TRƯỜNG THPT BÌNH CHÁNH
Tổ : Địa lí
KHỐI 10 KHỐI 10
BÀI 9: TÁC ĐỘNG CỦA NGOẠI LỰC ĐẾN ĐỊA HÌNH BỀ MẶT TRÁI ĐẤT
(Tiết 1)
NỘI DUNG CHÍNH
I. NGOẠI LỰC
II. TÁC ĐỘNG CỦA NGOẠI LỰC 1. Quá trình phong hoá
a. Phong hoá lí học b. Phong hoá hoá học c. Phong hoá sinh học 2. Quá trình bóc mòn
3. Quá trình vận chuyển
4. Quá trình bồi tụ
I. NGOẠI LỰC
1. Khái niệm:
- Ngoại lực là lực có nguồn gốc ở bên ngoài, trên bề mặt Trái Đất.
2. Nguyên nhân sinh ra ngoại lực:
Dựa vào SGK và hiểu biết của bản thân, hãy cho biết nguyên nhân nào sinh ra ngoại lực?
Nguồn năng lượng sinh ra ngoại lực chủ yếu là nguồn năng
lượng của bức xạ mặt trời
3. Các tác nhân chủ yếu của ngoại lực:
Ngoại lực tác động đến địa hình bề mặt Trái Đất được biểu hiện qua sơ đồ sau:
CÁC YẾU TỐ NGOẠI
LỰC
NHIỆT ĐỘ
MƯA
DÒNGNƯỚC
GIÓ
BỀ MẶT ĐẤT
CÁC DẠNG
ĐỊA HÌNH KHÁC NHAU
SỰ KHÁC NHAU GIỮA NGOẠI LỰC VÀ NỘI LỰC ?
• NỘI LỰC
Nguồn năng lượng sinh ra từ trong lòng đất.
Rất khó nhận thấy bằng mắt thường.
Lực phát sinh bên trong lòng đất.
• NGỌAI LỰC
Nguồn năng lượng mặt trời.
Dễ dàng nhận thấy bằng mắt thường.
Lực phát sinh trên bề
mặt đất.
II. TÁC ĐỘNG CỦA NGOẠI LỰC
1. Quá trình phong hóa
Hãy cho biết quá trình phong hoá là gì? Nguyên nhân của quá trình phong hoá?
Quá trình phong hóa là quá trình phá hủy và làm biến đổi các loại đá và khoáng vật do tác động của sự thay đổi
nhiệt độ, của nước, ôxi, khí cacbonic, các loại axit có
trong thiên nhiên và sinh vật.
II. TÁC ĐỘNG CỦA NGOẠI LỰC
Các kiểu phong hóa
PHONG HOÁ
PH LÍ HỌC
PH
HOÁ HỌC
PH
SINH HỌC
II. TÁC ĐỘNG CỦA NGOẠI LỰC
a. Phong hóa lí học
- Khái niệm:
Phong hoá lí học là sự phá huỷ đá thành các khối vụn có kích
thước to, nhỏ khác nhau mà không làm biển đổi về màu sắc,
thành phần khoáng vật và hóa học của chúng.
NGUYÊN NHÂN
Thay đổi nhiệt
độ
Sự Đóng Băng Của Nước
Sự Kết Tinh
Của Các Chất Muối
Tác Động Ma sát
Hoặc Va đập
Của Gió, sóng Nước
Chảy
Hoạt Động
Sản Xuất
Của Con Người
a. Phong hóa lí học
Phong hoá nhiệt
• Là sự phá huỷ do dao động của nhiệt độ giữa các mùa trong năm, giữa ngày và đêm.
Đá nứt vỡ do nhiệt độ thay đổi đột ngột
Phong hoá do nước đóng băng
- Khi nhiệt độ xuống thấp, nước trong các khe nứt bên trong các
lớp đất đá đóng băng làm tăng thể tích và tác động lên thềm khe
nứt những áp lực rất lớn phá huỷ đá.
Vì sao phong hóa lí học lại xảy ra mạnh ở các miền khí hậu khô nóng
(hoang mạc và bán hoang mạc)
và miền khí hậu
lạnh?
• Hoạt động của con người cũng góp phần làm phá huỷ đá, tuy phạm vi không rộng khắp nhưng cường độ xảy ra mạnh mẽ khi con người khai thác khoáng sản, làm
đường giao thông,…
Hoạt động của con người
a. Phong hoá lí học - Kết quả:
Làm cho đá bị rạn nứt, vỡ thành những tảng và mảnh vụn.
