiêng.
- Ý nghĩa của hoạt động:
+ Thể hiện ước vọng tốt lành cho cuốc sống ấm no.
+ Là tín ngưỡng dân gian và nét đẹp truyền thống góp phần làm giàu có thêm cho bản sắc của cộng đồng dân tộc thiểu số Việt Nam.
Câu 2 (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 ):
Theo em, mục đích của tác giả khi viết văn bản này là gì? Tác giả đã thực hiện mục đích đó như thế nào?
Trả lời:
- Mục đích của tác giả khi viết về văn bản này là giới thiệu về lễ rửa làng của người Lô Lô
- Tác giả đã thực hiện mục đích đó bằng cách miêu tả lại chi tiết diễn tiến của lễ rửa làng, từ lúc chuẩn bị cho buổi lễ, cách tiến hành nghi lễ, đến khi nghi lễ kết thúc.
Câu 3 (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 ):
Văn bản nhắc đến nhiều hoạt động diễn ra trong lễ rửa làng của người Lô Lô. Hoạt động nào trong đó phải được thực hiện theo luật lệ, hoạt động nào nằm ngoài luật lệ?
Trả lời:
Văn bản nhắc đến nhiều hoạt động diễn ra trong lễ rửa làng của người Lô Lô.
- Trong đó nhiều hoạt động phải thực hiện theo luật lệ là:
+ Lễ hội được diễn ra 3 năm một và được tổ chức vào tháng 5 hoặc tháng 6.
+ Trước ngày lễ rửa làng 1 ngày, người dân chuẩn bị lễ vật gồm thẻ hương, chén nước, giấy trúc và con gà trống để thầy cúng thắp hương xin tổ tiên đồng ý cho tổ chức lễ rửa làng.
+ Thầy cúng và đoàn người sẽ mang lễ vật đi khắp các ngõ ngách quanh làng để xua đuổi tà ma và đánh thức những điều đẹp đẽ.
+ Gia chủ phải chuẩn bị hai bó cỏ, 2 bó củi và hình nhân để ngầm trả công cho thầy cúng với lòng thành kính.
- Các hoạt động không phải thực hiện theo luật lệ là: Xong phần lễ, mọi người hoan hỉ ăn tiệc, uống rượu mừng, bắt đầu 3 năm yên ổn làm ăn.
Câu 4 (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 ):
Tính cộng đồng của các hoạt động trong ngày lễ đã được tô đậm qua những thông tin cụ thể nào?
Trả lời:
Tính cộng đồng của các hoạt động trong ngày lễ đã được tô đậm qua những thông tin cụ thể là:
- Cứ ba năm một, vào thời điểm tháng 5 hoặc tháng 6 âm lịch, người Lô Lô ngồi lại cùng nhau chọn ngày tổ chức lễ rửa làng, thống nhất việc mời thầy cúng và phân công mọi người sắm sanh đồ lễ.
- Trước ngày lễ rửa làng 1 ngày, người dân chuẩn bị lễ vật gồm thẻ hương, chén nước, giấy trúc và con gà trống để thầy cúng thắp hương xin tổ tiên đồng ý cho tổ chức lễ rửa làng.
- Thầy cúng và đoàn người sẽ mang lễ vật đi khắp các ngõ ngách quanh làng để xua đuổi tà ma và đánh thức những điều đẹp đẽ.
- Xong phần lễ, mọi người hoan hỉ ăn tiệc, uống rượu mừng, bắt đầu 3 năm yên ổn làm ăn.
Câu 5 (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 ):
Qua đọc văn bản Lễ rửa làng của người Lô Lô, em rút ra được kinh nghiệm gì về cách tạo lập loại văn bản giới thiệu về quy tắc hoặc luật lệ của một trò chơi hay hoạt động?
Trả lời:
- Giới thiệu chung về trò chơi hay hoạt động.
- Nêu thời gian, địa điểm diễn ra trò chơi/hoạt động và những công việc cần chuẩn bị.
- Miêu tả/giới thiệu chi tiết về quy tắc hoặc luật lệ của một trò chơi/hoạt động.
- Nêu ý nghĩa của trò chơi/hoạt động.
* Viết kết nối với đọc
Bài tập (trang 87 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 ):
Viết đoạn văn (khoảng 5 -7 câu) nêu cảm nhận của em về những giá trị sống được bộc lộ qua lễ rửa làng của người Lô Lô.
Đoạn văn tham khảo:
Mỗi dân tộc đều có những nét đẹp văn hóa và phong tục tập quán riêng, đối với người Lô Lô cũng vậy. Khi xong xuôi mùa vụ, người Lô Lô lại nghĩ tới việc tổ chức lễ rửa làng vào một ngày đẹp trời với những ước vọng tốt lành cho cuộc sống ấm no.
Lễ rửa làng của người Lô Lô thể hiện ước muốn vụ mùa bội thu, mưa thuận gió hòa, mang bình yên và ấm no đến cho người dân. Hơn thế, xong phần lễ mọi người cảm thấy nhẹ nhõm hơn và tin tưởng vào một tương lai tươi sáng phía trước, bản làng từ nay sẽ phong quang sạch sẽ và mọi việc sẽ được thuận lợi, may mắn. Có thể thấy lễ rửa làng của người Lô Lô là một tín ngưỡng dân gian và nét đẹp truyền thống góp phần làm giàu có thêm cho bản sắc của cộng đồng dân tộc thiểu số Việt Nam.
