TUẦN 10
Tiết 47: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
( Phạm Tiến Duật ) NG:17/10/2014 A. Mục tiêu cần đạt:
I.Kiến thức:
-Những hiểu biết bước đầu về nhà thơ Phạm Tiến Duật
-Đặc điểm của thơ P T Duật qua một số sáng tác cụ thể: giàu chất hiện thực và tràn đầy cảm hứng lãng mạn
-Hiện thực cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước được phản ánh trong tác phẩm; vẻ đẹp hiên ngang, dũng cảm, tràn đầy niềm lạc quan CM...của những con đã làm nên đường Trường Sơn huyền thoại được khắc hoạ trong bài thơ.
II.Kĩ năng:
-Đọc- hiểu một bài thơ hiện đại.
-Phân tích được vẻ đẹp hình tượng người chiến sĩ lái xe Trường Sơn trong bài thơ.
-Cảm nhận được giá trị của ngôn ngữ, hình ảnh độc đáo trong bài thơ.
III. Thái độ: Yêu những người lính; rèn luyện tinh thần lạc quan.
B. Chuẩn bị:
- GV: +Nghiên cứu bài ,soạn bài.
+Phim tư liệu minh họa .
+Chân dung tác giả Phạm Tiến Duật và một số tác phẩm tiêu biểu.
+Vẽ sơ đồ tư duy.
- HS: +Soạn bài, tìm hiểu đối chiếu với bài Đồng chí ( Hình ảnh người lính trong 2 bài).
+Tìm hiểu lịch sử kháng chiến chống Mĩ.
+Nhận thức trách nhiệm của thanh niên trước tình hình ở biển Đông.
C. Tiến trình tổ chức:
I. Ổn định:
II.Kiểm tra: (1 phút) .Việc chuẩn bị bài của học sinh qua việc báo cáo của lớp phó
học tập.
III. Bài mới:
HĐ của thầy HĐ của trò Nội dung cần đạt
*HĐI- Giới thiệu bài: PP thuyết giảng
:
(1 phút) Trong những năm tháng sôi sục khí thế : “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”. Lớp lớp thế hệ thanh niên lên đường ra trận .Niềm vui hăm hở của tuổi trẻ lúc bấy giờ như ánh sáng chói chan phả vào tâm hồn người chiến sĩ trong đó có chàng trai trẻ Phạm Tiến Duật . Phạm Tiến Duật được tôi luyện và trưởng thành trong chiến tranh trở thành nhà thơ- chiến sĩ. Thơ ông làm say lòng người bằng chính sự tự nhiên, gân guốc, độc đáo đậm chất lính. Tiêu biểu cho hồn thơ đó là bài thơ: “Bài thơ về tiểu đội xe không kình”. Bài thơ đã góp một tiếng nói nghệ thuật mới mẻ về đề tài thế hệ trẻ chống Mĩ cứu nước. Tiếng nói nghệ thuật ấy được ca ngợi như thế nào trong bài thơ , chúng ta sẽ tìm hiểu ở bài học mới hôm nay.*HĐII Tìm hiểu chung: (5 phút) - Y.cầu HS nêu vài nét chính về tgiả.
GV chiếu sile 1 :ảnh tác giả và giới thiệu thêm:
Từ năm 1968-1971 cuộc kháng chiến chống Mỹ đang bước vào giai đoạn khốc liệt nhất, phần lớn sức vóc vật chất tinh thần của hậu phương Miền Bắc chuyên chở vận hành vào miền Nam đều trên con đường naỳ mà lực lượng chủ yếu là ô tô trong
Đọc tìm hiểu tgiả, tác phẩm.
I. Tìm hiểu chung : 1.Tác giả :(1941 – 2007) - Quê: Thanh Ba – Phú Thọ.
- Năm 1964 tham gia quân đội hoạt động trên tuyến đường TSơn.
- Nhà thơ tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ thời chống Mĩ.
đó tiểu đoàn vận tải 61 là đơn vị đã 2 lần đoạt danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang. Phạm Tiến Duật là một chiến sĩ trong tiểu đoàn đó đã từng ngồi trên những chiếc xe chở hàng và bài thơ ra đời trong một chuyến đi.
GV nêu yêu cầu đọc: Giọng tươi trẻ, khoẻ khoắn, tinh nghịch pha chút hóm hỉnh, ngang tàng. Khổ
cuối đọc chậm, tâm tình.
