Bài giảng; Giáo án - Trường THCS Đức Chính #navigation_collapse{display:none}#navigation{display:block}#navigation_sub_menu{display:block}#banner{height:150px}@media(min-width:1050px){#wrapper,#banner{width:1050px}.miniNav{width:105

(1)

CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP

PHẦN I: XÂY DỰNG CHỦ ĐỀ . A. CƠ SỞ LỰA CHỌN CHỦ ĐỀ .

- Căn cứ vào “Công văn 3280/BGD ĐT-GDTrH về việc hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học cấp THCS, THPT, ngày 27 tháng 8 năm 2020 để xây dựng chủ đề tích hợp văn bản - làm văn trong học kì I.

- Chủ đề góp phần giúp học sinh học thấy được mối quan hệ giữa học văn bản và làm văn trong nhà trường. Qua các hoạt động học tập, học sinh biết thể hiện lòng biết ơn với những người có công với nước; kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc; bảo vệ di sản văn hóa, di tích lịch sử, nghĩa vụ bảo vệ Tổ Quốc. Biết bày tỏ suy nghĩ, hành động của bản thân một cách cụ thể và thiết thực.

-Tích hợp kiến thức đọc hiểu văn bản và kĩ năng thực hành nghe- nói- viết trong mỗi bài học tạo hứng thú học tập cho học sinh. Các em có cái nhìn hoàn chỉnh và thấy được mối liên hệ giữa các môn học. Từ đó có ý thức tìm tòi, học hỏi và vận dụng kiến thức đã học vào đòi sống sinh động.

-Các văn bản truyện truyền thuyết được sử dụng trong hoạt động đọc hiểu sẽ trở thành nguồn ngữ liệu để hướng dẫn HS tiếp thu các tri thức cơ bản về tiếng Việt và cách sử dụng tiếng Việt, cách tạo lập các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt.

B. THỜI GIAN D KI N :Ự Ế

Tuần Tiết Bài dạy Ghi chú

2 4 Những vấn đề chung về chủ đề Thánh Gióng

5,6

7-8 - Sơn Tinh, Thủy Tinh

3 9-10 -Tìm hiểu chung về văn tự sự 11 -Sự việc và nhân vật trong văn tự sự

12 - Luyện tập - Tồng kết chủ đề- Kiểm tra đánh giá C. MỤC TIÊU CỦA CHỦ ĐỀ:

I. MỤC TIÊU CHUNG

-Dạy học theo vấn đề hay chủ đề tích hợp là khai thác sự liên quan, gần gũi ở nội dung kiến thức và khả năng bổ sung cho nhau giữa các bài học cho mục tiêu giáo dục chung. Các tiết học chủ đề Gv không tổ chức thiết kế kiến thức, thông tin đơn lẻ, mà phải hình thành ở học sinh năng lực tìm kiếm, quản lý, tổ chức sử dụng kiến thức để giải quyết vấn đề trong tình huống có ý nghĩa.

-Thông qua dạy học tích hợp, học sinh có thể vận dụng kiến thức để giải quyết các bài tập hàng ngày, đặt cơ sở nền móng cho quá trình học tập tiếp theo; cao hơn là có thể vận dụng để giải quyết những tình huống có ý nghĩa trong cuộc sống hàng ngày;

- Thông qua việc hiểu biết về thế giới tự nhiên bằng việc vận dụng kiến thức đã học để tìm hiểu giúp các em ý thức được hoạt động của bản thân, có trách nhiệm với chính mình, với gia đình, nhà trường và xã hội ngay trong cuộc sống hiện tại cũng như tương lai sau này của các em;

- Đem lại niềm vui, tạo hứng thú học tập cho học sinh. Phát triển ở các em tính tích cực, tự lập, sáng tạo để vượt qua khó khăn, tạo hứng thú trong học tập.

- Thiết lập các mối quan hệ theo một logic nhất định những kiến thức, kỹ năng khác nhau để thực hiện một hoạt động phức hợp.

(2)

- Lựa chọn những thông tin, kiến thức, kỹ năng cần cho học sinh thực hiện được các hoạt động thiết thực trong các tình huống học tập, đời sống hàng ngày, làm cho học sinh hòa nhập vào thế giới cuộc sống.

II. MỤC TIÊU CỤ THỂ CHỦ ĐỀ 1. Kiến thức/ kỹ năng/ thái độ 1.1.Đọc- hiểu

1.1.1. Đọc hiểu nội dung: Qua chủ đề truyện truyền thuyết, học sinh hiểu, cảm nhận được những nét chính về nội dung và nghệ thuật của một số truyền thuyết Việt Nam tiêu biểu (Sơn Tinh, Thủy Tinh; Thánh Gióng ). Đó là những thiên truyện phản ánh hiện thực đời sống văn hoá, lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước, khát vọng chinh phục thiên nhiên, yêu chuộng hoà bình của nhân dân.

1.1.2. Đọc hiểu hình thức: Nắm được cốt truyện, nhân vật, sự kiện, một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu và ý nghĩa của từng truyện giải thích các hiện tượng tự nhiên và xã hội (Sơn Tinh, Thủy Tính; ); tinh thần yêu nước và khát vọng hòa bình (Thánh Gióng).

- Nhận biết nghệ thuật sử dụng các yếu tố hoang đường, mối quan hệ giữa các yếu tố hoang đường với sự thực lịch sử

1.1.3. Liên hệ, so sánh, kết nối: Tích hợp liên môn: Môn lịch sử,Giáo dục công dân, mĩ thuật vào tìm hiểu, khai thác, bổ sung kiến thức và phát huy vốn hiểu biết về văn hoá dân tộc, làm phong phú và làm sáng tỏ thêm chương trình.

- Tích hợp giáo dục tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh qua những việc làm, câu nói liên quan đến lịch sử, đến tinh thần đoàn kết dân tộc của Người.

- Quan niệm của Bác : nhân dân là nguồn gốc sức mạnh bảo vệ Tổ quốc.( Liên hệ) - Có kĩ năng vận dụng phương pháp học tập vào Đọc - Hiểu những truyền thuyết khác:

1.1.4. Đọc mở rộng: tìm đọc một số truyện truyền thuyết khác cùng đề tài bảo vệ và xây dựng đất nước.Tìm hiểu trách nhiệm mỗi cá nhân với Tổ quốc thông qua tích hợp nội dung bài học với tình hình thời sự trong nước.

1.2.Viết:

-Thực hành viết: Viết được bài văn kể lại truyện truyền thuyết bằng lời văn của mình hoặc theo ngôi kể và kết thúc mới.

- Viết bài văn tự sự theo hệ thống nhân vật, sự việc được xác định.

1.3. Nghe - Nói

- Nói: kể lại cốt truyện và nêu nhận xét về nội dung và nghệ thuật những truyền thuyết không được học trong chương trình.

-Nghe:Tóm tắt được nội dung trình bày của gv và bạn.

-Nói nghe tương tác: Biết tham gia thảo luận trong nhóm nhỏ về một vấn đề cần có giải pháp thống nhất, biết đặt câu hỏi và trả lời, biết nêu một vài đề xuất dựa trên các ý tưởng được trình bày trong quá trình thảo luận.

-Bồi dưỡng tình cảm tự hào và tôn vinh giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc. Từ đó giúp học sinh hiểu biết và hòa nhập hơn với môi trường mà mình đang sống, có ý thức tìm hiểu, góp phần giữ gìn, bảo vệ, phát huy và truyền bá tinh hoa văn hoá dân tộc trong thời kỳ hội nhập quốc tế.

2.Phát triển phẩm chất, năng lực 2.1.Phẩm chất chủ yếu:

(3)

- Nhân ái: Qua tìm hiểu văn bản, HS biết tôn trọng, yêu thương mọi người xung quanh, trân trọng và bảo vệ môi trường sống.

- Chăm học, chăm làm: HS có ý thức vận dụng bài học vào các tình huống, hoàn cảnh thực tế đời sống của bản thân. Chủ động trong mọi hoàn cảnh, biến thách thức thành cơ hội để vươn lên. Luôn có ý thức học hỏi không ngừng để đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, trở thành công dân toàn cầu.

-Trách nhiệm: hành động có trách nhiệm với chính mình, có trách nhiệm với đất nước, dân tộc để sống hòa hợp với môi trường.

2.2. Năng lực

2.2.1.Năng lực chung:

-Năng lực tự chủ và tự học: sự tự tin và tinh thần lạc quan trong học tập và đời sống, khả năng suy ngẫm về bản thân, tự nhận thức, tự học và tự điều chỉnh để hoàn thiện bản thân.

