M«n Ng÷ v¨n - líp 8
Giáo viên : Đỗ Thị Kim Chi
Giáo viên : Đỗ Thị Kim Chi
Kiểm tra bài cũ:
-Em muốn biết hôm nay ai trực nhật em sẽ hỏi nh thế nào?
-Lớp 8A có một bạn không làm bài tập, em không biết là bạn nào, em sẽ hỏi nh thế nào để biết đ ợc bạn đó?
- Có ng ời gọi điện thoại đến nhà em nh ng ch a x ng danh, em sẽ đặt câu hỏi nh thế nào để biết đ ợc tên của ng ời đó?
Vẻ nghi ngại hiện ra sắc mặt, con bé hóm hỉnh hỏi mẹ một cách thiết tha:
- Sáng nay ng ời ta đấm u có đau lắm không?
Chị Dậu khẽ gạt n ớc mắt:
- Không đau con ạ!
-Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai?
Hay là u th ơng chúng con đói quá?
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
- Hình thức:
+ Có các từ nghi vấn: có...không, (làm) sao, hay (nối các vế có quan hệ lựa chọn).
+ Cuối câu có dấu chấm hỏi.
- Chức năng chính: Dùng để hỏi.
2.Ghi nhớ
*
Câu nghi vấn là câu:- Có những từ nghi vấn:(ai, gì, nào, sao, tại sao,
đâu, bao giờ, bao nhiêu, à, , hả, chứ, (có)…
không, (đ )ã …ch a...) hoặc có từ hay (nối các vế có quan hệ lựa chọn).
- Có chức năng chính là dùng để hỏi.
*
Khi viết, câu nghi vấn kết thúc bằng dấu chấm hỏi.Bài 1: Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích sau.
Những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn?
a. Rồi hắn chỉ luôn vào mặt chị Dậu:
b. -Chị khất tiền sưu đến chiều mai phải khụng? Đấy!
Chị hóy núi với ụng cai, để ụng ấy ra đỡnh kờu với quan cho!Chứ ụng lớ tụi thỡ khụng cú quyền dỏm cho chi khất một giờ nào nữa!
(Ngụ Tất Tố,Tắt đốn)
b Tại sao con ng ời lại phải khiêm tốn nh thế? Đó là vì
cuộc đời là một cuộc đấu tranh bất tận, mà tài nghệ của mỗi cá nhân tuy là quan trọng, nh ng thật ra chỉ là những giọt n ớc bé nhỏ giữa đại d ơng bao la.
(Theo Lâm Ngữ Đ ờng, Tinh hoa xử thế)
Bài 2: Xét các câu sau và trả lời câu hỏi:
a. Mình đọc hay tôi đọc?
b. Em đ ợc thì cho anh xin
Hay là em để làm tin trong nhà?
c. Hay tại sự sung s ớng bỗng đ ợc trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại t ơi
đẹp nh thuở còn sung túc?
- Căn cứ vào đâu để xác định những câu trên là câu nghi vấn?
- Trong các câu đó, có thể thay từ hay bằng hoặc đ ợc không? Vì sao?
-Căn cứ vào từ hay và dấu hỏi chấm để nhận biết.
- Không thể thay thế đ ợc nếu thay câu sẽ sai ngữ
pháp và biến thành câu trần thuật và có ý nghĩa khác hẳn.
Bài 3: Có thể đặt dấu chấm hỏi ở những câu sau đ ợc không?
Vì sao?
a. Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống
đ ợc không.
b. Bây giờ thì tôi hiểu tại sao lão không muốn bán con chó vàng của lão.
c. Cây nào cũng đẹp, cây nào cũng quý, nh ng thân thuộc nhất vẫn là tre nứa.
d. Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy nh thế.
Không, vì đó không phải là câu nghi vấn:
- Câu a, b có chứa các từ nghi vấn: có - không , tại sao, nh ng những kết cấu có chứa những từ này chỉ làm chức năng bổ ngữ trong một câu.
