Trường TH&THCS Việt Dân Tổ khoa học xã hội
Họ và tên giáo viên Nguyễn Thị Huyền Tiết 122,123,124,125,126,127:
RÈN CÁCH TRÌNH BÀY BÀI VĂN THUYẾT MINH Môn học: Ngữ Văn - Lớp 8
Thời gian thực hiện: (06 tiết) I. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Hs biết cách trình bày bài văn thuyết minh về một danh lam, thắng cảnh; thuyết minh về một phương pháp (cách làm); thuyết minh về một thứ đồ dùng; thuyết minh về một thể loại văn học
2. Năng lực
a. Năng lực chung
- Năng lực giải quyết vấn đề: Biết vận dụng kiến thức lý thuyết để giải quyết vấn đề về thuyết minh về một thứ đồ dung, một thể loại văn học
b. Năng lực đặc thù
- Năng lực tư duy ngôn gữ: Biết vận dụng kiến thức phần tiếng việt để trình bày bài văn trước tập thể lớp
3. Phẩm chất
- Chăm chỉ: Có ý thức tự giác tìm tòi II. Thiết bị dạy học và học liệu
- Máy tính, máy chiếu, phiếu HT, sgk, thiết kế bài giảng, các tư liệu liên quan - Sgk, vở soạn, vở ghi
III. Tiến trình dạy học 1. Hoạt động khởi động
a. Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập.
b. Nội dung: Vi deo về đền Sinh c. Sản phẩm: Câu trả lời của hs d. Tổ chức thực hiện
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Gv chiếu video cho hs xem
https://coccoc.com/search?query=video+%C4%91%E1%BB%81n+sinh+
%C4%91%C3%B4ng+tri%E1%BB%81u+qu%E1%BA%A3ng+ninh
? Theo em, nội dung video trên giới thiệu về nơi nào? Qua video, em biết được những điều gì về địa danh ấy?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- Hs xem video, quan sát và suy nghĩ câu hỏi, trả lời Bước 3: Báo cáo kết quả
- Hs trả lời câu hỏi
Bước 4: Kết luận, nhận định
- Gv nhận xét câu trả lời của hs, dẫn dắt vào bài 2. Hoạt động hình thành kiến thức
2.1. Hoạt động 1: Ôn tập lý thuyết về kiểu bài thuyết minh a. Mục tiêu: Hs hiểu được cách làm các kiểu bài thuyết minh b. Nội dung: Cách làm văn thuyết minh
c. Sản phẩm: Hs trình bày miệng, vở ghi d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của thầy và trò Nội dung
* Nhiệm vụ 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu kiểu bài thuyết minh về một danh lam, thắng cảnh
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Gv cho hs ôn tập lại các kiểu bài thuyết minh
- Hoạt động cá nhân
? Hãy kể tên các kiểu bài thuyết minh đã học?
- Hoạt động theo nhóm
1. Thuyết minh về một danh lam, thắng cảnh
Thuyết minh về một danh lam, thắng
- Gv chia lớp thành 4 nhóm và y/c các nhóm thảo luận theo phiếu HT sau:
+ Nhóm 1
Thuyết minh về một danh lam, thắng cảnh
Dàn bài
Mở bài
Thân bài
Kết bài
Yêu cầu + Nhóm 2
Thuyết minh về một phương pháp, cách làm
Dàn bài
Mở bài
Thân bài
Kết bài
Yêu cầu + Nhóm 3
Thuyết minh về một thứ đồ dùng Dàn
bài
Mở bài
Thân bài
Kết bài
Yêu cầu + Nhóm 4
Thuyết minh về một thể loại văn học
Dàn bài
Mở bài
Thân bài
Kết bài
Yêu cầu
cảnh
Dàn bài Mở bài Thân bài Kết bài - G/t vị
trí, ý nghĩa của DLTC.
Vị trí địa lí,quá trình h/
thành và phát triển.
- Cấu trúc, qui mô, tính chất.
- Phong tục, lễ hội.
- Tình cảm đối với
DLTC.
Yêu cầu - Nên đến tận nơi thăm, quan sát, tra cứu sách vở, hỏi han những người biết về nơi ấy
- Giới thiệu nên tích hợp miêu tả, bình luận
2. Giới thiệu về một phương pháp, cách làm Thuyết minh về một phương pháp, cách làm
Dàn bài Mở bài Thân bài Kết bài - G/t tên,
mục đích, tác dụng của đồ dùng.