-Năng lực giao tiếp và hợp tác: thảo luận, lập luận, phản hồi, đánh giá về các vấn đề trong học tập và đời sống; phát triển khả năng làm việc nhóm, làm tăng hiệu quả hợp tác.

-Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết đánh giá vấn đề, tình huống dưới những góc nhìn khác nhau.

2.2.2. Năng lực đặc thù:

-Năng lực đọc hiểu văn bản: Cảm nhận vẻ đẹp ngôn ngữ, nhận ra những giá trị thẩm mĩ trong văn học.

- Năng lực tạo lập văn bản: Biết vận dụng kiến thức tiếng Việt cùng với những trải nghiệm và khả năng suy luận của bản thân để hiểu văn bản;Trình bày dễ hiểu các ý tưởng ; có thái độ tự tin khi nói; kể lại mạch lạc câu chuyện; biết chia sẻ ý tưởng khi thảo luận ý kiến về bài học.

- Năng lực thẩm mỹ: Trình bày được cảm nhận và tác động của tác phẩm đối với bản thân. Vận dụng suy nghĩ và hành động hướng thiện. Biết sống tốt đẹp hơn.

D. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC VÀ HỆ THỐNG CÂU HỎI, BÀI TẬP.

1. B ng mô t các m c ả ả ứ độ nh n th c theo ậ ứ định hương phát tri n n ng l cể ă ự

NHẬN BIẾT THÔNG HIỂU VẬN DỤNG

Vận dụng thấp Vận dụng cao - Khái niệm truyền

thuyết và văn bản tự sự, nhân vật, sự việc trong văn tự sự.

- Nhớ được 2 văn bản truyền thuyết, cốt truyện, nhân vật và sự việc chính.

- Nắm được được những nét chính về nội dung và nghệ thuật của một số truyền thuyết Việt Nam tiêu biểu phản ánh hiện thực đời

- Hiểu ý nghĩa nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm văn học thuộc thể loại truyền thuyết

- Hiểu, cảm nhận Cốt lõi lịch sử đấu tranh giữ nước của ông cha của dân tộc ta trong một tác phẩm thuộc nhóm truyền thuyết.

- Hiểu ý nghĩa một số chi tiết tiêu biểu

- Kể lại đoạn truyện...

- Đọc – hiểu những truyền thuyết không được học trong chương trình.

- Chỉ ra nghệ thuật sử dụng các yếu tố hoang đường, mối quan hệ giữa các yếu tố hoang đường với lịch sử.

- Vận dụng hiểu biết những tình huống liên môn cơ bản như di sản văn hoá, lễ hội truyền thống, chống

- Năng lực bày tỏ quan điểm về vấn đề cuộc sống đặt ra trong tác phẩm.

- Vận dụng kiến thức bài học giải quyết vấn đề trong đời sống. Thể hiện trách nhiệm của bản thân với đất nước.

- Thấy được mối quan hệ và sức sống bền vững của những giá trị văn hoá truyền thống

sống, lịch sử đấu tranh dựng nước và

- Hiểu ý nghĩa hình tượng nhân vật: anh

thiên tai, yêu chuộng hoà bình.

Ý thức tự cường trong dựng, giữ

(4)

giữ nước, khát vọng chinh phục thiên nhiên.

- Biết tóm tắt cốt truyện.Nêu ý nghĩa truyện.

- Giúp hs nắm bắt được mục đích giao tiếp của tự sự,

- Học sinh hiểu được đặc điểm, ý nghĩa của sự việc...

hùng văn hoá, anh hùng chống ngoại xâm.

- Biết xác định sự việc trong văn tự sự

- Hiểu được đặc điểm, vai trò của nhân vật trong văn tự sự . -Xác định được nhân vật và sự việc đề xây dựng nhân vật, sự việc trong làm văn

- Giải thích cách kết thúc truyện và giá trị tác phẩm đến ngày nay.

-Vận dụng vào tạo lập văn bản tự sự.

-Kể miệng được một sự việc hoặc bài văn ngắn giới thiệu về bản thân, gia đình, bạn bè

nước... Từ đó có hành động thiết thực trong phát huy truyền thống dân tộc.

- Viết được đoạn văn tự sự về một sự việc.

-Viết được bài văn tự sự theo hệ thống sự việc hợp lý.

2.Tiêu chí đánh giá được xác định ở 4 mức độ theo định hướng phát triển năng lực

NHẬN BIẾT THÔNG HIỂU VẬN DỤNG

Mức độ thấp Mức độ cao

-Nhận diện thể loại truyền thuyết.

-Tóm tắt cốt truyện, nắm vững nhân vật.

- Chỉ ra được các chi tiết kì ảo hoang đường,…

-Hiểu được khái niệm tự sự và mục đích, ý nghĩa của văn tự sự.

-Hiểu thế nào là sự việc, nhân vật trong văn tự sự.

- Có khả năng tiếp cận vấn đề/vấn đề thực tiễn liên quan bài học.

-Lí giải được ý nghĩa của các chi tiết kì ảo

-Phân tích nhân vật, những nét đặc sắc về nghệ thuật của các truyện (qua việc sử dụng hình ảnh, chi tiết,...).

-Nhận diện được phương thức tự sự, nhân vật.Xác định được hệ thống sự việc

-Có hiểu biết về thế giới tự nhiên và xã hội đề cập trong bài.

- Xác định được và biết tìm hiểu các thông tin liên quan đến tình huống trong bài học.

- Đánh giá nội dung và nghệ thuật của truyện, - Nêu quan điểm / suy nghĩ riêng về nội dung, ý nghĩa của truyện.

-Rút ra những bài học và liên hệ, vận dụng vào thực tiễn cuộc sống của bản thân.

-Kết nối được bài học nhân dân gửi gắm trong truyện,…

- Xây dựng được nhân vật trong văn tự sự.

-Xây dựng được hệ thống sự việc cho bài văn tự sự.

- Phân tích được tình huống; phát hiện được vấn đề đặt ra của tình huống liên quan.

- Lập kế hoạch để giải quyết tình huống GV đặt ra.

- Kể lại một cách sáng tạo một truyện truyền thuyết đã học hoặc đã đọc

- Viết bài về những câu chuyện tương tự - Vẽ tranh, sáng tác thơ,… theo chủ đề của truyện

- Nói trước lớp đoạn, bài văn văn tự sự.

-Viết các đoạn văn, bài văn kể chuyện

- Đề xuất được giải pháp giải quyết tình huống đề ra.

- Thực hiện giải pháp giải quyết tình huống và nhận ra sự phù hợp hay không phù hợp của giải pháp thực hiện.

- Câu hỏi định tính và định lượng: Câu tự luận trả lời ngắn, Phiếu làm việc nhóm.

- Các bài tập thực hành: Hồ sơ (tập hợp các sản phẩm thực hành).

Bài trình bày (thuyết trình, đóng vai, chuyển thể, đọc diễn cảm, …) Đ. CHUẨN BỊ :

- Giáo viên:Sưu tầm tài liệu, lập kế hoạch dạy học . + Thiết kể bài giảng điện tử.

(5)

+ Chuẩn bị phiếu học tập và dự kiến các nhóm học tập.

+Các phương tiện : Máy vi tính, máy chiếu đa năng...

+Học liệu:Video clips , tranh ảnh, bài thơ, câu nói nổi tiếng liên quan đến chủ đề.

- Học sinh : - Đọc trước và chuẩn bị các văn bản SGK.

+ Sưu tầm tài liệu liên quan đến chủ đề.

+ Thực hiện hướng dẫn chuẩn bị học tập chủ đề của GV.

II. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC.

1.Phương pháp và kĩ thuật dạy học:

-Kĩ thuật động não, thảo luận - Kĩ thuật trình bày một phút - Kĩ thụât viết tích cực: Hs viết các đoạn văn . - Gợi mở - Nêu và giải quyết vấn đề

- Thảo luận nhóm - Giảng bình, thuyết trình 2.Phương tiện dạy hoc:

-Sách giáo khoa, máy tính có kết nối mạng, máy chiếu... -Bài soạn ( in và điện tử) PHẦN II. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

TUẦN 2-TIẾT 4, 5 Ngày soạn ...

Ngày dạy:...

