Kết quả can thiệp trên lỗi phát âm phụ âm đầu

Phẫu thuật giúp trẻ giữ và tạo ra được áp lực (các âm tắc) nhưng khó duy trì áp lực (các âm xát) - nguyên nhân có thể do chức năng hoạt động của vòm chưa hoàn thiện. Phẫu thuật cũng giúp trẻ giữ được áp lực nhưng trẻ cần được trị liệu để xác định áp lực hơi đó sẽ đi đâu: ra miệng với các âm miệng hay lên mũi với các âm mũi. Về vị trí khe hở vòm, phẫu thuật giúp đóng kín vòm, từ đó gốc lưỡi có cơ hội chạm khít vòm miệng mềm nhưng trẻ cần học cách chạm đúng với những âm gốc lưỡi ¹¹⁵. Ngoài ra những rối loạn về phân biệt tính thanh trong từng âm không thể can thiệp bằng phẫu thuật vòm - trẻ cần được trị liệu ngữ âm với những lỗi này.

4.3. Kết qủa điều trị ngữ âm trẻ KHMVM sau phẫu thuật

phát âm, thể hiện ở chỉ số lỗi phu ̣ âm sai trung bình: trung bình mỗi trẻ trước khi được tri ̣ liê ̣u ngữ âm xuất hiê ̣n 11,8 ± 1,1 lỗi phu ̣ âm, nhưng sau 12 tháng can thiệp chỉ còn 0,58±0,16 lỗi.

Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ mắc lỗi phát âm / / (ví du ̣:

chuột) và âm /χ/ (ví du ̣: khỉ) trước khi can thiệp chiếm 82%. Đối với phụ âm tắ c / /, khi phát âm vùng giữa lưỡi cần nâng lên cha ̣m vào vòm miê ̣ng, đồ ng thờ i hơi phát ra với áp lực ma ̣nh: trong khi phu ̣ âm xát /χ/ cần gốc lưỡi nâng lên tiệm câ ̣n vòm miê ̣ng mềm, duy trì trong thời gian không khí từ từ trượt ra.

Qua 6 tháng điều trị, tỷ lệ lỗi phát âm chỉ còn 20 – 30% và giảm xuống 4 – 6% sau 12 tháng. Điều này chứng tỏ tri ̣ liê ̣u ngữ âm giúp cải thiê ̣n cả những phụ âm tắc và xát.

Tương tự, /k/ và /ɣ/ là những phụ âm mà tới 60 – 70% số trẻ mắc lỗi phát âm. Đây là những phụ âm tắc có vị trí cấu âm là gốc lưỡi tiếp xúc vòm miệng mềm, đồ ng thờ i cần ta ̣o được áp lực ma ̣nh và đẩy hơi nhanh ra khỏi miệng. Việc đóng kín khe hở vòm miệng giúp trẻ có thể điều chỉnh lượng hơi phát qua đường miệng nhưng tri ̣ liê ̣u ngữ âm là cần thiết để sửa chữa thói quen phát âm sai.

Ngoại trừ các phu ̣ âm gốc lưỡi /k/, /χ/, và /ɣ/ còn tỉ lê ̣ nhỏ từ 4 - 6%

mắ c lỗi (trong khi trướ c tri ̣ liê ̣u tỷ lê ̣ mắc lỗi là 62 - 82%) thì các phụ âm còn lại đều đã được trẻ phát âm đúng sau 12 tháng tri ̣ liê ̣u ngữ âm. Đặc biệt, lỗi phát âm /p/ và /h/ cải thiện toàn bộ sau 3 tháng can thiệp.

Một nghiên cứu can thiệp trên một nhóm trẻ KHMVM sau 13 tháng về trị liệu ngôn ngữ. Phương pháp thực hiện bằng phần mềm âm thanh để giảm bớt việc tăng âm mũi của lời nói /ɓ/, /p/, /f/, /v/, /k/, và /ɣ/. Kết quả cho thấy không có sự khác biệt đáng kể nào được tìm thấy giữa các thước đo âm trước và sau trị liệu cho phụ âm xát /f/, /v/ và phụ âm tắc /k/ và /ɣ/ trước và sau điều trị. Tuy nhiên, một sự cải thiện có ý nghĩa thống kê về việc tăng âm mũi của phụ âm môi /ɓ/ và /p/ đã được quan sát thấy sau khi trị liệu âm lời nói. Điều

này làm củng cố việc trị liệu ngôn ngữ trong một nhóm chăm sóc khe hở hoàn chỉnh, để chăm sóc cải thiện lời nói của bệnh nhân và thúc đẩy cha mẹ giúp phát triển khả năng nói của trẻ ¹¹⁶.