- Nguyên liệu...
- Qui trình, cách thức
…
- Chất lượng thành phẩm.
- Những lưu ý giải quyết tình huống khi tiến hành.
Yêu cầu - Cần phải tìm hiểu, nắm chắc phương pháp (cách làm)
- Trình bày rõ điều kiện, cách thức, trình tự làm ra sản phẩm và yêu cầu chất lượng sản phẩm 3. Thuyết minh về một thứ đồ dùng
Thuyết minh về một thứ đồ dùng
- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
+ Các nhóm suy nghĩ, thảo luận ra phiếu HT
- Bước 3: Báo cáo kết quả
+ Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận
- Bước 4: Kết luận, nhận đinh
+ Gv nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt
Dàn bài Mở bài Thân bài Kết bài - Giới
thiệu đồ dùng, công dụng của nó.
- Hình dáng, màu sắc, cấu tạo các bộ phận, cách sử dụng.
- Ý nghĩa của đồ dùng đối với bản thân.
Yêu cầu - Quan sát, tìm hiểu kĩ về đối tượng
4. Thuyết minh về một thể loại văn học Thuyết minh về một thể loại văn học Dàn bài Mở bài Thân bài Kết bài
- Nêu định nghĩa chung về thể loại văn học
- Nêu các đặc điểm của thể loại văn học ( truyện ngắn) + Dung lượng + Nhân vật
(chính, phụ) + Cốt truyện + Tình huống truyện + Các sự việc....
- Cảm nhận về những nét đặc sắc của thể loại văn học
Yêu cầu - Phải quan sát, nhận xét sau đó khái quát thành những đặc điểm - Cần chọn những đặc điểm tiêu biểu, quan trọng và cần có ví dụ cụ thể để làm sáng tỏ đặc điểm 2.2. Hoạt động 2: Thực hành/luyện tập/ vận dụng
a. Mục tiêu: Hs biết cách trình bày các kiểu bài thuyết minh b. Nội dung: Bài văn thuyết minh của học sinh
c. Sản phẩm: Hs trình bày miệng d. Tổ chức thực hiện
Bước 1 : Chuyển giao nhiệm vụ - Gv chia lớp thành 4 nhóm - Giao nhiệm vụ cho từng nhóm
+ Nhóm 1 : Thuyết minh về một danh lam, thắng cảnh + Nhóm 2 : Thuyết minh về một phương pháp, cách làm + Nhóm 3 : Thuyết minh về một thứ đồ dùng
+ Nhóm 2 : Thuyết minh về một thể loại văn học Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- Các nhóm thảo luận, viết bài Bước 3: Báo cáo kết quả
- Đại diện các nhóm trình bày bài viết trước lớp Bước 4: Kết luận, nhận định
- Gv và hs các nhóm nhận xét, đánh giá
* Ví dụ một số bài văn thuyết minh - Thuyết minh về chiếc bút bi
Bút bi là một đồ dùng quen thuộc và rất phổ biến trong đời sống con người. Đặc biệt là đối với lứa tuổi học sinh, sinh viên và những người làm việc văn phòng, công sở, bút bi là một dụng cụ không thể thiếu.
Chiếc bút bi đầu tiên, được một nhà báo Hungary làm việc tại Anh tên Laszlo Biro giới thiệu vào năm 1938. Điều khiến ông nghĩ ra việc sáng chế ra loại bút này là vì những cây bút máy luôn làm ông thất vọng, chúng thường xuyên làm rách, bẩn giấy tờ, phải bơm mực và hay hư hỏng… Vào ngày 15 tháng 6 năm 1938, ông Biro được nhận bằng sáng chế Anh quốc. Từ khi ra đời, bút bi đã được cải tiến nhiều để phù hợp với người dùng và trở nên thông dụng khắp thế giới.
Có hai loại bút bi chính: loại dùng một lần và loại có thể nạp lại mực. Loại dùng một lần chủ yếu được làm từ nhựa và bỏ đi khi dùng hết mực. Loại có thể nạp lại mực thường được làm bằng kim loại hoặc nhựa có chất lượng và giá cao hơn.
