VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
VIỆN DÂN TỘC HỌC
..…&…..
THÔNG BÁO DÂN TỘC HỌC NĂM 2012
(KỶ YẾU HỘI NGHỊ)
BAN BIÊN TẬP
PGS.TS. Phạm Quang Hoan TS. Trần Văn Hà
TS. Nguyễn Văn Minh
PGS. TS. Vương Xuân Tình PGS. TS. Nguyễn Ngọc Thanh PGS. TS. Bùi Xuân Đính
TS. Tràn Thị Mai Lan
MỤC LỤC
Trang
LỜI NểI ĐẦU 9
những vấn đề chung
1. Ban Dõn tộc tỉnh Lào Cai: Văn húa cỏc dõn tộc tỉnh Lào Cai 11 2. PGS. TS. Nguyễn Văn Chớnh: Dõn tộc học ở Mỹ đặc điểm,
khuynh hướng và cơ sở lý luận
15
3. TS. Nguyễn Anh Cường: Cụng tỏc giảng dạy và nghiờn cứu dõn tộc học tại trường Đại học Văn hoỏ Hà Nội và khoa Văn hoỏ dõn tộc thiểu số
27
4. TS. Bựi Văn Đạo: Nghiờn cứu về vấn đề tộc người của Viện PTBV vựng Tõy Nguyờn
37
5. TS. Ma Ngọc Dung: Cụng tỏc nghiờn cứu Dõn tộc học tại Bảo tàng Văn húa cỏc Dõn tộc Việt Nam
49
6. TS. Trần Minh Hằng: Thảo luận về Nhõn học, Dõn tộc học và Nghiờn cứu con người
64
7. TS. Nguyễn Xuõn Hồng, Ths. Lờ Anh Tuấn: Những tỏc động của toàn cầu húa và hội nhập đối với vấn đề xỏc định thành phần tộc người hiện nay
69
8. TS. Lưu Hựng: Tỡnh hỡnh nghiờn cứu về cỏc tộc người ở Việt Nam của Bảo tàng Dõn tộc học Việt Nam (1996-2012)
82
9. Ths. Chu Thu Hường: Nhõn học kiến trỳc - Hướng tiếp cận mới nghiờn cứu kiến trỳc nhà ở cỏc dõn tộc Việt Nam
90
10 .
Nguyễn Thị Phương Lờ: Thống kờ sỏch đó xuất bản về Dõn tộc học tại thư viện Viện Dõn tộc học 1980-2012
96
11 .
Ths. Vũ Thị Lờ: Nghiờn cứu về tộc người trờn tạp chớ Dõn tộc học từ năm 1980-2012
98
12 .
GS. Ngụ Văn Lệ: Quỏ trỡnh hỡnh thành cộng đồng dõn cư, tổ chức và quản lý xó hội Nam bộ: Những thuận lợi và thỏch thức trong quỏ trỡnh hội nhập ở Nam bộ
100
. học và các kết quả nghiên cứu về tộc người của trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên
14 .
PGS.TS. Nguyễn Văn Mạnh: Nghiên cứu dân tộc học/nhân học ở trường Đại học Khoa học Huế
136
15 .
Ths. Lê Thị Mùi: Xu hướng biến đổi văn hóa của học sinh tộc người Thái và Mường ở trường Trung học Phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Thanh Hóa
143
16 .
PGS. TS. Lâm Bá Nam, PGS. TS. Lê Sỹ Giáo, TS.
Nguyễn Văn Sửu, GVC. Phạm Văn Thành, TS. Nguyễn Trường Giang: Nghiên cứu và giảng dạy về tộc người ở bộ môn Nhân học, 1960-2012
155
17 .
TS. Võ Công Nguyện: Những vấn đề nổi lên ở các dân tộc vùng Tây Nam Bộ
164
18 .
Ths. Nguyễn Thị Hồng Nhị: Thống kê nghiên cứu về tộc người của Viện Dân tộc học (1980-2012)
172
19 .
Đặng Thị Oanh: Thực trạng bảo tồn, lưu truyền lễ hội dân gian các dân tộc thiểu số tỉnh Điện Biên
174
20 .
TS. Lò Giàng Páo: Một số vấn đề về xác định thành phần dân tộc và tộc danh hiện nay ở nước ta
180
21 .
TS. Trần Hữu Sơn: Nghiên cứu vấn đề tộc người ở Lào Cai 186
22 .
Ths. Phạm Minh Thế: Chính sách dân tộc của Đảng ở vùng Tây Bắc trong quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế - Hiệu quả và những vấn đề đặt ra đối với sự phát triển bền vững của các tộc người
194
23 .
