Ôn tập về thơ văn

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12)

Tiết 134

ÔN TẬP VỀ THƠ

(13)

I. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học

- Đồng chí

- Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính - Đồn thuyền đánh cá

- Bếp lửa

- Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ - Ánh trăng

- Con cị

- Mùa xuân nho nhỏ - Viếng lăng Bác

- Sang thu

- Nĩi với con

(14)

ST T

Tên tác phẩm

Tác giả Năm ST Thể thơ Tĩm tắt nội dung

Đặc sắc NT

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

(15)

ST T

Tên tác phẩm

Tác giả

Năm ST

Thể thơ Tóm tắt nội dung Đặc sắc NT 1

2 Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Đồng chí Tình đồng chí dựa trên

cơ sở cùng chung cảnh ngộ, lí tưởng chiến đấu, được thể hiện tự nhiên, bình dị, sâu sắc trong mọi hoàn cảnh, góp phần tạo nên sức mạnh, vẻ đẹp tinh thần của người lính cách mạng.

Chi tiết, hình ảnh, ngôn ngữ giản dị chân thực, cô đọng, giàu sức biểu cảm.

Qua hình ảnh những chiếc xe không kính, khắc hoạ nổi bật hình ảnh người lính lái xe trên đường Trường Sơn trong thời chống Mĩ với tư thế hiên ngang, tinh thần dũng cảm, ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam.

Chất liệu hiện thực sinh động, hình ảnh độc đáo; giọng điệu tự nhiên, khoẻ khoắn, giàu tính khẩu ngữ.

Chính Hữu

1948 Tự do

Phạm Tiến Duật

1969 Tự do

(16)

STT Tên tác phẩm Tác giả Năm ST

4

5

Đoàn thuyền đánh cá

Huy

Cận 1958 Bảy chữ Bức tranh đẹp, rộng lớn, tráng lệ về thiên nhiên, vũ trụ và người lao động trên biển; thể hiện cảm xúc về thiên nhiên, lao động, niềm vui trong cuộc sống mới.

Bằng Việt

Kết hợp bảy chữ và tám chữ

Kỉ niệm xúc động về bà, tình bà cháu; thể hiện lòng kính yêu trân trọng, biết ơn của cháu đối với bà và cũng là với gia đình quê hươg, đất nước.

Kết hợp biểu cảm, miêu tả và bình luận; sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn với hình ảnh người bà.

Hình ảnh đẹp, được sáng tạo bằng liên tưởng, tưởng tượng;

âm hưởng khoẻ khoắn, lạc quan.

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Tình yêu thương con của người mẹ dân tộc Tà-ôi gắn liền với lòng yêu nước, tinh thần chiến đấu, khát vọng về tương lai.

Khai thác điệu ru ngọt ngào, trìu mến.

1963

Nguyễn 1971 Khoa Điềm

Chủ yếu là tám chữ Bếp lửa

(17)

STT Tên tác phẩm Tác giả Năm ST Thể thơ Tóm tắt nội dung Đặc sắc NT 6

7

8

Nguyễn

Duy Năm

chữ

Từ hình ảnh ánh trăng trong thành phố, gợi lại những năm tháng đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước bình dị, nhắc nhở thái độ sống tình nghĩa thuỷ chung.

1978

Hình ảnh bình

dị, giàu ý nghĩa biểu tượng;

giọng điệu chân thành, nhỏ nhẹ, thấm sâu.

Từ hình tượng con cò trong lời hát ru, ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa lời ru đối với mỗi con người.

Vận dụng sáng tạo hình ảnh, giọng điệu lời ru của ca dao.

Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất nước, thể hiện ước nguyện chân thành góp mùa xuân nhỏ của đời mình vào cuộc đời chung.

Thể thơ năm chữ, nhạc điệu trong sáng, thiết tha; hình ảnh đẹp giản dị, so sánh, ẩn dụ sáng tạo.

Chế Lan Viên

1962

1980 Năm

chữ Tự do

Ánh trăng

Con cò

Mùa xuân nho nhỏ

Thanh Hải

(18)

STT Tên tác phẩm Tác giả Năm ST

10

11

Viếng lăng Bác

Sang thu

Nói với con

Lòng thành kính, niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ đối với Bác trong một lần từ miền Nam ra viếng lăng Bác.

Giọng điệu trang trọng, tha thiết;

hình ảnh ẩn dụ đẹp, gợi cảm; ngôn ngữ bình dị, cô đúc.

Biến chuyển của thiên nhiên lúc giao mùa từ hạ sang thu qua cảm nhận tinh tế của nhà thơ.

Hình ảnh thiên nhiên đươc gợi tả bằng cảm giác tinh nhạy, ngôn ngữ chính xác, gợi cảm.

Bằng lời trò chuyện với con, bài thơ thể hiện sự gắn bó, niềm tự hào về quê hương và đạo lý sống của dân tộc.

Cách nói giàu hình ảnh, vừa cụ thể, gợi cảm, vừa gợi ý nghĩa sâu xa.

