Bài 12: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình
I. Đặt vấn đề
* Câu hỏi vấn đề a trang 31 SGK môn GDCD lớp 8:
Em hiểu thế nào về bài ca dao trên ? Tinh cảm gia đình đối với em quan trọng như thế nào ?
Trả lời
- Câu ca dao trên cho chúng ta thấy công lao của cha mẹ đối với con vô cùng to lớn, để đền đáp những công ơn đó con cái phải kính trọng cha mẹ.
- Tình cảm gia đình đối với em vô cùng quan trọng. Bởi ông bà, cha mẹ rất thương yêu con cháu, nuôi dưỡng con cháu khôn lớn thành người
* Câu hỏi vấn đề b trang 31 SGK môn GDCD lớp 8:
Em đồng tình và không đồng tình với cách cư xử của nhân vật nào trong hai mẩu chuyện trên ? Vì sao ?
Trả lời
- Em đồng tình với việc làm của Tuấn. Bởi vì, bố mất sớm, mẹ vất vả tần tảo nuôi hai anh em, ông bà nội già yếu ở quê, Tuấn hiểu hoàn cảnh của gia đình mình vì vậy Tuấn đã tự giác nhận trách nhiệm chăm sóc ông bà thay cha mẹ, chứng tỏ Tuấn là người con, người cháu ngoan hiền, hiếu thảo, việc làm của Tuấn thật đáng trân trọng; là con cháu, phải kính trọng, yêu thương, chăm sóc ông bà, cha mẹ.
- Em không đồng tình với việc làm của anh con trai cụ Lam. Vì việc làm đó đáng lên án và chê trách, anh ta là một người con bất hiếu. Sự bất hiếu của anh ta sẽ bị người đời cười chê.
* Câu hỏi vấn đề c trang 31 SGK môn GDCD lớp 8:
Em suy nghĩ gì về bổn phận, trách nhiệm của con cháu đối với ông bà, cha mẹ và vai trò của con cháu trong gia đình ? Trẻ em có thể tham gia bàn bạc và thực hiện các công việc của gia đình không ? Em có thể tham gia như thế nào ?
Trả lời
- Con cháu có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn cha mẹ, ông bà. Có quyền và nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, ông bà đặc biệt khi cha mẹ, ông bà đau ốm, già yếu.
- Trẻ em vẫn được quyền tham gia bàn bạc và thực hiện các công việc gia đình.
Tuy nhiên, chỉ là những công việc nhỏ, mà trẻ em có thể thực hiện được như: tham gia đóng góp ý kiến cuối tuần cả nhà đi chơi ở đâu, nên mua sách gì cho năm học, chuẩn bị quà gì tặng ông bà nhân ngày cưới ông bà…
III. Bài tập
Câu hỏi 1 trang 33 SGK môn GDCD lớp 8:
Em hãy kể những việc làm thể hiện sự quan tâm của mọi thành viên trong gia đình em trong cuộc sống hằng ngày (chia sẻ, chăm sóc, giúp đỡ nhau trong công việc...)
Trả lời
- Cha mẹ chia sẻ với nhau trong công việc (góp ý, trao đổi, bàn bạc).
- Cha đón em bé sau giờ làm việc.
- Cha mẹ cùng nhau đi siêu thị mua sắm.
- Em giúp cha mẹ đón em, cho em ăn, tắm rửa và chơi với em.
- Em quét dọn nhà cửa, rửa ấm trà cho cha.
- Cha chăm sóc em khi mẹ đi công tác vắng...
- Cha mẹ chăm sóc lo lắng cho em khi em đau ôm,...
- Cha mẹ đưa em về quê thăm ông bà...
Câu hỏi 2 trang 33 SGK môn GDCD lớp 8:
Em thử hình dung nếu không có tình yêu thương, sự chăm sóc dạy dỗ của cha mẹ thì em sẽ ra sao ? Điều gì sẽ xảy ra nếu em không làm tốt bổn phận và nghĩa vụ đối với cha mẹ, ông bà, anh chị em ?
Trả lời
- Nếu không có tình yêu thương, chăm sóc dạy dỗ của cha mẹ thì cuộc đời em sẽ đầy khó khăn, vất vả và bất hạnh.
- Nếu không làm tốt bổn phận và nghĩa vụ đối với cha mẹ, ông bà, anh chị em là đứa con bất hiếu, sống không có đạo đức, gia đình bất hạnh, em sẽ bị xã hội lên án.
Câu hỏi 3 trang 33 SGK môn GDCD lớp 8:
Chi là một nữ sinh lớp 8. Một lần, Chi nhận lời đi chơi xa với một nhóm bạn cùng lớp. Bố mẹ Chi biết chuyện đó can ngăn và không cho Chi đi với lí do nhà trường không tổ chức và cô giáo chủ nhiệm không đi cùng. Chi vùng vằng, giận dỗi và cho rằng cha mẹ đã xâm phạm quyền tự do của Chi. Theo em, ai đúng, ai sai trong trường hợp này ? Vì sao ? Nếu em là Chi thì em sẽ ứng xử như thế nào ?
