1
Bài 5: Các nước châu Phi và Mĩ Latinh
A/ CÂU HỎI GIỮA BÀI
Câu hỏi trang 38 sgk Lịch Sử 12: Tại sao năm 1960 được gọi là “Năm châu Phi”?
Lời giải:
Năm 1960 được gọi là “Năm Châu Phi” vì có 17 nước châu Phi tuyên bố độc lập: Đông Camorun (1-1-1960), Togo (27-4-1960), Madagaxca (26-6-1960), Xômali (1-7-1960), Đahômây (1-8-1960), Nigie (3-8-1960)…
Lược đồ các nước châu Phi
2
Câu hỏi trang 38 sgk Lịch Sử 12: Lập bảng thống kê các thắng lợi trong cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân châu Phi từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai?
Lời giải:
Thời gian Sự kiện
1952 - 1953 Vương triều Pharúc bị lật đổ, lập nên nước Cộng hòa Ai Cập.
1952 Nhân dân Libi giành được độc lập.
1954 - 1962 Nhân dân Angiêri giành thắng lợi trong kháng chiến chống Pháp.
1956 Tuynidi, Maroc và Xudang giành được độc lập.
1957 Gana giành được độc lập.
1958 Ghi-nê giành được độc lập.
1960 17 nước châu Phi tuyên bố giành độc lập.
1975 Nhân dân Môdămbích và Ănggôla giành thắng lợi trong cuộc đấu tranh chống thực dân Bồ Đào Nha.
18/4/1980 Nhân dân Nam Rôđêdia tuyên bố thành lập Nước Cộng hòa Dimbabuê.
21/3/1990 Namibia tuyên bố độc lập sau khi thoát khỏi sự thống trị của Nam Phi.
11/1993 Chế độ phân biệt chủng tộc ở Nam Phi được xóa bỏ.
4/1994 Nenxơn Manđêla trở thành Tổng thống người da đen đầu tiên của Cộng hòa Nam Phi.
Câu hỏi trang 41 sgk Lịch Sử 12: Hãy nêu khái quát những thắng lợi của cuộc đấu tranh giành và bảo vệ độc lập của nhân dân Mĩ Latinh từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai?
Lời giải:
Những thắng lợi của cuộc đấu tranh giành và bảo vệ độc lập của nhân dân Mĩ Latinh từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai:
- Ngày 26/7/1953, mở đầu là cuộc tấn công vào trại lính Môncađa của 135 thanh niên yêu nước do Phiđen Cátxtơrô chỉ huy.
- Ngày 1/1/1959, chế độ độc tài Batixta sụp đổ, nước Cộng hòa Cuba ra đời.
3
- Từ thập kỉ 60 – 70, phong trào đấu tranh chống Mĩ và chế độ độc tài thân Mĩ giành độc lập ở khu vực ngày càng phát triển và giành nhiều thắng lợi:
+ Năm 1964: phong trào đấu tranh của nhân dân Panama đòi thu hồi chủ quyền kênh đào diễn ra sôi nổi, buộc Mĩ phải từ bỏ quyền chiếm kênh đào và trả lại cho Panama vào năm 1999.
+ Các quốc gia ở vùng biển Caribe lần lượt giành được độc lập: Hamaica, Triniđát và Tôbagô (1962), Guyana, Bácbađốt (1966).
+ Năm 1983: ở vùng Caribê đã có 13 quốc gia độc lập.
- Nhiều cao trào đấu tranh vũ trang bùng nổ mạnh mẽ ở Mĩ Latinh, biến châu lục này thành “lục địa bùng cháy”.
⟹ Chính quyền độc tài ở nhiều nước Mĩ Latinh đã bị lật đổ, các chính phủ dân tộc dân chủ được thiết lập.
Lược đồ các nước Mĩ Latinh
4
B/ CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
Câu 1 trang 41 sgk Lịch Sử 12: Hãy nêu những thành quả chính trong cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân châu Phi sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Những khó khăn mà châu lục này đang phải đối mặt là gì?
Lời giải:
* Những thành quả chính trong cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân châu Phi sau Chiến tranh thế giới thứ hai:
- Phong trào nổ ra sớm nhất ở khu vực Bắc Phi (Ai Cập, Libi).
- Năm 1960, 17 nước châu Phi tuyên bố độc lập, gọi là “Năm châu Phi” -> Lục địa mới trỗi dậy.
- Năm 1975, nhân dân Môdămbích, Ănggôla (Bồ Đào Nha) giành thắng lợi -> Chủ nghĩa thực dân cũ ở châu Phi cùng hệ thống thuộc địa của nó cơ bản bị tan rã.
- Năm 1980, nhân dân Rôđêdia tuyên bố thành lập nước Dimbabuê.
- Năm 1990, Namibia tuyên bố độc lập sau khi thoát khỏi sự thống trị của Nam Phi.
- Năm 1993, chế độ phân biệt chủng tộc ở Nam Phi được xóa bỏ -> Chủ nghĩa thực dân cũ ở châu Phi cùng hệ thống thuộc địa của nó hoàn toàn bị tan rã.