Hình 9.1 – Đá nứt vỡ do nhiệt độ thay đổi đột ngột
II. TÁC ĐỘNG CỦA NGOẠI LỰC
b. Phong hóa hóa học
- Khái niệm:
Phong hoá hoá học là quá trình phá huỷ đá và khoáng vật, nhưng chủ yếu làm biến đổi thành phần, tính
chất hoá học của chúng.
NGUYÊN NHÂN
Nước Và Các Hợp Chất Hòa
Tan Trong Nước
Khí Cacbonic
Ôxi Và Axit Hữu
Cơ Của Sinh
Vật
b. Phong hóa hóa học
II. TÁC ĐỘNG CỦA NGOẠI LỰC
b. Phong hóa hóa học
• Quá trình cacxtơ
NƯỚC Hòa tan ĐÁ VÀ KHOÁNG VẬT
ĐÁ VÔI
THẠCH CAO
Dễ thấm nước
KHÍ CACBONIC
Nước trên mặt
Nước ngầm
ĐỊA HÌNH CACXTƠ
Kết quả:
- Tạo nên các dạng địa hình đặc biệt – địa hình cacxtơ
- Quá trình caxtơ là quá trình hòa tan và tạo thành các dạng địa hình khác nhau ở trên mặt đất và ở dưới sâu.
ĐỘNG PHONG NHA – Quảng Bình
II. TÁC ĐỘNG CỦA NGOẠI LỰC
c. Phong hóa sinh học
- Khái niệm:
Phong hoá sinh học là sự phá huỷ đá và các khoáng - Nguyên nhân:
Tác động của sinh vật như vi khuẩn, nấm, rễ cây...
Kết quả:
Các sinh vật làm cho đá và khoáng vật vừa bị phá hủy về mặt cơ giới vừa bị phá hủy về mặt hóa học.
Hình 9.3 – Rễ cây làm cho các lớp đá rạn nứt
Các sản phẩm của quá trình phong
hóa một phần bị nước hoặc gió cuốn
đi, phần còn lại phủ trên về mặt đá
gốc tạo thành lớp vỏ phong hóa, tạo
ra vật liệu cho quá trình vận chuyển
và bồi tụ.
PHONG HOÁ
P.H
HOÁ HỌC P.H
SINH VẬT
P.H LÍ HỌC
SƠ ĐỒ THỂ HIỆN MỐI LIÊN HỆ MẬT THIẾT CỦA BA
QUÁ TRÌNH PHONG HOÁ
Kết quả của quá trình phong hoá:
Tạo ra lớp vỏ phong hoá và góp
phần hình thành đất.
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Câu 1: Ngoại lực là:
A. Lực phát sinh từ lớp vỏ trái đất.
B. Lực phát sinh từ bên trong trái đất.
C. Lực phát sinh từ các thiên thể trong hệ mặt trời.
D. Lực phát sinh từ bên ngoài trên bề mặt trái đất.
Câu 2: Quá trình phong hóa là:
A. quá trình phá hủy, làm biến đổi các loại đá và khoáng vật.
B. quá trình làm các sản phẩm đã bị phá hủy, biến đổi rời khỏi vị trí ban đầu.
C. quá trình di chuyển các sản phẩm đã bị phá hủy biến đổi từ nơi này đến nơi khác.
D. quá trình tích tụ ( tích lũy ) các sản phẩm đã bị phá hủy , biến đổi.
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Câu 3: Quá trình phong hóa lí học xảy ra mạnh nhất ở:
A. miền khí hậu cực đới và miền khí hậu ôn đới hải dương ấm , ẩm.
B. miền khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm và miền khí hậu ôn đới.
C. miền khí hậu khô nóng ( hoang mạc và bán hoang mạc ) và miền khí hậu lạnh.
D. miền khí hậu xích đạo nóng , ẩm quanh năm.
Câu 4: Những tác nhân chủ yếu của phong hóa hóa học là:
A. sự thay đổi nhiệt độ, sự đóng băng của nước, sự kết tinh của các chất muối
B. vi khuẩn, nấm, rễ cây
C. nước và các hợp chất hòa tan trong nước, khí cácbonic, oxi ,axit hữu cơ D. sự va đập của gió, sóng, nước chảy, tác động của con người,..
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Câu 5: Phong hóa sinh học là sự phá hủy đa và các khoang vật dưới tác động của sự:
A. sự thay đổi nhiệt độ, sự đóng băng của nước, sự kết tinh của muối.
B. vi khuẩn, nấm, rễ cây.
C. nước và các hợp chất hòa tan trong nước, khí cacbonic.
D. hoạt đọng sản xuất của con người.
