Những vấn đề đặt ra đối với phát triển du lịch bền vững ở Hải Dương

phát triển bền vững gồm sự bền vững về kinh tế, bền vững về xã hội và sự bền vững về tài nguyên- môi trường.

2.3.2.1. Từ góc độ bền vững về kinh tế

_ Khách du lịch là cơ sở cho sự phát triển của ngành Du lịch bởi lượng khách tăng đồng nghĩa với tăng thu nhập du lịch, tăng khả năng đóng góp của ngành du lịch vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Tuy nhiên một vấn đề đặt ra đối với phát triển du lịch từ góc độ kinh tế là chất lượng nguồn khách. Lượng khách quốc tế đến với Hải Dương còn thấp, khách du lịch thuần túy chủ yếu là đi theo tour chỉ dừng chân mua sắm, khách lưu trú phần lớn là khách thương mại, tìm kiếm cơ hội đầu tư kết hợp với du lịch và khách công vụ của các doanh nghiệp đầu tư nuước ngoài. Khách nội địa chủ yếu là khách hành hương, lễ hội và đi về trong ngày, khách lưu trú chỉ chiếm 25% và cũng chủ yếu là khách công vụ. Hiệu quả khai thác khách du lịch còn thấp: thời gian lưu lại du lịch ngắn, chi tiêu cho mua sắm của cả khách quốc tế và khách nội địa còn thấp, mức độ hài lòng của khách du lịch đối với sản phẩm du lịch chưa cao. Muốn thu hút khách du lịch thuần túy, lưu giữ khách nhiều ngày hơn và tăng chi tiêu mua sắm cuả khách cần phải khai thác nguồn tài nguyên và đầu tư thành sản phẩm du lịch đích thực và hấp dẫn, vấn đề này đang là hạn chế lớn với ngành Du lịch Hải Dương.

Phan Thị Thanh Hiền- Vh1003 92 Như vậy chất lượng nguồn khách du lịch đang là vấn đề rất quan trọng đặt ra đối với sự phát triển của du lịch đứng từ góc độ kinh tế mặc dù số lượng khách du lịch và thu nhập du lịch qua các năm đều ghi nhận sự tăng trưởng.

_ Với tư cách là một ngành kinh tế, sản phẩm du lịch là yếu tố rất quan trọng quyết định hiệu quả kinh doanh du lịch. Một sản phẩm du lịch tốt, có chất lượng và phù hợp với yêu cầu của khách du lịch sẽ có khả năng bán với giá cao, mang lại hiệu quả kinh tế. Kết quả nghiên cứu cho thấy, mặc dù Hải Dương có tiềm năng du lịch phong phú và đa dạng song trong nhiều năm qua những sản phẩm du lịch đặc sắc mang nét độc đáo riêng có của Hải Dương và những sản phẩm du lịch phù hợp với nhu cầu của khách từ những thị trường trọng điểm chưa được nghiên cứu và xây dựng hoặc chưa được đầu tư tương xứng với tiềm năng phát triển. Đây được xem là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất hạn chế hiệu quả kinh doanh du lịch, đồng thời theo thời gian gây sự nhàm chán cho du khách, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển du lịch bền vững.

_ Mức tăng trưởng đầu tư cho du lịch chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của ngành: đầu tư là đòn bẩy để thúc đẩy các ngành kinh tế phát triển trong đó có du lịch. Những năm qua, đầu tư vào lĩnh vực du lịch của các thành phần kinh tế ngoài khu vực nhà nước có gia tăng, song để du lịch thật sự phát triển bền vững cần có sự quan tâm hơn nữa từ phía nhà nước bằng việc phân bổ đầu tư cho sự nghiệp phát triển du lịch cân đối với các ngành kinh tế và tương xứng với vai trò của một ngành kinh tế quan trọng.

_ Hoạt động tuyên truyền quảng bá du lịch còn hạn chế và chưa có hiệu quả. Việc quảng cáo sản phẩm du lịch chủ yếu dựa trên những gì sẵn có mà chưa quan tâm đến sản phẩm thị trường cần. Vì vậy, ảnh hưởng đến khả năng thu hút khách du lịch, làm giảm hiệu quả kinh doanh của hoạt động du lịch.

Thêm vào đó công tác tuyên truyền quảng bá tour của một số doanh nghiệp lữ hành về sản phẩm du lịch thiếu trung thực gây thất vọng đối với khách du lịch sau mỗi chuyến tham quan, ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển du lịch.