- Câu c, d: Các từ: nào, ai chỉ là những từ phiếm định
Thảo luận (4 phút)Nhóm
Bài tập 3
Chú ý:
Có những câu có từ nghi vấn nh ng không phải là câu nghi vấn bởi vì từ nghi vấn chỉ có chức năng bổ ngữ
hoặc là những từ phiếm định trong
câu.
Bài 4: Phân biệt hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:
a. Anh có khỏe không?
b. Anh đã khỏe ch a?
Xác định câu trả lời thích hợp đối với từng câu. Đặt một số cặp câu khác và phân tích để chứng tỏ sự khác nhau giữa câu nghi vấn theo mô hình có…không với câu nghi vấn theo mô hình đ … ch a.ã
a.-Hình thức: Dùng cặp từ có… không
-ý nghĩa: Thời điểm hiện tại, không biết tr ớc đó thế nào.
b. -Hình thức: Dùng cặp từ đã… ch a
-ý nghĩa: Thời điểm hiện tại, nh ng biết rõ tình trạng sức khỏe tr ớc đó không tốt.
Bài 5; Hãy cho biết sự khác nhau về hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:
a. Bao giờ anh đi Hà Nội?
b. Anh đi Hà Nội bao giờ?
a. Bao giờ đứng đầu câu
Hỏi về thời điểm hoạt động đi (t ơng lai) b. Bao giờ đứng cuối câu
Hỏi về thời gian diễn ra hành động đi.(quá khứ)
Bài 6: Cho biết hai câu nghi vấn sau đây đúng hay sai? Vì sao?
a. Chiếc xe máy bao nhiêu ki-lô-gam mà nặng thế?
Đúng. Ng ời hỏi tiếp xúc với sự vật
b. Chiếc xe này giá bao nhiêu mà rẻ thế?
Sai. Ng ời hỏi ch a biết chính xác giá của xe.
1. Dòng nào đúng nhất với dấu hiệu nhận biết câu nghi vấn:
A. Có các từ nghi vấn
B. Có từ hay để nối các vế có quan hệ lựa chọn C. Khi viết ở cuối câu có dấu chấm hỏi
D. Gồm cả ba ý trên
2. Dòng nào nói lên chức năng chính của câu nghi vấn:
A. Dùng để yêu cầu B. Dùng để hỏi
C. Dùng để bộc lộ cảm xúc D. Dùng để kể lại sự việc
Một bé gái hỏi mẹ:
-Mẹ ơi, ai sinh ra con?
-Mẹ c ời:
- Mẹ chứ còn ai?
- Thế ai sinh ra mẹ?
- Bà ngoại chứ còn ai?
- Thế ai sinh ra bà ngoại?
- Cụ ngoại chứ còn ai?
- Thế ai sinh ra cụ ngoại?
- Khổ lắm! Sao con hỏi nhiều thế?
Bé gái ngúng nguẩy:
- Con ứ biết thì con mới hỏi mẹ chứ?
Mẹ mỉm c ời:
-Trời sinh ra cụ ngoại chứ còn ai?
- Thế ai sinh ra trời?
-Con đi mà hỏi trời ấy!
-Trong những câu kết thúc bằng dấu chấm hỏi: Câu nào là câu nghi vấn? Tại sao?
-Câu nào không phảI là câu nghi vấn? Tại sao?
Bài tập:
- L u ý:
Dấu chấm hỏi mới chỉ là hình thức để nhận biết câu nghi vấn, ngoài hình thức còn phải chú ý đến nội dung, ý nghĩa của câu.
Em hãy nêu chức năng của các câu nghi vấn sau:
Những ng ời muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ?
(Vũ Đình Liên, Ông đồ)
Lính đâu? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây nh vậy? Không còn
phép tắc gì nữa à?
(Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)
-Häc thuéc ghi nhí.
-Lµm bµi tËp 1 c,d.
-ViÕt 1 ®o¹n v¨n ng¾n cã sö dông c©u nghi vÊn.
-§äc tr íc bµi: ViÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n thuyÕt minh