THÁNH GIÓNG

A. MỤC TIÊU DẠY HỌC 1. Kiến thức:

- Môn ngữ văn: Học sinh nắm được những nội dung chính và đặc điểm nổi bật về nghệ thuật truyện Thánh Gióng: nhân vật, sự việc, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyền thuyết về đề tài giữ nước. Củng cố kiến thức về thể loại truyền thuyết. Cảm nhận được một số chi tiết nghệ thuật đặc sắc. Tích hợp kiến thức về văn tự sự và từ mượn.

- Tích hợp liên môn: Môn lịch sử: Qua bài học, học sinh bước đầu nắm được sự phát triển khoa học kỹ thuật thời Hùng Vương (Lịch sử tiết 14 bài 13 “Đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Văn Lang”), tích hợp với cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc (sức mạnh về vũ khí thô sơ, tinh thần đoàn kết cộng đồng: hũ gạo kháng chiến, tuần lễ vàng..., ) Giáo dục công dân: học sinh được tìm hiểu, có kiến thức về di sản văn hoá (Đền Gióng), lễ hội truyền thống (Hội Gióng), lòng biết ơn... Môn mĩ thuật: đọc tranh và vẽ tranh về chi tiết, hình ảnh các em tâm đắc. Ngoài ra còn tích hợp địa lý (vị trí làng Gióng)... tích hợp điện ảnh (Phim hoạt hình Ông Gióng” của Tô Hoài, video clips lễ hội Gióng)...

- Tích hợp- làm văn: cốt truyện, nhân vật, sự việc.

2. Kỹ năng: Có kĩ năng đọc - hiểu văn bản truyền thuyết theo đặc trưng thể loại. Phân tích một vài chi tiết nghệ thuật kì ảo trong văn bản. Nắm bắt tác phẩm thông qua hệ thống các sự việc được kể theo trình tự thời gian.

- Kỹ năng làm việc cá nhân và làm việc nhóm. Hình thành kỹ năng tự học, tự nghiên cứu. Kỹ năng nghe, nói, đọc,viết tiếng Việt, kỹ năng kể chuyện, đọc diễn cảm...

- Kỹ năng vận dụng kiến thức vào phát hiện và giải quyết vấn đề . - Phát triển kỹ năng khai thác và sử dụng nguồn học liệu mở.

- Kết hợp vận dụng kỹ năng mỹ thuật trong trình bày sản phẩm thu hoạch, ...

* Các kĩ năng sống được giáo dục: kĩ năng thể hiện sự tự tin giúp các em khi đóng vai, học hợp tác một cách hiệu quả; kĩ năng hợp tác.

(6)

- Kỹ năng tự chủ, kiên định để tham gia phản biện một cách hiệu quả trong tiết học.

3. Thái độ: - Bồi dưỡng tinh thần học tập và niềm đam mê môn học.

- Bồi dưỡng tình cảm tự hào và tôn vinh giá trị văn hoá truyền thống của quê hương, đất nước.

Từ đó giúp học sinh hiểu biết và hòa nhập hơn với môi trường mà mình đang sống, có ý thức tìm hiểu, phát huy và truyền bá tinh hoa văn hoá quê hương trong thời kỳ hội nhập quốc tế.

Đồng thời giáo dục lòng yêu nước, tự hào dân tộc.

4. Năng lực cần phát triển

- Tự học - Tư duy sáng tạo. - Hợp tác - Sử dụng ngôn ngữ - Năng lực đọc hiểu văn bản .

-Năng lực sử dụng tiếng Việt và giao tiếp (qua việc thảo luận trên lớp, thuyết trình trước lớp hệ thống tác phẩm văn học).

-Năng lực cảm thụ thẩm mĩ (nhận ra giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản).

B. CHUẨN BỊ

- Tư liệu, hình ảnh liên quan đến bài học -Soan bài theo hướng dẫn SGK.

- Phần chuẩn bị theo yêu cầu ở tiết trước. - Video lễ hội Gióng PHƯƠNG PHÁP/ KỸ THUẬT DẠY HỌC

-Kĩ thuật động não, thảo luận:

- PP trực quan, vấn đáp, thuyết trình, giảng bình, đọc diễn cảm, nêu vấn đề ...

D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC,

HO T Ạ ĐỘNG 1: KHỞ ĐỘI NG )

Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP

- Trình chiếu video clips “ Lễ hội làng Gióng”. Em cảm nhận được gì từ đoạn phim trên?

-HS qua sát và phát biểu ý kiến - Gọi Hs trao đồi và bổ sung ý kiến.

-GV tổng hợp, giới thiệu bài.

Hội Gióng là một lễ hội văn hóa cổ truyền mô phỏng rõ một cách sinh động và khoa học diễn biến các trận đấu của Thánh Gióng và nhân dân Văn Lang với giặc Ân. Yêu nước chống ngoại xâm là một chủ đề lớn xuyên suốt tiến trình phát triển của Văn học Việt Nam. Nhiều tác phẩm đã tạc vào thời gian những người anh hùng bất tử với non sông. Thánh Gióng là một trong những truyền thuyết bất hủ như vậy. Điều gì đã làm nên sức hấp dẫn của thiên truyện?

Trong thời gian 2 tuần học, chúng ta tìm hiểu chủ đề tích hợp với 4 bài trong SGK đề qua đó thấy được “ Trách nhiệm với đất nước” là bổn phận và trách nhiệm của mỗi người.

HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC I.NH NG V N Ữ Ấ ĐỀ CHUNG V CH Ề Ủ ĐỀ

Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt

(7)

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

- GV giới thiệu chương trình chủ đề chủ đề so với cấu trúc SGK. Tổ chức cho HS trao đồi:

(1) Em hiểu thế nào là chủ đề tích hợp?

(2) Chủ đề tích hợp lớp 6- kì 1 có mục đích gì?

- Tổ chức cho HS thảo luận. GV quan sát, khích lệ HS.

- Tổ chức trao đổi, rút kinh nghiệm.

- GV tổng hợp ý kiến.

- Chủ đề tích hơp văn bản- Làm văn: là khai thác sự liên quan, gần gũi ở nội dung và khả năng bổ sung cho nhau giữa các bài học cho mục tiêu giáo dục chung.

- Thông qua chủ đề: HS biết quan sát thường xuyên những gì đang xảy ra xung quanh,khám phá có hướng dẫn tình huống liên quan đến bài học như ảnh hưởng của con người đến thế giới tự nhiên,xã hội...

=>Các em ý thức được hoạt động của bản thân, có trách nhiệm với chính mình, với gia đình, nhà trường và xã hội ngay trong cuộc sống hiện tại cũng như tương lai sau này của các em;

II.ĐỌC -HIỂU VĂN BẢN

Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP

(1) Gv hướng dẫn và gọi học sinh đọc văn bản.Gv hướng dẫn đọc, đọc mẫu.

Giải thích từ khó ( chú thích SGK) (2) Nêu bố cục của văn bản?Có thể chia theo cách khác?

- HS phát biểu ý kiến

- Tổ chức cho HS trao đổi ý kiến, nhận xét, bổ sung?

- GV tổng hợp ý kiến, kết luận.

1. Đọc văn bản- Tìm hiểu chú thích - Chú thích: SGK.

2. Bố cục: Văn bản chia làm 4 phần

- Phần 1: Từ đầu đến “…đặt đâu nằm đấy” (Sự ra đời của Thánh Gióng)

- Phần 2: Tiếp đến“…cứu nước”(Sự lớn lên của Thánh Gióng)

- Phần 3: Tiếp đến“...bay lên trời” (Thánh Gióng đánh giặc và về trời)

- Phần 4: Còn lại ( các dấu tích còn lại) THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

(1)Truyện Thánh Gióng ai là nhân vật chính của truyện? Trong truyện, nhân vật chính được xây dựng bằng nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo. Hãy tìm và liệt kê ra những chi tiết đó.

- Tổ chức cho HS thảo luận.

- Quan sát, khích lệ HS.

3. Nhân vật và sự việc:

- Nhận vật chính: Thánh Gióng - Sự việc chính:

(1) Sự ra đời kì lạ

(2)Tiếng nói đầu tiên xin đi đánh giặc (3) Gióng đòi roi sắt, ngựa sắt, giáp sắt (4) Gióng vươn vải trở thành tráng sĩ (5) Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc (6) Gióng bay về trời

Nhân vật chính trong truyện được xây dựng với nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo, lung linh, giàu ý nghĩa.

4. PHÂN TÍCH

4.1.Sự ra đời của Thánh Gióng THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

(1)Đọc thầm từ đầu đến “…nằm đấy”.

