T¹p chÝ Khoa häc vµ C«ng nghÖ
SỐ ĐẶC BIỆT CHÀO MỪNG KỶ NIỆM 10 NĂM THÀNH LẬP KHOA NGOẠI NGỮ - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN (2007 – 2017)
Môc lôc Trang
TS. Lê Hồng Thắng - Bàn về dạy-học ngoại ngữ qua đề án dưới góc độ của giáo học pháp 3 Nguyễn Thị Như Nguyệt, Chu Thành Thúy - Đánh giá năng lực đầu ra tiếng Nga của sinh viên trình độ A2-
B1 theo khung tham chiếu chung châu Âu tại Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên 7 Nguyễn Thùy Linh - Kiểm tra đánh giá trong giảng dạy các môn đề án ngôn ngữ - một số chia sẻ từ thực tế 13 Vũ Thị Thanh Huệ - Nhận thức của sinh viên đối với khóa đọc mở rộng trực tuyến với sự trợ giúp của mạng xã
hội Edmodo 19
Mai Thị Thu Hân, Nguyễn Thị Liên, Hoàng Thị Tuyết, Dương Thị Ngọc Anh - Tăng cường tính tự học bằng
dự án học tập - nghiên cứu tình huống tại trường Đại học Hoa Lư 25
Dương Đức Minh, Dương Lan Hương - Nghiên cứu về sự tương tác giữa người thuyết trình và khán giả khi học
kỹ năng thuyết trình của sinh viên chuyên ngành tiếng Anh tại Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên 31 Phạm Thị Kim Uyên - Sử dụng nhật ký trong dạy biên dịch cho sinh viên chuyên ngữ Đại học Nha Trang 37 Lê Thị Hồng Phúc - Phản hồi của sinh viên về dự án TV show lấy điểm cuối kỳ trong khóa ngữ âm 43 Hán Thị Bích Ngọc - Dạy học ngoại ngữ bên ngoài lớp học - ứng dụng mạng xã hội facebook trong dạy và học
tiếng Anh 49
Nguyễn Ngọc Lưu Ly, Quách Thị Nga - Vài nét về việc sử dụng truyền thông đa phương tiện trong giảng dạy
tiếng Trung Quốc trình độ sơ cấp tại Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên 55 Lê Thị Hòa, Đậu Thị Mai Phương - Nâng cao kỹ năng thế kỷ 21 trong học tiếng Anh chuyên ngành thông qua
dự án 61
Nguyễn Thị Bích Ngọc, Trần Minh Thành - Phương pháp gia tăng hiệu quả của đề án tạp chí tiếng Anh trong
việc học viết cho sinh viên chuyên ngành tiếng Anh tại Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên 67 Hoàng Thị Huyền Trang, Nguyễn Thị Ngọc Anh - Phát triển khả năng đọc hiểu tiếng Anh cho sinh viên ngoại
ngữ thông qua các bài đọc có nội dung bao hàm yếu tố văn hóa phù hợp 73
Nguyễn Quốc Thủy,Nguyễn Thị Đoan Trang - Dạy - học ngoại ngữ qua đề án tạp chí tại trường Đại học Sư
phạm – Đại học Thái Nguyên 79
Nguyễn Tuấn Anh - Thiết kế tổ chức dạy học môn báo chí trực tuyến theo hướng học ngôn ngữ qua dự án như
một cách đảm bảo tính đa ngành của chương trình đào tạo 85
Đỗ Thị Sơn, Đỗ Thị Phượng - Nghiên cứu phân tích lỗi sai của sinh viên Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái
Nguyên khi dịch trực tiếp từ Hán Việt sang tiếng Trung Quốc và giải pháp khắc phục 91 Trần Đình Bình - Ứng dụng phương pháp dạy học qua dự án trong dạy học ngoại ngữ ở Việt Nam 97 Lê Thị Khánh Linh, Lê Thị Thu Trang - Phương tiện biểu đạt thái độ của người kể chuyện trong các chương
trình talk show của Mỹ và Việt Nam 103
Đỗ Thanh Mai, Phùng Thị Thu Trang - Ứng dụng Moodle trong dạy và học trực tuyến học phần tin học đại
cương tại Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên 109
Mai Thị Ngọc Anh, Vi Thị Hoa, Phạm Hùng Thuyên - Vận dụng phương pháp dạy học theo dự án trong giảng
dạy môn tiếng Trung du lịch tại Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên 117
Trần Thị Hạnh - Nhận thức của sinh viên về việc ứng dụng Edmodo như một công cụ phụ trợ trong học tập 123 Bùi Thị Ngọc Oanh - Cải thiện kỹ năng nói của sinh viên không chuyên trình độ A2 với dạy học qua đề án 129
Journal of Science and Technology
174 (14)
N¨m
2017
Nguyễn Hạnh Đào, Đinh Nữ Hà My - Nghiên cứu tình huống về những khó khăn với người học và điều cần
