Tiết 37. Axit cacbonic và muối cacbonat

KiÓm tra bµi cò

C©u hái 1. Nªu tÝnh chÊt ho¸ häc cña Cacbon®ioxit (CO

)?

ViÕt PTHH x¶y ra ?

§¸p ¸n: Cacbon®ioxit (CO

) cã tÝnh chÊt ho¸ häc cña mét oxitaxit:

+ T¸c dông víi n íc dung dÞch axit: CO

+ H

O H

CO

+ T¸c dông víi dung dÞch baz¬ muèi trung hoµ + n íc

(hoÆc muèi axit)

CO

+ 2 NaOH Na

CO

+ H

O hoÆc CO

+ NaOH NaHCO

+ T¸c dông víi oxitbaz¬ muèi trung hoµ

CO

+ CaO CaCO

Kiểm tra bài cũ

Câu hỏi 2. Nêu tính chất hoá học của muối ? Đáp án: muối có các tính chất hoá học là :

- Muối + axit(mạnh hơn) muối mới + axit mới Đk: sản phẩm

- dd muối + dd bazơ muối mới + bazơ mới có chất không tan - dd muối + dd muối 2 muối mới hoặc khí bay ra - dd muối + kim loại muối mới + kim loại mới

( Điều kiện: Kim loại phản ứng phải từ Mg trở đi và hoạt động hoá học mạnh hơn kim loại trong muối)

- 1số muối bị nhiệt phân huỷ

TiÕt 37 - Bµi 29

Néi dung cÇn t×m hiÓu I. Axit cacbonic(H

CO

)

II. Muèi cacbonat (träng t©m)

III. Chu tr×nh cña cacbon trong tù nhiªn

1. Tr¹ng th¸i tù nhiªn vµ tÝnh chÊt vËt lÝ:

I. Axit cacbonic

§¸p ¸n: H

CO

cã trong n íc tù nhiªn vµ n íc m a

- Do CO

tan ® îc trong n íc t¹o thµnh dung dÞch H

CO

Tû lÖ

V

V

(?)Dùa vµo th«ng tin SGK cho biÕt H (?) Dùa vµo th«ng tin SGK cho biÕt H

CO CO

cã ë ®©u? cã ë ®©u?

(H

CO

)

2. Tính chất hoá học:

Trả lời:

Trả lời: - H - H

CO CO

là axit yếu là axit yếu , dung dịch H , dung dịch H

CO CO

làm làm quỳ tím hóa đỏ nhạt.

quỳ tím hóa đỏ nhạt.

- H - H

CO CO

không bền không bền , dễ bị phân hủy khi tạo thành , dễ bị phân hủy khi tạo thành trong những phản ứng hóa học:

trong những phản ứng hóa học:

Kết luận nào sau đây đúng với H₂CO₃ ?

A. Axit mạnh, bền nhiệt.

B. Axit mạnh, không bền.

C. Axit yếu, không bền.

D. Axit yếu, bền nhiệt.

C

Tại sao em chọn ph ơng án đó?

Đỏ nhạt

HH₂₂COCO₃₃ CO CO₂₂ + H + H₂₂OO

II. Muối cacbonat

Nêu CTHH của một số muối cacbonat mà em biết?

VD:CaCO

VD:CaCO₃₃, Na, Na₂₂COCO₃₃ ,MgCO ,MgCO_{3 3} Ca(HCO

Ca(HCO ₃₃))₂₂, NaHCO, NaHCO₃₃ ,KHCO ,KHCO_{3 3} ……..

1. Phân loại :

Các muối đó đ ợc phân thành mấy loại? Dựa vào đâu để

phân loạicác muối đó?

Cacbonat trung hòa Cacbonat trung hòa (Gọi là muối cacbonat (Gọi là muối cacbonat khôngkhông còn nguyên tốcòn nguyên tố HH trongthành phần trongthành phần gốc axit)gốc axit)

VD:CaCO

VD:CaCO_{3 3} , Na, Na₂₂COCO_{3 3} ,, MgCO3, …

MgCO3, …

Cacbonat axit Cacbonat axit

(Gọi là muối hiđrocacbonat, (Gọi là muối hiđrocacbonat, có nguyên tố H

có nguyên tố H trong thành trong thành phần gốc axit)

phần gốc axit) VD:Ca(HCO VD:Ca(HCO₃₃))₂₂ , , NaHCO

NaHCO_{3 3} ,, KHCOKHCO₃₃

… …

2 loại

2.