Bút bi có cấu tạo 3 phần cơ bản là vỏ, ruột và bộ phận điều chỉnh bút. Vỏ thường được làm bằng chất liệu nhựa tổng hợp nhẹ mà cứng để bảo vệ phần ruột bút bên trong.
Ruột bằng nhựa dẻo hình trụ bên trong rỗng để chứa mực gọi là ống mực. Ống mực đặc, đầu ống được gắn với một viên bi nhỏ có đường kính khoảng từ 0,7 đến 1 milimet, được coi như là ngòi bút. Khi ta viết, mực được in lên giấy là nhờ chuyển động lăn của viên bi này. Loại mực dùng cho bút bi khô rất nhanh, ngay sau khi được viết lên giấy. Độ thanh hay đậm của nét bút là do kích thước của viên bi này. Ống mực của loại nạp lại được gồm ống mực và đầu bi gắn liền với nhau. Khi dùng hết mực thì cần phải thay đổi cả ống mực và đầu bi này. Loại ống mực không nạp được thì chỉ sử dụng một lần và không thể bơm thêm mực.
Bộ phận điều chỉnh gồm phần bấm và lò xo, ngoài ra còn có thể có nắp. Bộ phận điều chỉnh bút chính là phần ngòi bút. Ngòi bút được làm bằng kim loại không gỉ để tránh bị gỉ sét theo thời gian. Bên trong nó là một viên bi cũng làm bằng kim loại. Viên bi này khi viết sẽ giúp cho mực được ra đều hơn.
Bút bi có thế có nắp để dậy lại khi không dùng đến, hoặc nó dùng cách kéo đầu bi vào trong khi không dùng. Để đưa đầu bi vào trong cần phải có lò xo để kéo. Việc điều khiển đầu bi có thể dùng nhiều cách khác nhau như dùng nút bấm ở đầu, xoay thân bút, hoặc trượt.
So với các loại bút khác thì bút bi phổ biến hơn cả. Bút bi có nhiều ưu điểm vượt trội hơn hẳn mà giá lại rẻ, thuận tiện và dễ dàng khi sử dụng, không xảy ra nhiều vấn đề lỗi, cũng không cần phải bảo dưỡng nghiêm ngặt. Nếu như bút máy chỉ được dùng trong những trường hợp yêu cầu nét chữ đẹp trong các trường hợp đặc biệt, bút ký dùng để ký tên hay bút chì dùng để vẽ, viết nháp thì bút bi có thể được sử dụng trong nhiều trường hợp, nhất là khi vừa lắng nghe, vừa ghi chép lại một cách nhanh chóng và dễ dàng. Bên cạnh đó, bút bi không khiến nét chữ bị nhòe lem nhem như bút máy, cũng không dễ bị tẩy xóa mất chữ như bút chì. Do đó, có thể nói bút bi có tác dụng rất rõ ràng, là người bạn đồng hành với mỗi chúng ta qua những năm tháng, giai đoạn khác nhau của mỗi người.
Bước vào năm học mới, các nhà sản xuất bút bi như Bến Nghé, Đông Á, Thiên Long, Hán Sơn,… đã lần lượt cho ra đời hàng loạt mẫu mã từ đơn giản cho đến cầu kì như bút bấm, bút xoay, bút hai màu, ba màu,… đủ chủng loại khác nhau nhằm đáp ứng nhu cầu người sử dụng. Các cậu nam sinh thì chỉ cần giắt bút lên túi áo đến trường nhưng nhiều bạn gái lại thích “trang điểm” cho bút các hình vẽ, hình dáng xinh xắn lên thân hay đầu bút còn được đính thêm con thú nhỏ ngộ nghĩnh…
Có cây bút vẻ ngoài mộc mạc, đơn giản song cũng có cây được mạ vàng sáng loáng.
