Người thầy đầu tiên
* Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 65 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Hãy kể ngắn gọn về một người thầy/
cô giáo mà em đặc biệt yêu quý.
Trả lời:
Người thầy mà em đặc biệt yêu quý đó chính là thầy dạy môn mĩ thuật ở lớp em.
Thầy tên là Hải, năm nay thầy 32 tuổi. Thầy về trường giảng dạy năm nay đã là năm thứ 4. Trong suốt quá trình học, em cảm thấy vô cùng vui vẻ và háo hức khi có tiết của thầy. Mỗi bài giảng thầy dạy đều rất cuốn hút, giọng thầy ngọt ngào và nhẹ nhàng như làn sương sớm. Bài học nào em cũng được thầy tuyên dương vì luôn chăm chú nghe giảng và hoàn thành bài tốt. Em rất yêu mến thầy!
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:
1. Nhận biết: Người kể chuyện ở đây là ai?
Người kể chuyện ở đây là người hoạ sĩ đồng hương.
2. Theo dõi: Sự thay đổi nhân vật người kể chuyện Người kể chuyện thay đổi sang nhân vật tên An – tư – nai.
3. Theo dõi: Ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật.
- Ngôn ngữ đối thoại của nhân vật An – tư - nai:
+ Nếu thím em cho đi thì em sẽ đi + An – tư – nai
+ Thưa chú được ạ
- Ngôn ngữ đối thoại của nhân vật thầy giáo:
+ Sao thím em lại không cho, thế nào cũng cho chứ. Vậy tên em là gì?
+ An – tư – nai, cái tên hay quá, mà em thì chắc ngoan lắm phải không?
+ Thế này nhé! – An – tư – nai, em sẽ dẫn các em khác đi học được chứ?
+ Các em cứ gọi thầy là thầy. Các em có muốn xem trường không? Vào đâu, đừng ngại gì cả.
+ Thôi được, các em chạy về nhà đi. Khi nào đến học các em sẽ xem sau vậy. Giờ chưa tối, thầy đi lấy rạ khô lần nữa đã.
4. Theo dõi: Những chi tiết miêu tả sự quan tâm, chăm sóc các học trò của thấy Đuy-sen.
- Những chi tiết miêu tả sự quan tâm, chăm sóc các học trò của thầy Đuy – sen:
+ Những lúc ấy, thầy Đuy – sen đã bế các em qua suối.
+ Lưng thì cõng, tay thì bế và cứ như thế thầy lần lượt đưa hết các em sang.
5. Theo dõi: Suy nghĩ, cảm xúc của An-tư-nại về mọi người, về thầy Đuy-sen.
- Suy nghĩ, cảm xúc của An – tư – nai về mọi người, về thầy Đuy – sen:
+ Tôi muốn đuổi theo những con người ngu xuẩn ấy thế, muốn nắm lấy cương ngựa và quát thằng vào những bộ mặt láo xược
+ Các người không được nói thầy giáo của chúng tôi như thế! Các ngươi ngu lắm, các ngươi tồi lắm.
+ Thầy Đuy – sen dường như không để ý đến những lời lăng mạ đó.
+ Thầy Đuy – sen có cố gắng bao nhiêu cũng chưa kiếm đủ gỗ để bắc một chiếc cầu nhỏ qua suối.
6. Hình dung: Hình ảnh thấy Đuy-sen trong kí ức của An-tư-nai.
- Hình ảnh thầy Đuy – sen trong kí ức của An – tư – nai:
+ Một người thầy luôn hết mực quan tâm đến học trò của mình.
+ Thầy nhận ra được sự thông minh của An – tư – nai và có mong muốn cho cô đi học ở thành phố lớn.
7. Theo dõi: Tình cảm của An-tư-nai và các học trò dành cho thầy Đuy-sen.
- Chắc chắn tất cả đám học sinh chúng tôi đứa nào cũng yêu mến thầy vì tấm lòng nhân từ, vì những ý nghĩ tốt lành, vì những ước mơ của thầy về tương lai của chúng tôi.
8. Nhận biết: Người kể chuyện ở phần (4) là ai?
Người kể chuyện ở phần (4) là nhân vật người hoạ sĩ.
9. Suy luận: Người kể chuyện băn khoăn, trăn trở về điều gì?
Người kể chuyện băn khoăn, trăn trở về việc vẽ gì để dành tặng người thầy đầu tiên và vẽ như thế nào.
* Sau khi đọc
Nội dung chính “Người thầy đầu tiên”: Văn bản kể về hoàn cảnh người hoạ sĩ gặp gỡ bà An – tư - nai Xu – lai – ma – nô – va và trách nhiệm lớn lao mà người hoạ sĩ phải hoàn thành. Chuyện còn kể về suy nghĩ, cảm xúc của An – tư – nai dành cho người thầy Đuy – sen của mình.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 71 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Xác định người kể chuyện và ngôi kể trong từng phần của đoạn trích.
Trả lời:
- Phần (1): người kể chuyện là người hoạ sĩ, ngôi thứ nhất.
- Phần (2): người kể chuyện là An – tư – nai, ngôi thứ nhất.
- Phần (3): người kể chuyện là An – tư – nai, ngôi thứ nhất.
- Phần (4): người kể chuyện là người hoạ sĩ: ngôi thứ nhất.
Câu 2 (trang 71 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Các nhân vật người kể chuyện trong đoạn trích có mối quan hệ như thế nào?
Trả lời:
- Các nhân vật người kể chuyện trong đoạn trích là đồng hương với nhau.
Câu 3 (trang 71 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Qua cuộc trò chuyện giữa các bạn nhỏ và thầy Đuy-sen ở phần (2), em hình dung như thế nào về hoàn cảnh sống của An-tư-nai?