Phan Thị Thanh Hiền- Vh1003 93 _ Chất lượng nhân lực du lịch chưa được nâng lên ngang tầm với yêu cầu của nhiệm vụ. Mặc dù Sở Thương mại và Du lịch trước đây cũng như Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch hiện nay đã có nhiều nỗ lực trong công tác bồi dưỡng nguồn nhân lực, tuy nhiên chất lượng đội ngũ lao động cũng như trình độ quản lý, trình độ chuyên môn, trình độ nghiệp vụ, kỹ năng nghề, tin học, ngoại ngữ chưa theo kịp tốc độ phát triển chung đang là yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm du lịch và đang là vấn đề đặt ra hiện nay.

2.3.2.2. Đánh giá từ góc độ tài nguyên- môi trường

_ Các nguồn tài nguyên du lịch chưa được khai thác nhiều cho phát triển du lịch. Tỷ lệ khai thác cũng như mức độ khai thác các loại tài nguyên du lịch còn thấp cho thấy các giá trị tài nguyên chưa được phát huy để có những sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn. Đây là một trong những vấn đề cần đặt ra đối với sản phẩm du lịch từ góc độ khai thác tài nguyên.

_ Vấn đề quản lý tài nguyên du lịch còn chồng chéo giũa các cấp, ngành. Nhận thức xã hội về phát triển du lịch và khai thác, bảo vệ nguồn tài nguyên du lịch còn nhiều hạn chế, suy thoái môi trường, suy giảm đa dạng sinh học đang là vấn đề đặt ra cho công tác quản lý và khai thác nguồn tài nguyên để phát triển du lịch.

_ Số lượng các khu, điểm du lịch được quy hoạch và đầu tư tôn tạo còn ít, hiện chỉ có khu An Phụ- Kính Chủ và khu đảo Cò Chi Lăng Nam được quy hoạch chi tiết. Các khu du lịch đang phát triển tự phát không có quy hoạch nên vấn đề khai thác và sử dụng tài nguyên còn nhiều hạn chế. Đặc biệt là khu du lịch trọng điểm Côn Sơn- Kiếp Bạc, do chưa có quy hoạch nên không có cơ sở pháp lý cho công tác khai thác và quản lý có hiệu quả các nguồn tài nguyên; ở đây đang thiếu các sản phẩm du lịch văn hóa, du lịch tâm linh đặc thù, các dịch vụ vui chơi giải trí có chất lượng cao, trong khi đó các thành phần kinh tế muốn có các dự án đầu tư phát triển du lịch lớn phải chờ quy hoạch; bên trong khu du lịch, ngoài nhà khách Hồ Côn Sơn của Văn phòng Tỉnh ủy chỉ có các dịch vụ ăn, nghỉ nhỏ lẻ của các hộ gia đình nên sản phẩm du lịch còn ngèo nàn. Vấn đề đặt ra để khắc phục tình trạng này là cần sớm có

Phan Thị Thanh Hiền- Vh1003 94 quy hoạch cụ thể cho những, khu, điểm du lịch đã được xác định trong quy hoạch phát triển du lịch Hải Dương đến năm 2020 để khai thác và bảo tồn có hiệu quả nguồn tài nguyên du lịch.

_ Cường độ hoạt động du lịch ở một số điểm du lịch chính (Côn Sơn- Kiếp Bạc, An Phụ- Kính Chủ…) còn thấp lại chỉ tập trung vào mùa lễ hội, gây áp lực lớn lên môi trường tại các thời điểm này. Ở những điểm du lịch này cần có những giải pháp cụ thể nhằm đa dạng hóa các sản phẩm du lịch, kéo dài thời vụ khai thác, có như vậy mới giảm bớt áp lực đến môi trường, đảm bảo cho sự phát triển du lịch bền vững.

_ Hoạt động du lịch đang phải đối mặt với những thách thức không nhỏ bởi sự suy thoái môi trường tự nhiên, đặc biệt là sự ô nhiễm môi trường nước, môi trường không khí, sự suy giảm đa dạng sinh học gây ảnh hưởng đáng kể đến phát triển du lịch bền vững. Những áp lực của môi trường lên hoạt động du lịch cũng như những tác động tiêu cực của hoạt động du lịch đến môi trường đặt ra cho ngành du lịch yêu cầu phải có những đánh giá tác động môi trường tại các khu, điểm du lịch và giải pháp môi trường trong lĩnh vực du lịch.