Thảo luận nhóm bàn- thời gian 3 phút:

Tìm những chi tiết kể về sự ra đời của Gióng(bình thường - khác thường)?

Nhận xét về những chi tiết ấy? Suy nghĩ gì về nguồn gốc của Gióng?

- Sự bình thường:

Con hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và phúc đức.

- Sự khác thường:

+ bà mẹ ướm vết chân lạ, về thụ thai.

+ mười hai tháng sau sinh một cậu bé ....

+ lên ba vẫn không biết nói, biết cười, chẳng

(8)

- Tổ chức cho HS thảo luận. Quan sát, khích lệ HS.

biết đi, cứ đặt đâu thì nằm đấy.

-> Sự ra đời của Thánh Gióng kì lạ, khác thường.

Nhưng Gióng xuất thân bình dị, gần gũi - người anh hùng của nhân dân.

Theo quan niệm của dân gian, đã là bậc anh hùng thì phi thường, kì lạ trong mọi biểu hiện, kể cả lúc mới được sinh ra. Điều đó thể hiện sự kì vọng vào những việc làm có ý nghĩa của người đó.

HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ TIẾT TIẾP THEO:

(1)Tìm hiểu ý nghĩa của các chi tiết kì ảo trong truyện?

(2) tìm hiểu ý nghĩa của hình tượng thánh Gióng trong đời sống người Việt?

(3) Tìm hiểu về tứ bất tử trong truyền thuyết Việt Nam?

---

TUẦN 2 - TIẾT 6 Ngày soạn ...

Ngày dạy:...

THÁNH GIÓNG

(tiếp) ( Truyền thuyết)

A. MỤC TIÊU DẠY HỌC Đã trình bày ở tiết 6 B. CHUẨN BỊ

- Phần chuẩn bị theo yêu cầu ở tiết trước. - Phiếu học tập:

PHIẾU HỌC TẬP (1)

Nhóm... Nhóm trưởng:...

Th o lu n nhóm ả ậ để ho n th nh phi u h c t p sau:à à ề ọ ậ

Chi tiết Cảm nhận về ý nghĩa chi tiết Nghệ thuật xây dựng a.Tiếng nói đầu tiên

xin đi đánh giặc

b.Gióng đòi roi sắt, ngựa sắt, giáp sắt

c.Bà con góp gạo nuôi Gióng

d.Gióng vươn vai trở thành tráng sĩ

đ.Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc

(9)

e.Giặc tan, Gióng cởi bỏ giáp sắt rồi bay về trời

PHƯƠNG PHÁP/ KỸ THUẬT DẠY HỌC

-Kĩ thuật động não, thảo luận - Kĩ thuật trình bày một phút - Kĩ thụât viết tích cực.

D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

Kết nối: - Tổ chức cho HS chia sẻ một nội dung tâm đặc nhất trong phần chuẩn bị ở nhà để kết nối tiết học và tạo tâm thế cho HS.

Khám phá: Tiếp tục tìm hiểu bài học.

4.2. Sự lớn lên của Thánh Gióng

Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG NHÓM

- Giao nhiệm vụ cho các nhóm - phiếu học tâp theo câu hòi SGK.

- Tổ chức cho các nhóm thảo luận. GV quan sát, khích lệ HS.

- Tổ chức cho HS báo cáo kết quả thảo luận qua phiếu học tập

- Tổ chức cho HS nhận xét

-Tiếng nói đầu tiên xin đi đánh giặc -Gióng đòi roi sắt, ngựa sắt, giáp sắt - Bà con dân làng góp gạo nuôi Gióng - Gióng vươn vai trở thành tráng sĩ - Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc

-Giặc tan, Gióng cởi bỏ giáp sắt rồi bay về trời

Dự kiến sản phẩm của học sinh -Nhóm1: trình bày kết quả thống nhất .

- khái quát và liên hệ tới một số tấm gương trong lịch sử: tuổi nhỏ trí lớn:

Trần Quốc Toản, Kim Đồng, Lê Văn Tám, Võ Thị Sáu...

a.Tiếng nói đầu tiên, Gióng xin đi đánh giặc.

+ Ca ngợi lòng yêu nước tiềm ẩn...

+ Nguyện vọng, ý thức tự nguyện đánh giặc cứu nước, yêu nước tạo khả năng kì lạ.

+ Sức mạnh tự cường và niềm tin chiến thắng.

* Gv tổng hợp: Đây là chi tiết thần kì có nhiều ý nghĩa:

Lòng yêu nước là tình cảm lớn nhất, thường trực nhất của Gióng, cũng là của nhân dân ta. Đó là ý thức về vận mệnh dân tộc. Lúc bình thường thì âm thầm lặng lẽ nhưng khi nước nhà gặp cơn nguy biến thì đứng ra cứu nước đầu tiên. Bác Hồ đã từng nhận định:Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quí báu của ta. Mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành làn sóng vô cùng mạnh mẽ, nó lướt qua mọi nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm bè lũ bán nước và cướp nước

- Nhóm 3: trình bày kết quả thống nhất ý b.

- Chi tiết này gợi liên tưởng tới kiến thức của môn học nào?

b. Gióng đòi roi sắt, ngựa sắt, áo giáp sắt.

-> Vũ khí hiện đại.

* GV tổng hợp: Chi tiết thể hiện mơ ước có vũ khí thần kỳ . Đó còn là thành tựu văn hoá, kĩ thuật thời Hùng Vương. Nhân dân đã có sự tiến bộ, đã rèn sắt, đúc đồng phục vụ nhu cầu cuộc sống và chống giặc. Kiến thức Lịch sử ở tiểu học đã nhắc đến thành tựu khoa học kĩ thuật thời Hùng Vương. Sắp tới khi học Lịch sử tiết 14 bài 13 “Đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Văn Lang”chúng ta hiểu thêm về nội dung này.

* Nhóm 5: trình bày kết quả thống nhất ý c. c. Bà con dân làng góp gạo nuôi Gióng.

(10)

- Quan sát những hình ảnh và cho biết qua những hình ảnh và chi tiết vừa tìm hiểu em cảm nhận được vẻ đẹp gì trong tinh thần mọi thế hệ người Việt ?

->Tinh thần đoàn kết cộng đồng. Đánh giặc cứu nước là ý chí, sức mạnh toàn dân

- Quan sát hình ảnh.

(GV nhận xét và cho điểm khuyến khích tinh thần học tập của các em)

* GV tổng hợp: Gióng lớn lên bằng cơm gạo của nhân dân. Sức mạnh của Gióng là sức mạnh của cả cộng đồng, toàn dân chung sức, đồng lòng đánh giặc. Đó là tinh thần đoàn kết dân tộc. Trong những năm kháng chiến chống Pháp, dân tộc ta cùng lúc phải đwơng đấu với giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm. Để nuôi quân đánh Pháp, Bác Hồ đã phát động toàn dân xây dựng “ Hũ gạo kháng chiến”, bớt khẩu phần ăn chung tay góp sức ủng hộ kháng chiến (H1).

Tinh thần ấy ngày càng được phát huy cao độ với những hành động cụ thể và thiết thực. Nhiều trường học đã phát động phong trào:“ Hũ gạo tình thương vì bạn nghèo hiếu học” rất ý nghĩa (H2,3). Đó là truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc Việt Nam ta.

4.3. Thánh Gióng ánh gi c v bay v tr iđ ặ à ề ờ - Khi sứ giả mang những thứ Gióng cần

đến, Gióng thay đổi như thế nào? ý nghĩa ? - Tìm những chi tiết miêu tả việc Gióng ra trận đánh giặc ? Nhận xét?

- Người anh hùng chiến trận mang màu sắc sử thi.

(d)-Vùng dậy vươn vai biến thành tráng sĩ . -> sự lớn dậy phi thường về thể lực của Gióng để đáp ứng yêu cầu cứu nước.

- Gióng mặc áo giáp sắt, cầm roi sắt, cưỡi ngựa sắt ... đánh hết lớp này đến lớp khác. ->Đó là vẻ đẹp dũng mãnh.

* Gv tổng hợp : Ngày xưa nhân dân ta quan niệm rằng, người anh hùng phải khổng lồ về thể xác, sức mạnh và chiến công. Cái vươn vai của Gióng để đạt đến độ phi thường ấy. Gióng trở thành tượng đài bất hủ về sự trưởng thành vượt bậc, về hùng khí và sức trỗi dậy của dân tộc trước hoạ xâm lăng.Nhà thơ Chế Lan Viên từng chia sẻ trong bài “Tổ Quốc bao giờ đẹp thế này chăng?”: - Không ai có thể ngủ yên trong đời chật

Buổi thủy triều vẫy gọi những vầng trăng.

