VI NSC KH EC NG NG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
THỰC TRẠNG THAM GIA NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA ĐIỀU DƯỠNG CÁC KHOA LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI BỆNH VIỆN VIỆT NAM – THỤY ĐIỂN UÔNG BÍ
Nguyễn Thị Thúy1, Trần Viết Tiệp1, Dương Minh Đức2 TÓM TẮT
Mục tiêu: 1. Mô tả thực trạng tham gia NCKH của ĐD giai đoạn 2015-2019; 2. Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến sự tham gia NCKH của ĐD. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang sử dụng bộ câu hỏi tự điền để thu thập thông tin trên 198 ĐD có thâm niên công tác ≥ 5 năm. Kết quả: Tỷ lệ ĐD tham gia NCKH là 25,7%, tỷ lệ ĐD là chủ nhiệm/thư ký đề tài là 2%. Hoạt động của ĐD chủ yếu là thu thập số liệu (25,7%). Tỷ lệ ĐD tham gia NCKH ở nhóm tuổi ≥ 30 cao gấp hơn 2 lần nhóm tuổi <30, ở nhóm thâm niên công tác ≥ 10 năm cao gấp hơn 2 lần nhóm <10 năm, ở nhóm có trình độ Đại học cao hơn gấp hơn 2 lần nhóm Cao đẳng và Trung học, nhóm Quản lý cao hơn gấp hơn 4 lần nhóm Hành chính và chăm sóc NB. Kết luận: ĐD tham gia NCKH chiếm tỷ lệ thấp, hoạt động chủ yếu là thu thập số liệu. Tuổi, thâm niên công tác, trình độ chuyên môn và vị trí công tác là những yếu tố liên quan đến sự tham gia NKCH của ĐD.
Từ khóa: Nghiên cứu khoa học, điều dưỡng ABSTRACT
PARTICIPANT IN RESEARCH OF NURSES AT CLINICAL DEPARTMENTS - VIETNAM SWEDEN UONGBI GENERAL HOSPITAL FROM 2015 TO 2019 AND SOME RELATES fACTORS
Objectives: 1. Describe the participation in research of nurses at clinical departments, Vietnam Sweden Uongbi General Hospital from 2015 to 2019; 2. Find out some factors related to the participation in scientific research of nurses. Objects and methods: Cross-sectional studies using self-filled questionnaires to collect data on 198 nurses with working experience ≥ 5 years. Results: The rate of nurses participating in scientific research is 25.7%, the rate of nurses is the PI of research is 2%. The activities are mainly to collect data (25.7%). The rate of nurses participant in research of the age group ≥ 30 is 2 times higher than in
the age group <30, of group ≥ 10 years of working have the rate over 2 times higher than the group <10 years, of group with Bachelor degrees higher over 2 times than group 2 years/3 years education degree. In manager group, the rate of participant in research is 4 times higher than that of administration and patient care group. Conclusion: The rate of nurses participating in scientific research is low, the main activity is to collect data. Age, working experience, education qualifications and working position are factors related to the participation in research of nurses.
Keywords: Scientific research, nurses.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Điều dưỡng (ĐD) là một nghề, là một ngành khoa học riêng biệt. Ngành ĐD cũng như những ngành nghề khác, để nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc, cần thực hiện hoạt động cải tiến dựa trên các bằng chứng khoa học. Nghiên cứu khoa học (NCKH) là một công cụ góp phần tạo ra kiến thức mới cho ĐD, góp phần cải tiến và nâng cao chất lượng các dịch vụ chăm sóc, đồng thời làm tăng cường giá trị nghề nghiệp của ngành ĐD [4]. Vì thế, NCKH được coi là một trong những hoạt động cơ bản trong chiến lược phát triển ngành ĐD giai đoạn 2016- 2020 của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) [7]. Tại Việt Nam, NCKH là một trong những tiêu chuẩn được quy định trong mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp của Điều dưỡng, Hộ sinh, Kỹ thuật y do Bộ Y tế ban hành.