Ths. Vương Ngọc Thi: Vốn xã hội của cộng đồng các dân tộc thiểu số Việt Nam
212
24 .
PGS. TS. Nguyễn Văn Tiệp: Nghiên cứu về tộc người của khoa Nhân học, Đại học KHXH&NV, Đại học quốc gia thành phố Hồ Chí Minh
225
25 .
PGS. TS. Vương Xuân Tình: Nghiên cứu về tộc người ở Việt Nam từ năm 1980 đến nay: Bước đầu nhận diện
231
26 .
PGS. TS. Cao Thế Trình: Nghiên cứu Dân tộc học/Nhân học ở Đại học Đà Lạt từ 1982-2012 - Những kết quả bước đầu
239
27 .
Ths. Nguyễn Thị Thanh Vân, Ths. Hoàng Thị Lê Thảo: Giao lưu văn hóa Mường-Thái qua tư liệu mộ táng ở vùng lòng hồ thủy điện Trung Sơn (Thanh Hóa)
343
28 .
Triệu Thanh Vượng: Hệ thống chính trị và đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số tỉnh Lào Cai
249
NGHIÊN CỨU VỀ CÁC DÂN TỘC THUỘC NGÔN NGỮ VIỆT - MƯỜNG
29 .
TS. Nguyễn Duy Bính, Ths. Nguyễn Văn Bằng: Những phong tục trong nghi lễ tang ma của người Kinh (Việt) ở Trung Quốc
252
30 .
PGS. TS. Bùi Xuân Đính: Điểm tình hình dân tộc học/nhân học của người Việt 1952-2012
256
31 .
Ths. Phùng Thị Dự: Tục cưới xin của người Mường ở xã Yên Trung, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội
262
32 .
TS. Trần Văn Hà, Đan Tiếp Phúc: Ứng phó của các cộng đồng hạ lưu đập thủy điện Hòa Bình trong phát triển sinh kế bền vững dưới tác động của thay đổi môi trường sinh thái và nguồn nước Sông Đà
267
33 .
TS. Đinh Hồng Hải: Âm giới và biểu tượng vũ trụ luận trong tang ma của người Mường
279
34 .
Ths. Vũ Thị Hạnh: Một số vấn đề về văn hóa, tín ngưỡng của ngư dân
290
35 .
TS. Lê Đức Hạnh: Một vài vấn đề trong gia đình người Việt Công giáo hiện nay
296
36 .
Ths. Nguyễn Thu Hiền: Một số quan điểm về quan hệ dòng họ ở làng gốm Bát Tràng (xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội)
302
37 .
HVCH Đinh Thanh Hoa: Tiếng Nguồn - những điều còn bỏ ngỏ (Thêm vài nhận thức mới về tiếng nguồn của người Nguồn ở huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình)
311
38 .
TS. Nguyễn Đức Hòa: Người Việt trong công cuộc khẩn hoang ở khu vực Nam bộ vào thế kỷ XVII - XVIII
316
39 .
Đinh Như Hoài: Biến đổi sinh kế của người Việt làng Vĩnh Trà dưới tác động của tái định cư kinh tế Dung Quất, Quảng Ngãi
329
40 .
PGS.TS. Nguyễn Văn Mạnh, Ths. Nguyễn Thị Mỹ Lộc: Các xu hướng quan hệ tộc người thuộc nhóm ngôn ngữ Việt - Mường ở miền núi tỉnh Quảng Bình hiện nay
341
41 .
Ths. Nguyễn Chí Ngàn: Dấu ấn văn hóa truyền thống của tộc người Chứt ở Quảng Bình trong giai đoạn hiện nay
348
42 .
Trần Mai Phượng: Con người trong quản lý tài nguyên thiên nhiên vùng đầm phá Tam Giang - cầu Hai
353
43 .
Lý Hành Sơn: Đôi nét về ăn, mạc, ở của các nhóm Thổ cuổi, Kẹo và Mọn ở Nghĩa Đàn (Nghệ An) và Như Xuân (Thanh Hóa)
362
44 .
NCS. Nguyễn Thị Tám: Một vài đặc trưng cơ bản và sự phát triển của văn hóa thung lũng bản Mường
377
45 .
Tạ Thị Tâm: Người Việt ở chợ miền núi (trường hợp chợ Cốc Lếu, Lào Cai)
386
46 .
Ths. Bùi Minh Thuận: Những vấn đề đặt ra trong quá trình tái định cư cho người Đan Lai ở Vường quốc gia Pù Mát, tỉnh Nghệ An
392
47 .
