Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân
Trả lời câu hỏi Sinh 12 Bài 12 trang 51: Kết quả thí nghiệm trên khác gì với kết quả thí nghiệm lai thuận nghịch của Menđen?
Lời giải:
Kết quả lai thuận nghịch của Menđen giống nhau và tỉ lệ phân li tính trạng đều ở hai giới. Còn ở thí nghiệm trên kết quả phép lai thuận khác kết quả phép lai nghịch, tỉ lệ phân li tính trạng không đều ở hai giới.
Trả lời câu hỏi Sinh 12 Bài 12 trang 52: Từ thí nghiệm trên ta có thể rút ra nhận xét gì?
Lời giải:
Từ thí nghiệm trên ta nhận thấy tính trạng màu lá di truyền theo dòng mẹ. Ở cả phép lai thuận và nghịch, thế hệ con (F1) đều mang kiểu hình giống với kiểu hình của mẹ (P).
→ Nhận xét: Các tính trạng do gen nằm ngoài nhân (trong ti thể, lục lạp) quy định sẽ di truyền theo dòng mẹ, có nghĩa là đời con có kiểu hình giống mẹ.
Bài 1 (trang 53 SGK Sinh học 12): Nêu các đặc điểm di truyền của tính trạng do gen nằm trên NST X quy định.
Lời giải:
Các đặc điểm di truyền của tính trạng do gen nằm trên nhiễm sắc thể X quy định gồm có:
- Kết quả của phép lai thuận và nghịch là khác nhau, tức là tỉ lệ phân li kiểu hình ở hai giới khác nhau.
- Có hiện tượng di truyền chéo (từ ông ngoại qua mẹ xuống cháu trai).
- Gen quy định nằm trên NST X không có alen tương ứng trên Y nên con đực (XY) chỉ có 1 gen lặn là được biểu hiện ra kiểu hình => Cá thể đực dễ biểu hiện kiểu hình hơn so với con cái.
Bài 2 (trang 53 SGK Sinh học 12): Bệnh mù màu đỏ - xanh lục ở người là do một gen lặn nằm trên NST X quy định. Một phụ nữ bình thường có em trai bị bệnh mù màu lấy một người chồng bình thường. Nếu cặp vợ chồng này sinh được một người con trai thì xác suất để người con trai đó bị bệnh mù màu là bao nhiêu? Biết rằng bố mẹ của cặp vợ chồng này đều không bị bệnh.
Lời giải:
Bệnh mù màu cho gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định. Vậy:
Quy ước gen:
- M: quy định bình thường - m: quy định bệnh mù màu
Bố mẹ bình thường sinh ra con trai bị bệnh mù màu và người phụ nữ thì không =>
Phép lai của bố mẹ là: (P) XMXm x XMY - F1: ¼ XMXM, ¼ XMY, ¼ XMXm, ¼ XmY - KG của người em trai bị bệnh: XmY - KG của người phụ nữ: ¼ XMXM, ¼ XMXm
=> KG của người phụ nữ sinh ra con trai bị bệnh mù màu là: ½ XMXm
Bố mẹ bình thường sinh ra người chồng (đàn ông) bình thường => KG của người đàn ông: XMY
=> Phép lai của cặp vợ chồng sinh ra con trai bị bệnh mù màu là: ½ XMXm x XMY
=> Người con trai bị bệnh mù màu được tạo thành ở thế hệ tiếp theo có tỉ lệ: ½.(½ Xm) x ½ Y = 1/8 XmY
Bài 3 (trang 53 SGK Sinh học 12): Làm thế nào để biết được một bệnh nào đó (ở người) là do gen lặn nằm trên NST giới tính X hay do gen trên NST thường quy định?
Lời giải:
Có thể theo dõi phả hệ qua nhiều thế hệ và quan sát về sự phân li tính trạng có đồng đều ở cả 2 giới hay không để xác định được bệnh nào đó là trên NST thường hay trên NST giới tính X. Cụ thể:
- Nếu như bệnh được biểu hiện đồng đều ở cả 2 giới qua các thế hệ => Bệnh trên NST thường.
- Nếu như bệnh được biểu hiện nhiều hơn ở giới đực qua các thế hệ => Bệnh trên NST giới tính X.
Bài 4 (trang 54 SGK Sinh học 12): Nêu đặc điểm di truyền của gen ngoài nhân.
Làm thế nào để biết được tính trạng nào đó là do gen trong nhân hay gen nằm ngoài nhân quy định?
Lời giải:
* Đặc điểm di truyền của gen ngoài nhân là:
- Kết quả của phép lai thuận và nghịch khác nhau.
- Đời con luôn có kiểu hình giống mẹ.
* Dùng phép lai thuận nghịch có thể xác định được tính trạng nào đó do gen trong nhân hay gen ngoài nhân quy định.
- Nếu gen nằm trong nhân thì kết quả phép lai thuận và nghịch như nhau hoặc biểu hiện kiểu hình không đồng đều ở 2 giới.
- Nếu gen nằm ngoài nhân thì kết quả phép lai thuận và nghịch đều cho cùng kết quả là con sinh ra giống với kiểu hình của cơ thể mẹ đem lai.
Bài 5 (trang 54 SGK Sinh học 12): Nếu kết quả của phép lai thuận và phép lai nghịch khác nhau ở 2 giới (ở loài có cơ chế tế bào học xác định giới tính kiểu XX – XY) thì kết luận nào được rút ở dưới đây là đúng?
A. Gen quy định tính trạng nằm ở NST giới tính X.
B. Gen quy định tính trạng nằm trong ti thể.
C. Gen quy định tính trạng nằm trên NST Y.
D. Không có kết luận nào nêu trên là đúng.
Lời giải:
Đáp án: D.
Giải thích: Nếu kết quả của phép lại thuận và phép lại nghịch là giống nhau thì gen nằm trên NST thường. Nếu kết quả của phép lại thuận và phép lai nghịch là khác nhau thì gen nằm trên NST giới tính hoặc gen di truyền ngoài nhân => Nên với câu hỏi này chọn là D bởi vì đáp án A, B, C không thỏa được hết các kết luận.
