Bài học đường đời đầu tiên 1. Chuẩn bị
Câu 1 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Truyện kể về sự việc gì? Đâu là những sự việc chính?
Trả lời:
- Truyện kể về việc làm dại dột của Dế Mèn đã dẫn đến hậu quả đáng thương cho Dế Chắt, đó cũng là bài học đáng thương cho Dế Mèn sau này.
- Các sự việc chính là:
+ Ngoại hình cường tráng của Dế Mèn + Dế Mèn khinh thường và chê bai Dế Choắt
+ Cái chết đầy thương tâm và tội nghiệp của Dế Choắt + Bài học Dế Mèn rút ra được.
Câu 2 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Nhân vật trong truyện là những loài vật nào? Ai là nhân vật chính?
Trả lời:
- Nhân vật trong truyện là: Dế Mèn. Dế Choát, chị Cốc - Nhân vật chính: Dế Mèn
Câu 3 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Hình dạng, tính nết của các con vật được thể hiện trong truyện vừa giống loài vật ấy, vừa giống con người ở chỗ nào?
Trả lời:
Hình dạng, tính nết của các con vật được thể hiện trong truyện vừa giống loài vật ấy, vừa giống con người:
- Hình dáng miêu tả vừa giống con vật vừa giống con người:
+ Dế Mèn: thanh niên cường tráng, đi bách bộ, đầu, to ra thành từng tảng, đứng pai vệ, mỗi bước đi làm điệu dún dẩy, kiểu cách con nhà ra võ
+ Dế Choắt: gầy gò, dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện, lưng, mạng sườn, mặt mũi ngẩn ngơ ngơ
- Tính cách:
+ Dế Mèn: bướng, hung hăng, hống hạch, trịch thượng + Dế Choắt: yếu ớt, hiền lành.
+ Cốc: đanh đá, nóng nảy.
Câu 4 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Truyện muốn nhắn gửi đến người đọc bài học gì?
Bài học ấy có ý nghĩa với em không?
Trả lời:
Câu chuyện muốn nhắn gửi tới bài học rằng trong cuộc sống cần phải biết chia sẻ giúp đỡ những người yếu thế hơn mình, đừng tự kiêu, tự đắc, đừng làm những việc khiến người khác bị tổn thương.
Câu 5 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Đọc trước văn bản Bài học đường đời đầu tiên;
tìm hiểu thêm về tác giả Tô Hoài và tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí.
Trả lời:
Câu 6 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2):
Em đã từng chơi với một chú dế bao giờ chưa? Em biết gì về loài động vật này?
Trả lời:
- Em đã từng chơi với một chú dế nhỏ khi ra vườn nhà ông - Những điều em biết về loài vật này:
+ Là loại con trùng nhỏ, nhanh nhẹn.
+ Dế được con người dùng để nuôi hoặc đá nhau như cá chọi hay gà chọi, đem lại tính giải trí.
+ Dế có rất nhiều loài, loài phổ biến là dế than, và một số loài khác như dế dũi, dế lửa, dế mèn và dế cơm...
2. Đọc hiểu Câu hỏi giữa bài
Câu 1 (trang 5 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Hãy chú ý các chi tiết miêu tả Dế Mèn.
Trả lời:
Các chi tiết miêu tả Dế Mèn Ngoại hình
Càng: mẫm bóng Vuốt: cứng, nhọn hoắt Cánh: áo dài chấm đuôi
Đầu: to, nổi từng tảng
Răng: đen nhánh, nhai ngoàm ngoạm Râu: dài, cong vút
Hành động
Đi đứng oai vệ, làm điệu, nhún chân, rung đùi Quát mấy chị cào cào, đá ghẹo anh gọng vó
Co cẳng, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ, dáng điệu tỏ vẻ con nhà võ.
Nhai ngoàm ngoạm, trịnh trọng vuốt sâu
Câu 2 (trang 6 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Qua lời kể của Dế Mèn, em hãy hình dung như thế nào về Dế Choắt?
Trả lời:
- Trạc tuổi Dế Mèn
- Tính cách hiền lành, thật thà, yếu đuối, nhút nhát - Người gầy gò, cánh ngắn củn, càng bè bè, râu cụt
Dế Choắt là người xấu xí, yếu đuối, nhút nhát, trái ngược hoàn toàn với Dế Mèn.
Câu 3 (trang 7 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Hình ảnh Dế Mèn và Dế Choắt mà em hình dung ở phần 3 có điểm tương đồng nào với Dế Mèn và Dế Choắt trong bức tranh bên dưới?
