C. THEO VẤN ĐỀ
I. NGHIÊN CỨU KIỂU TRUYỀN THỐNG / HÀN LÂM 1. Lý thuyết
5. Văn hoá tinh thần
Thông báo Dân tộc học năm 2012
139
12. "Tập tục chữa bệnh bằng ma thuật ở người Cơtu". Lưu Hùng, hội thảo quốc tế tại Vientiane, tháng 2/2012, 26 trang.
13. "Bước đầu tìm hiểu các loại hình bùa chú của người Việt". Vũ Hồng Thuật, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 7), Nxb KHXH, H, 2011, tr. 403-426.
14. "Tập tục, tín ngưỡng liên quan đến dựng nhà của người Dao Áo dài tỉnh Hà Giang". Phạm Minh Phúc, tạp chí Nghiên cứu tôn giáo, số 10/2011.
15. "Lễ học bói, một hình thức đào tạo shaman giáo trong ngôi nhà của người Dao Áo dài tỉnh Hà Giang". Phạm Minh Phúc, tạp chí Nguồn sáng dân gian, số 3/2011.
16. "Luận bàn về một số đặc điểm văn hóa bùa chú của người Việt ở đồng bằng Bắc Bộ, Việt Nam". Vũ Hồng Thuật, kỷ yếu hội thảo quốc tế Lịch sử văn hóa cư dân Bách Việt trong bối cảnh văn hóa, lịch sử của các cư dân đảo Hải Nam, tại TP Hải Khẩu, tỉnh Hải Nam, Trung Quốc; Nxb Sư phạm Hải Nam, 2011, tr. 431-440, tiếng Trung.
17. "Thầy cúng người Dao Họ ở Lào Cai – Nghiên cứu qua một số trường hợp cụ thể". Phạm Văn Dương, luận án tiến sĩ, 2010.
18. "Thủ sắc đường làng Văn Sơn (Thạch Đỉnh, Thạch Hà, Hà Tĩnh)". Nguyễn Duy Thiệu, tạp chí Di sản văn hoá, số 3/2010.
19. Sống trong bí tích – Văn hoá Công giáo đương đại Việt Nam. Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, 2009.
20. “Đời sống tín ngưỡng của người Dao Họ ở Lào Cai”, tạp chí Văn hoá nghệ thuật, số 301, tháng 7/2009, tr. 15-20.
21. “Vai trò của thầy cúng trong đời sống văn hóa tinh thần và sự phát triển của người Dao Họ ở Lào Cai”. Phạm Văn Dương, tạp chí Nghiên cứu tôn giáo, số 73-74/2009, tr. 57-64.
22. “Thầy shaman người Dao Họ ở Lào Cai (Nghiên cứu trường hợp ông Bàn Văn Xiêm)”. Phạm Văn Dương, tạp chí Dân tộc học, số 4/2009, tr. 14-22.
23. "Land worship ritual and kruong organization among the Bru-Vankieu". Phạm Văn Lợi, tạp chí Vietnamse Studies, số 1+2/2008, tr. 123-139.
24. “Người Bru-Vân Kiều”. Phạm Văn Lợi, báo cáo kết quả nghiên cứu, dự án nghiên cứu các dân tộc nhóm ngôn ngữ Katuic ở Việt Nam (hợp tác giữa Bảo tàng DTHVN với GS Kaj Arhem thuộc ĐH Goteborg - Thuỵ Điển), 2005, 120 trang.
25. “Three Goddesses in and out of their Shrine”. Vũ Thị Thanh Tâm đồng tác giả, tạp chí Asian Ethnology, vol. 67, số 2/2008, tr. 219-236.
26. "Displaying the Xặng bók Tree of the Thái People". Võ Thị Thường, tạp chí Asian Ethnology, vol. 67, số 2/2008, tr. 287-304.
27. "Đàn tính – The Marvelous and Sacred Musical Instrument of the Tày People".