Mỗi gié lúa đều muốn thêm nhiều hạt, Gỗ trăm cây đều muốn hóa nên trầm, Mỗi chú bé đều nằm mơ ngựa sắt,

Mỗi con sông đều muốn hóa Bạch Đằng...

- Chi tiết Thánh Gióng nhổ tre đánh giặc có ý nghĩa gì?

+ Hình ảnh gợi cho em nhớ tới những câu thơ nào của Tố Hữu?

- Em liên tưởng tới điều gì từ hình ảnh trên?

Cảm nghĩ về dân tộc ta?

(đ) Roi sắt gãy, Gióng nhổ những bụi tre bên đường đánh giặc.

-> Gióng không chỉ đánh giặc bằng vũ khí hiện đại (sắt) mà bằng cả vũ khí thô sơ, bằng cỏ cây, hoa lá của đất nước.

(11)

* Gv tổng hợp : Cả những vật bình thường nhất của quê hương cũng cùng Gióng đánh giặc.

Tre là sản vật của quê hương, cả quê hương sát cánh cùng Gióng đuổi quân thù. Trong kháng chiến chống Pháp, Bác Hồ đã kêu gọi:“ Ai có súng dùng súng, ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy, gộc”. Nhà văn Thép Mới đã khẳng định: Chiếc gậy tầm vông dựng lên thành đồng Tổ quốc và sông Hồng bất khuất có cái chông tre..

- Câu chuyện kết thúc bằng sự việc gì?

- Vì sao tan giặc Gióng không về triều để nhận tước lộc lại bay về trời?

(e) Gióng bay về trời.

-> Người anh hùng vô tư, trong sáng, không màng địa vị, công danh.

- Sự ra đi phi thường là ước muốn bất tử hoá Thánh Gióng

* Gv tổng hợp :Gióng chính là tổng hợp của nhiều nguồn sức mạnh. Có sức mạnh về tinh thần và thể lực, có sức mạnh của nhân dân và sức mạnh về vũ khí... Gióng đánh giặc phi thường và phi thường trong sự ra đi. Đó chính là sự vô tư, trong sáng của người anh hùng. Điều kì diệu đó làm lên thiên huyền thoại anh hùng bất tử về sự nghiệp chống ngoại xâm của dân tộc.

5. T NG K T. Ổ Ế

HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP

(1) Hình tượng Thánh Gióng có ý nghĩa gì?

(2) Vai trò của các yếu tố kì ảo trong việc thể hiện hình tượng nhân vật?

- Gọi HS trao đổi thảo luận - Gọi HS nhận xét - đọc ghi nhớ - GV khắc sâu kiến thức trọng tâm.

- Hình ảnh người anh hùng bất tử trong công cuộc chống ngoại xâm.

- Gióng ra đời kì lạ, lớn lên và đánh giặc kì lạ, bay về trời kì lạ...

* Ghi nhớ: GGK

* Gv tổng hợp : Thánh Gióng là hình tượng hoá lực lượng vũ trang mà nổi bật là người nông dân mặc áo lính. Các yếu tố kì ảo góp phần nâng cao chất sử thi của truyện. Trong sự nghiệp chống thực dân Pháp, Bác Hồ kính yêu từng nhận xét: Ttrong lịch sử ta còn ghi truyện vị anh hùng dân tộc Thánh Gióng đã dùng gốc tre đuổi giặc Ân. Trong những năm đầu kháng chiến, Đảng ta đã lãnh đạo hàng nghìn, vạn anh hùng noi gương Thánh Gióng dùng gậy tầm vông mà đấu tranh với thực dân pháp.( Đảng ta vĩ đại thật)

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

(1)Việc lập đền thờ và hàng năm mở hội Gióng thể hiện điều gì?

Nêu một vài hiểu biết của em về hội Gióng?

- Tổ chức cho HS thảo luận- GV quan sát, khích lệ HS.

- Việc lập đền thờ và hàng năm mở hội Gióng thể hiện tấm lòng tri ân người anh hùng bất tử, hướng về cội nguồn.

-Hội Gióng là một lễ hội văn hóa cổ truyền mô phỏng rõ một cách sinh động và khoa học diễn biến các trận đấu của thánh Gióng và nhân dân Văn Lang với giặc Ân.

Thông qua đó có thể nâng cao "nhận thức cộng đồng về các hình thức chiến tranh bộ lạc thời cổ xưa và liên tưởng tới cuộc chiến tranh nhân dân, toàn dân, toàn diện trong sự nghiệp giải phóng và bảo vệ Tổ quốc"

GV khái quát : Hội Gióng là một lễ hội truyền thống hàng năm được tổ chức ở nhiều nơi

(12)

thuộc Hà Nội để tưởng niệm và ca ngợi chiến công của người anh hùng truyền thuyết Thánh Gióng, một trong tứ bất tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Có hai hội Gióng tiêu biểu ở Hà Nội là hội Gióng ở đền Sóc xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn và hội Gióng ở đền Phù Đổng, xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Đến với hội Gióng là bày tỏ lòng biết ơn, tri ân sự hy sinh to lớn của các thế hệ đi trước trong dựng và giữ nước.

HO T Ạ ĐỘNG 3: LUY N T P Ệ Ậ

(1). Truyền thuyết Thánh Gióng kết thúc là hình ảnh Gióng cởi bó giáp sắt rồi cùng ngựa bay về trời. Kịch bản phim “ Ông Gióng” (Tô Hoài) kết thúc với hình ảnh tráng sĩ Gióng cùng ngựa sắt thu nhỏ dần thành em bé cưỡi trâu trở về trên đường làng mát rượi bóng tre.

Hãy so sánh, nhận xét về hai cách kết thúc ấy ? -Xung phong trả lời câu hỏi

- Tham gia nhận xét, bổ sung...

-GV tổng hợp, kết luận,

- Truyền thuyết Thánh Gióng bay về trời -> Gióng là thần được trời cử xuống giúp vua Hùng đuổi giặc, xong việc Gióng lại trở về trời.

- Kịch bản phim “ Ông Gióng” (Tô Hoài) kết thúc với hình ảnh tráng sĩ Gióng thành em bé cưỡi trâu trở về trên đường làng mát rượi bóng tre.

-> khi đất nước thanh bình, các em vẫn là nhưng cậu bé chăn trâu thổi sáo hiền lành,

* GV tổng hợp: - Hình ảnh Thánh Gióng bay về trời phù hợp với sự ra đời thần kì của nhân vật : Gióng là thần được trời cử xuống giúp vua Hùng đuổi giặc, xong việc Gióng lại trở về trời. Gióng hoá thân vào trời mây non nước quê hương và trở thành bất tử.

- Hình ảnh Gióng trong phần kết thúc bộ phim “ Ông Gióng” của Tô Hoài nêu bật ý nghĩa tượng trưng của nhân vật. Khi đất nước có giặc “ Mỗi chú bé đều nằm mơ ngựa sắt”, đều “ Vụt lớn lên đánh đuổi giặc Ân” (Tố Hữu). Nhưng khi đất nước thanh bình, các em vẫn là nhưng cậu bé chăn trâu thổi sáo hiền lành, hồn nhiên, trong sáng:“ Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa”. Đó là truyền thống yêu chuộng hoà bình của dân tộc Việt Nam ta.

(1).Tại sao hội thi thể thao trong nhà trường mang tên“Hội khỏe Phù Đổng”?

(2) Nếu đóng vai sứ giả kể ngắn gọn truyện Thánh Gióng thì em sẽ kể như thế nào?

-Xung phong trả lời câu hỏi - Tham gia nhận xét, bổ sung...

*GV nhận xét và cho điểm.

- Thi những hoạt động thể thao nhằm nâng cao thể lự để học tập và lao động tốt.

- Hoạt động thể thao dành cho tuổi học trò để khích lệ tinh thần rèn luyện, tác phong thi đấu, ươm những hạt giống tài năng thể chất cho đất nước.

(- Kể theo ngôi thứ nhất. Đảm bảo những sự việc chính.

- Giọng kể truyền cảm, thay đổi phù hợp.