- GV đọc mẫu. Gọi học sinh đọc.
Em hiểu gì về bếp Hoàng Cầm?
Bài thơ làm theo thể thơ gì?
Em hãy nêu bố cục bài thơ?
So với nhan đề của những bài thơ khác , em có
nhận xét gì về nhan đề của bài thơ? ( Nhan đề bài thơ "Bài thơ…không kính" -> dài, tưởng như có
chỗ thừa (các từ "bài thơ về")Mới lạ và độc đáo, thu hút người đọc)
*HĐ III .Tìm hiểu văn bản:
Đọc xong bài thơ, gây ấn tượng đầu tiên cho em là hình ảnh nào?
H/a những chiếc xe không kính được giới thiệu qua những câu thơ nào?Biện pháp nghệ thuật sử dụng . So sánh hình ảnh chiếc xe được giới thiệu ở đầu và cuối bài thơ em có nhận xét gì? (TLN đôi).
(Xe ở cuối bài xuất hiện thêm nhiều cái không).
Chiếc xe với nhiều cái không làm cho hình dạng trở nên như thế nào ?
Vậy nguyên nhân nào khiến những chiếc xe trở
nên như vậy? (Bom giật, bom rung ) nghĩa là ntn?
Qua đó em hình dung ntn về không khí và mức độ cuộc chiến tranh đang diễn ra?->Vô cùng ác liệt.
Người chiến sĩ lái xe luôn phải đối mặt với đạn bom, tử thần luôn rình rập bất cứ lúc nào)
Nhận xét về lời thơ giới thiệu về những chiếc xe không kính và việc lí giải nguyên nhân của nó?
GV bình:Cách giới thiệu bằng lời thơ tự nhiên, gần với lời nói thường.Đó là những h/a chân thực, chân thực đến trần trụi. Khác với 1 số các nhà thơ cùng thời : VD: Chiếc xe tam mã (thơ Puskin), mang ý
Nghe giới thiệu
Chú ý cách đọc
Đọc bài thơ Trả lời chú
thích.
Xác định thể thơ Chia bố cục Nêu ý nghĩa nhan đề
Nêu hiểu biết cá nhân Phát hiện lời thơ và nêu BPNT Thảo luận và so sánh Nhận xét Tìm hình ảnh thơ và giải thích
Nhận xét giọng thơ
Nghe
- Thơ ông thường tập trung thể hiện hình tượng người lính và h/a những côTNXP.
2 Tác phẩm :
Sáng tác 1969 in trong tập Vầng trăng – Quầng lửa (1970).
3.Bố cục: 2 phần.
4.Nhan đề bài thơ:
- Khá dài, tưởng như có chỗ thừa Thu hút người đọc ở
cái vẻ lạ, độc đáo đó, làm nổi bật h. ảnh của toàn bài: Những
chiếc xe không kính.
-Hai chữ “Bài thơ”nói lên cách khai thác hiện thực:không phải chỉ viết về những chiếc xe không kính,chỉ viết về hiện thực khốc liệt của chiến tranh, mà chủ yếu là khai thác chất thơ vút lên từ hiện thực ấy , chất thơ của tuổi trẻ hiên ngang, dũng cảm, trẻ trung, vượt lên thiếu thốn, gian khổ, nguy hiểm của chiến tranh.
II. Tìm hiểu văn bản:
1.H.ảnh những chiếc xe không kính:
- không có kính ..không phải không kính ,không đèn,không mui(Điệp ngữ)
( Lời thơ như văn xuôi ,giọng thản nhiên)
=>Xe biến dạng, trần trụi.
nghĩa tượng trưng thì những chiếc xe trong thơ Phạm Tiến Duật trở thành một hình ảnh chân thực,độc đáo đến trần trụi.Việc sử dụng những động từ mạnh “giật ,rung” giúp chúng ta hình dung được sự tàn phá của những trận bom vô cùng dữ dội, tàn khốc. Kết hợp với điệp ngữ “không có”
như nhân lên những thử thách khốc liệt,những khó
khăn dồn dập do giặc Mĩ đổ xuống trên nẻo đường Trường Sơn.
Việc thiếu đi những phương tiện vật chất tối thiểu lại là cơ sở để người lính bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp=>2
Miêu tả h/a những chiếc xe không kính, tác giả muốn làm nổi bật hình ảnh nào ?