Tuy vậy, không phải ĐD nào cũng tích cực tham gia NCKH. Số lượng đề tài do ĐD chủ trì còn ít, hoạt động tham gia NCKH của ĐD chủ yếu là thu thập số liệu. Tại Ghana và Nigeria, tỷ lệ ĐD tham gia NCKH chỉ chiếm khoảng 25-37%, ĐD làm chủ nhiệm đề tài có tỷ lệ rất nhỏ, chỉ dưới 10% [5], [1]. Tại Việt Nam, chưa có nhiều nghiên cứu về thực trạng tham gia NCKH của ĐD.
Nghiên cứu của Nguyễn Thị Ngọc Minh tại 02 bệnh viện miền Trung Việt Nam cho thấy tỷ lệ ĐD tham gia NCKH 1. Bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí
2. Trường Đại học Y tế Công Cộng
Tác giả chính: Nguyễn Thị Thúy; Email: nguyenthuyubh@gmail.com; Số điện thoại: 0988312605
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE
2020
là 64,2%, NC của Phạm Thị Oanh tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên là 61,1% [3], [10]. Để tìm hiểu về vấn đề này, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Thực trạng tham gia NCKH của ĐĐ các khoa lâm sàng và một số yếu tố liên quan tại Bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí giai đoạn 2015-2019” với 02 mục tiêu:
1. Mô tả thực trạng tham gia NCKH của ĐD các khoa lâm sàng Bệnh viện Việt Nam Thụy Điển giai đoạn 2015-2019.
2. Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến sự tham gia NCKH của ĐD các khoa lâm sàng, Bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí giai đoạn 2015-2019.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng: 198 ĐD các khoa lâm sàng, có thâm niên công tác tại ≥ 5 năm, tại Bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí.
2. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang được tiến hành từ tháng 12/2019 đến tháng 7/2020.
3. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu: Cỡ mẫu thuận tiện, chọn toàn bộ ĐD đủ tiêu chuẩn, có mặt tại thời điểm nghiên cứu.
4. Công cụ và phương pháp thu thập số liệu: Sử dụng bộ câu hỏi tự điền để thu thập thông tin. Phiếu thông tin được gửi cho đối tượng nghiên cứu và được giải thích rõ ràng trước khi điền phiếu.
III. KẾT QUẢ
1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu Bảng 1: Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu
STT Thông tin chung Số lượng (n) Tỷ lệ %
Nhóm tuổi
<30 30-45 46-60
40 147
11
20,2 74,2 5,6 Giới tính
Nam Nữ
27
171 13,6
86,4 Trình độ chuyên môn
Trung cấp Cao đẳng Đại học
5 152
41
2,5 76,8 20,7 Thâm niên công tác
< 10 năm Từ 10- 20 năm
> 20 năm
91 99 8
46,0 50,0 4,0 Khoa công tác:
Khối Nội- Nhi Khối Ngoại- Chuyên khoa Khối Khám- cấp cứu
75 47 76
37,9 23,7 38,4 Vị trí làm việc tại khoa
VI NSC KH EC NG NG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Đối tượng nghiên cứu chủ yếu ở lứa tuổi 30-45, chiếm tỷ lệ 74,2%. Giới tính nữ chiếm đa số, với tỷ lệ 86,4%. Phần lớn đối tượng có trình độ cao đẳng (76,8%), với thâm niên công tác trên 10 năm (54%). ĐD làm công
việc chăm sóc người bệnh là chủ yếu (60,1%), thời gian làm việc trung bình <9 giờ/ngày (70,7%).
2. Thực trạng tham gia NCKH của ĐD năm 2015-2019
Bảng 2. Thực trạng tham gia NCKH của ĐD năm 2015-2019
Nội dung Tổng n=198 (%)
Tham gia NCKH
Có Không
51 (25,7) 147 (74,3) Số lượng đề tài đã tham gia
1 đề tài
≥ 2 đề tài
29 (14,6) 22 (11,1) Vai trò của ĐD trong đề tài NCKH
Chủ nhiệm/Thư ký Thành viên
04 (2,0) 47 (23,7) Phân cấp đề tài do ĐD tham gia
Cấp cơ sở Cấp tỉnh/bộ Cấp nhà nước
49 (24,7) 01 (0,5) 01 (0,5) Hoạt động của ĐD trong đề tài NCKH
Thảo luận lựa chọn câu hỏi NC Tìm kiếm và đánh giá y văn Lựa chọn phương pháp TTSL Tính toán cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu Viết đề cương NC Điều tra thử nghiệm Thu thập số liệu Phân tích số liệu Viết bài báo/báo cáo khoa học
08 (4,0) 02 (1,0) 08 (4,0) 04 (2,0) 02 (1,0) 04 (2,0) 51 (25,7)
04 (2,0) 04 (2,0) Tỷ lệ ĐD tham gia NCKH là 25,7%, trong đó, tham
gia 1 đề tài là 14,6%, tham gia từ 02 đề tài trở lên là 11,1%. Tỷ lệ ĐD làm chủ nhiệm/thư ký là 2,0%, thành viên nghiên cứu là 23,7%. Tỷ lệ ĐD tham gia đề tài cấp cơ sở là 24,7%, đề tài cấp tỉnh/bộ là 0,5%, cấp nhà nước là 0,5%.
