4.2022
ISSN 2734-9888 51
G I Ớ I T H I Ệ U S Á C H M Ớ I
T
hực tế cho thấy, các giải pháp chiếu sáng tự nhiên của một công trình phụ thuộc phần lớn vào kinh nghiệm, ý tưởng và giải pháp thiết ké mang tính chủ quan của kiến trúc sư công trình. Trong khi đó, lý thuyết về chiếu sáng tự nhiên trong công trình còn rời rạc ở nhiều tài liệu nghiên cứu khác nhau mà chưa có tổng hợp, biên soạn thành một tài liệu mang tính định hướng cho kiến trúc sư và kỹ sư thiết kế chiếu sáng trong quá trình hành nghề tư vấn và thiết kế kiến trúc công trình.Cuốn sách “Chiếu sáng tự nhiên công trình kiến trúc và hiệu quả năng lượng” tổng hợp và giới thiệu các chiến lược thiết kế chiếu sáng tự nhiên cho công trình kiến trúc đã được nghiên cứu và ghi chép trong các tài liệu khác nhau, giới thiệu quy trình thiết kế chiếu sáng tự nhiên tuân thủ các quy chuẩn và tiêu chuẩn hiện hành tại Việt Nam, hướng đến mục tiêu cắt giảm tiêu thụ năng lượng cho hệ thống chiếu sáng nhân tạo trong công trình. Các mục tiêu nêu trên cũng là mục tiêu của nhiệm vụ khoa học cấp Bộ đã được nhóm tác giả hoàn thành trong giai đoạn 2018 - 2020. Kết quả của nhiệm vụ đã được phản biện, nghiệm thu ở hội đồng khoa học các cấp và được tóm tắt cẩn thận trong cuốn sách.
Theo nhóm tác giả, hiệu quả chiếu sáng tự nhiên phụ thuộc phần lớn vào giải pháp kiến trúc. Kiến trúc sư cần phân tích cẩn trọng công trình và tính toán chính xác các vị trí cần bẫy ánh sáng để dẫn vào công trình hoặc xem xét che chắn ánh sáng tự nhiên xâm nhập vào công trình để bảo đảm chất lượng ánh sáng hài hòa cho không gian làm việc bên trong, tránh chói lóa hoặc độ rọi chiếu sáng quá lớn. Thậm chí, nhiều trường hợp kiến trúc sư phải suy nghĩ đến phương án khai thác ánh sáng tự nhiên theo mùa hoặc theo giờ.
Trong số các giải pháp kiến trúc, giải pháp lựa chọn
hướng công trình là việc lựa chọn hướng công trình giúp xác định hướng bất lợi về cường độ bức xạ mặt trời nhưng thuận lợi về thông gió. Tại Việt Nam, trải qua nhiều nghiên cứu về độ dốc địa hình, hướng gió, bức xạ mặt trời, các nhà nghiên cứu về kiến trúc công trình và năng lượng công trình đã đề xuất hướng công trình chủ đạo phù hợp với các vùng địa lý ở nước ta. Ví dụ, miền Bắc, mặt chính công trình nên xoay về hướng Nam và Đông Nam; miền Trung, mặt chính công trình nên xoay về hướng Đông, Đông Nam và Nam; miền Nam, mặt chính công trình nên xoay về hướng Nam, Đông Nam và Đông; các tỉnh ven biển phía Tây, mặt chính công trình nên xoay hướng Nam và Tây Nam.
Tuy nhiên, nhóm tác giả cũng khẳng định, các hướng công trình được đề xuất chỉ mang tính tổng quát; để xác định chính xác hướng của một công trình phải căn cứ vào thực tế của khu đất xây dựng. Với điều kiện tại Việt Nam, nếu xoay hướng công trình về hướng Đông và Tây sẽ thu được lượng ánh sáng rất lớn vào buổi sáng và buổi chiều nhưng độ chói lớn. Giải pháp xoay hướng công trình chệch sang hướng Nam và Đông Nam là lựa chọn được nhiều kiến trúc sư áp dụng.
Ngoài ra, việc xác định hướng công trình còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Do đó, trước khi xác định hướng công trình cụ thể, kiến trúc sư phải khảo sát thực tế khu đất và phân tích cẩn thận, toàn diện bảo đảm hài hòa tất cả các yếu tố, không chỉ căn cứ vào khả năng lấy sáng tự nhiên của công trình, bởi thực tế có nhiều kỹ thuật và công nghệ lấy sáng tự nhiên đưa vào công trình trong trường hợp bất lợi về hướng công trình.
Cuốn sách được thực hiện bởi nhóm tác giả TS Nguyễn Hoàng Minh Vũ (chủ biên), ThS Nguyễn Lê Duy Luân và PGS.TS Võ Viết Cường. Nhà xuất bản Xây dựng ấn hành quý I/2022.v