Vieãn Phöông

1980 1976

1977

Tự do Năm

chữ Tám chữ

Hữu Thỉnh

PhöôngY

(19)

I. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học

II. Đặc điểm của thơ hiện đại Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám

1. Các giai đoạn sáng tác

1945 1954 1964 1975 nay

Chống Pháp Hịa bình sau

chống Pháp Chống Mĩ Hịa bình

Đồng chí Đồn thuyền đánh cá

Bếp lửa Con cị

Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Ánh trăng

Viếng lăng Bác Mùa xuân nho nhỏ

Sang thu

Nĩi với con

(20)

ÔN TẬP VỀ THƠ

1. Các giai đoạn sáng tác

Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Ánh trăng, Viếng lăng Bác, Mùa xuân nho nhỏ, Sang thu, Nĩi với con

+ Từ 1945 -1954: Đồng chí

+ Từ 1954 -1964: Đồn thuyền đánh cá, Bếp lửa, Con cị + Từ 1964 -1975:

+ Từ 1975 - nay :

(21)

1. Các giai đoạn sáng tác 2. Giá trị nội dung

Các tác phẩm thơ đã thể hiện như

thế nào về cuộc sống của đất nước

và tư tưởng tình cảm của con

người?

(22)

* Cuộc sống đất nước * Tư tưởng tình cảm

+ Tình cảm yêu nước, tình quê hương.

(Mùa xuân nho nhỏ, Sang thu)

+ Tình đồng chí, sự gắn bó với cách mạng, lòng kính yêu Bác Hồ.

(Viếng lăng Bác)

+ Những tình cảm gần gũi và bền chặt của con nguời: tình mẹ con, bà cháu,…

(Con cò, Bếp lửa, Nói với con) + Đất nước và con người Việt Nam trong

hai cuộc kháng chiến với nhiều gian khổ, hi sinh nhưng rất anh hùng.

(Đồng chí, Bài thơ về tiểu đội xe không kính)

+ Công cuộc lao động, xây dựng đất nước và những quan hệ tốt đẹp của con người.

(Đoàn thuyền đánh cá)

(23)

Nội dung thơ hiện đại

Gian khổ Anh dũng

Tư tưởng, tình cảm

Yêu nước Tình đồng chí Kính yêu Bác Hồ Tình cảm gia đình

….

Cuộc sống

Kháng chiến Xây dựng đất nước Cần cù

Hăng say

….

(24)

II. Đặc điểm của thơ hiện đại Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám 1. Các giai đoạn sáng tác

2. Giá trị nội dung

(25)

II. Đặc điểm của thơ hiện đại Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám 1. Các giai đoạn sáng tác

* Một số đề tài, hình tượng trong văn học:

- Người lính:

- Lao động:

- Lãnh tụ:

- Thiên nhiên, đất nước:

- Tình cảm gia đình:

Đồng chí, Bài thơ về tiểu đội xe không kính, Aùnh trăng

Đoàn thuyền đánh cá Viếng lăng Bác

Mùa xuân nho nhỏ, Sang thu

Khúc hát ru những em bé lớn trên

lưng mẹ, Bếp lửa, Con cò, Nói với

con

(26)

* Tình mẹ con trong: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng

mẹ, Con cò

(27)

* Tình mẹ con trong: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ, Con cò

Khúc hát ru những em

bé lớn trên lưng mẹ Con cị Điểm chung - Ca ngợi tình mẹ con thiêng liêng, thắm thiết.

- Sử dụng lời ru.

- Tình mẹ con gắn với tình cảm cách mạng.

- Khúc hát ru hiện đại.

- Tình mẹ và ý nghĩa lời ru.

- Mang âm hưởng lời ru, vận dụng sáng tạo ca dao.

Nét riêng

Bài thơ

Đặc điểm

(28)

II. Đặc điểm của thơ hiện đại Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám 1. Các giai đoạn sáng tác

3. Đặ c s c ngh thu t ắ ệ ậ

(29)

3. Đặc sắc nghệ thuật

STT Tên bài thơ Bút pháp xây dựng hình ảnh thơ

1

Mùa xuân nho nhỏ

a. Bút pháp lãng mạn, tượng trưng, liên tưởng, nhiều so sánh mới mẻ, độc đáo

2

Ánh trăng b. Bút pháp hiện thực: hình ảnh, chi tiết thực của đời sống

3

Đồng chí c. Bút pháp gợi tả, hướng tới ý nghĩa khái quát, biểu tượng của hình ảnh

4

Đoàn thuyền đánh

cá d. Bút pháp tượng trưng

5

Con cò e. Hình ảnh thơ đẹp, giản dị, mang đặc trưng xứ Huế,

giàu nhạc điệu, gợi cảm, so sánh và ẩn dụ sáng tạo.