Hoạt động của ĐD chủ yếu là thu thập số liệu, chiếm
25,7%, chỉ có 15,7% ĐD tham gia lựa chọn câu hỏi nghiên cứu và phương pháp thu thập số liệu. 7,8% ĐD tính toán cỡ mẫu- phương pháp chọn mẫu, điều tra thử nghiệm, phân tích số liệu và viết báo cáo kết quả. 3,9% ĐD tìm kiếm – đánh giá y văn và viết đề cương nghiên cứu.
3. Một số yếu tố liên quan đến sự tham gia NCKH của ĐD
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE
2020
Bảng 3. Một số yếu tố liên quan đến sự tham gia NCKH của ĐD
Đặc điểm
Tham gia NCKH
Tổng P; OR
(95%CI) Không n (%) Có n (%)
Nhóm tuổi
<30
≥ 30 36 (90,0)
111 (70,3) 4 (10,0)
47 (29,7) 40 (100)
158 (100)
0,011 3,8 (1,3-11,3) Giới tính
Nam
Nữ 19 (70,4)
128 (74,9) 08 (29,6)
43 (25,1) 27 (100)
171 (100)
0,62;
0,79 (0,33-1,95) Tình trạng hôn nhân
Chưa kết hôn Đã kết hôn Đã ly dị/góa
8 (100) 135 (73,4)
04 (66,7)
0 49 (26,6) 02 (33,3)
8 (100) 184 (100)
06 (100)
0,18
Số con hiện có:
Chưa có con 1-2 con
> 2 con
19 (90,5) 122 (72,6)
6 (66,7)
2 (9,5) 46 (27,4)
3 (33,3)
21 (100) 168 (100)
9 (100)
0,18
Trình độ chuyên môn Trung cấp, Cao đẳng
Đại học 134 (80,2)
23 (56,1) 33 (19,8)
18 (43,9) 167 (100)
41 (100) 0,009
Thâm niên công tác
< 10 năm
≥ 10 năm
78 (85,7)
69 (64,5) 13 (16,3)
38 (35,5) 91 (100)
107 (100)
0,001 3,3 (1,6-6,7) Vị trí làm việc
Hành chính/Chăm sóc NB
Quản lý 134 (84,3)
13 (33,3) 25 (15,7)
26 (66,7) 159 (100)
39 (100)
< 0,001 10,7 (4,8-23,6) Kết quả nghiên cứu cho thấy tuổi, trình độ chuyên
môn, thâm niên công tác, vị trí làm việc là những yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia NCKH của ĐD. Nhóm tuổi từ 30 có tỷ lệ tham gia NCKH là 29,7%, cao gấp hơn 2 lần nhóm tuổi < 30 (10%). Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p=0,001, tỷ suất chênh giữa 2 nhóm là 3,8
Nhóm thâm niên công tác ≥ 10 năm có tỷ lệ tham gia NCKH là 35,5%, cao gấp hơn 2 lần nhóm có thâm niên công tác <10 năm (16,3%). Sự khác biệt có ý nghĩa thống
tham gia NCKH (66,7%) cao hơn gấp hơn 4 lần nhóm làm hành chính và chăm sóc người bệnh (15,7%). Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p<0,001, 95% CI là 4,8-23,6.
Các đặc điểm khác như giới tính, tình trạng hôn nhân, số lượng con hiện có không có mối liên quan với tỷ lệ tham gia NCKH với p>0,05.
