Bài 1. Lực và gia tốc
Mở đầu
Mở đầu trang 43 Vật lí 10:
Hình 1.1 là một chiếc siêu xe. Nhà sản xuất công bố nó có thể tăng tốc từ 0 km/h đến 100 km/h trong khoảng thời gian dưới 2 giây, tăng tốc từ 0 km/h đến 300 km/h trong khoảng thời gian dưới 12 giây. Tốc độ tối đa khoảng 350 km/h. Một trong những thông số mà các nhà sản xuất ô tô thường cạnh tranh là giảm thời gian tăng tốc. Mối liên hệ giữa lực và gia tốc là cơ sở để các nhà sản xuất cải tiến ô tô nhằm giảm thời gian tăng tốc.
Vậy làm thế nào để rút ngắn thời gian tăng tốc của ô tô?
Trả lời:
Có thể rút ngắn thời gian tăng tốc của ô tô bằng cách tăng lực tác dụng (tăng sức mạnh của động cơ) hoặc làm giảm khối của xe.
I. Liên hệ giữa gia tốc với lực và khối lượng Câu hỏi 1 trang 44 Vật lí 10:
Từ số liệu của bảng 1.1, hãy chỉ ra mối liên hệ giữa gia tốc của xe với lực tác dụng lên nó.
Trả lời:
Khi lực tác dụng tăng thì gia tốc của xe tăng.
Câu hỏi 2 trang 44 Vật lí 10:
Để khảo sát sự phụ thuộc của gia tốc vào khối lượng, ta cần thực hiện thí nghiệm như thế nào?
Trả lời:
Để khảo sát sự phụ thuộc của gia tốc vào khối lượng, ta cần thực hiện thí nghiệm thay đổi khối lượng của vật, giữ nguyên độ lớn lực tác dụng, đo gia tốc của vật.
Lập bảng số liệu Khối lượng Gia tốc
Tìm hiểu thêm trang 45 Vật lí 10:
Ngoài lực của động cơ, thời gian tăng tốc của ô tô phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như điều kiện mặt đường thử nghiệm, khối lượng xe, điều kiện thời tiết, lốp xe, độ cao so với mực nước biển, vv… Mẫu xe điện có thời gian tăng tốc nhanh nhất được thử nghiệm đã tăng tốc từ 0 km/h đến 97,0 km/h trong 1,98 giây. Hãy tính gia tốc của xe và lực để tạo ra gia tốc đó. Coi xe chuyển động biến đổi đều và khối lượng của mẫu xe này là 2,00 tấn.
Hãy tìm hiểu thêm về hai mẫu xe khác và tính các kết quả tương tự cho mỗi xe.
Trả lời:
a) Đổi 97 km/h = 26,94 m/s.
Gia tốc của xe khi tăng tốc từ 0 đến 97 km/h trong thời gian 1,98 giây là 26,94 0
a 13,61
1,98
= − = m/s2
Lực tác dụng lên xe là F = ma = 2000.13,61 = 27220 N b) Các ví dụ khác
- Xe DBS Superleggera có khối lượng 1800 kg có thể tăng tốc từ 0 đến 100 km/h chỉ trong 3,4 giây.
Gia tốc của xe trong 3,4 giây tăng tốc là
100000 3600 0
a 8,17
3, 4
= − = (m/s2)
Lực của xe khi đó là F = ma = 1800.8,17 = 14706 N
- Xe SF90 Stradale có khối lượng 1600 kg tăng tốc từ 0 đến 100 km/h chỉ trong 2,5 giây.
Gia tốc của xe trong 2,5 giây tăng tốc là
100000 3600 0
a 11,11
2,5
= − = (m/s2)
Lực của xe khi đó là F = ma = 1600.11,11 = 17777,78 N II. Đơn vị cơ bản và đơn vị dẫn xuất
Vận dụng 1 trang 46 Vật lí 10:
Thông số của một mẫu xe ô tô được cung cấp như bảng dưới đây.
a) Hãy đổi các thông số về độ dài, khối lượng, tốc độ ở bảng trên sang giá trị theo đơn vị đo trong hệ SI.
b) Tính lực tác dụng để mẫu xe trên chở đủ tải trọng và tăng tốc từ trạng thái nghỉ đến tốc độ tối ưu trong 2 giây.
Trả lời:
a)
Chiều dài cơ sở (m) 2,933
Khối lượng (kg) 2140
Tải trọng (kg) 710
Công suất cực đại (W) 167694 Dung lích bình nhiên liệu (m3) 0,085
Lazang hợp kim nhôm (m) 0,4826 Tốc độ tối ưu (m/s) 22,22
b) Tổng khối lượng của xe và tải trọng là m = 2140 + 710 = 2850 kg.
Lực tác dụng để xe có thể đạt tốc độ tối đa trong 2 giây là F = ma = m.v 0 22, 22 0
2850.
t 2
− = − = 31663,5 N
Luyện tập
Luyện tập trang 47 Vật lí 10:
Hãy chỉ ra tổ hợp đơn vị cơ sở của đơn vị dẫn xuất niutơn.
Trả lời:
Ta có F = m.a [N] = [kg].[m/s2]
Vận dụng 2 trang 47 Vật lí 10:
Chứng tỏ rằng các công thức ở chủ đề trước không vi phạm về đơn vị:
a) o 1 2 s v t at
= +2 b)
2 2
v v0
s 2a
= −
Trả lời:
a) [m] = [m/s].[s] + [m/s2].[s2] = [m]
b) [m] =
2
22
m / s m / s [m / s ]
− = [m]
