Tiết 47. Thành ngữ.

Kiểm tra bài cũ

Câu hỏi

Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác nhau, không liên quan gì với nhau.

§¸p ¸n:

 Từ đồng âm là gì ? Cho ví dụ ?

TiÕt 48

TiÕt 48

“Nướcưnonưlậnưđậnưmộtưmình

Thânưcòưlênưthácưxuốngưghềnhưbấyưnayư

I - Thế nào là thành ngữ ? I - Thế nào là thành ngữ ?

1- Đặc điểm cấu tạo của thành ngữ ? a- Ví dụ:

Là cụm từ có cấu tạo cố định b- Nhận xét:

→ Gọi là thành ngữ.

Tiết 48 Tiết 48

2- Nghĩa của thành ngữ ?

Lên thác xuống ghềnh: Nhanh nh chớp:

trải qua nhiều phen gian nan

nguy hiểm Diễn biến nhanh trong nháy mắt.

 Thành ngữ nhằm biểu đạt một ý nghĩa hoàn chỉnh

Tiết 48 Tiết 48

Nhóm 1 Nhóm 2

- Tham sống sợ chết - Bùn lầy nước đọng - Mưa to gió lớn

- Mẹ góa con côi

- Lªn th¸c xuèng ghÒnh - Lßng lang d¹ sãi

- R¸n sµnh ra mì - Nhanh nh chíp SINH HO¹T NHãM

TiÕt 48 TiÕt 48

Tham sống sợ chết:Chỉ những kẻ nhút nhát sợ đối mặt với nguy hiểm Bùn lầy n ớc đọng:Chỉ những nơi lầy lội, bẩn thỉu , khó sinh sống

M a to gió lớn:Hiện t ợng thiên nhiên, m a, gió mạnh

Mẹ góa con côi:Hoàn cảnh khó khăn khi ng ời chồng chết Lên thác xuống ghềnh:Chỉ sự gian nan, vất vả

Lòng lang dạ sói:Chỉ kẻ độc ác có tâm địa xấu xa Rán sành ra mỡ:Chỉ ng ời keo kiệt

Nhanh nh chớp: Sự việc diễn ra nhanh trong nháy mắt Nhóm

1

Nhóm 2

Tiết 48 Tiết 48

Căn cứ vào đâu mà chúng ta có thể giải thích đ ợc nghĩa của

thành ngữ ở mỗi nhóm ?

Nhóm 1 Nhóm 2

- Tham sống sợ chết - Bùn lầy nước đọng - Mưa to gió lớn

- Mẹ góa con côi

- Lªn th¸c xuèng ghÒnh - Lßng lang d¹ sãi

- R¸n sµnh ra mì - Nhanh nh chíp

 NghÜa ® îc hiÓu trùc tiÕp tõ nghÜa ®en cña c¸c tõ t¹o nªn nã

(NghÜa ®en)

 NghÜa ® îc hiÓu gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c phÐp chuyÓn nghÜa nh so s¸nh, Èn dô, nãi qu¸

(NghÜa hµm Èn)

SINH HO¹T NHãM

TiÕt 48 TiÕt 48

I . Thế nào là thành ngữ ? I . Thế nào là thành ngữ ?

1- Đặc điểm cấu tạo của thành ngữ ? a- Ví dụ:

b- Nhận xét:

“Nước non lận đận một mỡnh

Thõn cũ lờn thỏc xuống ghềnh bấy nay”

Là cụm từ có cấu tạo cố định

→Gọi là thành ngữ.

2- Nghĩa của thành ngữ ?

- Các cụm từ nhằm biểu thị ý nghĩa hoàn chỉnh

- Nghĩa của chúng đ ợc hiểu trực tiếp hoặc thông qua các phép chuyển nghĩa

3- Ghi nhớ 1 (SGK) Tiết 48

Tiết 48

* Chú ý:

Ví dụ:

Đứng núi này trông núi kia

thành ngữ có cấu tạo cố định nh ng một số ít thành ngữ vẫn có thể có những biến đổi.

Đứng núi này trông núi nọ

Đứng núi này trông núi khác

Tiết 48 Tiết 48

- Lời ... tiếng núi ăn

- Một nắng hai ... sương - Ngày lành thỏng ... tốt - No cơm ấm ... ỏoưư

- Bỏch . ... .... bỏch thắng chiến - Sinh ... lập nghiệp cơư

* Bài tập áp dụng:

Điền thêm yếu tố để thành ngữ đ ợc trọn vẹn.

