SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG THPT THUẬNTHÀNH SỐ I
ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG LẦN 1 NĂM HỌC 2019 – 2020
Môn: Ngữ văn – Lớp 11
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian giao đề
I. ĐỌC HIỂU (3.0 điểm) Đọc đoạn trích:
… (1) “Khi còn trẻ, hãy ra ngoài nhiều hơn ở nhà. Hãy nhào vô xin người khác “bóc hết, lột sạch” khả năng của mình. Chỉ sợ bất tài nộp hồ sơ “xin việc” mà chả ai thèm cho, chả ai thèm bóc lột. Khi đã được bóc và lột hết, dù sau này đi đâu, làm gì bạn đều cực kỳ thành công. Vì năng lực được trui rèn trong quá trình làm cho người khác. Sự chăm chỉ, tính kỉ luật quen tay, quen chân, quen ngáp, quen lười cũng từ công việc mà ra. Mọi ông chủ vĩ đại đều từng là những người làm công ở vị trí thấp nhất. Họ đều rẽ trái trong khi mọi người rẽ phải. Họ có những quyết định không theo đám đông, không cam chịu sống một cuộc đời tầm thường, nhạt nhòa … rồi chết.
(2) Còn những bạn thu nhập 6 triệu cũng túng thiếu, 20 triệu cũng đi vay mượn để tiêu dung thi thôi, cuộc đời họ chấm dứt giấc mơ lớn. Tiền long cá nhân quản lí không được, thì làm sao mà quản trị tài chính một cơ nghiệp lớn? Tư duy thế nào thì nó ra số phận thế đó”
(Trích Trên đường băng, Tony Buổi sang, NXB Trẻ 2015).
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.
Câu 2. Nêu ngắn gọn nội dung và mục đích của đoạn trích?
Câu 3. Chỉ ra hai phép liên kết hình thức được sử dụng trong phẩn (1) của đoạn trích?
Câu 4. Theo anh/chị thời điểm nào là hợp lí để người trẻ bắt đầu tự quản lí tài chính cá nhân?
II. LÀM VĂN (7.0 điểm) Câu 1 (2.0 điểm)
Bằng đoạn văn khoảng 200 chữ, hãy bàn luận về cách hành xử: “rẽ trái khi mọi người đều rẽ phải”
Câu 2 (5.0 điểm)
“Đêm hôm ấy, lúc trại giam tỉnh Sơn chỉ còn vẳng có tiếng mõ trên vọng canh, một cảnh tượng xưa này chưa từng có, đã bày ra trong một buồng tối chật hẹp, ẩm ướt, tường đầy mạng nhện, đất bừa bãi phân chuột phân gián.
Trong một không khí khói lửa như đám cháy nhà, ánh sáng đỏ rực của một bó đuốc tẩm dầu rọi lên ba cái đầu người đang chăm chú trên một tấm lụa bạch còn nguyên vẹn lần hồ. Khói bốc tỏa cay mắt, họ dụi lia lịa.
Một người tù cổ đeo gông, chân vướng xiềng, đang dậm tô nét chữ trên tấm lụa trắng tinh căng phẳng trên mảnh ván. Người tù viết xong một chữ, viên quản ngục lại vội khúm núm cất từng đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ đặt trên phiến lụa óng. Và cái thầy thơ lại gầy gò, thì run run bưng chậu mực. Thay bút con, để xong lạc khoản, ông Huấn Cao thở dài, buồn bã đỡ viên quan ngục đứng thẳng người dậy và đĩnh đạc bảo:
Ở đây lẫn lộn. Ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi. Chỗ này không phải là nơi để treo một bức lụa trắng với những nét chữ vuông vắn tươi tắn nó nói lên những cái hoài bão tung hoành của một đời con người. Thoi mực, thầy mua ở đâu tốt và thơm quá. Thầy có thấy mùi thơm ở chậu mực bốc lên không?...Tôi bảo thực đấy, thầy Quản nên tìm về
nhà quê mà ở đã, thầy hãy thoát khỏi cái nghề này đi đã, rồi hãy nghĩ đến chuyện chơi chữ.
Ở đây, khó giữ thiên lương cho lành vững và rồi cũng đến nhem nhuốc mất cái đời lương thiện đi.