IV. BÀN LUẬN
4.1. Thực trạng tham gia NCKH của ĐD giai
VI NSC KH EC NG NG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
của Phạm Thị Oanh tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên (61,1%) [10], nghiên cứu của Nguyễn Thi Ngọc Minh tại 02 bệnh viện miền Trung Việt Nam (64,2%) [3], nghiên cứu của Isaac Nkrumah tại Ghana là 36,1% [5], nghiên cứu của Ann F. Jacobson tại Mỹ là 53%.
Trong 51 ĐD tham gia NCKH, 56,8% tham gia 01 đề tài, 43,2% tham gia từ 02 đề tài trở lên. Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Nguyễn Thi Ngọc Minh với tỷ lệ lần lượt là 50,5 % và 41,5% [3].
Tại Việt Nam và một số quốc gia đang phát triển, vai trò của ĐD trong nhóm nghiên cứu chủ yếu là thành viên.
Trong nghiên cứu của chúng tôi, trên 198 ĐD, tỷ lệ thành viên nghiên cứu chiếm 23,8%, chủ nhiệm/thư ký đề tài chiếm 2,0%, phù hợp với nghiên cứu của Isaac Nkrumah tại Ghana vởi tỷ lệ chủ nhiệm/thư ký đề tài là 1,9% [5].
Số liệu này thấp hơn nghiên cứu của Asuquo Ekaete tại Nigeria (9,2%) [1], nghiên cứu của Kuuppelomaki M tại Phần Lan (60%) [2]. Với vai trò là chủ nhiệm/thư ký đề tài, ĐD sẽ chủ động hơn các hoạt động tìm kiếm tài liệu về lĩnh vực liên quan, thiết kế nghiên cứu, triển khai các hoạt động nghiên cứu, tạo ra kiến thức và những bằng chứng mới góp phần cải tiến chất lượng dịch vụ.
Trong các hoạt động nghiên cứu mà ĐD tham gia, hoạt động thực hiện nhiều nhất là thu thập số liệu. Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ ĐD thu thập số liệu là 25,7% (100% ĐD tham gia NC), cao hơn nghiên cứu của Đoàn Thị Ngần với tỷ lệ là 21,7% [9], thấp hơn nghiên cứu của Rizzuto C. là 36,7% [6]. Tuy nhiên hoạt động tỷ lệ viết đề cương, phân tích số liệu, viết báo cáo trong nghiên cứu này thấp hơn nghiên cứu của Đoàn Thị Ngần với tỷ lệ lần lượt là 1,0%, 2,0%, 2,0% so sánh với 4,8%, 13,9%, 9,3% [9].
4.2. Một số yếu tố liên quan đến sự tham gia NCKH của ĐD
Số liệu nghiên cứu của chúng tôi cho thấy tuổi, trình độ chuyên môn, thâm niên công tác có liên quan đến sự tham gia NCKH của ĐD, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p<0,05.
Tỷ suất chênh về tỷ lệ tham gia NCKH của nhóm ĐD ở độ tuổi từ 30 trở lên và nhóm dưới 30 tuổi là 3,8 lần.
Về thâm niên công tác, tỷ suất chênh giữa nhóm có thời gian công tác từ >10 năm so với nhóm công tác dưới 10 năm là 3,3 lần. Kết quả của chúng tôi cũng phù hợp với kết quả của Wu Xue tại Trung Quốc: lứa tuổi >55 có tỷ lệ
tham gia NCKH cao hơn nhóm tuổi 18-24 và 25-34; ĐD với thâm niên công tác > 40 năm có tỷ lệ tham gia NCKH cao hơn các nhóm 1-5 năm, 6-9 năm, 10-14 năm, 15-19 năm [8].
Trình độ chuyên môn của ĐD cũng là một trong những yếu tố liên quan đến sự tham gia NCKH của ĐD.
Tỷ lệ tham gia NCKH ở ĐD có trình độ Đại học (43,9%) cao gấp hơn 2 lần nhóm trung cấp và cao đẳng (19,8%).
Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Nkrumah Isaac, với tỷ lệ ĐD trình độ cao đẳng và đại học tham gia NCKH lần lượt là 25% và 50,8% [5]. Khi xem xét khung chương trình đào tạo của Cử nhân ĐD, Cao đằng ĐD và Trung cấp ĐD cho thấy, thời lượng của môn học NCKH khác nhau ở từng trình độ, cụ thể là trong chương trình đào tạo Trung cấp không có môn học NCKH, chương trình Cao đẳng có thời lượng là 30 tiết học, chương trình Đại học là 30 tiết NCKH cơ bản, 45 tiết NCKH nâng cao. Ngoài ra, sinh viên Đại học ĐD còn được lựa chọn làm khóa luận tốt nghiệp, do đó, kiến thức và kỹ năng NCKH của đối tượng này sẽ tốt hơn đối tượng cao đẳng và trung cấp.
Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, tỷ lệ tham gia NCKH của ĐD quản lý cao gấp hơn 4 lần so với vị trí hành chính và chăm sóc (66,7% so với 15,7%). Qua phân tích cho thấy, ĐD quản lý có thời gian làm việc linh hoạt hơn, nên thuận lợi hơn trong việc bố trí thời gian thực hiện nghiên cứu. Hơn nữa, hầu hết vị trí này đã có kinh nghiệm thực hiện NCKH thông qua khóa học Quản lý Điều dưỡng nên có kinh nghiệm và tự tin hơn khi thực hiện các đề tài nghiên cứu. Nghiên cứu của Rizzuto C và Wu Xue cũng cho kết quả như tương tự [6], [8].
V. KẾT LUẬN
Tỷ lệ ĐD tham gia NCKH tại bệnh viện chúng tôi là thấp, chỉ chiếm 25,7%. ĐD là chủ nhiệm/thư ký đề tài chiếm tỷ lệ rất nhỏ (2%). Hoạt động của ĐD chủ yếu là thu thập số liệu (25,7%).
Tuổi, thâm niên công tác, trình độ chuyên môn và vị trí công tác là những yếu tố liên quan đến sự tham gia NKCH của ĐD. Tỷ lệ ĐD tham gia NCKH ở nhóm tuổi
≥ 30 cao gấp hơn 2 lần nhóm tuổi <30, ở nhóm thâm niên công tác ≥ 10 năm cao gấp hơn 2 lần nhóm <10 năm, ở nhóm có trình độ Đại học cao hơn gấp hơn 2 lần nhóm Cao đẳng và Trung học, nhóm Quản lý cao hơn gấp hơn 4 lần nhóm Hành chính và chăm sóc NB.
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE
2020
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đoàn Thị Ngần (2018), Thực trạng tham gia nghiên cứu khoa học và nhu cầu đào tạo của điều dưỡng Bệnh viện Thống Nhất năm 2018, Trường Đại học Y tế Công cộng.
2. Phạm Thị Oanh, Lương Thị Hoa và Hoàng Trung Kiên (2018), “Kiến thức, thái độ và kĩ năng của điều dưỡng về thực hành dựa trên bằng chứng (EBP)”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ-Đại học Thái Nguyên. 187(11), tr. 157-162.
3. Asuquo, Ekaete, et al. (2013), “Assessing nurses’ capacity for health research and policy engagement in Nigeria”, Journal of Applied Medical Sciences. 2(4), p. 35.
4. Kuuppelomaki, M. and Tuomi, J. (2005), “Finnish nurses’ attitudes towards nursing research and related factors”, Int J Nurs Stud. 42(2), pp. 187-96.
5. Nguyen, Thi Ngoc Minh and Wilson, Anne (2016), “Knowledge, skills, and attitudes to implementing best practice in hospitals in Central Vietnam”, International journal of evidence-based healthcare. 14(4), pp. 142-149.
6. Nieswiadomy, Rose Marie and Bailey, Catherine (2008), “Foundations of nursing research”, pp. 1-2.
7. Nkrumah, Isaac, et al. (2018), “Barriers for nurses’ participation in and utilisation of clinical research in three hospitals within the Kumasi Metropolis, Ghana”, The Pan African Medical Journal. 30.
8. Rizzuto, C., et al. (1994), “Predictors of nurses’ involvement in research activities”, West J Nurs Res. 16(2), pp. 193-204.
9. WHO (2016), Global Strategic directions for strengthening nurrsing and midwifery 2016-2020.
10. Wu, Xue, et al. (2019), “Training needs of clinical nurses: A nationwide study among tertiary hospitals in China”, International Journal of Nursing Sciences. 6(3), pp. 300-308.