Derakhshandeh và cộng sự đã tiến hành nghiên cứu trẻ KHMVM bằng phương pháp VPI và các đặc điểm lời nói của khe hở không thụ động và thụ động đã trải qua 40 liệu pháp điều trị cấu âm chuyên sâu trong hơn 10 tuần.

Phân tích kết quả chỉ ra các chỉ số tỷ lệ phần trăm các chỉ số liên quan đến lỗi phát âm đầu không bằng miệng, phát âm đầu thụ động, phụ âm kích thích, phụ âm đúng trong bắt chước từ và phụ âm đúng trong cách đặt tên hình ảnh giảm rõ rệt trong giai đoạn can thiệp ¹¹⁷.

Tại Trung Quốc, đánh giá các dịch vụ lời nói bằng cách sử dụng mô hình trị liệu ngôn ngữ dựa vào cộng đồng bởi các trợ lý ngôn ngữ được đào tạo về việc cải thiện cấu âm ở trẻ em hở hàm ếch. Mười bảy trẻ KHMVM được nhóm chuyên viên ngôn ngữ hỗ trợ để sửa lỗi cấu âm với mô hình cụ thể của các nhà nghiên cứu bệnh học về lời nói - ngôn ngữ. Các chuyên viên trị liệu ngôn ngữ hướng dẫn các thành viên trong gia đình khuyến khích con họ mỗi ngày bằng bài tập lời nói ở nhà. Kết quả cho thấy một phương pháp đủ để điều trị rối loạn ngôn ngữ kéo dài liên quan đến khe hở. Các phân tích về nhận thức đã cải thiện đáng kể các âm cấu âm sai lệch về cả mức độ từ và câu sau khi tham gia trại trị liệu lời nói. Mô hình trị liệu ngôn ngữ dựa vào cộng đồng là một phương pháp hợp lệ và hiệu quả để cung cấp trị liệu ngôn ngữ ở trẻ có khe hở ¹¹⁸. Việc mắc lỗi phụ âm đầu sẽ khiến trẻ rất khó truyền đạt chính xác thông tin muốn diễn tả, do đó trong nghiên cứu này chúng tôi nhấn mạnh việc luyện tập cùng cha mẹ trong các tình huống thực tế để khái quát hoá vận động phát âm, nâng cao hiệu suất sử dụng thói quen phát âm mới và mang lại hiệu quả giao tiếp ngay lập tức. Và cách tập luyện này đã mang tới kết quả cho tất cả các phụ âm.

Trong nghiên cứu này, việc thay đổi cách phát âm của trẻ không chỉ dựa trên việc huấn luyện vị trí phát âm cũng như phục hồi vận động cho vòm miệng, mà còn tập trung vào kích thích giao tiếp, phát triển ngôn ngữ, lĩnh hội âm vị là những vấn đề còn rất hạn chế ở trẻ KHMVM. Mặc dù vòm đã được sửa chữa thành công nhưng lối mòn sử dụng vòm miệng theo cách cũ vẫn chưa thể thay đổi được, vòm miệng mới khôi phục về cấu trúc chứ chưa hoàn toàn đảm nhận được tốt chức năng. Việc tập luyện bằng liệu pháp âm vị kết hợp với cấu âm truyền thống trong nghiên cứu này đã khôi phục lại chức năng cho vòm miệng, đồng thời huấn luyện sự vận động nhịp nhàng và chính xác các cấu trúc giải phẫu có liên quan chính xác trong từng âm vị, từ đó kết hợp tạo ra từ đúng và việc giao tiếp thuận lợi, thành công- tạo ra sự tự tin và phát triển cho trẻ. Sau 12 tháng, tất cả các lỗi phụ âm đã được khắc phục bởi hướng dẫn can thiệp phối hợp này. Những thay đổi đó không chỉ đến từ thay đổi vị trí cấu âm mà con chính xác cả về phương thức phát âm và điều khiển dây thanh đúng. Như vậy vòm miệng đã được trả lại sự hoạt động nhịp nhàng trong phối hợp tạo âm – là mục tiêu lớn nhất khi tiến hành đóng kín vòm miệng. Như vậy liệu pháp âm vị phối hợp cấu âm truyền thống đã được chứng minh có kết quả trên tất cả các âm bao gồm: âm tắc, âm xát, âm mũi, âm miệng, âm có rung, âm không rung, âm đầu lưỡi, âm giữa lưỡi, âm gốc lưỡi.