Lửa đóm cháy rừng rực, lửa rụng xuống nền đất ẩm phòng giam, tàn lửa tắt nghe xèo xèo.
Ba người nhìn bức châm, rồi lại nhìn nhau.
Ngục quan cảm động, vái người tù một vái, chắp tay nói một câu mà dòng nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào: “Kẻ mê muội này xin bái lĩnh”.
(Chữ người tử tù - Nguyễn Tuân -SGK Ngữ văn 11, tập Một) Cảm nhận của anh/chị về nhân vật Huấn Cao trong đoạn trích trên. Qua nhân vật , Nguyễn Tuân đã thể hiện quan niệm gì về cái Đẹp?
...Hết...
ĐÁP ÁN
Câu Nội dung Điểm
I ĐỌC HIỂU 3.0
1 Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích: Nghị luận 0.5
2 Nội dung: Đoạn trích trình bày quan điểm của tác giả về thái độ làm vệc để có thể thành công trong sự nghiệp và cách quản lí tài chính cá nhân của mỗi người.
Mục đích: Khích lệ mọi người can đảm dấn thân trong công việc để trau dồi năng lực kinh nghiệm, thói quen để đi đến thành công, tránh cuộc sống bình lặng, nhàm chán, tẻ nhạt. Bắt đầu bằng cách học cách quản lí tài chính của bản thân.
01
3 Học sinh chọn hai trong các phép liên kết hình thức sau để trình bày vào bài:
- Phép nối “Vì” nối câu thứ 3 và câu thứ 4 của đoạn.
- Phép lặp từ “bóc”, ”lột”, “họ”
- Phép thế “họ” thay thế cho “ông chủ”
- Phép liên tưởng: Trường từ vựng về “lao động”: khả năng, xin việc, thành công, năng lực, chăm chỉ, tính kỉ luật, ông chủ, làm công …
0.5
4 Nêu quan điểm riêng của cá nhân: 18 tuổi/ 16 tuổi/ không có thời điểm chung. Lí giải có sức thuyết phục.
Ví dụ:
Tự quản lí tài chính cá nhân là bước khởi đầu cho sự tự chủ.
Không có thời điểm nào là dấu mốc chung cho tất cả mọi người. Có những cậu bé đã tự làm thêm và tự quản lí tiền tiêu vặt của mình khi vẫn là cậu học sinh tiểu học. Bởi vậy, ngay hôm nay có thể chính là thời điểm thích hợp để bạn và tôi hình thành và rèn luyện kĩ năng quản lí tài chính của bản thân.
1.0
II LÀM VĂN
1 Trình bày suy nghĩ về cách hành xử: “rẽ trái khi mọi người đều rẽ phải”.
2.0
a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn
HS có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng – phân – hợp, móc xích hoặc song hành.
0.25
b. Xác định đúng vấn đề nghị luận
Lối sống sáng tạo riêng biệt để làm nên thành công
0.25
c. Triển khai vấn đề nghị luận
Học sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận. Có thể theo hướng sau:
Giải thích - Nghĩ khác, làm khác, biết sáng tạo
- Mọi người rẽ phải: Lối suy nghĩ phổ biến của cộng đồng.
- Rẽ trái: Biết nhìn nhận và quyết định đột
1.0
phá
Luận bàn - Biết nghĩ khác và làm khác đi là tố chất đầu tiên của người có tư duy sang tạo, có ý chí vươn lên.
- Những người thành công thường cầu thị và sẵn sang đổi mới: Ví dụ Steven Jobs với công nghệ đột phá đã sang tạo ra điện thoại;
Thomas Êdixon, Bill Gates
Phản biện - Tuy nhiên khác biệt mà không có cơ sở để dẫn đến sự cố chấp bảo thủ quan điểm chưa hợp lí của cá nhân.
- Có những người sợ thất bại không dám mạo hiểm, không dám thử thách.
Bài học - Nhận thức: Sáng tạo và khác biệt cần những cơ sở khoa học và nhìn nhận toàn diện, tránh sự bảo thủ cố hữu.
- Hành động: Tôn trọng sự khác biệt và sáng tạo
- Mạnh dạn dấn thân bộc lộ năng lực cá nhân
d. Chính tả, ngữ pháp
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt.
