thực trạng về quản lý chất thải rắn y tế của nhân

JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE

2019

TÓM TẮT

Thực hiện khảo sát thực trạng phân loại, thu gom, lưu giữ, vận chuyển và xử lý chất thải rắn y tế của nhân viên y tế tại 30 trạm y tế thuộc huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình về quản lý chất thải y tế cho thấy: 70,0% các trạm phân loại chất thải sắc nhọn được đựng vào thùng kháng thủng; 60,0% các trạm y tế phân loại chất thải ngay tại nơi phát sinh; 23,3% trạm y tế xã thu gom chất thải vào dụng cụ đúng mã màu; 73,3% trạm không thu gom lẫn CTYT nguy hại với chất thải thông thường và 56,7% trạm y tế có thùng thu gom chất thải đặt ở nơi phát sinh. Vận chuyển CTRYT 93,3% các trạm y tế buộc kín miệng túi nilon khi vận chuyển; 86,7% trạm vận chuyển về nơi tập trung đúng tần suất quy định; 73,3% trạm có nơi lưu giữ chất thải. Xử lý CTRYT: 73,3% các trạm có xử lý ban đầu đối với chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao; 70,0% trạm chất thải nguy hại được xử lý bằng phương pháp thiêu đốt trong lò đốt.

Từ khóa: Rác y tế, trạm y tế, chất thải rắn.

ABSTRACT:

THE ACTUAL SITUATION ON MEDICAL WASTE MANAGEMENT OF MEDICAL STAFFS AT COMMUNE LEVEL AT VUTHU DISTRICT IN THAIBINH PROVINCE IN 2017

We conduct a research on medical waste classification, collection, storage, transportation and treatment at medical stations, Vu Thu district, Thai Binh province in 2017. We obtained results: 60% of health stations classified waste at the place of origin. 26.7% of health stations correctly classified medical solid waste and contained in trash cans in the right color code. Only 23,3% of health stations collected waste into trash cans with the right color code. 73,3% of health stations did not collect hazardous medical waste mixed with normal waste. 56,7% of health stations had medical waste

collection bins located in the place of origin. 93,3% of health stations tightened plastic bags when transporting solid medical waste; 86,7 % health stations transported to the centralized place at the right frequency. 73,3%

of health stations had waste storage places. On medical solid waste disposal: 73,3% of medical stations initially treated medical wastes at high risk of infection. 70,0%

of hazardous wastes were treated by incineration in incinerators. Over 40,0% of medical wastes were treated by outdoor incineration method.

Key word: Medical waste, health station, solid waste, medical waste.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Ngày nay, việc quản lý chất thải y tế ngày càng được ngành Y tế cũng như xã hội quan tâm, đặc biệt là các loại chất thải có chứa mầm bệnh. Việc đánh giá thực trạng quản lý chất thải ngay từ nguồn chất thải và xử lý ban đầu, đặc biệt là chất thải y tế nguy hại là một việc hết sức quan trọng và cần thiết. Chính vì thế, chúng tôi tiến hành đánh giá thực trạng về quản lý chất thải rắn y tế vủa nhân viên y tế tuyến xã huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Từ đây đưa ra được các biện pháp tăng cường công tác quản lý chất thải rắn y tế góp phần cải thiện tình trạng quản lý chất thải rắn y tế phù hợp với điều kiện thực tế tại các trạm y tế, hạn chế mức độ ảnh hưởng của chất thải rắn y tế đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng, chúng tôi tiến hành triển khai thực hiện nghiên cứu đề tài với mục tiêu nghiên cứu:

Đánh giá thực trạng về quản lý chất thải rắn y tế của nhân viên y tế tại địa bàn nghiên cứu.

II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Địa bàn nghiên cứu

Nghiên cứu được tiến hành tại 30 trạm y tế xã ở huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình.

THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN Y TẾ CỦA NHÂN VIÊN Y TẾ TẠI TUYẾN XÃ HUYỆN VŨ THƯ, TỈNH THÁI BÌNH NĂM 2017

Đặng Thị Thu Ngà¹, Ngô Thị Nhu¹, Nguyễn Thị Hiên¹, Đặng Thị Vân Quý¹

1. Trường Đại học Y Dược Thái Bình

VI NSC KH EC NG NG

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

2.2. Đối tượng nghiên cứu

Nhân viên y tế tại trạm y tế: Đó là những nhân viên y tế đã và đang làm việc thường xuyên tại các trạm y tế xã của huyện Vũ Thư trong thời gian trên 6 tháng, tình nguyện hợp tác trong quá trình điều tra nghiên cứu (trạm trưởng, các nhân viên y tế trực tiếp tham gia vào công tác khám chữa bệnh tại trạm).

2.3. Phương pháp nghiên cứu

* Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp dịch tễ học mô tả dựa trên cuộc điều tra cắt ngang để tìm hiểu kiến thức, thực hành của nhân viên y tế về quản lý (phân loại, thu gom, lưu giữ, vận chuyển, xử lý) chất thải rắn y tế theo bộ câu hỏi đã được xây dựng.

