Thuỷ tiên tháng Một
* Trước khi đọc:
Câu 1 (trang 78 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
“Thời tiết bây giờ khó lường thật!” – Đó là lời nhận xét ta vẫn thường nghe. Em có cảm nhận gì về những lo lắng ẩn chứa trong đó?
Trả lời:
Những lo lắng ẩn chứa trong đó khá rõ ràng, vì mỗi khi thời tiết thay đổi thì hầu như sẽ ảnh hưởng tới tâm trạng con người.
Câu 2 (trang 78 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Qua quan sát trực tiếp hoặc qua tìm hiểu các nguồn thông tin, em đã biết được những thay đổi bất thường nào trong nhịp sinh trưởng và tập tính của một số loài sinh vật?
Những thay đổi bất thường ấy đã gợi lên trong em cảm nhận, suy nghĩ gì?
Trả lời:
- Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.
- Tiếng kêu của ếch lâu và to hơn bình thường thì khả năng mưa là tất cao.
- Những thay đổi bất thường đó khiến em cảm thấy rất thú vị vì biết rằng loài vật có một mối liên hệ với tự nhiên.
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:
1. Theo dõi: Những cách gọi tên khác nhau đối với hiện tượng biến đổi khí hậu trên Trái Đất.
- Những cách gọi tên khác nhau đối với hiện tượng biến đổi khí hậu trên Trái Đất:
+ Sự nóng lên của Trái Đất + Sự bất thường của Trái Đất
2. Chú ý: Hiện tượng được nhắc ở đây chứa đựng lời giải thích về nhan đề của văn bản.
- Hiện tượng: hoa thuỷ tiên vàng nở vào tháng Một, thay vì tháng Ba.
3. Theo dõi: Giải thích của tác giả về sự xuất hiện đồng thời hai thái cực của thời tiết.
- “Nhiệt độ trung bình tăng và cả Trái Đất nóng lên sẽ dẫn tới đất bốc hơi nhiều hơn… xu hướng càng ẩm ướt hơn.”
4. Suy luận: Tại sao có thể cho rằng người ta đã nhầm lẫn khi dùng thuật ngữ
“sự nóng lên của Trái Đất”?
- Vì cái tên này gợi lên một cái gì đó đồng nhất, từ từ xảy ra, chủ yếu muốn nhắc đến nhiệt độ. Còn thực tế thì khí hậu Trái Đất đang diễn ra với tình hình phức tạp.
5. Theo dõi: Cách trình bày đoạn trích dẫn dài lấy từ một nguồn tài liệu tham khảo có liên quan tới vấn đề đang bàn.
- “Bốn đợt gió mùa …. 25 cm trên mặt đất.”
6. Liên hệ: Hiện tượng thời tiết cực đoan đang diễn ra thế nào trong thời điểm hiện nay?
- “Những cơn mưa lớn chưa từng thấy ở bang Ai – o – oa …. có thể nghĩ nước lên đến mức ấy.”
* Sau khi đọc
Nội dung chính “Thủy tiên tháng một”:
Văn bản mang tới cho chúng ta thông tin về những vấn đề mà Trái Đất đang gặp phải, trong đó có sự biến đổi về khí hậu. Thuỷ tiên nở vào tháng Một là một trong số các thay đổi được tác giả nhắc tới.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 82 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Hãy chọn trong văn bản một cụm từ có thể khái quát được nội dung chính của vấn đề mà tác giả muốn trao đổi.
Trả lời:
- Chọn trong văn bản một cụm từ có thể khái quát được nội dung chính của vấn đề mà tác giả muốn trao đổi: sự nóng lên của Trái Đất, sự bất thường của Trái Đất, biến đổi khí hậu, sự rối loạn khí hậu toàn cầu.
Câu 2 (trang 82 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Nhan đề của văn bản đã gợi cho em những ấn tượng, suy nghĩ gì? Chi tiết hoa thuỷ tiên nở đầu tháng Một có thể được xem là một chi tiết “đắt” hay không? Vì sao?
Trả lời:
- Nhan đề của văn bản đã gợi cho em ấn tượng về một loài hoa có tên là thuỷ tiên, gợi sự tò mò cho người đọc.
- Chi tiết hoa thuỷ tiên nở đầu tháng Một có thể được xem là một chi tiết “đắt”
vì:
+ Khiến cho cách đặt nhan đề của văn bản trở nên ấn tượng, nảy say nhiều sự tò mò.
+ Cho thấy trong khi trình bày, tác giả mang tới cho người đọc cả thông tin khoa học với những quan sát của cá nhân ngoài đời thực.
+ Là chi tiết làm nổi bật lên vấn đề cơ bản mà Trái Đất đang trải qua.