Trả lời:
- Khi em hình dung Dế Mèn và Dế Choắt ở phần 3 em thấy tương đồng với bức tranh minh họa vì bức tranh đã diễn tả sự trịnh thượng, hung hăng, coi thường người khác của Dế Mèn và sự yếu đuối, nhút nhát của Dế Choắt.
Câu 4 (trang 8 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Dế Mèn đã "nghịch ranh" như thế nào?
Trả lời:
Dế Mèn đã "nghịch ranh" bằng cách đi trêu đùa chị Cốc để chị cốc tức điên lên rồi nhanh lập tức chui tọt vào hang.
Câu 5 (trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Tai họa mà Dế Mèn kể ở đây là gì? Xảy ra với ai?
Trả lời:
Tai họa mà Dế Mèn kể là cái chết thương tâm của Dế Choắt, do Dế Mèn ngịch dại đã gây nên.
Câu 6 (trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Em hãy tưởng tượng nét mặt Dế Mèn lúc này.
Trả lời:
Lúc này, Dế Mèn ân hận lắm, những giọt nước mắt lăn dài trên hái má anh, anh ta ận hận, tự trách mình vì hành động không suy nghĩ, ngông cuồng mà gây ra cái chết thương tâm cho Dế Choắt.
Câu 7 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Tranh minh họa nhân vật nào và về sự việc gì trong truyện?
Trả lời:
Tranh minh họa nhân vật Dế Mèn đang đứng ăn năn hối hận trước mộ Dế Choắt về sự việc đáng tiếc vừa xảy ra, khiến Dế Choắt phải chết oan uổng.
Câu hỏi cuối bài
Câu 1 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2):
Trả lời:
- Câu chuyện được kể bằng lời kể của nhân vật: Dế Mèn
- Các nhân vật tham gia vào câu chuyện: Dế Mèn, Dế Choắt, chị Cốc
Câu 2 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2):
Trả lời:
- Dế Mèn đã ân hận về việc trêu chị Cốc và gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt.
- Tóm tắt: Đoạn trích miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính tình còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chị Cốc nên đã gây ra cái chết thương tâm cho Dế Choắt. Dế Mèn hối hận và rút ra bài học đường đời đầu tiên.
Câu 3 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2):
Trả lời:
- Sau khi trêu chị Cốc, Dế Mèn lên giường nằm khểnh bắt chân chữ ngũ và thấy hành động vừa rồi của mình thật thú vị.
- Thái độ, tâm trạng Dế Mèn thay đổi sau đó: sợ hãi, hoảng hốt ân hận và nhận ra hành động vừa rồi thật ngu si.
Sư thay đổi về thái độ và tâm trạng của Dế Mèn là do Dế Mèn đã nhận ra hậu quả khôn lường, tác hại đánh đổi cả mạng sống của anh bạn hàng xóm, từ đó anh mới ân hận và thay đổi thái độ.
Câu 4 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2):
Trả lời:
Tính cách Dế Mèn:
+ Dế Mèn là một chú dế tự tin, yêu đời, có lối sống khoa học, cơ thể khỏe mạnh và luôn tự hào về bản thân mình, luôn hãnh diện với bà con hàng xóm vì vẻ ngoại hình và sức mạnh của mình.
+ Dế Mèn tự cao, tự đắc, kiêu căng và xốc nổi, coi thường người khác qua cách gọi Dế Choắt là chú mày và tình huống trêu ghẹo chị Cốc.
Câu 5 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2):
Trả lời:
Theo em, đó là bài học sống ở đời phải biết khiêm nhường, luôn quan tâm giúp đỡ những người xung quanh, khi mắc lỗi sai phải biết hối cải và sửa chữa những lỗi lầm đó.Tuyệt đối không làm tổn thương tới người khác.
Câu 6 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2):
Trả lời:
Những điểm “có thật” ở loài dế mà
tác giả miêu tả:
+ Đôi càng mẫm bóng.
+ Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.
+ Người rung rinh một màu nâu bóng mỡ, soi gương được và rất ưa nhìn.
+ Đầu to ra, nổi từng tảng rất bướng.
+ Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp.
Những chi tiết được nhà văn “nhân cách
hóa”
+ Tên nhân vật được viết hoa như tên người, nhân hóa con vật như một con người
+ Dế Mèn xưng tôi, có những hành động như người như: ăn uống điều độ, siêng tập thể dục, trịnh trọng, khoan thai, đi đứng oai vệ, cà khịa với tất cả bà con lối xóm
+ Tình cách như con người: hống hách, kiêu căng, ngạo mạn,...
