Giáo án trình chiếu bài : Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

(1)

I/ Đọc - hiểu chú thích

1.Tác giả

2.Tác phẩm

2.Nội dung nghệ thuật văn bản a, Cơ sở hình thành tình đồng chí

II/ Đọc - hiểu nội dung văn bản 1.Cấu trúc văn bản

b, Những biểu hiện của tình đồng chí

c, Bức tranh đẹp về tình

đồng chí

III/ ý nghĩa của văn bản IV/Luyện tập

Văn bản:

Chính hữu

ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

Ngườiưthựcưhiệnư:ưGiáoưviênưưHoàngưư

MinhưHuệ

      

 

    

(2)

Tiết 64Tiết 64 Bài 13

Bài 13

Đối thoại, độc thoại và độc thoại Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự nội tâm trong văn bản tự sự

I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại,

độc thoại và độc thoại nội tâm

độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

trong văn bản tự sự 1/ 1/ Xột Xột ví dụ:ví dụ:

Có ng ời hỏi:

- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ

mà?...

- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy ! Ông Hai trả tiền n ớc, đứng dậy, chèm chẹp miệng, c ời nhạt một tiếng, v ơn vai nói to:

- Hà, nắng gớm, về nào…

Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng c ời nói xôn xao của đám ng ời mới tản c lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của ng ời đàn bà cho con bú:

- Cha mẹ tiên s nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt đ ợc ng ời ta còn th ơng. Cái giống Việt gian bán n ớc thì cứ cho mỗi đứa một nhát !

Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.

Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra gi ờng, mấy

đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đ a nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.

Nhìn lũ con, tủi thân, n ớc mắt ông lão cứ

giàn ra. Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ? Chúng nó cũng bị ng ời ta rẻ rúng hắt hủi

đấy ? Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu …. ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên :

- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì

vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán n ớc

để nhục nhã thế này.

ưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưư(Làng,ưKimưLân)

Có ng ời hỏi:

-Sao bảo làng Chợ Dầu tinh -Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...

thần lắm cơ mà?...

-

- ấ ấ y thế mà bây giờ đổ y thế mà bây giờ đổ

đốn ra thế đấy!

+ Có hai ng ời tham gia trò chuyện + Có hai ng ời tham gia trò chuyện + Có hai l ợt lời qua lại (Mỗi l ợt lời t + Có hai l ợt lời qua lại (Mỗi l ợt lời t

ơng ứng với một dấu gạch đầu

ơng ứng với một dấu gạch đầu dòng)

dòng)

+ Về nội dung: lời nói của mỗi ng + Về nội dung: lời nói của mỗi ng ời đều h ớng tới ng ời tiếp chuyện ời đều h ớng tới ng ời tiếp chuyện

=>Tạo cho câu chuyện nh cuộc

=>Tạo cho câu chuyện nh cuộc sống thực, thể hiện thái độ căm sống thực, thể hiện thái độ căm giận của những ng ời tản c đối với giận của những ng ời tản c đối với dân làng Chợ Dầu, tạo tình huống dân làng Chợ Dầu, tạo tình huống

đi sâu vào nội tâm nhân vật.

=>Đối thoại

=>Đối thoại 22/ Kết luận/ Kết luận::

*Đối thoại:

*Đối thoại: - Hình thức đối - Hình thức đối

đáp, trò chuyện giữa hai

đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều ng ời

hoặc nhiều ng ời

- Đ ợc thể hiện bằng các dấu - Đ ợc thể hiện bằng các dấu gạch đầu dòng ở đầu lời trao gạch đầu dòng ở đầu lời trao và đáp (có khi đ ợc đặt trong và đáp (có khi đ ợc đặt trong dấu ngoặc kép)

dấu ngoặc kép)

(3)

• ... Sinh dỗ dành:

- Nín đi con, đừng khóc. Cha về, bà đã mất, lòng cha buồn khổ lắm rồi.

Đứa con ngây thơ nói:

- Ô hay! Thế ra ông cũng là cha tôi ? Ông lại biết nói, chứ không nh cha tôi tr ớc kia chỉ nín thin thít.