0.25
e. Sáng tạo
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề trình bày.
0.25
Câu 2 (5,0 điểm):
1. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận (0,25 điểm):
Trình bày đầy đủ các phần Mở bài, Thân bài, Kết bài. Phần Mở bài biết dẫn dắt hợp lí và nêu được vấn đề; phần Thân bài biết tổ chức thành nhiều đoạn văn liên kết chặt chẽ với nhau cùng làm sáng tó vấn đề; phần Kết bài khái quát được vấn đề và thể hiện được nhận thức của cá nhân.
2. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận (0,5 điểm): Vẽ đẹp của hình tượng nhân vật Huấn Cao qua đoạn trích và quan niệm về cái đẹp của Nguyễn Tuân..
3. Triển khai vấn đề nghị luận:
Cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp dẫn chứng và lí lẽ.
a. Giới thiệu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm (0,5 điểm):
Nguyễn Tuân là nhà văn lãng mạn có phong cách tài hoa, độc đáo. Ông tự nhận mình là người suốt đời đi tìm và phụng sự cái Đẹp. “Chữ người tử tù” là tác phẩm tiêu biết cho phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân, là tác phẩm tiêu biết của tập truyện “Vang bóng một thời”. Truyện ngắn là cái nhìn về những nhà Nho khi Hán học đã suy tàn để khẳng định những giá trị trường tồn của Nho học.
b. Cảm nhận về nhân vật Huấn Cao qua đoạn trích (2,0 điểm):
- Giới thiệu khái quát về nhân vật Huấn Cao trong tác phẩm “Chữ người tử tù”:
+ Huấn Cao là nhân vật trung tâm của thiên truyện đươc xây dựng từ ngyên mmaaux Cao Bá Quát,một danh sĩ triều Nguyễn.
+ Cũng giống như nhiều nhân vật trong “Vang bóng một thời”. Huấn Cao là một nhân vật đặc tuyển, nhân vật của những người muôn năm cũ còn sót lại trong xã hội Tây Tàu nhố nhăng làm sai lạc đi bao nhiêu giá trị cổ truyền. Bản thân Huấn Cao là hiện thân cho giá trị đó, những giá trị chỉ còn vang bóng.
+ Huấn Cao xuất hiện trong truyện với nhiều tư cách, và mỗi từ cách gắn với một quan niệm nhất định của Nguyễn Tuân về cái Đẹp. Từ phương diện triều đình phong kiến, Huấn Cao là kẻ tạo phản, phạm tội khi quân nhưng trong quan niệm của người dân đói khổ, Huấn Cao là người anh hùng chống áp bức, bất công. Khi bị bắt vào nhà giam, Huấn Cao vừa hiện diện với tư cách của một người tử tù, đợi ngày ra pháp trường, lại vừa là người nghệ sĩ sáng tạo ra cái Đẹp. Ông chính là hiện thân của cái Đẹp thức tỉnh và cảm hóa con người.
- Nhân vật Huấn Cao qua đoạn trích:
+ Nhân vật Huấn Cao được khắc họa trong một hoàn cảnh đặc biệt:
++ Không gian: Tại buồng giam bẩn thỉu, tăm tối, tường đầy mạng nhện, mặt đất đầy phân chuột, phân gián, ẩm thấp, hôi thối, ngoài trời tối đen như mực.
++ Thời gian: lúc nữa đêm, đêm cuối trong cuộc đời Huấn Cao, ngày mai ông sẽ ra pháp trường chịu án chém.
Một tử tù, một cong người có số phận bất hạnh, đang sống những giờ phút cuối đời.
+ Nhân vật Huấn Cao được khắc học gắn với hành động sáng tạo: viết chữ. Từ đó, nhân vật hiện lên với nhiều phẩm chất tốt đẹp:
++ Một người nghệ sĩ với tài hoa viết chữ: từng con chữ vuông vắn hiện ra trên vuông lụa trắng, thể hiện hoài bão tung hoành của một đời người. Đó thực sự là một tác phẩm nghệ thuật ngời sáng dưới ánh sáng của ngọn đuốc. Đó là báu vật mà Huấn Cao tặng lại cho tri kỉ.
