Bài 15:
Máu
Tế bào máu
Huyết tương
vỡ enzim
Chất sinh tơ máu (axitamin, Ca2+)
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu
Tơ máu đông
Hồng cầu Bạch cầu
Tiểu cầu
I. Đông máu
• Đông máu là gì?
• Sự đông máu có ý nghĩa gì đối với sự sống?
• Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu?
• Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu?
• Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?
• Là hiện tượng máu lỏng chảy ra khỏi mạch tạo thành cục máu đông bịt kín vết thương.
• Giúp cơ thể tự bảo vệ, chống mất máu khi bị thương.
• Đông máu có liên quan tới hoạt động của tiểu cầu là chủ yếu.
• Tơ máu kết mạng lưới ôm giữ các tế bào máu tạo thành khối máu đông.
• - Bám vào vết rách và bám vào nhau để tạo thành nút tiểu cầu bịt tạm vết rách.
- Giải phóng chất giúp hình thành búi tơ máu để tạo thành khối máu đông.
- Khái niệm đông máu: Máu không ở thể lỏng mà vón thành cục
- Cơ chế đông máu: khi tiểu cầu vỡ sẽ giải phóng enzim, enzim này biến chất sinh tơ máu có trong huyết tương thành tơ máu, tơ máu ôm giữ tế bào máu hình thành khối máu đông. (Sơ đồ SGK/48) - Ý nghĩa của sự đông máu: bảo vệ cơ thể, chống mất máu khi bị thương.
I. Đông máu
2. Các nguyên tắc truyền máu a) Các nhóm máu ở người:
- Hồng cầu máu người cho có loại kháng nguyên nào?
- Huyết tương máu của người nhận có loại kháng thể nào? Chúng có gây kết dính hồng cầu máu người cho hay không?
Hồng cầu máu người cho có hai loại kháng nguyên là A và B
Huyết tương máu của người nhận có hai loại kháng thể là (gây kết dính A) và (gây kết dính B). Chúng có gây kết dính hồng cầu máu người cho.
Huyết tương của các nhóm máu
(người nhận)
Hồng cầu của các nhóm máu người cho
O A B AB
O (, ) A ()
B ()
AB (0)
Hồng cầu không bị kết dính
Hồng cầu bị kết dính
O A B AB
-Nhóm máu O: hồng cấu không có kháng nguyên A và B, huyết tương có kháng thể α và β
-Nhóm máu A: hồng cấu có kháng nguyên A, huyết tương chỉ có kháng thể β -Nhóm máu B: hồng cấu có kháng nguyên B, huyết tương chỉ có kháng thể α -Nhóm máu AB: hồng cấu có kháng nguyên A và B, huyết tương không có kháng thể α và β
* Kháng thể α kết dính kháng nguyên A, và kháng thể β kết dính kháng nguyên B
Ở người có 4 nhóm máu
O O
A A
B B
AB AB
O O
A A
B B
AB AB
b. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu
• Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm O được không? Vì sao?
• Máu không có kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
• Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (virut viêm gan B, virut HIV...) có thể truyền cho người khác được không? Vì sao?
• Máu có cả kháng nguyên A và B không truyền cho người có nhóm máu O được vì sẽ bị kết dính hồng cầu.
• Máu không có kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được vì không bị kết dính hồng cầu.
• Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (virut viêm gan B, virut HIV...) không được đem truyền cho người khác vì sẽ gây nhiễm các bệnh này cho người được truyền máu
b. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu
- Nguyên tắc truyền máu:
+ Truyền nhóm máu phù hợp đảm bảo hồng cầu người cho không bị ngưng kết trong máu người nhận.
+ Không truyền máu không có mầm bệnh.
+ Truyền từ từ.
- Sơ đồ truyền máu:
- Ý nghĩa : Bổ sung máu khi phẩu thuật hoặc bị thương mất nhiều máu
Khoanh tròn vào chữ cái câu trả lời đúng:
1. Tế bào máu nào tham gia vào quá trình đông máu?
A. Hồng cầu B. Bạch cầu C. Tiểu cầu
D. Cả Avà B.
Khoanh tròn vào chữ cái câu trả lời đúng:
2. Máu không đông được là do?
A. Tơ máu
B. Huyết tương C. Bạch cầu
D. Tiểu cầu
- Cấu tạo hệ tuần hoàn máu: gồm tim và hệ mạch tạo thành 2 vòng tuần hoàn.
I. TUẦN HOÀN MÁU
I. TUẦN HOÀN MÁU
3 3
Tâm thất phải
Động mạch phổi
mạch Mao phổi
Tĩnh mạch phổi Tâm nhĩ
trái Từ TTP theo ĐMP đến 2
lá phổi, theo TMP về TNT
+ Vòng tuần hoàn nhỏ: vận chuyển máu qua phổi, giúp máu trao đổi O2, CO2.
8
9
6: TTT 7: ÑMC
8: Mao mạch phần trên
9: Mao mạch phần dưới 10: TMC
trên
11: TMC döôùi 12: TNP
Động mạch chủ trên
Động mạch chủ dưới
I. TUẦN HOÀN MÁU
Từ TTT theo ĐMC đến các tế bào rồi theo TMC trên và TMC dưới về TNP
+ Vòng tuần hoàn lớn: dẫn máu qua tất cả các tế bào của cơ thể để thực hiện sự trao đổi chất.
II. Lưu thông bạch huyết
- Hệ bạch huyết gồm: phân hệ lớn và phân hệ nhỏ
- Hệ bạch huyết cùng với hệ tuần hoàn máu thực hiện chu trình luân chuyển môi trường trong của cơ thể và tham gia bảo vệ cơ thể.