GV tổng hợp : Hội thi thể thao mang tên Hội khỏe Phù Đổng vì đây là hội thao dành cho lứa tuổi thiếu niên, mục đích của cuộc thi là học tập tốt, lao động tốt góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước

(13)

HO T Ạ ĐỘNG 4: V N D NG Ậ Ụ

HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP 1)Truyền thuyết thường liên quan đến sự thật lịch sử. Hãy cho biết: Truyện Thánh Gióng liên quan đến sự thật lịch sử nào?

(2).Học sinh thể hiện lòng biết ơn Thánh Gióng, các anh hùng liệt sĩ như thế nào?

- Xung phong trả lời câu hỏi - Tham gia nhận xét, bổ sung...

- Gv tổng hợp -khái quát kiến thức

Truyền thuyết Thánh Gióng liên quan đến sự thật lịch sử ở thời đại Hùng Vương:

+Cuộc chiến tranh ác liệt diễn ra giữa dân tộc ta và giặc ngoại xâm từ phương Bắc.

+Người Việt thời bấy giờ đã chế tạo ra vũ khí bằng sắt, thép.

+Người Việt cổ đã cùng đoàn kết đứng lên chống giặc ngoại xâm, dùng tất cả các phương tiện để đánh giặc

- Học tập tốt; kêu gọi mọi người bảo vệ các di tích lịch sử, các đền thờ; giúp đỡ các gia đình thương binh, chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ, làm tốt công tác đền ơn đáp nghĩa.

=> Từ sự kiện lịch sử trên ta nhận ra được tinh thần yêu nước ngàn đời của nhân dân ta. Đứng trước hoàn cảnh đất nước nguy nan, nhân dân đã cùng nhau đoàn kế chung tay góp sức để bảo vệ đất nước quyết không để lũ giặc ngoại xâm đạt được ước muốn thôn tính của mình. Mỗi học sinh chúng ta mang trong mình dòng máu Lạc Hồng có trách nhiệm kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc: Sống có trách nhiệm với bản thân và đất nước.

HOẠT ĐỘNG 5: TÌM TÒI, SÁNG TẠO

(1)Tiếp tục tìm hiểu về truyền thuyết Thánh Gióng từ nguồn tài liệu khác: Internrt. Xem thêm về lễ hội Gióng.

(2) Vẽ tranh minh hoạ cho truyện - Nhóm có thể tạo thành tập truyện tranh.

(3)Tập làm hướng dẫn viên du lịch: Giới thiệu (qua trình chiếu) về hội Gióng qua các hình ảnh sưu tầm.

(4) Hs trình bày và quan sát các hình ảnh, clips về lũ lụt, thử giải thích nguyên nhân của các hiện tượng đó.

---

Ngày dạy:...

SƠN TINH, THUỶ TINH

( Truyền thuyết)

(14)

A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:

1. Kiến thức:- Hs nắm được: Nhân vật, sự kiện trong truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ Tinh.

+ Hiểu được truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ Tinh nhằm giải thích hiện tượng lũ lụt xảy ra ở châu thổ Bắc Bộ thuở các vua Hùng dựng nước và khát vọng của người Việt cổ trong việc chế ngự thiên tai lũ lụt, bảo vệ cuộc sống của mình trong một truyền thuyết. Nắm được những nét chính về nghệ thuật của truyện: sử dụng nhiều chi tiết kì lạ, hoang đường.

2. Kỹ năng- Rèn kĩ năng đọc, kể và phát hiện yếu tố nghệ thuật tiêu biểu theo đặc trưng thể loại. Nắm bắt các sự kiện chính trong truyện. Xác định ý nghĩa của truyện.

- KNS cơ bản được giáo dục: Nhận thức- giao tiếp- tư duy sáng tạo- trình bày ...

3. Thái độ: HS có thái độ tích cực trong việc bảo vệ môi trường để giảm thiểu thiên tai. Có ý thức quan sát những hiện tượng tự nhiên .

4.Năng lực cần phát triển

- Tự học - Tư duy sáng tạo. - Hợp tác - Sử dụng ngôn ngữ - Năng lực đọc hiểu văn bản .

-Năng lực sử dụng tiếng Việt và giao tiếp (qua việc thảo luận trên lớp, thuyết trình trước lớp hệ thống tác phẩm văn học).

-Năng lực cảm thụ thẩm mĩ (nhận ra giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản).

B. CHUẨN BỊ

D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Hoạt động 1. KHỞI ĐỘNG.

- Trò chơi: “ Ai thông minh hơn”.

- Chọn và điển từ vào chỗ trống trong đoạn văn sau:

Đến với thế giới của truyền thuyết, chúng ta đã gặp tổ tiên của dân tộc Việt là cha ....(1), mẹ ...

(2..). ...(3...) là thần thoại cổ đã được lịch sử hoá trở thành một truyền thuyết tiêu biểu trong chuỗi truyền thuyết về thời đại các vua Hùng dựng nước. Đó là câu chuyện tưởng tượng hoang đường nhưng có cơ sở thực tế. Truyện rất giàu giá trị về nội dung và nghệ thuật. Nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp đã lấy cảm hứng hình tượng từ tác phẩm để sáng tác thơ ca.

-Gv thống nhất là giới thiệu bài

Đến với thế giới của truyền thuyết, chúng ta đã gặp tổ tiên của dân tộc Việt là cha Long Quân, mẹ Âu Cơ, Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là thần thoại cổ đã được lịch sử hoá trở thành một truyền thuyết tiêu biểu trong chuỗi truyền thuyết về thời đại các vua Hùng dựng nước. Đó là câu chuyện tưởng tượng hoang đường nhưng có cơ sở thực tế.

Truyện rất giàu giá trị về nội dung và nghệ thuật. Nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp đã lấy cảm hứng hình tượng từ tác phẩm để sáng tác thơ ca:

Ngày xưa, khi rừng mây u ám Sông núi còn vang um tiếng thần, Con vua Hùng Vương thứ mười tám,

(15)

Mỵ Nương, xinh như tiên trên trần.

Tóc xanh viền má hây hây đỏ, Miệng nàng hé thắm như san hô, Tay ngà trắng nõn, hai chân nhỏ:

Mê nàng, bao nhiêu người làm thơ.

Hùng Vương thường nhìn con yêu quá, Chắp tay ngẩng lên giời tạ ân;

Rồi cười bảo xứng ngôi phò mã, Trừ có ai ngang vì thần nhân.

Hay đâu thần tiên đi lấy vợ!

Sơn Tinh, Thuỷ Tinh lòng tơ vương, Không quản rừng cao, sông cách trở, Cùng đến Phong Châu xin Mỵ Nương.

Tinh thần dân tộc, trách nhiệm với đất nước và nguồn cảm hứng từ thơ ca là nguồn nội lực cộng sinh tạo lên sức mạnh Việt Nam thực để chiến thắng trong công cuộc chinh phục thiên tai suốt mấy ngàn, mấy vạn năm qua ... Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là một truyền thuyết góp phần tạo mạch nguồn cảm xúc ấy...

Hoạt động 2. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC I. ĐỌC VÀ TÌM B C C.Ố Ụ

(1) GV hướng dẫn cách đọc- gọi HS đọc.Học sinh đọc văn bản.

+Giải thích từ khó ( chú thích SGK) (2) Tìm bố cục văn bản?

-H thực hiện theo y/c của G -Gọi HS nhận xét ý kiến của bạn?

-GV tổng hợp - kết luận

1. Đọc, giải thích từ khó.

- HS giải nghĩa từ.

2. Bố cục:

Đ1: Từ đầu=> “ xứng đáng”: Vua Hùng kén rể.

Đ2: Tiếp => “ rút quân”: Cuộc giao chiến Đ3: Còn lại: ý nghĩa truyện.

Truyện cũng có thể chia làm 4 phần:

- Từ “Hùng Vương thứ mười tám” đến “thật xứng đáng”: Giới thiệu vua Hùng và việc kén chồng cho công chúa Mị Nương.

- Từ “Một hôm có hai chàng trai” đến “rước Mị Nương về núi”: Cuộc kén rể và chiến thắng thuộc về Sơn Tinh.

- Từ “Thủy Tinh đến sau” đến “đành rút quân”: Cuộc giao tranh dữ dội và quyết liệt của hai thần, cuối cùng Thủy Tinh phải rút quân về.

- Từ “Từ đó” đến “đành rút quân về”: Chuyện lũ lụt thiên tai hằng năm . 3. PHÂN T CH.Í

(1) Phần mở truyện giới thiệu với chúng ta sự việc gì? Nhận xét về cách giới thiệu đó?

-HS xung phong trả lời câu hỏi - Tham gia nhận xét, bổ sung...