Chàng ngạc nhiên gạn hỏi. Đứa con nhỏ nói:

- Tr ớc đây th ờng có một ng ời đàn ông, đêm nào cũng đến, mẹ Đản đi cũng đi, mẹ Đản ngồi cũng ngồi, nh ng chẳng bao giờ bế Đản cả.

(NguyễnưDữ,ưChuyệnưngườiưconưgáiưNamư

Xương)

(4)

* Điều kiện để đối thoại diễn ra:

- Phải có hoàn cảnh giao tiếp. - Phải có hoàn cảnh giao tiếp.

- Phải có sự hiện diện của ng ời tham gia - Phải có sự hiện diện của ng ời tham gia giao tiếp (2 ng ời trở lên) .

giao tiếp (2 ng ời trở lên) .

- Giữa các nhân vật phải có nhu cầu trao - Giữa các nhân vật phải có nhu cầu trao

đổi thông tin.

* Tác dụng của đối thoại :

- Góp phần thể hiện diễn biến câu - Góp phần thể hiện diễn biến câu chuyện, làm cho câu chuyện thêm chuyện, làm cho câu chuyện thêm

sinh động và hấp dẫn sinh động và hấp dẫn

- Giúp nhà văn khắc hoạ tâm lí, - Giúp nhà văn khắc hoạ tâm lí, tính cách nhân vật

tính cách nhân vật

(5)

Tiết 64Tiết 64 Bài 13

Bài 13

Đối thoại, độc thoại và độc thoại Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự nội tâm trong văn bản tự sự

I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại,

độc thoại và độc thoại nội tâm

độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

trong văn bản tự sự

1/ 1/ XộXột ví dụ:t ví dụ:

Ông Hai trả tiền n ớc, đứng dậy, chèm

chẹp miệng, c ời nhạt một tiếng, v ơn vai nói to:

- Hà, nắng gớm, về nào…

( Làng, Kim Lân ) + Lời ông Hai tự nói với chính mình

+ Nội dung câu nói không h ớng tới ng ời tiếp chuyện cụ thể nào

+ Trình bày sau dấu gạch

đầu dòng

=>

Độc thoại

- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán n ớc để nhục nhã thế này.

+ Nói một mình ,với ng ời trong t ởng t ợng

_=>

Độc thoại

*Độc thoại

*Độc thoại::

- Lời nói với chính m

- Lời nói với chính mỡỡnh hoặc ai nh hoặc ai

đó trong t ởng t ợng

đó trong t ởng t ợng -Phát ra thành lời -Phát ra thành lời

-Trình bày sau dấu gạch đầu -Trình bày sau dấu gạch đầu dòng

dòng (hoặc trong dấu ngoặc kép)..

2/ Kết luận: 2/ Kết luận:

*Đối thoại:

- - Hình thức đối đáp, trò chuyện Hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều ng ời ;

giữa hai hoặc nhiều ng ời ;

- Đ ợc thể hiện bằng các dấu gạch - Đ ợc thể hiện bằng các dấu gạch

đầu dòng ở đầu lời trao và đáp

đầu dòng ở đầu lời trao và đáp (có khi đ ợc đặt trong dấu ngoặc kép)

(6)

Tiết 64Tiết 64 Bài 13

Bài 13

Đối thoại, độc thoại và độc thoại Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự nội tâm trong văn bản tự sự

I/ Tìm hiểu yếu tố đối I/ Tìm hiểu yếu tố đối

thoại, độc thoại và độc thoại thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự nội tâm trong văn bản tự sự

_1/_{1/ Xộ}_{Xộtví dụ:}_{tví dụ:}

2/ Kết luận:

*Độc thoại:

- Lời nói với chính mình hoặc ai - Lời nói với chính mình hoặc ai

đó trong t ởng t ợng

đó trong t ởng t ợng - Phát ra thành lời - Phát ra thành lời

- Trình bày sau dấu gạch đầu - Trình bày sau dấu gạch đầu dòng

dòng (hoặc trong dấu ngoặc kép)....