Nhìn bút, người ta biết được “đẳng cấp” của nhau, nhưng nhìn vào nét chữ người ta mới đoán được tính cách hay đánh giá được trình độ của nhau. Một cây bút tốt, đắt tiền đến cỡ nào cũng chỉ là vật để trang trí nếu vào tay kẻ đầu rỗng. Bút là vật vô tri, nên nó không tự làm nên những câu chữ có ý nghĩa nhưng nếu nằm trong tay người chủ chuyên cần, hiếu học, nó sẽ cho ra đời những bài văn hay, những trang viết đẹp. Để trở thành người chủ “tài hoa” của những cây bút, người học sinh cần rèn luyện cho mình thói quen vở sạch, chữ đẹp và luôn trau dồi kiến thức học tập,…
Khoa học tiến bộ, nhiều công cụ ghi chép tinh vi hơn, chính xác hơn lần lượt xuất hiện nhưng bút bi vẫn được nhiều người sử dụng bởi nó rẻ và tiện lợi. Cầm cây bút bi trên tay, nắn nót từng chữ viết cho người thân yêu, chúng ta mới gửi gắm được trong đó bao nhiêu tình cảm, hơn hẳn những dòng email vô hồn. Bây giờ lật lại từng tờ lưu bút, từng trang vở cũ, ta mới cảm nhận được những gì quý giá của thời học sinh đã qua cũng như thấy được giá trị của cây bút bi, phải không bạn!
Cùng với sách, vở,… bút bi là dụng cụ học tập quan trọng của người học sinh, vì vậy chúng ta cần phải bảo quản bút cho tốt: dùng xong phải đậy nắp ngay để tránh làm rơi bút, hư đầu bi, bộ phận quan trọng nhất của bút. Đặc biệt là luôn để bút ở tư thế nằm ngang giúp mực luôn lưu thông đều, không bị tắc. Một số loại bút bi có thể thay ruột khi hết mực và mình xin mách các bạn một mẹo nhỏ là nếu để bút bi lâu ngày không dùng bị khô mực thì đừng vội vứt bỏ mà chỉ cần lấy ruột bút ngâm trong nước nóng độ 15 phút… cây bút của bạn có thể được phục hồi.
Bất cứ ai có thể viết đều ít nhất một lần trong đời sử dụng bút bi. Rẻ tiền, thuận tiện và không cần bảo dưỡng, bút bi đã cách mạng hóa cách viết của con người. Mặc dù ngày nay, sự phát triển của công nghệ đã giúp chúng ta dễ dàng hơn trong việc ghi chép hay gửi một bức thư, văn bản nào đó bằng công nghệ điện tử, nhưng bút bi vẫn là sự lựa chọn trong
những trường hợp đặc biệt, thể hiện được tâm tư, tình cảm và ý nguyện của người viết gửi gắm vào những dòng chữ đó. Chiếc bút bi giá rẻ nhưng sẽ mãi không thể bị thay thế bởi bất kỳ sản phẩm nào được. Như vậy, nhìn lại quá khứ về lịch sử cây bút bi cho ta thấy bút bi có nguồn gốc ra đời từ khá lâu rồi, nó đã tạo cho xã hội ngày nay một sự tiện dụng mà hoàn toàn kinh tế trên mọi hoạt động văn bản.
- Thuyết minh về Vịnh Hạ Long
Đất nước hình chữ S nhỏ bé của chúng ta có rất nhiều địa điểm du lịch độc đáo và nổi tiếng. Tự hào được thiên nhiên ưu ái, nước Việt Nam ta có rất nhiều bãi biển, vũng vịnh tuyệt đẹp. Có thể kể đến rất nhiều những địa điểm như thế. Nhưng không thể nào thiếu Vịnh Hạ Long.
Hạ long là cái tên tự hào của người Việt Nam. Được UNESCO công nhận là bảy kỳ quan thiên nhiên đẹp nhất thế giới, Vịnh Hạ Long đã góp phần không nhỏ vào việc xây dựng hình ảnh đẹp của chúng ta trong mắt bạn bè quốc tế. Vịnh Hạ Long nằm ở vùng Đông Bắc Việt Nam thuộc một phần của vịnh Bắc Bộ. Vịnh Hạ Long thuộc tỉnh Quảng Ninh – Việt Nam bao gồm vùng biển của thành phố Hạ Long, thị xã Cẩm Phả, và một phần của huyện đảo Vân Đồn. Phía tây nam vịnh giáp đảo Cát Bà, phía đông là biển, phần con lại giáp đất liền với đường bờ biển dài 120 km với tổng diện tích 1553 km2.