Câu 3 (trang 82 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
“Sự bất thường của Trái Đất” đã được tác giả làm sáng tỏ qua những bằng chứng nào? Dựa vào trải nghiệm riêng của em, hãy bổ sung bằng chứng cho vấn đề này.
Trả lời:
“Sự bất thường của Trái Đất” được tác giả làm sáng tỏ qua những bằng chứng:
- Thời tiết diễn ra với tốc độ nhanh:
+ “Nhiệt độ trung bình chỉ cần tăng lên một chút là thời tiết đã thay đổi rất nhiều, ….những trận mưa bão rất lớn ở nơi này và những đợt nóng khắc nghiệt hơn, hạn hán kéo dài hơn ở nơi khác.”
- Thời tiết tồn tại ở cả hai thái cực:
+ “… Vì thế, những khu vực có khí hậu khô tự nhiên sẽ càng khô hơn … do đó gây ra mưa lớn, lũ lụt nghiêm trọng hơn.”
Câu 4 (trang 82 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Theo em, trong văn bản, đoạn văn nào thể hiện rõ mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện thuộc loại “sự biến đổi cực đoan của thời tiết"? Cho biết vì sao em xác định như vậy.
Trả lời:
- Trong văn bản, đoạn văn thể hiện rõ mối quan hệ nhân quả giữa vác sự kiện thuộc loại “sự biến đổi cực đoan của thời tiết” là đoạn: 2, 3, 4, 5.
- Em xác định được như vậy vì mỗi đoạn đều chỉ ra được một vấn đề của biến đổi khí hậu và nêu ra được những thông tin rất khách quan và thuyết phục.
Câu 5 (trang 82 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Hãy chỉ ra những dấu hiệu chứng tỏ khi viết văn bản này, tác giả đã sử dụng nhiều tài liệu tham khảo cần thiết.
Trả lời:
Những dấu hiệu chứng tỏ khi viết văn bản này, tác giả sử dụng nhiều tài liệu tham khảo cần thiết:
- “Như Giôn Hô – đơ – rơ (John Holdren) nói: “….”sự rối loạn khí hậu toàn cầu””.
- “Trang CNN. Com (ngày 07/8/2007) giới thiệu …. chưa từng xày ra.”
- “Báo Niu Oóc Thai – mơ (New York Times), (ngày 13/6/2008) … quá sức ngạc nhiên””.
Câu 6 (trang 82 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Tác giả đã đưa vào văn bản rất nhiều số liệu. Đó là những số liệu nào? Việc dẫn số liệu như vậy có ý nghĩa gì?
Trả lời:
- Những số liệu mà tác giả đưa vào văn bản:
+ Số liệu về số ngôi nhà bị sập bởi lũ và mưa lớn ở Sudan: 23 000 ngôi nhà.
+ Số người thiệt mạng do lũ và mưa ở Sudan: ít nhất 62 người
+ “Vào tháng Năm, những đợt sóng lớn, cao đến 4,6 m đã tràn qua 68 hòn đảo của Man – đi – vơ”
+ “Vào tháng Bảy, nhiệt độ xuống tới …. 25 cm trên mặt đất.”
- Việc dẫn số liệu như vậy làm tăng tính thuyết phục cho thông tin tác giả trình bày, tạo sự tin cậy của độc giả.
Câu 7 (trang 82 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Nêu lên điều có ý nghĩa nhất mà em thu nhận được sau khi đọc văn bản này.
Trả lời:
Sau khi đọc văn bản này, em hiểu hơn về vấn đề biến đổi khí hậu trên Trái Đất hiện nay. Đồng thời, em cũng học được loại văn bản thông tin cần có những yếu tố nào để trở nên thuyết phục, hấp dẫn người đọc.
* Viết kết nối với đọc
Bài tập (trang 82 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - Kết nối tri thức với cuộc sống):
Hãy viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) trình bày hiểu biết và suy nghĩ của em về tác động của biến đổi khí hậu ở vùng miền em đang sống.
Đoạn văn tham khảo:
Vấn đề biến đổi khí hậu đang ngày càng được quan tâm của tất cả mọi người trên toàn Trái Đất, trong số đó có Việt Nam. Việt Nam là một trong những quốc gia phải gánh chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu. Do Việt Nam có đường biển dài nên khi mực nước biển dâng lên cao hơn thì đồng nghĩa với cuộc sống của người dân ven biển bị đe doạ. Theo Ủy ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu, khi nước biển dâng cao 1m, ước chừng 5,3% diện tích tự nhiên, 10,8% dân số, 10,2% GDP, 10,9% vùng đô thị, 7,2% diện tích nông nghiệp và 28,9% vùng đất thấp ở Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng. Trong vòng 10 năm trở lại đây, thiên tai đã khiến hơn 9.500 người chết và mất tích, thiệt hại về tài sản ước tính 1,5 % GDP/năm.