*Đối thoại:

-Hình thức đối đáp, trò chuyện -Hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều ng ời ;

giữa hai hoặc nhiều ng ời ;

- Đ ợc thể hiện bằng các dấu gạch - Đ ợc thể hiện bằng các dấu gạch

đầu dòng ở đầu lời trao và đáp

đầu dòng ở đầu lời trao và đáp (có khi đ ợc đặt trong dấu ngoặc (có khi đ ợc đặt trong dấu ngoặc kép)kép)

Nhìn lũ con, tủi thân, n ớc mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ? Chúng nó cũng bị ng ời ta rẻ rúng hắt hủi đấy ? Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu …

( Làng, Kim Lân )

- Là lời độc thoại, ông Hai tự mình nói với chính mình

- Lời độc thoại này không phát ra thành tiếng, chỉ diễn ra một cách âm thầm trong suy nghĩ của ông Hai

- Không đặt sau dấu gạch đầu dòng

=>độc thoại nội tâm

*Độc thoại nội tâm:

-Lời nói với chính mình hoặc ai Lời nói với chính mình hoặc ai

đó trong t ởng t ợng

-Không phát ra thành lờiKhông phát ra thành lời

- Không đ ợc đặt sau dấu gạch Không đ ợc đặt sau dấu gạch

đầu dòng

(7)

Tác dụng của độc thoại và độc Tác dụng của độc thoại và độc thoại nội tâm là:

thoại nội tâm là:

-Nhằm khắc hoạ tính cách, -Nhằm khắc hoạ tính cách,

chiều sâu tâm lí nhân vật.

- Góp phần làm cho ngôn ngữ

nhân vật thêm phong phú, đa nhân vật thêm phong phú, đa

dạng.

- Làm cho câu chuyện thêm - Làm cho câu chuyện thêm

sinh động, hấp dẫn.

(8)

Tiết 64Tiết 64 Bài 13

Bài 13

Đối thoại, độc thoại và độc thoại Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự nội tâm trong văn bản tự sự I/ Tìm hiểu yếu tố đối

I/ Tìm hiểu yếu tố đối

thoại, độc thoại và độc thoại thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự nội tâm trong văn bản tự sự

1/ 1/ XộXột ví dụ:t ví dụ:

2/ Kết luận:

*Độc thoại:

- - Lời nói với chính mình hoặc Lời nói với chính mình hoặc ai đó trong t ởng t ợng

ai đó trong t ởng t ợng - Phát ra thành lời

- Phát ra thành lời

- Trình bày sau dấu gạch đầu - Trình bày sau dấu gạch đầu dòng

dòng (hoặc dấu ngoặc kép)....

*Đối thoại:

-Hình thức đối đáp, trò -Hình thức đối đáp, trò

chuyện giữa hai hoặc nhiều chuyện giữa hai hoặc nhiều ng ời ;

ng ời ;

- Đ ợc thể hiện bằng các dấu - Đ ợc thể hiện bằng các dấu gạch đầu dòng ở đầu lời trao gạch đầu dòng ở đầu lời trao và đáp (có khi đ ợc đặt trong và đáp (có khi đ ợc đặt trong dấu ngoặc kép)

dấu ngoặc kép)

*Độc thoại nội tâm

*Độc thoại nội tâm: :

-Lời nói với chính mình hoặc Lời nói với chính mình hoặc ai đó trong t ởng t ợng

ai đó trong t ởng t ợng -Không phát ra thành lờiKhông phát ra thành lời

- Không đ ợc đặt sau dấu gạch Không đ ợc đặt sau dấu gạch

đầu dòng

*Ghi nhớ

• Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự.

• Đối thoại là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai hoặc nhiều ng ời. Trong văn bản tự sự, đối thoại đ ợc thể hiện bằng các gạch đầu

dòng ở đầu lời trao và lời đáp ( Mỗi l ợt lời là một gạch đầu dòng )

• Độc thoại là lời của một ng ời nào

đó nói với chính mình hoặc nói với

một ai đó trong t ởng t ợng. Trong

văn bản tự sự, khi ng ời độc thoại

nói thành lời thì phía tr ớc câu nói

có gạch đầu dòng; còn khi không

thành lời thì không có gạch đầu

dòng. Tr ờng hợp sau còn gọi là độc

thoại nội tâm.