La Công Ý, tạp chí Asian Ethnology, vol. 67, số 2/2008, tr. 271-286.
28. "Amulets and the Marketplace". Vũ Hồng Thuật, tạp chí Asian Ethnology, vol.
67, số 2/2008, tr. 237-255.
29. "Đời sống tâm linh của chiếc ván in bùa trấn trạch". Vũ Hồng Thuật, trong Sự biến đổi của tôn giáo tín ngưỡng Việt Nam hiện nay, Lê Hồng Lý & Nguyễn Thị Phương Châm chủ biên, Nxb Thế giới, H, 2008, tr. 227-257.
30. “Thế giới quan và vai trò của ông mo trong tang lễ của người Mường ở Hoà Bình”. Hoàng Thị Thu Hằng, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 5), Nxb KHXH, H, 2005, tr. 353-364.
31. “Săn bắt chim muông và tín ngưỡng liên quan của người Cơtu”. Lưu Hùng, tạp chí Dân tộc học, số 3/2005, tr. 8-14.
32. “Vài nét về tín ngưỡng của người Co”. Lưu Hùng, tạp chí Dân tộc học, số 1/2004, tr. 13-21.
33. "Nghi lễ làm thiêng và giải thiêng hiện vật bùa trấn trạch của người Việt". Vũ Hồng Thuật, tham gia dự án nghiên cứu Đời sống tâm linh hiện vật (hợp tác với TS.
Lauren Kendall, Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Hoa Kỳ), 2004.
34. “Câu chuyện về chiếc ống xem bói của thày bói người Thái ở Nghệ An”. Vi Văn An, tham gia dự án nghiên cứu Đời sống tâm linh hiện vật (hợp tác với TS. Lauren Kendall, Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Hoa Kỳ), 2004, 19 trang.
35. “Rice Harvest Rituals in Two Highland Tai Communities in Vietnam”. Vi Văn An & Eric-Crystal, trong The Art of Rice (Spirit and Sustenance in Asia), Bảo tàng Lịch sử văn hoá Fowler, Los Angeles, Hoa Kỳ, 2003, tr.119-134.
36. “Bước đầu tìm hiểu tranh thờ của người Dao Họ”. Phạm Văn Dương, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 4), Nxb KHXH, H, 2003, tr. 135-160.
37. "The perilous juorney of the then spirit army: A shamanic ritual of the Tay people". La Công Ý, trong Vietnam: Journeys of Body, Mind and Spirit (Nguyễn văn Huy và Lauren Kedall chủ biên), Nxb Berkely, ĐH California, Hoa Kỳ, Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Hoa Kỳ và Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, 2003, tr. 238-251.
38. “Dân tộc Dao”. Phạm Minh Phúc, trong Các dân tộc ở Hà Giang, Nxb Thế giới, H, 2003.
39. “Tín ngưỡng trong chu kì canh tác nương rẫy của người Bana Rơngao vùng ven thị xã Kon Tum”. Nguyễn Trường Giang, tạp chí Dân tộc học, số 3/2002.
Thông báo Dân tộc học năm 2012
141
40. "Một số tư liệu về lễ kỳ yên của người Tày ở Bình Gia (Lạng Sơn)". La Công Ý, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 3), Nxb KHXH, H, 2002, tr. 170-183.
41. "Lễ cha chiêng của người Thái Mai Châu, Hoà Bình (Việt Nam)". Võ Thị Thường, trong Văn hóa và lịch sử các dân tộc trong nhóm ngôn ngữ Thái Việt Nam, Nxb. Văn hoá – Thông tin, H., 2002, tr. 583-595.
42. “Một số tập quán và nghi lễ liên quan đến nhà cửa của người Dao Đỏ ở Sa Pa, Lào Cai”. Võ Thị Mai Phương, trong Các công trình nghiên cứu của bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 3), Nxb KHXH, H, 2002, tr. 93-99.
