- Các chỉ số chức năng hô hấp FVC, VC, FEV1, FEV1/FVC tại các thời điểm ngày thứ nhất, ngày thứ hai và ngày thứ ba sau mổ.
- Thời gian hồi ph c sau phẫu thuật: thời điểm bệnh nhân bắt đầu ho, khạc được, ngồi dậy được, đi lại được và rút dẫn lưu sau phẫu thuật.
c. Đánh giá tổn thương đường thở do đặt ống NKQ
- Đánh giá tổn thương trên lâm sàng: tỷ lệ bệnh nhân có các triệu chứng khàn tiếng và đau họng. Mức độ của các triệu chứng được đánh giá theo các tiêu chuẩn ở bảng 2.6 (trang 61).
- Mức độ tổn thương thực thể: Bệnh nhân được đánh giá mức độ tổn thương đường thở một cách khách quan (theo phân loại tại bảng 2.7- trang 62) tại thời điểm ngày thứ hai sau mổ qua quan sát bằng nội soi phế quản bởi các bác sĩ chuyên khoa hô hấp không là thành viên của nhóm nghiên cứu.
2.2.5. Một s tiêu chuẩn và đ nh ngh a sử dụng t ng nghiên cứu
2.2.5.2. Tiêu chuẩn chẩn đoán và phân độ nhược cơ[4],[5],[16]:
Tiêu chuẩn lâm sàng
- S p mi, nhìn đôi (là các dấu hiệu kinh điển).
- Yếu cơ thay đổi trong ngày (sáng nhẹ, chiều nặng). Các nhóm cơ hay gặp là: cơ vận nhãn, cơ nâng mi, cơ hầu họng, cơ nhai, cơ chi thể và cơ hô hấp.
- Tình trạng nhược cơ tăng khi vận động hoặc khi gắng sức, giảm khi nghỉ ngơi.
Tiêu chuẩn cận lâm sàng - Test Prostigmin (+).
- Chẩn đoán điện cơ: kích thích liên tiếp với tần số 3Hz ở 1 trong 3 nhóm cơ: cơ ô mô cái, cơ thang, cơ vòng cung mi có hiện tượng suy giảm biên độ co cơ ít nhất ở 2 nhóm cơ từ % trở lên.
- Chẩn đoán hình ảnh: Ch p cắt lớp vi tính (CT- Scanner) hoặc ch p cộng hưởng từ (MRI) trung thất có hình ảnh u hoặc tăng sản tuyến ức.
Hình 2.5. Xét nghi m đ đi n cơ để chẩn đ án nh như c cơ Tiêu chuẩn phân loại mức độ nhược cơ theo Perlo-Osserman (1979)
- Giai đoạn I: Nhược cơ khu trú ở mắt.
- Giai đoạn IIA: Nhược cơ lan rộng nhẹ, hình thành dần ở hệ cơ ngoại vi, chưa có rối loạn nuốt và hô hấp.
- Giai đoạn IIB: Nhược cơ lan rộng, hình thành dần dần, có rối loạn nuốt song chưa có rối loạn hô hấp.
- Giai đoạn III: nhược cơ nặng, cấp tính, hình thành trong vài tuần, vài tháng ở hệ cơ ngoại vi, sớm có các rối loạn hô hấp.
- Giai đoạn IV: Nhược cơ nặng như giai đoạn III song hình thành trong nhiều tháng, nhiều năm.
2.2.5.3. Đánh giá điều kiện đặt ống NKQ
Bảng 2.2. Thang điểm đánh giá đi u ki n đặt ng NKQ (theo Viby- M gensen và cộng sự [68])
Điều kiện Được chấp nhận Không được
chấp nhận Mức độ di động của
hàm dưới
Di động (1 điểm)
Không di động (3 điểm) Di động 1 phần (2 điểm)
Thông khí bằng mask
Dễ dàng thông khí bằng
mask (1 điểm) Không thể thông khí bằng mask (3 điểm) Thông khí bằng mask khó
khăn (2 điểm) Mức độ nhìn thấy
khe thanh âm
Nhìn rõ khe thanh âm
(1 điểm) Không nhìn thấy khe thanh âm và nắp thanh môn (3 điểm) Nhìn thấy một phần khe
thanh âm (2 điểm) Vị trí dây thanh âm
Dây thanh âm mở tối đa
(1điểm) Khe thanh âm đóng hoặc dây thanh âm di động (3 điểm) Dây thanh âm mở ở vị trí
trung gian (2 điểm) Mức độ kích thích
của bệnh nhân
Nằm yên không nhúc nhíc (2 điểm)
Ho liên t c hoặc dịch chuyển có chủ đích (3 điểm) 1 hoặc 2 tiếng ho (2 điểm)
Kết luận về mức độ thuận lợi của việc đặt ống Univent:
+ Rất tốt: điểm + Tốt: -8 điểm + Kém: > 8 điểm
2.2.5.5. Đánh giá mức độ hài lòng của phẫu thuật viên
Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã thống nhất với phẫu thuật viên và đề ra bộ tiêu chí đánh giá mức độ hài lòng của phẫu thuật viên theo các mức độ như sau:
Bảng 2.3. Đánh giá mức độ hài lòng của ph u thu t viên Mức độ
hài lòng Tiêu chuẩn
Rất hài lòng
- Không có biến chứng xảy ra trong quá trình khởi mê, đặt ống NKQ và duy trì mê do nguyên nhân từ phương pháp vô cảm.
- Trong mổ phổi xẹp hoàn toàn tạo trường mổ thuận lợi cho phẫu thuật viên thao tác.