TÝnh chÊt :

a) TÝnh tan :

t t k k k k k k k k

Dùa vµo b¶ng trªn h·y cho biÕt tÝnh tan trong n íc

cña c¸c muèi cacbonat?

-

- HÇu hÕt muèi hidrocacbonat tan trong n íc nh : Mg(HCO₃)₂ ; Ca(HCO₃)₂…

Muối có các tính chất hoá học là :

- Muối + axit(mạnh hơn) muối mới + axit mới Đk: sản phẩm

- dd muối + dd bazơ muối mới + bazơ mới có chất không tan - dd muối + dd muối 2 muối mới hoặc khí bay ra - dd muối + kim loại muối mới + kim loại mới

( Điều kiện: Kim loại phản ứng phải từ Mg trở đi và hoạt động hoá học mạnh hơn kim loại trong muối)

- 1số muối bị nhiệt phân huỷ

Nêu tính chất hoá học chung

của muối ?

b) TÝnh chÊt ho¸ häc:

Dùa vµo tÝnh chÊt ho¸ häc chung cña muèi, h·y dù ®o¸n c¸c tÝnh chÊt ho¸ häc cã thÓ cã cña muèi

cacbonat?

§Ó kiÓm tra dù ®o¸n cña b¹n

chóng ta cïng lµm thÝ nghiÖm ?

TN2:

Tác dụng v i ớ dd bazơ

Nhỏ vài giọt dd K₂CO₃ vào ống nghiệm(1)đựng sẵn ddCa(OH)₂ và ống nghiệm(2)đựng sẵn dd NaOH

(đối chứng)

? ?

TN1:

Tác dụng với axit

? ?

TN3:

Tác dụng với dd muối

Nhỏ vài giọt ddNa₂CO₃ vào ống nghiệm(1)đựng sẵn dd CaCl₂, và ống nghiệm (2)đựng sẵn dd KCl

(đối chứng)

? ?

Hiện t ợng PTHH Thí nghiệm Tiến hành

Nhỏ vài giọt dd HCl vào ống nghiệm (1)đựng sẵn dd Na₂CO₃ và ống

nghiệm (2) đựng sẵn dd NaHCO₃

Tiến hành thí nghiệm: Mỗi nhóm làm các thí nghiệm sau và hoàn

thành vào phiếu học tập:

TN2:

Tác dụng v i ớ dd bazơ

-ống nghiệm (1)xuất hiện vẩn đục hoặc kết tủa trắng.

-ống nghiệm (2) không có hiện t ợng gì.

K₂CO₃ +Ca(OH)2 CaCO₃ + 2KOH

(dd) (dd) (r) (dd)

K₂CO₃ + NaOH không phản ứng.

(dd) (dd)

TN1:

Tác dụng với axit Xuất hiện bọt khí ở cả hai ống nghiệm.

Na₂CO₃ + 2HCl 2NaCl+ H₂O+CO₂ (dd) (dd) (dd) (l) (k)

NaHCO₃ + HCl NaCl +H₂O+CO₂

(dd) (dd) (dd) (l) (k)

TN3:

Tác dụng với dd muối

-ống nghiệm (1)xuất hiện vẩn đục hoặckết tủa trắng.

-ống nghiệm (2) không có hiện t ợng gì.

Na₂CO₃ + CaCl₂ CaCO₃ + 2NaCl

(ad) (dd) (r) (dd)

Na₂CO₃ + KCl không phản ứng

(dd) (dd)

Hiện t ợng PTHH

Thí nghiệm

Tiến hành thí nghiệm: Mỗi nhóm làm các thí nghiệm sau và hoàn

thành vào phiếu học tập:

+

+ Mét sè dd muèi cacbonat + dd baz¬ muèi cacbonat (kh«ng tan) + baz¬ míi

+

VËy:

Chó ý: Muèi hidrocacbonat + dd Baz¬ muèi trung hoµ + n íc (KiÒm)

VÝ dô: NaHCO₃ ^(dd) + NaOH ^(dd) Na₂CO₃ ^(dd) + H₂O^(l)

Ca(HCO₃)₂ ^(dd) +2NaOH ^(dd) CaCO₃ ^(r) + Na₂CO₃ ^(dd) +2H₂O^(l)

Ba(HCO₃)_2(dd) + Na₂SO4(dd) BaSO_4(r) + 2 NaHCO_3(dd)

Muèi cacbonat cã t¸c dông

® îc víi kim lo¹i kh«ng ? T¹i sao ?