++ Một người anh hùng với khí phách hào hùng “tư thế hiên ngang, phong thái ung dung dù đang bị giam cầm: Người nghệ sĩ trổ tài viết chữ trong khi “cổ đeo gông, chân vướng xiềng”, bị cầm tù, đày đọa về thể xác. Nhưng dường như ông tự do về tinh thần, ông say mê sáng tạo, tâm hồn ông cất cánh cùng những nguyện ước gửi vào trong nét chữ).
++ Một con người với thiên lương trong sáng (Thái độ trân trọng và lời khuyên chân thành với quản ngục, giữ vững khí tiết mọi hoàn cảnh: Khi Huấn Cao, quản ngục và thầy thơ lại cùng nhìn dòng chữ đã viết xong, Huấn Cao dặn dò quản ngục “Ở đây lẫn lộn...” - lời dặn dò bằng tất cả tấm lòng và sự trân trọng. Trước lời khuyên chân tình đó, quản ngục cảm động vái lạy từ nhân như một kẻ lầm lạc vái lạy người chỉ lối chính nghĩa cho mình. Hành động bái lạy đó là giá trị nhân văn mà dòng chữ mang lại đồng thời khẳng định sức mạnh của cái Đẹp, sự thăng hoa của tài năng ở mức tuyệt đỉnh).
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
+ Ngôn ngữ trang trọng, cổ kính,sử dụng từ Hán việt thể hiện qua cách xưng hô.
+ Sự đối lập giữa cảnh vật, đồ vật, màu sắc, âm thanh.một cách gay gắt càng làm nổi rõ bức tranh bi hùng này.
+ Từng câu, từng chữ đều trang trọng, góc cạnh như chạm, như khắc, đầy chất tạo hình, nhịp văn chậm rãi, không khí thiêng liêng, bi tráng.
+ Kết hợp bút pháp lãng mạn.
c. Quan niệm về cái đẹp của Nguyễn Tuân qua nhân vật Huấn Cao (0,5 điểm):
Quan niệm về cái Đẹp của Nguyễn Tuân: cái Đẹp chiến thắng cái ác, cái Đẹp có sức mạnh cảm hóa, cái Đẹp là giá trị bất tử.
- Cái Đẹp chiến thắng cái ác:
+ Cái Đẹp đã ra đời ngay trong trại giam, ngay trong môi trường tội lỗi, xấu xa và dơ bẩn của cái ác.
+ Một người như quản ngục, vì vẫn còn lòng yêu cái Đẹp nên dù giữa chốn xấu xa nhơ bẩn vẫn có khả năng hướng thiện. Tư tưởng của Nguyễn Tuân đã gặp gỡ với Dottoiepxki - nhà văn Nga vĩ đại thế kỉ XIX. Sự chiến thắng của tài hoa, thiên lương, của khí phách trước tàn bạo, bẩn thỉu là một chiến thắng đầy ngoạn mục và phi thường.
- Cái đẹp có sức mạnh chinh phục và cảm hóa: Người đã làm cho thế giới của cái Thiện lên ngôi chính là Huấn Cao. Tác giả đã khép lại câu chuyện bằng hành động cúi đầu xi bái lĩnh của quản ngục. Đó là bằng chứng rõ nhất về sức mạnh cảm hóa của thiên lượng ở Huấn Cao. Cái Đẹp mà ông để lại không chỉ là di vật, là vật báu mà còn có sức mạnh cứu rỗi.
- Cái Đẹp là bất tử dù người sáng tạo ra cái đẹp có cuộc đời ngắn ngủi: Huấn Cao sẽ bị chém đầu nhưng những dòng chữ ông để lại sẽ luôn nhắc nhở về ông, sẽ luôn được gìn giữ như một báu vật.
d. Đánh giá chung (0,5 điểm):
- Đoạn trích đã khắc họa vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao, thể hiện tài năng nghệ thuật của Nguyễn Tuân.
- Vẻ đẹp đó đã góp phần làm nên “cảnh tượng xưa nay chưa từng có”, thể hiện giá trị nhân văn sâu sắc của câu chuyện.
4. Chỉnh tả, dùng từ, đặt câu (0,25 điểm):
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa Tiếng Việt.
5. Sáng tạo (0,5 điểm):
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.
--- Hết ---