-GV tổng hợp, kết luận

a. Vua Hùng kén rể

- Mị Nương xinh đẹp như hoa, tính nết hiền dịu...

-> giới thiệu đầy đủ, ngắn gọn nhưng hé mở kịch tính câu chuyệnk

b.Sơn Tinh, Thuỷ Tinh cầu hôn và cuộc giao tranh giữa hai thần:

(16)

(1)Tìm những chi tiết giới thiệu hai thần?Qua đó em thấy hai thần như thế nào?

(2)Điều kiện vua Hùng đặt ra là gì?

Em hãy nhận xét về đồ sính lễ của vua Hùng? Có ý kiến cho rằng: Vua Hùng đã cố ý chọn ST nhưng cũng không muốn mất lòng TT nên mới bày ra cuộc đua tài về nộp sính lễ. ý kiến của em như thế nào?

(3) Thái độ của vua Hùng cúng chính là thái độ của nhân dân ta đối với nhân vật? - Phát hiện chi tiết.Xung phong trả lời câu hỏi - Tham gia nhận xét, bổ sung...

a. Sơn Tinh, Thuỷ Tinh cầu hôn :

* Hình dáng, tài năng:

- Sơn Tinh: Đến từ núi Tản Viên-Chúa vùng non cao + Vẫy tay về phía đông- nổi cồn bãi

+ Vẫy tay về phía tây- mọc lên từng dãy núi đồi.

- Thủy Tinh: Đến từ miền biển- Chúa vùng nước thẳm + Gọi gió, gió đến- Hô mưa, mưa về

-> Chi tiết kì ảo - Hai vị thần ngang sức, ngang tài- tài năng siêu phàm, họ có chung một ước nguyện là được cưới Mị Nương làm vợ

* Vua Hùng băn khoăn- đòi sính lễ: Một trăm ván cơm nếp...voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao...

-> Đồ sính lễ của vua Hùng kì lạ và khó kiếm- Sự phong phú, độc đáo của sản vật ...

* Sính lẫ đều là những thứ có ở ở trên cạn - lãnh địa của Sơn Tinh. Qua đó ta thấy vua Hùng ngầm đứng về phía Sơn Tinh, vua đã bộc lộ sự thâm thuý, khôn khéo GV: Người Việt thời cổ cư trú ở vùng ven núi chủ yếu sống bằng nghề trồng lúa nước. Núi và đất là nơi họ xây dựng bản làng và gieo trồng, là quê hương, là ích lợi, là bè bạn. Sông cho ruộng đồng chất phù sa cùng nước để cây lúa phát triển những nếu nhiều nước quá thì sông nhấn chìm hoa màu, ruộng đồng, làng xóm. Điều đó đã trở thành nỗi ám ảnh đối với tổ tiên người Việt. Họ luôn trân quí những gì bảo vệ họ tránh thiên tai.

HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ TIẾT TIẾP THEO:

(1)Thảo luận với bạn: Tìm hệ thống sự việc trong truyện?

(2)Sưu tầm những hình ảnh về thiên trai, lũ lụt tàn phá cuộc sống của nhân dân, huỷ hoại môi trường?Hình ảnh nhân dân chống thiên tai?

(3) Vận dụng kiến thức, hiểu biết cuả bản thân và tìm kiếm sự giúp đỡ của người thân về nguyên nhân của những tình trạng trên?

(4) Tìm đọc “Sơn Tinh, Thuỷ Tinh ”của Nguyễn Nhược Pháp. So sánh hia cách giới thiệu nhân vật chính trong truyền thuyết SGK và thơ Nguyễn Nhược pháp?

---

Ngày dạy:...

SƠN TINH, THUỶ TINH

(Tiếp) ( Truyền thuyết)

A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:

Đã trình bày ở tiết 7

(17)

B. CHUẨN BỊ

PHIẾU HỌC TẬP

Thảo luận nhóm và hoàn thành phiếu học tập Cuộc giao chiến giữa Sơn Tinh và Thuỷ Tinh:

Sơn Tinh Thuỷ Tinh

Hành động

Kết quả

Nhận xét

D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

Kết nối: Tổ chức cho HS chơi trò chơi tạop tâm thế và kết nối vào nội dung bài học.

Khám phá: Tiếp tục tìm hiểu bài học.

- Trò chơi: “ Ai thông minh hơn”.

Trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh có các sự việc sau. Hãy sắp xếp lại theo diễn biến câu chuyện:

(...) Vua Hùng kén rể

(...) Vua Hùng phán đồ sính lễ.

(...) Sơn Tinh và Thủy Tinh đến cầu hôn (...) Sơn Tinh đến trước, rước Mị Nương về.

(...) Hai bên giao chiến dữ dội, kéo dài hàng tháng trời

(...) Thủy Tinh đến sau không lấy được Mị Nương đùng đùng tức giận đánh Sơn Tinh

(....) Cuối cùng Thủy Tinh thua, đành rút quân về -Gv thống nhất là giới thiệu bài

(1) Vua Hùng kén rể

(2) Sơn Tinh và Thủy Tinh đến cầu hôn (3) Vua Hùng phán đồ sính lễ.

(4) Sơn Tinh đến trước, rước Mị Nương về.

(5) Thủy Tinh đến sau không lấy được Mị Nương đùng đùng tức giận đánh Sơn Tinh

(6) Hai bên giao chiến dữ dội, kéo dài hàng tháng trời.

(7) Cuối cùng Thủy Tinh thua, đành rút quân về

- Tiết trước, chúng ta đã tìm hiểu sự việc 1-2-3. Qua đó, ta thấy câu chuyện đang ở hồi kịch tích. Hai vị thần tài giỏi khiến vua Hùng phải đặt ra yêu cầu sính lễ. Vậy đièu gì xảy ra?

(18)

b. Cuộc giao tranh giữa hai vị thần

Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG NHÓM

- Giao nhiệm vụ cho các nhóm -phiếu học tâp.

- Tổ chức cho các nhóm thảo luận. GV quan sát, khích lệ HS.

- Tổ chức cho HS báo cáo kết quả thảo luận qua phiếu học tập

- Tổ chức cho HS nhận xét

-Sau khi vua Hùng ra điều kiện, Mờ sáng hôm sau, Sơn Tinh mang lễ vật đến trước rước Mị Nương về núi...

(1) Hành động của Sơn Tinh- Thuỷ Tinh?

(2) Kết quả của cuộc giáo chiến

(3) Nhận xét nghệ thuật và nội dung ý nghĩa các chi tiết?

Dự kiến sản phẩm của học sinh:

Thuỷ Tinh Sơn Tinh

Hành động

-Không lấy được vợ- đùng đùng nổi giận đem quân đuổi theo

- Hô mưa, gọi gió, làm giông bão ...

dâng nước sông lên cuồn cuộn...

-Nước ngập ruộng đồng, tràn nhà cửa, dâng lên lưng đồi sườn núi, thành Phong Châu nổi lềnh bềnh trên biển nước

-Không hề nao núng.

-Dùng phép lạ dời từng quả đồi, bốc từng dãy nui, dựng thành luỹ đất ngăn chăn dòng nước lũ.

-Nước dâng cao bao nhiêu, đồi núi dâng cao bấy nhiêu.

- Đánh nhau dòng dã mấy tháng trời Kết quả -Sức đã kiệt- đành rút quân -Vẫn vững vàng

Nhận xét

-Các chi tiết tưởng tượng kì ảo, màu sắc thần thoại.

- Cuộc chiến chống thiên tai vô cùng khốc liệt, dai dẳng...

-Đại diện cho thế lực thiên nhiên khắc nghiệt, hung bạo, là kẻ thù hung dữ->

Hung thần

-Đại diện cho nhân dân, kiên trì đắp đê, ngăn lũ chống bão lụt, chiến thắng thiên tai=> Phúc thàn

Sơn Tinh-Thuỷ Tinh là nhân vật tưởng tượng nhưng lại có ý nghĩa thực vì đã khái quát hoá, hình tượng hoá hình tượng lũ lụt và sức mạnh chế ngự thiên tai của người Việt cổ. Sơn Tinh là biểu tượng sinh động cho công cuộc chống thiên tai của người Việt cổ. Đó là kì tích dựng nước thời vua Hùng và được phát huy mạnh mẽ về sau...

c.Mối hận thù muôn thuở

Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

(1) Kể miệng chi tiết kết thúc văn bản. Chi tiết kết thuc scó ý nghĩa gì?

- Tổ chức cho HS thảo luận. Gv quan sát, khích lệ HS.