GV chiếu sile 2
Nêu cảm nhận của em qua đoạn phim?
Tìm những hình ảnh thơ miêu tả tư thế của người lính lái xe?Biện pháp nghệ thuật sử dụng
Qua những hình ảnh này tác giả khắc họa tư thế gì của người lính lái xe?
Lái những chiếc xe không kính, đối mặt với nhiều khó khăn nhưng chỗ dựa tinh thần nào giúp người lính giữ vững được tư thế đó? (Con đường cách mạng, niềm tin chiến thắng).
Khi người chiến sĩ bước vào trận đánh thì tính mạng khó đảm bảo nhưng họ vẫn giữ được tư thế hiếm có.Tính từ “ung dung” đảo lên trước vừa nhấn mạnh tư thề hiên ngang vừa diễn tả cử chỉ, dáng điệu thư thái, bình tĩnh. Điệp ngữ “nhìn” cho ta cảm nhận được sự tập trung cao độ ,niềm kiêu hãnh của người làm chủ tình thế,coi thường gian lao.Không còn lớp kính ngăn cách thiên nhiên và con người như hòa làm một =>Ý thơ vừa hiện thực vừa lãng mạn.
Đọc khổ 3->khổ 6 thảo luận những nội dung sau:
Những từ ngữ, hình ảnh nào thể hiện tinh thần,thái độ và tình đồng đội của người lính lái xe ? BPNT sử dụng và nêu cảm nhận của em.
Từ không có kính, tác giả đã mở ra những cái
Nghe
Theo dõi đoạn phim và nêu cảm nhận.
Phát hiện chi tiết và BPNT
Trả lời.
Nghe
Thảo luận nhóm 6
Đại diện nhóm trình bày kết quả Nhận xét Đọc 4 khổ
đầu Phát hiện hình ảnh thơ
2. Hình ảnh người ch.sĩ lái xe:
*Tư thế: -Ung dung…(đảo ngữ)
-Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.(điệp ngữ )
-Nhìn thấy gió,nhìn thấy con đường.
=>Hiên ngang, bình tĩnh.
*Tinh thần, thái độ và tình đồng đội:
-phì phèo châm điếu thuốc cười ha ha
->sôi nổi, trẻ trung.
-Không có kính ừ thì...chưa cần rửa
Không có kính ừ thì...chưa cần thay
(lặp cấu trúc)
->coi thường gian khổ
không nào của đoàn xe? BPNT?
Từ đó tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
GV: Khép lại 3 cái không để mở ra 1 cái có. Đó là cái gì?
Trái tim” chỉ ai? BPNT?
Vậy điều gì đã làm nên sức mạnh cho người chiến sĩ lái xe?
*Hoạt động IV:Tổng kết
Nêu những nét đặc sắc NT của bài thơ?
Nội dung chính của bài thơ
?
Tìm nghệ thuật Thảo luận theo đôi bạn học tập và nêu nhận xét Trả lời Rút ra nhận xét
Trả lời Tìm hình ảnh thơ Tìm nghệ thuật va rút ra tinh thần thái độ người lính
Trả lời Trả lời ghi nhớ
-bè bạn, chung bát đũa->gắn bó, sẻ chia.
=>Lạc quan, bất chấp hiểm nguy.
*Ý chí chiến đấu:
-trái tim. ( Hoán dụ)
=>Ý chí và lòng quyết tâm giải phóng miền Nam . Tình yêu nước nồng nhiệt của tuổi trẻ đã làm nên sức mạnh của dân tộc Việt Nam.
III. Tổng kết:
1.Nghệ thuật:
-Ngôn ngữ thơ mộc mạc,giản dị.
-Giọng thơ độc đáo gần gũi với văn xuôi.
-Hình ảnh chọn lọc sinh động làm tái hiện hiện thực một cách độc đáo
2.Nội dung:
- Hình ảnh người lính lái xe Trường Sơn với tư thế hiên ngang, tinh thần lạc quan, dũng cảm bất chấp khó khăn nguy hiểm và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam.
HĐIV. Luyện tập-Dặn dò:
1.So sánh h/a anh bộ đội thời chống Pháp trong bài thơ “Đ/c” với h/a người chiến sĩ lái xe thời chống Mĩ trong bài thơ này?
2.Vẽ SĐTD của bài.
3.Học bài và chuẩn bị nội dung kiểm tra văn học trung đại.