Muèi cacbonat kh«ng t¸c dông ® îc víi kim lo¹i

v× kh«ng tho¶ m·n ®iÒu kiÖn cña ph¶n øng.

Muèi cacbonat cã bÞ nhiÖt ph©n huû kh«ng ? ViÕt PTHH nhiÖt ph©n muèi

cacbonat mµ em biÕt ?

Chó ý: Víi cac muèi cacbonat trung hoµ cña kim lo¹i kiÒm (Na

CO

, K

CO

...) kh«ng bÞ nhiÖt ph©n huû

PTHH: CaCO₃(r) t⁰ CaO (r) + CO₂ (k)

T ¬ng tù: NhiÒu muèi cacbonat kh¸c còng bÞ nhiÖt ph©n huû:

Vd: MgCO₃(r) MgO(r) + CO t⁰ ₂(k)

VËy em cã nhËn xÐt g× vÒ ph¶n øng nhiÖt ph©n muèi cacbonat?

VËy : NhiÒu muèi cacbonat bÞ nhiÖt ph©n huû (trõ muèi cacbonat

trung hoµ cña kim lo¹i kiÒm Na

CO

, K

CO

...)

Thí nghiệm: Nhiệt phân muối NaHCO₃

Dụng cụ: Đèn cồn, giá đỡ, ống nghiệm đạy nút cao su có chứa ống dẫn khí.

Hoá chất: NaHCO₃(r), dd Ca(OH)₂

Cách tiến hành: Đun nóng NaHCO₃ (r) dẫn sản phẩm qua n ớc vôi trong Quan sát hiện t ợng, nhận xét NaHCO₃ có bị nhiệt phân huỷ không ? Viết PTHH ?

Với muối hidrocacbonat có bị nhiệt phân huỷ không ?

PTHH: NaHCO

Na

CO

+ H

O

+CO

+

+ Một số dd muối cacbonat + dd bazơ muối cacbonat (không tan) + bazơ mới

+

Chú ý: Muối hidrocacbonat + dd Bazơ muối trung hoà + n ớc (Kiềm)

Vậy: Muối cacbonat có các tính chất hoá học của muối, đó là:

Vậy muối cacbonat có những tính chất hoá

học nào?

+ Muối cacbonat dễ bị nhiệt phân huỷ (trừ muối Na₂CO₃, K₂CO₃ …)

PTHH : CaCO₃ + H₂O + CO₂ Ca(HCO₃)₂

thạch nhũ trong các hang động

3. øng dông

CaCO

Na

CO

NaHCO

s¶n xuÊt xi m¨ng

NÊu xµ phßng s¶n xuÊt v«i

s¶n xuÊt thuû tinh

Ho¸ chÊt trong b×nh cøu ho¶

Lµm d îc phÈm

III: Chu tr×nh cacbon trong tù nhiªn:

Dùa vµo s¬ ® å bªn, em cã nhËn xÐt g × vÒ chu tr × nh cña cacbon

trong tù nhiªn ?

Trong tù nhiªn cacbon lu«n chuyÓn ho¸ tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c thµnh mét chu tr×nh khÐp kÝn.

T iÕt 37 : Axit cacbonic vµ muèi cacbonat

a) TÝnh tan:

b) TÝnh chÊt ho¸ häc:

I. Axit cacbonic

1. Tr¹ng th¸i tù nhiªn vµ tÝnh chÊt vËt lÝ:

II. Muèi cacbonat:

(H₂CO₃):

1. Ph©n lo¹i: Cã 2 lo¹i 2. TÝnh chÊt :

2. TÝnh chÊt ho¸ häc: H₂CO₃ lµ Axit yếu:

Axit kém bền Muối cacbonat

Muối hiđrocacbonat

b.1/: muối cacbonat + axit mạnh Mu i m iố ớ + nước + khí CO₂.

b.2/: Một số muối cacbonat +dd bazơ Muối cacbonat không tan + bazơ mới.