* Cỡ mẫu nghiên cứu:

Cỡ mẫu điều tra kiến thức, thực hành của nhân viên y tế: Toàn bộ cán bộ y tế tham gia công tác khám chữa bệnh tại các trạm y tế xã thuộc huyện Vũ Thư. Qua điều tra phỏng vấn trực tiếp, chúng tôi đã điều tra 175 nhân viên y tế tại các trạm y tế tuyến xã huyện Vũ Thư.

2.4. Phương pháp xử lý số liệu

- Các số liệu của đề tài nghiên cứu sẽ được nhập máy tính và phân tích dựa trên phần mềm Epi-info 6.04 và Epi - Data, sử dụng các thuật toán thống kê trong y học

- Kết quả nghiên cứu được trình bày dưới dạng bảng, biểu đồ.

III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Bảng 3.1. Kiến thức phân loại rác thải đúng theo thâm niên công tác (trả lời đúng trên 70% được cho là đạt)

Thâm niên công tác Đạt Không đạt

SL TL (%) SL TL (%)

< 10 năm 12 50 88 58,3

≤ 10 năm 12 50 63 41,7

Tổng 24 100 151 100

Bảng 3.2. Kiến thức đúng của nhân viên y tế về thu gom chất thải rắn y tế (n=175)

Kiến thức đúng Số lượng (n = 175) Tỷ lệ (%)

Thùng thu gom CTYT tại nơi phát sinh 85 48,6

Kết quả bảng 3.1 cho thấy tỷ lệ nhân viên y tế trả lời đúng về phân loại rác y tế theo thời gian công tác trên 10 năm và dưới 10 năm là như nhau, là trả lời đúng từ 70% trở

lên các câu hỏi. Và tỷ lệ trả lời không đạt của nhóm dưới 10 năm là cao hơn nhóm trên 10 năm công tác.

JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE

2019

Biểu đồ 3.1. Kiến thức của nhân viên y tế về xử lý chất thải sắc nhọn

Biểu đồ 3.2. Kiến thức của nhân viên y tế về xử lý chất thải hóa học nguy hại, dược phẩm quá hạn Bảng 3.3. Kiến thức đúng của nhân viên y tế về vận chuyển, lưu giữ chất thải y tế (n=175)

Kiến thức về vận chuyển, lưu giữ chất thải y tế Số lượng Tỷ lệ (%) Thời gian vận chuyển chất thải về nơi lưu giữ một lần/ngày và khi cần 102 58,3

Điều kiện vận chuyển

Kín miệng túi/thùng 141 80,6

Xe chuyên dụng 135 77,1

Không rơi vãi 114 65,1

Lưu giữ CTYT tại buồng riêng biệt 20 11,4

Thời gian lưu giữ CTYT

t⁰ thường (≤48h) 164 93,7

Lạnh (≤72h) 162 92,6

Khoảng cách nơi lưu giữ CTYT ≥10m 160 91,4

Kết quả bảng 3.3 cho thấy tỷ lệ nhân viên y tế có kiến thức đúng khá cao về vận chuyển và lưu giữ chất thải y tế,

chỉ riêng kiến thức lưu giữ chất thải chất thải y tế tại buồng riêng biệt còn hơi thấp, chỉ chiếm 11,4%.

Biểu đồ 3.1 cho thấy 70,3% tỷ lệ nhân viên y tế biết cách xử lý bằng cách thiêu đốt trong lò chuyên dụng;

22,3% nhân viên y tế biết xử lý bằng cách chôn trong bể xi

măng; chỉ 5,1% nhân viên y tế cho rằng chất thải sắc nhọn xử lý bằng chôn lấp thông thường.

VI NSC KH EC NG NG

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

Qua bảng 3.5 cho thấy tỷ lệ nhân viên thực hiện đúng lượng chất thải chứa trong mỗi túi chỉ đầy 3/4 túi chiếm 73,1%; tiếp theo là thời gian vận chuyển về nơi lưu trữ

đúng tần suất 1 lần 1 ngày và khi cần chiếm 64,0%; bên cạnh đó thời gian lưu giữ chất thải rắn y tế tối đa trước khi xử lý chiếm tỷ lệ thấp nhất 50,9%.