- Bệnh nhân nằm yên trong tất cả các thì của phẫu thuật.
Hài lòng
- Có biến chứng xảy ra trong quá trình khởi mê, đặt ống NKQ và duy trì mê có nguyên nhân từ phương pháp vô cảm ở mức độ nhẹ không ảnh hưởng đến thời gian và quá trình phẫu thuật.
- Phổi xẹp không hoàn toàn nhưng không ảnh hưởng đến trường mổ.
- Bệnh nhân có c động bất thường nhưng không ảnh hưởng đến thao tác của PTV.
Không hài lòng
- Có biến chứng xảy ra trong quá trình khởi mê, đặt ống NKQ hoặc trong quá trình duy trì mê do phương pháp vô cảm phải dừng cuộc mổ.
- Phổi không xẹp làm cho phẫu thuật viên không thao tác được trong trường mổ.
- Bệnh nhân có c động bất thường trong quá trình mổ ảnh hưởng đến thao tác của PTV buộc phải dừng mổ.
- Rất hài l ng: Đạt cả 3/3 tiêu chí đánh giá rất hài lòng.
- Hài lòng: Có ít nhất 1 trong 3 tiêu chí đánh giá hài lòng.
- Không hài lòng: Có ít nhất 1 trong 3 tiêu chí đánh giá không hài lòng.
2.2.5.4. Đánh giá mức độ xẹp phổi
Bảng 2.4. Thang điểm đánh giá mức độ xẹp phổi chủ động t ng mổ (Được đánh giá và cho điểm bởi các phẫu thuật viên)
Mức độ xẹp phổi Điểm đánh giá
Phổi xẹp hoàn toàn điểm
Phổi xẹp một phần không ảnh hưởng đến trường mổ 3 điểm Phổi xẹp một phần có ảnh hưởng nhiều đến trường mổ 2 điểm
Phổi không xẹp 1 điểm
Số điểm cuối cùng là số điểm trung bình của hai phẫu thuật viên.
2.2.5.6. Tiêu chuẩn rút ống NKQ: Bệnh nhân được rút ống NKQ ngay tại phòng mổ nếu đảm bảo đủ các tiêu chuẩn sau:
+ Ý thức tỉnh táo, đáp ứng tốt theo lệnh.
+ Có phản xạ ho, nuốt.
+ Nhịp thở 12-2 lần/phút.
+ SpO2 > 92% (với FiO2= 21%).
+ EtCO2 < 45mmHg.
+ Huyết động ổn định, không có hạ thân nhiệt (<3 oC).
2.2.5.7. Tiêu chuẩn đặt lại ống NKQ
Bệnh nhân sau phẫu thuật cần đặt lại ống NKQ khi có các triệu chứng sau:
+ Ý thức: kích thích, vật vã, lo lắng.
+ Tần số thở > 30 lần/phút.
+ SpO2 < 85%.
+ Tuần hoàn: Mạch nhanh: 120-1 0 lần/phút; HAĐM: >200mmHg.
+ Xét nghiệm khí máu: PaO2< 50mmHg; PaCO2 > 55mmHg.
2.2.5.8. Đánh giá mức độ cử động của bệnh nhân trong quá trình phẫu thuật Bảng 2.5. Đánh giá mức độ cử động ất thường của nh nhân
t ng quá t ình ph u thu t
Mức độ Tiêu chuẩn
Không có c
động bất thường Bệnh nhân nằm yên trong tất cả các thì phẫu thuật.
Mức độ ít Bệnh nhân có c động bất thường chân tay hoặc nấc nhưng không ảnh hưởng đến phẫu thuật.
Mức độ vừa Bệnh nhân có c động bất thường chân tay, nấc hoặc rướn làm cho phẫu thuật diễn ra khó khăn.
Mức độ nhiều Bệnh nhân c động bất thường chân tay, nấc hoặc rướn người làm cho phẫu thuật viên không thể phẫu thuật được.
2.2.5.9. Mức độ tổn thương đường thở do đặt ống NKQ
Bảng 2.6. Đánh giá mức độ khàn ti ng và đau họng (the tác giả Heike K và cộng sự [69])
Triệu chứng Đặc điểm Điểm
Khàn tiếng
Không bị khàn tiếng 0 điểm
Bác sỹ khám phát hiện bệnh nhân bị khàn tiếng 1 điểm Bệnh nhân thông báo bị khàn tiếng 2 điểm
Bệnh nhân bị mất giọng 3 điểm
Đau họng
Không đau 0 điểm
Đau nhẹ khi nuốt 1 điểm
Đau liên t c và tăng lên khi nuốt 2 điểm Đau liên t c và cần phải dùng thuốc giảm đau 3 điểm
Bảng 2.7. Phân l ại và đ nh ngh a các mức độ tổn thương thanh khí quản (the Heike K và cộng sự [69])
Vị trí tổn thương
Mức độ
tổn thương Định nghĩa
Tổn thương khí quản
Xung huyết Niêm mạc khí quản đỏ xung huyết Phù nề Niêm mạc khí quản bị sưng nề
Xuất huyết Niêm mạc khí quản có các điểm chảy máu T máu Niêm mạc khí quản có nhiều vùng t máu.
Tổn thương thanh quản
thanh môn
Xung huyết Vùng dây thanh đỏ và xung huyết.
Phù nề Niêm mạc sưng nề tại các nếp gấp của thanh quản.
Xuất huyết Niêm mạc có nhiều điểm chảy máu.
T máu Niêm mạc thanh quản thanh môn có nhiều điểm t máu.
Liệt dây thanh
Dây thanh không vận động một bên hoặc cả hai bên.