Trả lời:
Hoàn cảnh sống của An – tư – nai: mồ côi, phải sống với gia đình chú thím, bị cấm đoán và đối xử độc ác.
Câu 4 (trang 71 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Em hãy đọc kĩ phần (3) của đoạn trích và trả lời các câu hỏi sau:
a. Hình ảnh thầy Đuy-sen hiện lên qua lời kể, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật nào?
b. Những chi tiết tiêu biểu nào được nhà văn sử dụng để khắc hoạ nhân vật thầy Đuy-sen?
c. Khái quát đặc điểm tính cách nhân vật thầy Đuy-sen.
Trả lời:
a. Hình ảnh thầy Đuy – sen hiện lên qua lời kể, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật An – tư – nai.
b. Những chi tiết tiêu biểu nhà văn sử dụng để khắc hoạ nhân vật thầy Đuy – sen là:
- Thầy Đuy – sen bế các em qua suối. Lưng thì cõng, tay thì bế và cứ như thế thầy lần lượt đưa hết các em sang.
- Còn thầy Đuy – sen thì dường như không để ý đến những lời lăng mạ đó, coi như không nghe thấy gì hết.
- Thầy Đuy – sen lẳng tảng đá đi, nhảy ngay lại bên tôi, đỡ tôi lên tay, rồi bế tôi chạy lên bờ và lót chiếc áo choàng đặt tôi ngồi vào đấy.
- Thầy hết xoa hai chân đã tím bầm, cứng đờ như gỗ của tôi, lại bóp chặt đôi tay lạnh cóng của tôi trong lòng bàn tay mình, rồi đưa lên miệng hà hơi ấm cho tôi.
- Lời nói: “ An – tư – nai, em ngồi đây cho ấm, đừng xuống nữa. Một mình thầy làm cũng đủ.”; “Thế nào, cô em giúp việc, đã đỡ rét chưa? Khoác cái áo choàng lên, thế
… thế!; “Dòng suối trong trẻo của thầy – em thông minh lắm”
c. Khái quát đặc điểm tính cách nhân vật thầy Đuy – sen: cẩn thận, tỉ mỉ, chăm chút, yêu thương học trò.
Câu 5 (trang 71 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): An-tư-nai đã dành cho thầy Đuy-sen tình cảm như thế nào? Nhờ “người thầy đầu tiên"
ấy, cuộc đời An-tư-nai đã thay đổi ra sao?
Trả lời:
- An – tư – nai đã dành cho thầy Đuy – san tình cảm rất mãnh liệt, cô bé còn có ước mơ thầy giáo là anh trai của mình để bá cổ, nhắm nghiền mắt, thủ thỉ.
- Nhờ “người thầy đầu tiên” ấy, cuộc đời An – tư – nai đã thay đổi, cô lên thành phố học và trở thành viện sĩ.
Câu 6 (trang 71 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Ở phần (4), nhân vật người hoạ sĩ đã có những ý tưởng gì cho bức tranh vẽ thầy
Đuy-sen? Em ủng hộ ý tưởng nào của hoạ sĩ?
Trả lời:
- Ở phần (4), nhân vật người hoạ sĩ đã có những ý tưởng gì cho bức tranh vẽ thầy Đuy – sen:
+ Vẽ hai cây phong của thầy Đuy – sen và An – tư – nai + Vẽ lúc Đuy – sen bế trẻ con qua con suối
+ Vẽ người thầy giáo tiễn An – tư – nai lên tỉnh.
- Em ủng hộ ý tưởng thứ hai của người hoạ sĩ: vẽ lúc Đuy – sen bé trẻ con qua con suối và cạnh đấy, trên những con ngựa no nê hung dữ, những con người đần độn, mũ lông cáo đỏ đi qua đang chế giễu ông.
Câu 7 (trang 71 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Theo em, cách nhà văn thay đổi kiểu người kể chuyện ở các phần trong đoạn trích có tác dụng gì?
Trả lời:
Theo em, cách nhà văn thay đổi kiểu người kể chuyện ở các phần trong đoạn trích có tác dụng là giúp cho người đọc có cái nhìn khách quan về câu chuyện, đồng thời việc hiểu câu chuyện dưới nhiều góc nhìn khác nhau làm cho cốt truyện trở lên phong phú, hấp dẫn.
* Viết kết nối với đọc
Em hãy viết đoạn văn (khoảng 5 -7 câu) kể lại nội dung của phần (1) hoặc phần (4) văn bản Người thầy đầu tiên bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ ba.
Đoạn văn tham khảo:
Mùa thu năm ngoái, anh hoạ sĩ nhận được một bức điện từ làng mình gửi đến. Bà con trong làng đã mời anh về dự buổi khánh thành ngôi trường mới do nông trường xây dựng. Nhận được lời mời, anh lập tức quyết định về làng bởi anh nghĩ làm sao có thể vắng mặt được trong ngày vui của quê hương như thế được. Thế rồi, anh hoạ sĩ quyết định về trước hai ngày để dạo quanh ngắm cảnh và vẽ ít bức kí hoạ. Trong số những người về dự có bà viện sĩ tên là Xu – lai – ma – nô – va. Sau khi xong buổi lễ khánh thành, bà ra đi, anh thì trở lại thành phố. Mấy hôm sau, anh hoạ sĩ nhận được thư của bà, bà nói về việc sẽ ở lại Mát – xcơ – va lâu hơn và trải lòng viết về câu chuyện của chính bà. Đọc xong thư, anh hoạ sĩ đã mang nặng trong lòng những ấn tượng mấy ngày liền, không nghĩ được gì hơn ngoài việc chấp nhận thỉnh cầu của bà An – tư – nai.