Tôn Nữ Khánh Trang: Các nhóm tộc người nói ngôn ngữ Việt-Mường ở vùng núi phía Tây Quảng Bình: nhìn từ văn hóa ẩm thực
401
48 TS. Nguyễn Tuấn Triết: Người Mường ở Kon Tum 415
. 49
.
Ths. Phạm Thị Cẩm Vân: Các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục và chăm sóc trẻ em của người Mường ở tỉnh Sơn La
420
50 .
Ths. Trần Thị Xuyến: Hội chọi trâu làng Bạch Lưu xưa 435
51 .
Ths. Đỗ Ngọc Yến: Nghề thủ công ở làng Triều Khúc (xã Tân Triều, huyện Thanh Trì, Hà Nội) xưa và nay
442
NGHIÊN CỨU VỀ CÁC DÂN TỘC THUỘC NGÔN NGỮ TÀY-THÁI VÀ KAĐAI
52 .
Ths. Chu Thị Vân Anh: Tác động của di lịch tới đời sống kinh tế - xã hội người Tày thôn Pắc Ngòi, xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Cạn
450
53 .
HVCH. Lường Ngọc Ánh: Các yếu tố tộc người ảnh hưởng đến giáo dục và chăm sóc trẻ em của người Thái ở Sơn La
457
54 .
PGS. TS. Trần Bình, Đặng Minh Ngọc: Vai trò của phe trong tang ma, cưới xin, làm nhà và tổ chức lễ hội của người Tày ở Định Biên
468
55 .
TS. Nguyễn Thị Thanh Bình: Tổng quan biến đổi kinh tế xã hội của người Tày từ 1980 đến nay
477
56 .
TS. Hoàng Văn Chiều: Vấn đề hài hòa giữa bảo tồn thiên nhiên và nhu cầu sinh kế của người dân địa phương:
Nghiên cứu tại các thôn người dân tộc Tày, Nùng, Dao, Hmông tại vườn quốc gia Ba Bể, giai đoạn 2007-2011
497
57 .
Ths. Phùng Thị Dự: Tục ngủ thăm của người Thái ở Mường Lát, Thanh Hóa
505
58 .
Ths. Chử Thị Thu Hà, CN. Đặng Huyền Trang: Văn hóa Thái ở bản Áng với phát triển du lịch ở địa phương
512
59 .
Nguyễn Thẩm Thu Hà: Các nghi thức trong tang lễ của người Nùng Dín ở thôn Văng Leng, xã Tung chung phố, huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai
520
. Tày ở thôn Bản Thẩu, xã Tân Thanh, huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn trong thời kỳ hiện nay
61 .
Ths. Lương Thị Hạnh: Tập quán tang ma của người Tày Bắc Kạn đối với người chết không bình thường
533
62 .
Ths. Trần Quốc Hùng: Di sản sách cổ vùng dân tộc thiểu số ở Quảng Ninh
543
63 .
Ths. Lê Thị Hường: Tổng quan về tình hình nghiên cứu người Pu Péo
548
64 .
Nguyễn Huy Khuyến: Sách Hán Nôm và tác phẩm Đồng Vĩnh Thi của người Nùng ảnh hưởng đến phong tục tang ma truyền thống (Khảo sát ở huyện Đức Trọng, tỉnh Lâm Đồng)
553
65 .
TS. Trần Thị Mai Lan: Một số nét độc đáo của người Thái Mai Châu (Hòa Bình) và người Thái đen Yên Châu (Sơn La) trong cộng đồng Thái Tây Bắc
563
66 .
Ths. Hoàng Phương Mai: Kiến trúc và kỹ thuật xây dựng nhà sàn truyền thống của người Tày ở huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang
571
67 .
GS. Hoàng Nam: Tục “hất kiều” – nét văn hóa Nùng 578
68 .
Sa Thị Thanh Nga: Mo đám ma của người Thái Mường Xang (huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La)
582
69 .
Ths. Nguyễn Thị Thy Ngà: Dân tộc Lào ở Điện Biên, các tập tục và lễ hội
593
70 .
PGS. TS. Lê Ngọc Thắng: Người Lự - quá trình tộc người và vấn đề nghiên cứu hiện nay
604
71 .
ThS. Nguyễn Công Thảo: Vài nét về tình hình nghiên cứu tộc người Thái ở Việt Nam từ những năm 1980 đến nay
614
72 .
HVCH. Lê Thị Thỏa: Lễ cưới của người Tày ở Tuyên Quang - truyền thống và biến đổi
622
73 .
Ths. Nguyễn Thị Thanh Vân, Lâm Văn Khánh: Lễ Pốt đẳm của người Thái ở chăn Nưa, Sìn Hồ, Lai Châu
631