- 1994: Nenxơn Manđêla trở thành Tổng thống người da đen đầu tiên của Cộng hòa Nam Phi.
* Những khó khăn châu Phi đang phải đối mặt với tình trạng lạc hậu, không ổn định và khó khăn:
- Xung đột sắc tộc và tôn giáo, đảo chính, nội chiến diễn ra liên miên.
- Bệnh tật và mù chữ.
- Sự bùng nổ về dân số.
- Đói nghèo, nợ nần và phụ thuộc nước ngoài...
Câu 2 trang 41 sgk Lịch Sử 12: Hãy trình bày những thành tựu và khó khăn về kinh tế - xã hội của các nước Mĩ Latinh từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai?
Lời giải:
5
Những thành tựu và khó khăn về kinh tế - xã hội của các nước Mĩ Latinh từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai là:
* Thuận lợi về kinh tế - xã hội:
- Một số nước Mĩ Latinh trở thành nước công nghiệp mới (viết tắt theo Tiếng Anh là NICs) như Braxin, Áchentina, Mêhicô.
- Trong những năm 50-70 của thế kỉ XX, tỉ lệ tăng trưởng kinh tế quốc dân bình quân của các nước Mĩ Latinh là 5,5%. GDP năm 1960 là 69,4 tỉ USD; đến năm 1979, con số này tăng lên 599,3 - Đặc biệt, đối với Cuba, nước này đã xây dựng được một nền công nghiệp với cơ cấu các ngành hợp lí và nền nông nghiệp với sản phẩm đa dạng (mía, lúa, rau, quả, cà phê,…).
* Khó khăn về kinh tế - xã hội:
- Sự suy thoái nặng nề về kinh tế, lạm phát tăng, khủng hoảng trầm trọng, nợ nước ngoài chồng chất, dẫn đến nhiều biến động về chính trị.
- Mâu thuẫn xã hội là vấn đề nổi cộm, tham những trở thành quốc nạn đã hạn chế sự phát triển kinh tế.
Câu 3 trang 42 sgk Lịch Sử 12: Sưu tầm tài liệu, tranh ảnh về một nước ở châu Phi hoặc Mĩ Latinh (từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai) mà em quan tâm?
Lời giải:
* Gợi ý:
1. Thông tin chung
- Tên đầy đủ: Cộng hoà Cuba (Republic of Cuba)
- Thủ đô: Ha-va-na (Havana). Các thành phố lớn như: Santiago de Cuba, Baracoa,…
- Vị trí địa lý: Cuba nằm giữa vùng biển Ca-ri-bê và Bắc Đại Tây Dương, cách bờ biển phía Nam Key 150 km, án ngữ lối vào vịnh Mêhicô, giữa Bắc, Trung và Nam Mỹ.
- Tiềm năng, thế mạnh: Cuba có khí hậu nhiệt đới ôn hoà; nhiều khoáng sản như ni-kên (nikel- sản lượng đứng thứ 4 thế giới), đồng, sắt, măng-gan, dầu lửa…; đất đai màu mỡ, thích hợp cho canh tác cây công nghiệp (mía, cà phê, thuốc lá, cây ăn quả…) và chăn nuôi đại gia súc; có nhiều
6
vùng sinh thái và phong cảnh thiên nhiên đa dạng thích hợp cho việc phát triển mọi loại hình du lịch.
2. Những nét đặc trưng
- Văn hóa: Giáo dục là lĩnh vực được ưu tiên ở Cuba. Các bậc học đều miễn phí. Giáo dục bắt buộc đối với trẻ em tuổi từ 6 đến 11 tuổi. Mọi người Cuba được chăm sóc sức khoẻ miễn phí. Có 20 trường đào tạo cán bộ y tế, các bệnh xã hội, truyền nhiễm và suy dinh dưỡng trẻ em cơ bản được giải quyết; Cuba có nhiều thành tựu nổi tiếng thế giới về y, dược học.
- Nghệ thuật: Cuba là đất nước giàu truyền thống âm nhạc với những điệu nhảy salsa, rumba, mambo và đặc biệt là chachacha. Những bài hát nổi tiếng: Rico vacilón, siboney, Guantanamera.
Âm nhạc cổ điển Cuba, với nhiều ảnh hưởng sâu từ Châu Âu và Châu Phi, với các tác phẩm cho giao hưởng cũng như độc tấu, đã được cả thế giới biết tới, với nhà soạn nhạc như Ernesto Lecuona.
- Ẩm thực: Cuba là sự hòa trộn tuyệt vời giữa hương vị cay nồng của Tây Ban Nha, vùng biển Caribê dồi dào hải sản và trái cây nhiệt đới pha lẫn chút hoang dã châu Phi.
3. Mối quan hệ giữa Việt Nam và Cuba
Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao (2/12/1960), quan hệ đoàn kết, ủng hộ và hợp tác toàn diện anh em Việt Nam - Cuba không ngừng được duy trì, phát triển. Cuba là nước đi đầu trong phong trào nhân dân thế giới ủng hộ cuộc đấu tranh giành và bảo vệ độc lập, tự do, xây dựng đất nước của Việt Nam.
7
Lược đồ vị trí Cuba
8 Cờ Cuba