Bảng 3.4. Thực hành đúng của nhân viên y tế về phân loại chất thải rắn y tế

Thực hành phân loại chất thải y tế Số lượng Tỷ lệ (%)

Chất thải lây nhiễm đựng trong dụng cụ màu vàng 128 73,1

Chất thải hóa học nguy hại, dược phẩm quá hạn sử dụng đựng trong dụng cụ màu đen 112 64,0

Chất thải tái chế đựng trong dụng cụ màu trắng 102 58,3

Chất thải sắc nhọn đựng trong thùng kháng thủng 112 64,0

Bảng 3.5. Thực hành đúng của nhân viên y tế về thu gom, vận chuyển, lưu giữ chất thải rắn y tế (n = 175)

Thu gom, vận chuyển, lưu giữ chất thải rắn y tế Số lượng Tỷ lệ (%)

Vận chuyển về nơi lưu trữ đúng tần suất 112 64,0

Lượng chất thải chứa trong túi (3/4 túi) 128 73,1

Không để lẫn CTRYT với chất thải thông thường 109 62,3

Thời gian lưu giữ CTRYT tối đa trước khi xử lý 89 50,9

Bảng 3.6. Thực hành đúng của nhân viên y tế về xử lý chất thải rắn y tế

Thực hành về xử lý chất thải rắn y tế (n = 175) Số lượng Tỷ lệ (%) Biểu đồ 3.2 cho thấy tỷ lệ nhân viên biết cách xử lý

chất thải hóa học nguy hại, hóa chất, dược phẩm quá hạn thiêu đốt trong các lò chiếm tỷ lệ cao nhất 49,1%; sau đó là

dùng nhiệt độ để thiêu đốt trong các lò chiếm tỷ lệ 37,7%;

tỷ lệ nhân viên y tế không biết xử lý chất thải hóa học nguy hại, hóa chất, dược phẩm quá hạn chiếm 5,1%.

Qua bảng 3.4 cho thấy tỷ lệ nhân viên y tế thực hiện phân loại đúng chất thải lây nhiễm vào dụng cụ màu vàng khá cao chiếm 73,1%. Bên cạnh đó, tỷ lệ nhân viên y tế

thực hiện phân loại rác thải tái chế vào dụng cụ màu trắng chỉ chiếm 58,3%.

JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE

2019

phân loại chất thải lây nhiễm [36]. Kết quả của chúng tôi cũng thấp hơn nghiên cứu của tác giả Trần Đại Tri Hãn ở Quảng Bình, tại đây có 35,2% nhân viên y tế có kiến thức chung đúng về quản lý chất thải y tế nói chung[13],

Qua kết quả nghiên cứu về kiến thức, thực hành của nhân viên y tế về xử lý rác thải y tế cho thấy mặc dù các nhân viên y tế đã có nhận thức cũng như thái độ tích cực về những vấn đề liên quan đến công tác xử lý rác thải y tế tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế nhất định. Thực hành của các nhân viên y tế so với kiến thức tuy có cao hơn nhưng tỷ lệ thực hành đúng vẫn chưa thật tốt, nguyên nhân là do các yếu tố chủ quan (vẫn còn hạn chế về một số kiến thức) và các yếu tố khách quan (điều kiện trang thiết bị phục vụ cho công tác xử lý chất thải y tế tại các trạm y tế xã vẫn còn thiếu, còn thiếu sự hướng dẫn) tác động đã làm ảnh hưởng đến thực hành của nhân viên y tế.

V. KẾT LUẬN

- 28,0% là nhân viên y tế có thâm niên công tác từ dưới 10 năm; 25,4% ở nhóm có thâm niên trên 10 năm biết được chất thải y tế được chia làm 5 nhóm

- 76,6% nhân viên y tế biết được túi đựng rác thải tối đa 3/4 túi, 74,9% không để lẫn chất thải y tế và chất thải thông thường

- Tỷ lệ nhân viên thực hiện đúng lượng chất thải chứa trong mỗi túi chỉ đầy 3/4 túi chiếm 73,1%; thời gian vận chuyển về nơi lưu trữ đúng tần suất 1 lần 1 ngày và khi cần chiếm 64,0%; thời gian lưu giữ chất thải rắn y tế tối đa trước khi xử lý chiếm tỷ lệ thấp nhất 50,9%.

- 56,0% và 53,7% nhân viên y tế xử lý chất thải sắc nhọn và chất thải lây nhiễm bằng thiêu đốt trong lò; 42,3%

nhân viên y tế thực hiện tiêu hủy chất thải giải phẫu ngay sau khi phát sinh.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Trần Đắc Thắng (2014), Thực trạng và kiến thức thực hành của nhân viên y tế về quản lý chất thải y tế tại Bệnh viện đa khoa huyện Mai Sơn tỉnh Sơn La năm 2014, Luận án bác sĩ chuyên khoa cấp II, Trường Đại học Y Thái Bình.

2. Nguyễn Thị Thu Trang (2012), Thực trạng quản lý, xử lý chất thải rắn y tế tại Bệnh viện Đa khoa Nam Định và đề xuất mô hình can thiệp, Luận văn thạc sỹ khoa học môi trường, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội.

3. Phạm Thị An Vinh (2012), Thực trạng về quản lý chất thải rắn y tế và kiến thức, thực hành của nhân viên trạm y tế tại thành phố Nam Định năm 2012, Luận văn thạc sỹ y tế công cộng, Trường Đại học Y dược Thái Bình.