- Từ đó, oán nặng thù sâu

- Hàng năm Thuỷ Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh...

- Đánh mỏi mệt,chán chê không thắng được- rút quân.

=> Cuộc đấu tranh chống thiên tai gay go, bền bỉ của nhân dân ta va fmong ước chế ngự thiên tại của người Việt

4. T ng k tổ ế

(1) Một kết thúc truyện như thế phản ánh sự thật LS gì? Nội dung chính của truyện?

1. Nội dung:- Cuộc thi tài giữa ST, TT - Cốt lõi LS trong các sự việc được kể:

+ Cuộc sống lao động vật lộn với thiên tai, lũ lụt hàng

(19)

(2) Các nhân vật ST, TT gây ấn tượng mạnh khiến người đọc phải nhớ mãi. Theo em, điều đó có được là do đâu?

(3) Truyện thể hiện nhận thức, nguyện vọng gì của nhân dân lao động ?

- Gọi HS nêu khái quát nội dung, nghệ thuật văn bản?

- Gọi HS nhận xét-đọc ghi nhớ - GV khắc sâu kiến thức trọng tâm.

năm của cư dân dồng bằng Bắc Bộ.

+ Khát vọng của người Việt cổ trong việc chế ngự thiên tai, lũ lụt, xây dựng, bảo vệ cuộc sống .

2. Nghệ thuật:

- Xây dựng hình tượng nv mang dáng dấp thần linh, có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo.

- Tạo sự việc hấp dẫn: hai thần cùng cầu hôn MN.

- Dẫn dắt, kể chuyện lôI cuốn, sinh động.

3. ý nghĩa văn bản:

ST, TT giải thích hiện tượng mưa bão, lũ lụt xảy ra ở đồng bằng Bắc Bộ thuở các vua Hùng dựng nước;

đồng thời thể hiện sức mạnh, ước mơ chế ngự thiên tai, bảo vệ cuộc sống của người Việt cổ.

Hoạt động 3. LUYỆN TẬP

(1) Từ truyện ST,TT, em suy nghĩ gì về chủ trương xây dựng, củng cố đê điều, nghiêm cấm nạn phá rừng trồng thêm...

(2) Vì sao văn bản ST,TT được coi là truyền thuyết?

- Phát hiện chi tiết. Xung phong trả lời câu hỏi

- Tham gia nhận xét, bổ sung...

- Đảng và nhà nước ta đã ý thức được tác hại to lớn do thiên tai gây ra nên đã chỉ đạo nhân dân ta có những biện pháp phòng chống hữu hiệu, biến ước mơ chế ngự thiên tai của nhân dân thời xưa trở thành hiện thực.

- Thể hiện đầy đủ các đặc điểm của truyền thuyết:

+ Nhân vật, sự kiện + Yếu tố kì ảo

+ Thái độ, tư tưởng của nhân dân Hoạt động 4. VẬN DỤNG

Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

(1) Quan sát hình ảnh và thảo luận, chuẩn bị bài thuyết trình bày tỏ quan điểm: bảo vệ môi trường là cách sống khôn ngoan”

- Tổ chức cho HS thảo luận. Gv quan sát, khích lệ HS.

- Tổ chức trao đổi,chia xẻ, rút kinh nghiệm.

* Nội dung:

- Nguyên nhân của tình trạng thiên tai tàn khốc.

- Hậu quả của hành động huỷ hoại môi trường.

- Một số giải pháp đề bảo vệ môi trường.

* Hình thức: văn nói

(20)

Hoạt động 5. TÌM TÒI, SÁNG TẠO

(1) Em hãy tưởng tượng và kể lại cảnh cảnh Sơn Tinh rước Mị Nương về núi bằng đoạn văn ngắn?

(2)Tìm đọc trên thư viện hoặc in-tơ-nét ba câu chuyện về thần núi, thần sông, thần biển. Ghi lại vắn tắt nội dung của ba câu chuyện đó.

(3)Sân khấu hoá truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh :

SÂN KHẤU HOÁ TRUYỆN DÂN GIAN SƠN TINH, THUỶ TINH

1. Tìm kiếm thông tin

- Từ SGK.... - Từ các nguồn khác:...

2. Xử lí thông tin trong văn bản

- Các thành viên báo cáo kết quả tìm kiếm thông tin

- Nhóm trưởng thống nhất, hình thành sơ đồ tư duy về hình thức sân khấu hoá truyện dân gian 3. Xây dựng ý tưởng cho kịch bản:

- Thống nhất hình thức chuyển thể

+ nguyên tác, sát nguyên tác, gần sát nguyên tác + Đặt tên cho tiểu phẩm + Thống nhất xây dựng kịch bản chuyển thể

- Thống nhất kịch bản chuyển thể:

+ Dự kiến nhân vật( số lượng, chính- phụ) + Phân cảnh cho kịch bản chuyển thể. VD:

- Cảnh 1:Thuỷ Tinh hẹn gặp Mị Nương để giãy bày chuyện cũ

- Cảnh2: Sơn Tinh và Mị Nương tranh cãi về việc bão lũ xảy ra thường xuyên và ghê gớm hơn - Cảnh3: Thuỷ Tinh đối chất với Sơn Tinh về nguyên nhân của hiện tượng này ( phần lớn do con người...)

4. Sáng tác kịch bản chuyển thể

- Sáng tác kịch bản từng phân cảnh ( Phân công các thành viên phụ trách)

(21)

+ Lời thoại và hành động nhân vật phải hợp lí.

- Các thành viên hoàn thành nhiệm vụ - Ghép các cảnh để hoàn chỉnh kịch bản + Đọc lại và chỉnh sửa.

5. Chuẩn bị cho biểu diễn

- Phân vai - Đạo cụ, trang phục sân khấu - Âm thanh, tiếng động - Kế hoạch tập.

(4) Chuẩn bị bài: Tìm hiểu chung về văn tự sự theo hướng dẫn SGK.

---

Tuần 3 - Tiết 9 Ngày soạn:...

Ngày dạy:...

TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN TỰ SỰ A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT

1. Kiến thức: HS nắm vững mục đích giao tiếp của tự sự, có khái niệm sơ bộ về phương thức tự sự trên cơ sở hiểu được mục đích giao tiếp của nó. Tháy được đặc điểm của tự sự và nhận vật, sự việc trong văn bản Thánh Gióng, Sơn Tinh, Thuỷ Tinh.

2.Kỹ năng: Bước đầu biết phân tích các sự việc trong tự sự. Chỉ ra được nhân vật và sự việc trong hai truyền thuyết đã học.

- KNS : Giao tiếp, trình bày, viết sáng tạo, thảo luận...

3.Thái độ: HS có ý thức sử dụng hiệu quả phương thức tự sự để đạt được mục đích.

4. Phát triển năng lực: Hiểu và sử dụng ngôn ngữ phù hợp, có hiệu quả trong GT, theo 4 KN đọc, viết, nghe, nói. HS thể hiện cảm xúc và suy nghĩ cá nhân, đam mê, khát khao khám phá.

- Tự học - Tư duy sáng tạo. - Hợp tác - Sử dụng ngôn ngữ B.CHUẨN BỊ:

PHIẾU BÀI TẬP

Đọc và đánh số thứ tự vào từng ô trước các chi tiết dưới đây theo đúng trình tự xuất hiện trong truyện Thánh Gióng.

(...) Vào đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão sống phúc đức nhưng lại muộn con.

(...) Đứa bé cất tiếng nói đầu tiên, đòi đi đánh giặc.

(...) Đứa trẻ lên ba vẫn không biết nói, biết cười, cũng không biết đi, đặt đâu nằm đấy. Giặc Ân xâm lược nước ta. Thế giặc rất mạnh.

(...) Đứa bé lớn nhanh như thổi. Bà con làng xóm góp gạo nuôi chú bé, mong chú giết giặc cứu nước.

(...) Một hôm bà lão ra đồng thấy một vết chân to, ướm thử, về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh ra một đứa bé rất khôi ngô.

(...) Đứa bé đòi ngựa sắt, roi sắt, giáp sắt để đánh giặc.

(...) Đánh giặc xong, tráng sĩ cởi giáp sắt để lại và bay thẳng về trời.

(...) Đứa bé vươn vai một cái bỗng biến thành tráng sĩ, phi ngựa đến nơi có giặc, giết hết lớp giặc này đến lớp giặc khác.

C. PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC :

- Động não, HS trao đổi, thảo luận về nội dung, bài học ....