Trả lời
* Theo em, trong trường hợp này bố mẹ Chi đúng, còn Chi sai. Bởi vì:
- Bố mẹ Chi lo lắng cho Chi, vì chỉ có lớp đi chơi với nhau mà không có người lớn đi cùng. Do đó, bố mẹ đã không cho Chi đi vì sự an toàn của con mình. Đó cũng là nghĩa vụ quản lý và chăm sóc con mà bố mẹ Chi đang thực hiện.
- Chi sai vì trước hết không tôn trọng ý kiến của bố mẹ. Hơn nữa, Chi không hiểu được suy nghĩ của bố mẹ, nên đã trách bố mẹ.
* Trong trường hợp này, nếu là em thì em sẽ nghe theo ý kiến của bố mẹ. Và phân tích cho các bạn trong lớp hiểu và đề xuất một vài ý kiến đi chơi gần nhà thay vì đi chơi xa như dự kiến trước đó.
Câu hỏi 4 trang 33 SGK môn GDCD lớp 8:
Sơn sinh ra trong một gia đình giàu có và là con một nên bố mẹ rất chiều chuộng và thoả mãn mọi đòi hỏi của Sơn. Sơn đua đòi ăn chơi, hút thuốc lá rồi bị nghiện ma tuý...
Theo em, ai là người có lỗi trong việc này ? Vì sao ? Trả lời
Theo em, cả Sơn và cha mẹ Sơn đều có lỗi trong việc này. Bởi vì
+ Bố mẹ Sơn có lỗi khi không quản lí, chăm sóc con cái cẩn thận, để con sa lầy vào con đường tệ nạn.
+ Sơn có lỗi là vì Sơn không làm chủ được bản thân mình, không làm đúng nghĩa vụ của một người con trong gia đình phải chăm ngoan học tốt, hiếu thảo với ông bà, cha mẹ.
Câu hỏi 5 trang 33 SGK môn GDCD lớp 8:
Lâm 13 tuổi. Một lần, Lâm đi xe máy vào đường ngược chiều và đâm phải một người đi xe đạp làm người đó bị thương và hỏng xe. Lâm bị cơ quan công an tạm giữ. Khi cơ quan công an mời bố mẹ Lâm đến để giải quyết việc bồi thường cho người bị đâm xe thì bố mẹ Lâm không chịu đến và nói rằng, mình không làm việc đó nên không chịu trách nhiệm.
Theo em, bố mẹ Lâm xử sự như vậy có đúng không ? Vì sao ? Trả lời
- Bố mẹ Lâm cư xử như vậy là không đúng, vì cha mẹ thì phải chịu trách nhiệm về hành vi của con, phải bồi thường thiệt hại do con gây ra cho người khác vì Lâm mới 13 tuổi.
- Vì Lâm vi phạm luật giao thông đường bộ do cha mẹ cho Lâm đi xe máy trong khi độ tuổi Lâm chưa cho phép và Lâm lại đi vào đường ngược chiều.
Câu hỏi 6 trang 33 SGK môn GDCD lớp 8:
Đôi khi giữa cha mẹ và con cái, giữa anh chị em có sự bất hoà. Trong trường hợp đó em sẽ xử sự như thế nào để khắc phục sự bất hoà, giữ gìn mối quan hệ tốt đẹp trong gia đình ?
Trả lời
Nếu giữa cha mẹ và con cái, giữa anh chị em có sự bất hoà, trong trường hợp đó cách xử sự tốt nhất để khắc phục sự bất hoà, giữ gìn mối quan hệ tốt đẹp trong gia đình là:
- Không đứng hẳn về bên nào, cố gắng thuyết phục mọi người bình tĩnh để giải quyết sự việc. Không nên bồng bột, nóng giận nhất thời mà làm tổn thương nhau - Tạo ra điểm chung thống nhất giữa 2 người. Dù là chuyện nhỏ cũng được. Để mọi người tìm được tiếng nói chung bước đầu. Từ đó, sẽ dễ dàng hơn trong việc giải quyết bất hoà
Câu hỏi 7 trang 33 SGK môn GDCD lớp 8:
Em hãy tự nhận xét việc thực hiện bổn phận và nghĩa vụ của bản thân đối với gia đình và tìm biện pháp khắc phục những điều làm còn chưa tốt.
Trả lời
Em nhận thấy, mình đã thực hiện khá tốt bổn phận và nghĩa vụ của bản thân đối với gia đình. Đó là biết vâng lời ông bà, cha mẹ, giúp đỡ ông bà, cha mẹ khi cần, cố gắng chăm ngoan học giỏi.
Tuy nhiên, cũng có một số việc cần phải khắc phục như nên biết tiết kiệm tiền cho bố mẹ thay vì cùng các bạn tổ chức đi chơi; nên giúp bố mẹ chỉ em học nhiều hơn;
hạn chế đi chơi thay vào đó cố gắng giúp bố mẹ làm việc nhà và học tập…