Chó ý: Muèi Hidrocacbonat + dd Baz¬ muèi trung hoµ + n íc

b.3/: dd muối cacbonat + một số dd muối khác 2 muối mới (cã chÊt kh«ng tan).

b.4/: Muối cacbonat bị nhiệt phân huỷ:

3. øng dông: (SGK trang 90)

III: Chu tr×nh cacbon trong tù nhiªn:

Trong tù nhiªn cacbon lu«n chuyÓn ho¸ tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c thµnh mét chu tr×nh khÐp kÝn. (H3.17 SGK – Tr 90).

Bài 4 (sgk/91) (Trò chơi ai nhanh hơn ) Bài 4 (sgk/91) (Trò chơi ai nhanh hơn )

Hãy cho biết trong các cặp chất sau đây, cặp nào có thể tác dụng với nhau?

Hãy cho biết trong các cặp chất sau đây, cặp nào có thể tác dụng với nhau?

a) Ha) H₂₂SOSO₄₄ và KHCO và KHCO₃₃ ; ; d) CaCl d) CaCl₂₂ và Na và Na₂₂COCO₃₃ ; ; b) Kb) K₂₂COCO₃₃ và NaCl ; e) Ba(OH) và NaCl ; e) Ba(OH)₂₂ và K và K₂₂COCO₃₃. . c) MgCO

c) MgCO₃₃ và HCl ; và HCl ;

* Ph ơng trình hóa học:

* Ph ơng trình hóa học:

a) Ha) H₂₂SOSO₄₄ + 2KHCO + 2KHCO₃₃ K K₂₂SOSO₄₄ + 2CO + 2CO₂₂ + 2H + 2H₂₂OO c) MgCO

c) MgCO₃₃ + 2HCl MgCl + 2HCl MgCl₂₂ + CO + CO₂₂ + H + H₂₂OO d) CaCl

d) CaCl₂₂ + Na + Na₂₂COCO₃₃ CaCO CaCO₃₃ + 2NaCl + 2NaCl e) Ba(OH)

e) Ba(OH)₂₂ + K + K₂₂COCO₃₃ BaCO BaCO₃₃ + 2KOH + 2KOH Bài tập củng cố

Hãy chọn ph ơng án đúng

Muối nào sau đây đựôc dùng làm d ợc phẩm là thuốc chữa bệnh đau dạ dày:

A. CaCO₃ B. Na₂CO₃ C. NaHCOC 3 D. NaCl

* * Các cặp chất có thể tác dụng với nhau là: a,c,d,e.Các cặp chất có thể tác dụng với nhau là: a,c,d,e. Vì sản phẩm của phản ứng Vì sản phẩm của phản ứng có chất khícó chất khí hoặc hoặc chất không tanchất không tan..

Bµi 5 (sgk/91) Bµi 5 (sgk/91)

* ViÕt ph ¬ng tr×nh hãa häc:

* ViÕt ph ¬ng tr×nh hãa häc:

2NaHCO2NaHCO₃₃ + H + H₂₂SOSO₄₄ Na Na₂₂SOSO₄₄ + 2H + 2H₂₂O + 2COO + 2CO₂₂

* Theo bµi ra:

* Theo bµi ra:

Sè mol cña dd H Sè mol cña dd H₂₂SOSO₄₄ lµ: n = m/M = 980/98 = 10 (mol) lµ: n = m/M = 980/98 = 10 (mol) mµ dd H mµ dd H₂₂SOSO₄₄ ph¶n øng hÕt ph¶n øng hÕt

TÝnh theo sè mol H TÝnh theo sè mol H₂₂SOSO₄₄..

* Theo PTHH: nCO

* Theo PTHH: nCO₂₂ = 2nH = 2nH₂₂SOSO₄₄ = 2x10 = 20 (mol) = 2x10 = 20 (mol)

ThÓ tÝch khÝ CO ThÓ tÝch khÝ CO₂₂ t¹o thµnh (®ktc):V= 20x22,4 = 448(l) t¹o thµnh (®ktc):V= 20x22,4 = 448(l) H íng dÉn vÒ nhµ

DÆn dß:

- Häc bµi vµ lµm c¸c bµi tËp SGK Tr 91.

- Xem tr íc bµi 30 (Silic. C«ng nghiÖp Silicat)