(30)

Giai đoạn 1964 - 1975 Giai đoạn 1964 - 1975 Giai đoạn 1964 - 1975 Giai đoạn 1964 - 1975

Giai đoạn sau 1975 Giai đoạn sau 1975

Giai đoạn 1954 - 1964 Giai đoạn 1954 - 1964

Giai đoạn 1945 - 1954 Giai đoạn 1945 - 1954

Đồng chí

Đoàn thđánh cuyềná Bếp lửa

Con cò Khúc hát ru nhũng

em bé lớn trên l ng mẹ Bài thơ về tiểu đội

xe không kính

á^nh

trăng Mùa xuân nho nhỏ

Viếng lăng Bác

Nói với con Sang thu

Thơ VN từ

1945 đến

sau 1975

(31)

(32)

D Ũ N G C Ả M

H O À N G S A T R Ư Ờ N G S A

C Ô T Ô

M I Ê U T Ả

N G U Y Ễ N S I N H C U N G H O Á N D Ụ

T Ừ L Á Y 1

2 3 4 5 6 7

D Ũ N G C Ả M

H O À N G S A T R Ư Ờ N G S A

C Ô T Ô

M I Ê U T Ả

N G U Y Ễ N S I N H C U N G H O Á N D Ụ

T Ừ L Á Y

N G U Y Ễ N S I N H C U N G Y Ê U Đ Ờ I

8

(33)

h h Ạ Ạ

G G T T

Ữ Ữ N N

N N

C C

C C M M T T

H H U U

G G T T

T T H H U U Y Y Ề Ề N N Ả Ả M M G G I I P P

N N Ồ Ồ

Đ Đ

G G N N

A A S S

H H C C

M M Ă Ă

N N Ợ Ợ Ư Ư

T T

À À

H H N N

Ì Ì T T

1 1 2 2 3 3 4 4

6 6 7 7 5 5

I I

XÕp l¹i XÕp l¹i

Tên gọi những tác phẩm trữ tình ghi lại nhiều hình ảnh chân thực, sinh động về con người, đất nước, nhân dânViệt Nam

trong hai cuộc kháng chiến và công cuộc xây dựng sau chiến tranh?

R R

A A

T T Ư Ư N N

Ế Ế N N D D

Đ Đ

Đ Đ Ì Ì N N H H

T T H H Ơ Ơ H H I I Ệ Ệ N N Đ Đ Ạ Ạ I I V V I I Ệ Ệ

U U Ậ Ậ T T Í Í

G G

Á Á N N H H C C

O O Á Á

Đ Đ

H H

8 8 V V Ắ Ắ T T

T T T T Ê Ê I I H H H H N N N N Ơ Ơ Đ Đ Ê Ê A A A A M M I I I I V V N N A A M M

1.Tác giả bài thơ : Bài thơ về tiểu đội xe không kính là ai?

2.Cho biết tên bài thơ viết về người lính trong thời kì chống Pháp 2.Cho biết tên bài thơ viết về người lính trong thời kì chống Pháp

mà em đã được học trong chương trình Ngữ văn 9.

3. “ Đó là khúc giao mùa nhẹ nhàng, thơ mộng , bâng khuâng 3. “ Đó là khúc giao mùa nhẹ nhàng, thơ mộng , bâng khuâng mà cũng thì thầm triết lí”. Nhận định trên đúng với bài thơ nào?

mà cũng thì thầm triết lí”. Nhận định trên đúng với bài thơ nào?

4.Đây là thể thơ được sử dụng trong hai bài thơ “ Mùa xuân nho nhỏ”

và “ Sang thu”

5. Bài thơ “ Con cò” sử dụng bút pháp nghệ thuật gì?

5. Bài thơ “ Con cò” sử dụng bút pháp nghệ thuật gì? 6. Điền từ còn thiếu vào chỗ trống: 6. Điền từ còn thiếu vào chỗ trống:

... là khúc tráng ca về con người lao động trên biển.

7. Các bài thơ “ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”, 7. Các bài thơ “ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”,

“ “ Con cò”, “Nói với con” viết về chủ đề gì? Con cò”, “Nói với con” viết về chủ đề gì?

8. Điền từ còn thiếu trong câu thơ sau:

Có đám mây mùa hạ

...nữa mình sang thu

(34)

Hệ thống hóa các tác phẩm thơ hiện đại theo giai đoạn

1945-1954

Đồng chí

1954-1964

Đoàn thuyền đánh cá

Bếp lửa Con cò

1964-1975

Bài thơ … kính Khúc hát …mẹ

Sau 1975

Ánh trăng Sang thu Mùa xuân … Viếng lăng Bác Nói với con

Nội dung Nghệ thuật

Cuộc sống

Gian khổ Anh dũng Cần cù …

Tư tưởng

Tình yêu nước Tình đồng chí Kính yêu Bác Hồ

Tình cảm gia đình

Ngôn ngữ

Thể

thơ Giọng ...

điệu

(35)

- Học bài, nắm vững các kiến thức đã ôn tập.

- Ôn lại toàn bộ kiến thức về 11 tác phẩm thơ.

- Chuẩn bị kiểm tra 1 tiết Văn (phần thơ).

- Soạn bài: Tổng kết văn bản nhật dụng.

+ Khái niệm văn bản nhật dụng.

+ Lập bảng thống kê các văn bản nhật dụng đã học.

HƯỚNG DẪN HỌC SINH HƯỚNG DẪN HỌC SINH

TỰ HỌC Ở NHÀ