Vịnh Hạ Long gồm 1969 hòn đảo lớn nhỏ. Đảo ở đây có hai loại là đảo đá vôi và đảo phiến thạch tập trung ở Bái Tử Long và vịnh Hạ Long. Ở đây, chúng ta có thể tham gia chiêm ngưỡng hàng loạt những hang động đẹp, nổi tiếng. Vùng di sản thiên nhiên được UNESCO công nhận có diện tích 434 km2 gồm 775 đảo. Phần thiên nhiên được công nhận này như một hình tam giác với 3 đỉnh là đảo Đầu Gỗ ở phía Tây, hồ Ba Hầm ở phía nam và đảo Cống Tây ở phía đông. Sự độc đáo của vịnh Hạ Long chính là hình dáng, đặc điểm của những hòn đảo nhỏ ấy.
Các hang động đẹp cũng là điểm nhấn lớn của Hạ Long. Từng đảo, từng đảo quần tụ lại nhìn xa cứ như lớp lớp chồng lên nhau, tiến lại gần thì như xen kẽ nhau tạo thành một quần thể đẹp đến lạ lùng. Phải tự hào chúng ta được tạo hóa ưu ái. Từng đảo của vịnh không mang những đẹp mà còn mang hình hài của vạn vật. Từ hòn Trống Mái, hòn Ông Sư, hòn Lã Vọng rồi đến đảo Tuần Châu, hang Trinh Nữ….
Vịnh Hạ Long không chỉ đẹp bởi đảo đá, núi đá, hang động, mà còn đẹp bởi nước biển ở đây. Nước biển rất trong xanh. Chính vì thế mà du khách tới đây thường để tắm biển và ngắm đảo, hang động. Tên gọi Vịnh Hạ Long có từ thời Pháp thuộc. Trước đây vịnh có tên là Lục Châu, Lục Hải. Thời nhà Lý, vịnh có tên là Hải Châu. Đến thời vua Trần, Lê được gọi bằng các tên như: An BAng, Vân Đồn, Ngọc Sơn, Lục Thủy. Tên của vịnh được thay đổi nhiều qua các thời kỳ. Cái tên vịnh Hạ Long xuất phát từ truyền thuyết Rồng đáp xuống bảo vệ chúng ta khỏi lũ giặc ngoại xâm. Theo nghĩa HÁn Việt "Long" là rồng, "hạ"
là đáp xuống. Cái tên Hạ Long chính là để nhắc về truyền thuyết này.
Vịnh Hạ Long được vinh danh là kỳ quan thiên nhiên thế giới không chỉ bằng vẻ đẹp mà còn bởi nhiều yếu tố khác. Chẳng hạn như, ở nơi đây có rất nhiều địa danh khảo cổ học nổi tiếng: Đồng Mang, Soi Nhụ, Thoi Giếng… Nó đã chứng minh, Hạ Long là cái nôi của nền văn minh con người thời kỳ Hậu đồ đá. Hơn hết, ở đây còn có sự đa dạng sinh học bậc nhất. Với sự tập trung của nhiều loài động thực vật đặc trưng cho từng kiểu hệ sinh thái: hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái rạn san hô, hệ sinh thái rừng cây nhiệt đới… cùng với hàng ngàn loài động vật biển quý hiếm chỉ có ở vịnh Hạ Long. Điểm quan trọng không kém
của vịnh Hạ Long này chính là nó gắn liền với nhiều giai thoại lịch sử của dân tộc, với nhiều chiến công chống giặc ngoại xâm lẫy lừng của các vị tướng anh hùng. Có thể kể đến: chiến thắng sông Bạch Đằng lẫy lừng năm xưa.
Một kỳ quan thiên nhiên, một dấu ấn lịch sử. Đến vịnh Hạ Long bạn không chỉ được tận hưởng một không gian đẹp, thiên nhiên bao trùm, cảnh sắc thoải mái nhẹ nhàng và êm dịu, mà còn được thưởng thức những món ăn ngon chế biến từ hải sản, các hoạt động giải trí. Đến Hạ Long chắc chắn bạn sẽ có một kì nghỉ dưỡng tuyệt vời.
IV. Hướng dẫn học bài
- Nắm vững các kiểu bài thuyết minh . - Sửa chữa những lỗi đã mắc trong bài viết
- Chuẩn bị cho bài : Rèn kỹ năng trình bày bài văn nghị luận V. Rút kinh nghiệm
………
………
………
………