(9)

Tiết 64Tiết 64 Bài 13

Bài 13

Đối thoại, độc thoại và độc thoại Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự nội tâm trong văn bản tự sự

I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại,

độc thoại và độc thoại nội

độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự tâm trong văn bản tự sự

II/ Luyện tập II/ Luyện tập

Bài tập 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau đây :

Mãi khuya, bà Hai mới chống gối

đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo… Vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm th ờng ngày.

- Này, thầy nó ạ.

Ông Hai nằm rũ ra ở trên gi ờng không nói gì.

- Thầy nó ngủ rồi à?

- Gì?

Ông lão khẽ nhúc nhích.

- Tôi thấy ng ời ta đồn…

Ông lão gắt lên : - Biết rồi!

Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng

đi, hiu hắt.

(Làng, Kim Lân)

Lời bà Hai Lời ông Hai

-

Này thầy nó ạ.

- Thầy nó ngủ rồi à ?

- Tôi thấy ng ời ta

đồn...

- ...

- Gì ?

- Biết rồi ! Tác dụng : Với hình thức đối

thoại trên, tác giả đã làm nổi bật tâm trạng chán ch ờng, buồn bã,

đau khổ và thất vọng của ông

Hai trong cái đêm nghe tin làng

mình theo giặc.

(10)

Tiết 64Tiết 64 Bài 13

Bài 13

Đối thoại, độc thoại và độc thoại Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự nội tâm trong văn bản tự sự

I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại,

độc thoại và độc thoại nội tâm

độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

trong văn bản tự sự II/ Luyện tập

II/ Luyện tập

Bài tập 2:

Xác định yếu tố đối thoại, độc thoại nội Xác định yếu tố đối thoại, độc thoại nội

tâm trong đoan trích sau và nêu tác tâm trong đoan trích sau và nêu tác

dụng của nó : dụng của nó :

a, a, GầnưmiềnưcóưmộtưmụưnàoGầnưmiềnưcóưmộtưmụưnào

ưưĐưaưngườiưviễnưkháchưtìmưvàoưvấnư

danhưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưHỏiưtên,ư

rằng:ư“MãưGiámưSinh”

ưưưưưưHỏiưquê,ưrằngư:ư“HuyệnưLâmư

Thanhưcũngưgần”

ưưưưư

ưưưưưb,b,ưưưTưởngưngườiưdướiưnguyệtưchénưưưưTưởngưngườiưdướiưnguyệtưchénư

đồngđồng

ưưưưưưưưưưưưTinưsươngưluốngưnhữngưràyư

trôngưmaiưchờ trôngưmaiưchờ

ưưưưưưưưưưBênưtrờiưgócưbểưbơưvơ

ưưưưưưưưưưưưTấmưsonưgộtưrửaưbaoưgiờưchoư

phai…

(

(Truyện Kiều-Nguyễn Truyện Kiều-Nguyễn DuDu))

a, * Đối thoại:

- Cuộc trò chuyện giữa Mã Giám Sinh và cha mẹ Kiều khi hắn

đến hỏi mua nàng với danh nghĩa về làm vợ lẽ.

- Mã Giám Sinh ăn nói cộc lốc, nhát gừng, thiếu chủ ngữ, không tôn trọng ng ời lớn

=> Phù hợp với tích cách của một kẻ vô học, thô lỗ, con buôn...

b,* Độc thoại:

- Kiều tự mình nói với mình về nỗi nhớ chàng Kim, t ởng t ợng ra cảnh chàng đang ngóng chờ tin tức của mình trong vô vọng, tự hứa sẽ thuỷ chung với chàng suốt

đời.

=> Một ng ời tình thuỷ chung son sắt

(11)

Bài tập về nhà

Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng các hình thức

đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm.

Gợi ý: có thể lựa chọn một trong các đề tài sau :

+ Tình bạn

+ Cha mẹ

+ Học tập

+ Thầy cô...

(12)