43. “Nhà nửa sàn nửa đất của người Dao Họ ở huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai”.
Phạm Văn Dương, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T3), Nxb KHXH, H, 2002, tr. 78-92.
44. "Flower tree of the Thai Yo (Thanh Hóa, Việt Nam)". Võ Thị Thường đồng tác giả, Altars and Shrines of the World, Museum Kunst Palast, Dusseldort, 9/2001-1/2002, tr.
116-119. ["Cây hoa nghi lễ của người Tày Dọ ở Thanh Hóa, Việt Nam", trong catalogue trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật đương đại của Đức, 9/2001-1/2002, tiếng Đức].
45. “Mối quan hệ giữa lễ thành đinh và lễ cấp sắc của người Dao”. Võ Thị Mai Phương, tạp chí Dân tộc học, số 2/2001, tr. 46-49.
46. "Một vài yếu tố văn hoá tinh thần liên quan đến nhà ở truyền thống của người Hmông ở huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái". Trần Thị Thu Thuỷ, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 2), Nxb KHXH, H, 2001, tr.
191-202.
47. "Các nghi lễ liên quan đến ngôi nhà người Việt ở Triệu Sơn, Thanh Hoá". Vũ Hồng Thuật, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 2), Nxb KHXH, H, 2000.
48. "Hiện vật cúng Mụ của người Việt trưng bày tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam". Vũ Hồng Thuật, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 1), Nxb KHXH, H, 1999, tr 360-383.
49. "Đôi điều về nghi lễ thờ Mẫu của người Việt ở đồng bằng Bắc Bộ", Vũ Hồng Thuật, tạp chí Dân tộc học, số 2/1999, tr. 39-45.
50. "Nghi lễ chữa bệnh của người Thái ở Mai Châu (Hoà Bình, Việt Nam)". Võ Thị Thường, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 1), Nxb KHXH, H, 1999, tr. 222-261.
51. "Ma thuật chữa bệnh ở xã hội Thái cổ truyền". Cầm Trọng, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 1), Nxb KHXH, H, 1999, tr. 207-216.
52. “Những nghi lễ liên quan đến sản xuất nông nghiệp của người Chu Ru”. Phạm Văn Dương, tạp chí Văn hóa dân gian, số 2/1999.
50. "Lễ lẩu then của người Tày". La Công Ý, trong Văn hoá và lịch sử người Thái ở Việt Nam, Nxb Văn hoá dân tộc, H, 1998, tr. 229-232.
- Lễ hội
53. "Lễ hội đình làng của người Việt ở thôn Sơn Tâm, thị trấn Giang Bình, Đông Hưng, tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc và chức năng xã hội của nó". Vũ Hồng Thuật, hội nghị Thông báo Văn hóa dân gian, Viện nghiên cứu Văn hóa, tháng 12/2012.
54. "Nghiên cứu hội làng và thờ cúng Thành hoàng của người Kinh xuyên quốc gia giữa Việt Nam và Trung Quốc". Vũ Hồng Thuật, tham gia đề tài cấp bộ (chủ nhiệm đề tài: Nguyễn Chí Bền, Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), 2010-2013.
55. "Trò Trám Festival and the Veneration of Ngô Thị Thanh in a Vietnamese Village". Vũ Hồng Thuật, trong The Art of Rice Spirit and Sustenance in Asia, Bảo tàng Lịch sử - Văn hoá Fowler, Los Angeles, Hoa Kỳ, 2003, tr. 218-239.
56. “Lễ hội cầu ngư ở Mân Thái (Tục thờ cá voi và lễ hội cầu ngư ở phường Mân Thái, quận Sơn Trà, TP Đà Nẵng)”. Nguyễn Anh Ngọc, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 3), Nxb KHXH, H, 2002, tr. 138-157.