2.3.2.3. Đánh giá từ góc độ xã hội

Mặc dù sự phát triển ngành Du lịch thời gian qua đã có những đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế xã hội, tạo thêm việc làm, tuy nhiên nhận thức xã hội về du lịch vẫn chưa được đầy đủ và nhất quán nên ảnh hưởng tới sự phối hợp giữa ngành Du lịch với các địa phương và các ngành có liên quan trong hoạt động du lịch.

Bên cạnh thực trạng trên, nhận thức xã hội về du lịch từ phía cộng đồng cũng chưa đầy đủ vì vậy tình trạng đeo bám, ép khách, khai thác bừa bãi các tài nguyên du lịch đã có ảnh hưởng không tốt đến hình ảnh du lịch Hải Dương cũng như làm suy thoái các nguồn tài nguyên du lịch.

Trong hoạt động phát triển du lịch thời gian qua, vấn đề xã hội hóa du lịch cũng đã và đang được thực hiện. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích

Phan Thị Thanh Hiền- Vh1003 95 cực, việc phát triển quá nhanh hệ thống các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt các doanh nghiệp kinh doanh khách sạn, lữ hành ở quy mô nhỏ vượt qua năng lực quản lý đã tạo thêm sức mạnh cho xã hội về những tiêu cực nảy sinh (phá giá, gây hỗn loạn trong kinh doanh, các tệ nạn xã hội…). Đây là một vấn đề ảnh hưởng ngược lại đối với phát triển du lịch từ góc độ xã hội.

Sự tồn tại một ranh giới mong manh giữa “phát huy” và “biến đổi” các giá trị truyền thống sinh hoạt của cộng đồng do tác động của hoạt động du lịch. Nếu du lịch phát triển song hành với việc “phát huy” truyền thống sinh hoạt cộng đồng thì đó sẽ là sự phát triển bền vững, trong trường hợp có sự

“biến đổi” thì sẽ dẫn đến sự phát triển không bền vững bởi bản thân hoạt động du lịch phát triển được nhờ việc khai thác các giá trị nguyên bản, đặc sắc của sinh hoạt truyền thống cộng đồng. Một thực rtế đang diễn ra trong hoạt động du lịch ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển du lịch bền vững là đã xuất hiện những biến đổi trong hoạt động du lịch.

Mọi hoạt động phát triển chỉ bền vững nếu được sự ủng hộ của xã hội nói chung, của cộng đồng nơi diễn ra hoạt động đó nói riêng. Vấn đề đặt ra cho phát triển du lịch từ góc độ xã hội là phải nâng cao nhận thức xã hội về vị trí, vai trò của Du lịch, xã hội hóa hoạt động du lịch và chia sẻ lợi ích thu được từ du lịch với cộng đồng dân cư.

2.3.2.4. Đánh giá từ góc độ quản lý nhà nước

Bộ máy quản lý về du lịch thời gian qua có sự thay đổi song đã sớm được kiện toàn, ổn định và phát huy được chức năng quản lý nhà nước; xây dựng và triển khai quy hoạch, kế hoạch phát triển du lịch.

Tuy nhiên còn một số vấn đề đặt ra cho phát triển du lịch từ góc độ quản lý nhà nước là bộ máy tổ chức quản lý du lịch chưa phù hợp với nhiệm vụ phát triển ngành kinh tế: số lượng công chức trực tiếp làm công tác quản lý nhà nước về du lịch ở Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch còn ít nên chưa triển khai được hết chức năng, nhiệm vụ được phân công. Bộ máy ở cấp huyện

Phan Thị Thanh Hiền- Vh1003 96 chưa phù hợp và chưa đáp ứng được yêu cầu. Trong cơ cấu tổ chức hiện nay của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch còn thiếu một bộ phận quan trọng đảm bảo cho sự phát triển du lịch bao gồm bộ phận chuyên trách về thông tin, xúc tiến du lịch; bộ phận quản lý về khoa học, công nghệ và môi trường.

Hướng tới phát triển du lịch bền vững, cùng với việc kiện toàn bộ máy tổ chức, tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước về du lịch ở Hải Dương cũng còn một số vấn đề cần quan tâm như sớm điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Hải Dương đến năm 2020 và xây dựng các khu du lịch trọng điểm; xây dựng và ban hành các chính sách thúc đẩy phát triển du lịch của địa phương; cơ chế phối hợp liên ngành trong quản lý tài nguyên du lịch và quản lý các hoạt động kinh doanh du lịch

Phan Thị Thanh Hiền- Vh1003 97

Phan Thị Thanh Hiền- Vh1003 98