Tiết 48 Tiết 48

II- Sử dụng thành ngữ II- Sử dụng thành ngữ

1 – Vai trũ ngữ phỏp của thành ngữ

a- “ Thõn em vừa trắng lại vừa trũn Bảy nổi ba chỡm với nước non”

b- “ Anh đó nghĩ thương em như thế thỡ hay là anh đào giỳp cho em một cỏi ngỏch sang nhà anh, phũng khi tắt lửa tối đốn cú đứa nào đến bắt nạt thỡ em chạy sang ...”

(Vị ngữ)

(Phụ ngữ)

c- Lá lành đùm lá rách là truyền thống quý báu của dân tộc ta.

-

Tiết 48 Tiết 48

2- Sö dông thµnh ng÷.

Bảy nổi ba chìm:

Đùm bọc, cưu mang nhau khi khó khăn Sống lênh đênh, gian truân, lận đận

Lá lành đùm lá rách:

Lµm cho c©u v¨n nhÞp nhµng, ng¾n gän, hµm sóc, cã tÝnh h×nh t îng, tÝnh biÓu c¶m cao.

Tắt lửa tối đèn:

Khó khăn, hoạn nạn đều có nhau

TiÕt 48 TiÕt 48

1- Vai trò ngữ pháp của thành ngữ

2- Sö dông thµnh ng÷.

II- Sö dông thµnh ng÷.

Thµnh ng÷ cã thÓ lµm chñ ng÷, vÞ ng÷, phô ng÷

trong côm tõ.

Lµm cho c©u v¨n nhÞp nhµng, ng¾n gän, hµm sóc, cã tÝnh h×nh t îng, tÝnh biÓu c¶m cao.

3- Ghi nhí

:

TiÕt 48

III- LuyÖn tËp.

a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các Lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì. (Bánh chưng bánh giầy)

­Tìm và giải nghĩa của các thành ngữ trong những câu sau đây:

Thành ngữ Sơn hào hải vị, nem công chả phượng.

Nghĩa: Các món ăn ngon và quý hiếm

Bµi 1

TiÕt 48 TiÕt 48

b. Một hôm, có người hàng rượu tên là Lý Thông đi qua đó. Thấy Thạch Sanh ghánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng: “Người này khỏe như voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu”. Lý Thông lân la gợi chuyện, rồi gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời.

(Thạch Sanh)

Thành ngữ:

Nghĩa:

Khỏe như voi, Tứ cố vô thân Người có sức khỏe tốt

Không có người thân thích

c - Chốc đà mười mấy năm trời, Còn ra khi đã da mồi tóc sương

(Truyện Kiều) Thành ngữ: Da mồi tóc sương

Nghĩa: Chỉ tuổi tác không còn trẻ

TiÕt 48 TiÕt 48

Kể vắn tắt truyện ngụ ngôn “Ếch ngồi đáy giếng”

để thấy rõ lai lịch của thành ngữ.

Bµi 2

Nhìn hình đoán thành ngữ Bµi 3

Chó ngáp phải ruồi

TiÒn

Ném tiền qua cửa sổ

...

...

Chuột sa chĩnh gạo

g¹o

Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược

Lên voi xuống chó

Trên đe dưới búa

Bµi 4

Viết một đoạn văn hoặc đoạn thư trong đó có

sử dụng thành ngữ.

Luật chơi: Có 3 hộp quà khác nhau, trong mỗi hộp quà chứa một câu hỏi và một phần quà hấp dẫn. Nếu trả lời

đúng câu hỏi thì món quà sẽ hiện ra. Nếu trả lời sai thì

món quà không hiện ra. Thời gian suy nghĩ cho mỗi câu là 15 giây.

Hộp quà màu vàng

Khẳng định sau đúng hay sai:

Thành ngữ là cụm từ có cấu tạo tự do, không cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh

Đúng Đúng Sai Sai

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Hộp quà màu xanh

“Ng ời nách th ớc kẻ tay đao

... ào ào nh sôi”

Sai Sai

Đúng Đúng

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Điền thành ngữ đúng vào câu thơ sau 15

Đầu trâu mặt ngựa

Hộp quà màu Tím

Đúng Đúng Sai Sai

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Thành ngữ “dãi nắng dầm m a” nhằm biểu thị sự nhọc nhằn vất vả.

Khẳng định sau đúng hay sai:

PhÇn th ëng lµ:

®iÓm 10

PhÇn th ëng lµ:

Mét trµng ph¸o tay!

Phần th ởng là một số hình ảnh “ Đặc biệt” để giảI trí.

a) Củng cố:

- Học thuộc ghi nhớ SGK - Sưu tầm các câu thành ngữ, đặc biệt là thành ngữ Hán - Việt.

b)Dặn dò:

- Củng cố kiến thức về văn biểu cảm

- Chuẩn bị bài viết số 3