57. "Lễ hội làng Trám". Vũ Hồng Thuật, trong Kho tàng lễ hội cổ truyền Việt Nam, Nxb Văn hoá dân tộc, H, 2000, tr. 981- 987.
58. "Hội lồng tồng của người Tày". La Công Ý, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 1), Nxb KHXH, H, 1999, tr. 106-113.
- Tri thức dân gian
59. "Kinh nghiệm dự đoán thời tiết và xác định thời vụ của một số tộc người ở miền núi phía Bắc". Võ Mai Phương, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 7), Nxb KHXH, H, 2011, tr. 384-402.
60. "Tri thức dân gian của người Thái trong sử dụng và bảo vệ tài nguyên nước".
Vi Văn An, tạp chí Dân tộc học, số 1/2008, tr. 15-24.
61. "Katu women's traditional curative skills". Vũ Phương Nga, tạp chí Vietnamse Studies, số 1+2/2008, tr. 99-122.
62. "Khai thác và sử dụng cây thuốc ở người Lào, Hà Tĩnh". Vũ Hồng Thuật, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 5), Nxb KHXH, H, 2005, tr. 166-179.
Thông báo Dân tộc học năm 2012
143
63. "Khai thác cây lấy sợi và cây thuốc nhuộm làm thuốc chữa bệnh của người Hmông". Trần Thị Thu Thuỷ, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 5), Nxb KHXH, H, 2005, tr. 187-192.
64. “Phụ nữ Đại Yên với nghề thuốc nam”. Vũ Thị Hà, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 5), Nxb KHXH, H, 2005, tr. 150-165.
65. "Một số tri thức dân gian và nghi lễ tín ngưỡng liên quan đến canh tác nương rẫy của người Hmông Trắng ở bản Mô Cổng, xã Phỏng Lái, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La". Trần Thị Thu Thuỷ, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 4), Nxb KHXH, H, 2004, tr. 116-134.
66. Médecine populaire: Rites et thérapeutie chez les Thai de Mai Châu (Việt Nam). Thèse de doctorat, soutenue en 2002 à l’Université Paris 10 - Nanterre, 450pp. [Y học dân gian: nghi lễ và liệu pháp chữa trị ở vùng người Thái Mai Châu, Hòa Bình, Việt Nam, Võ Thị Thường, luận án tiến sĩ, bảo vệ năm 2002 tại ĐH Tổng hợp Pari 10 - Nanterre, Pháp].
67. "Kinh nghiệm sử dụng đất trồng của người Hà Nhì Đen (khảo sát tại thôn Lao Chải, xã Y Tý, huyện Bát Xát, tỉnh Lao Cai)". Mai Thanh Sơn, tạp chí Dân tộc học, số 3/2002.
68. “Kiến thức bản địa về khai thác, sử dụng, bảo vệ nguồn tài nguyên nước phục vụ sản xuất nông nghiệp của người Thái Đen tại bản Poọng, xã Hua La, thị xã Sơn La”.
Phạm Văn Dương, trong Văn hoá và lịch sử các dân tộc nhóm ngôn ngữ Thái Việt Nam, Nxb Văn hóa – Thông tin, H, 2002, tr. 230-240;
69. “Nước và kỹ thuật dẫn thuỷ nhập điền của người Thái Đen ở bản Poọng, xã Hua La, thị xã Sơn La”. Phạm Văn Dương, trong Các công trình nghiên cứu của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (T 2), Nxb KHXH, H, 2001, tr. 203-222.
70. "Local knowledge for treating maladies among the Thai in Mai Châu (Hòa Bình, Việt Nam)". Võ Thị Thường, Vietnamese - Thai collaborative workshop on the Ethnic communites in changing environment, 9-15/12/1998. ["Tri thức dân gian trong phòng chữa bệnh tật của người Thái Mai Châu, Hòa Bình, Việt Nam", báo cáo tại hội thảo quốc tế ở Chiềng Mai, Thái Lan, 1998].
II. NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN