Bài 10. Biến trở - điện trở dùng trong kĩ thuật
I. Biến trở
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở
- Có nhiều loại biến trở, chúng có thể khác nhau về chất liệu cấu tạo, hình dáng, … có thể phân loại biến trở theo:
+ Chất liệu cấu tạo: biến trở dây quấn, biến trở than, …
+ Bộ phận điều chỉnh: biến trở con chạy, biến trở tay quay, …
- Cấu tạo chung của biến trở gồm có hai bộ phận chính:
+ con chạy hoặc tay quay
+ cuộn dây bằng hợp kim có điện trở suất lớn được quấn đều đặn dọc theo một lõi bằng sứ.
- Có thể sử dụng kí hiệu biến trở như các hình a hoặc hình b hoặc hình c hoặc hình d.
- Hoạt động: Khi di chuyển con chạy (hoặc tay quay) thì sẽ làm thay đổi chiều dài của cuộn dây có dòng điện chạy qua ⇒ làm thay đổi điện trở của biến trở.
Ví dụ:
+ Khi dịch chuyển con chạy về đầu M thì chiều dài phần điện trở tham gia vào mạch điện giảm dẫn đến điện trở của biến trở giảm theo.
+ Khi dịch chuyển con chạy về đầu N thì chiều dài phần điện trở tham gia vào mạch điện tăng dẫn đến điện trở của biến trở lúc này tăng theo.
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện
Biến trở được mắc nối tiếp vào mạch điện và sử dụng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.
II. Các điện trở dùng trong kĩ thuật
- Trong kĩ thuật, chẳng hạn trong các mạch điện của radio, tivi… người ta cần sử dụng các điện trở có kích thước nhỏ với các trị số khác nhau, có thể tới vài trăm megavon (1MΩ = 106Ω ). Các điện trở này được chế tạo bằng một lớp than hay lớp kim loại mỏng phủ ngoài một lõi cách điện (thường bằng sứ).
- Có 2 cách ghi trị số các điện trở:
+ Cách 1: Trị số được ghi trên điện trở
+ Cách 2: Trị số được thể hiện bằng các vòng màu sơn trên điện trở