lưu ý khi giảng dạy môn tiếng Anh chuyên ngành áp dụng phương pháp học qua dự án 135 Nguyễn Thị Kim Oanh - Sử dụng đường hướng học tập theo dự án cho môn học tiếng Anh chuyên ngành tại
Viện Ngoại ngữ, Đại học Bách Khoa Hà Nội: lợi ích, thách thức và đề xuất 141 Vũ Thị Kim Liên - Phát triển năng lực ngữ dụng của sinh viên trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia
Hà Nội 147
Đàm Minh Thủy - Tích hợp kỹ năng trong học ngoại ngữ thông qua dự án làm video “Tìm hiểu ảnh hưởng của
văn hóa Pháp tại Việt Nam” 153
Nguyễn Thị Thu Hoài - Thực trạng thực tập giảng dạy tiếng Anh ở một số trường THPT tại thành phố Thái
Nguyên và các đề xuất giải pháp 159
Nguyễn Thị Ngọc Anh, Hoàng Huyền Trang - Khảo sát lỗi sai của sinh viên Trung Quốc khi học tiếng Việt
tại Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên và những đề xuất khắc phục 165
Quách Thị Nga, Đỗ Thị Thu Hiền - Những vấn đề tồn tại của giáo trình đối dịch Trung - Việt ở Việt Nam hiện
nay và giải pháp khắc phục (khảo sát tại Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên) 171 Phan Thanh Hải - Hướng tới một chương trình đào tạo cử nhân sư phạm tiếng Anh dựa trên các đề án học tập
trong đào tạo đại học định hướng thực hành ứng dụng nghề nghiệp 177
Lê Vũ Quỳnh Nga, Lý Thị Hoàng Mến, Nguyễn Thị Thu Oanh - Nâng cao chất lượng bài dịch của sinh viên
Khoa Ngoại ngữ - ĐHTN thông qua việc áp dụng phương pháp học tập hợp tác 183 Đoàn Thị Thu Phương - Phong cách học ngoại ngữ của học sinh lớp 11, Nam Định 189 Đinh Thị Liên, Nguyễn Thị Ngọc Anh - Hệ thống biểu tượng trong Then Tày 197
Quách Thị Nga và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 174(14): 171-176
171 NHỮNG VẤN ĐỀ TỒN TẠI CỦA GIÁO TRÌNH ĐỐI DỊCH TRUNG - VIỆT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC
(KHẢO SÁT TẠI KHOA NGOẠI NGỮ - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN)
Quách Thị Nga*, Đỗ Thị Thu Hiền Khoa Ngoại ngữ - ĐH Thái Nguyên
TÓM TẮT
Ba yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình dạy học là giáo trình, người dạy và người học. Đối với việc học theo tín chỉ hiện nay và cụthể với môn học biên phiên dịch thì giáo trình càng đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, trong các trường Đại học ở Việt Nam hiện nay giáo trình phục vụ cho học tập biên phiên dịch Trung – Việt không thống nhất, số lượng ít, chất lượng sử dụng chưa cao. Bài viết đã tiến hành khảo sát, phân tích thực trạng biên soạn và sử dụng giáo trình đối dịch Trung - Việt ở Việt Nam nói chung, Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên nói riêng, chỉ ra những tồn tại và kiến nghị ở các mặt như đội ngũ cán bộ biên soạn; lý luận cơ sở và nguyên tắc biên soạn; kỹ thuật hỗ trợ biên soạn và xây dựng ngữ liệu biên phiên dịch; biên soạn sách bộ phục vụ cho từng đầu môn học biên phiên dịch.
Từ khóa: giáo trình dịch; đối dịch Trung- Việt; Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên; trường đại họcViệt Nam; giải pháp khắc phục.
DẪN NHẬP *
Ba yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình dạy học là nội dung giảng dạy, người dạy và người học. Học giả người Nam Tư V. Povak trong tác phẩm “Lý luận dạy học”
đã viết: “Người dạy, người học và nội dung học tập là ba yếu tố cơ bản, được gọi là ba góc tam giác trong lý luận dạy học, nếu thiếu đi một trong số đó, đều không thể hoàn thành quá trình dạy học” [1]. Điều này càng thể hiện rõ nét trong giảng dạy môn dịch thuật, trong đó yếu tố nội dung giảng dạy đóng vai trò quan trọng và được cụ thể hóa qua đề cương giảng dạy, giáo án và giáo trình. Hiện nay các môn dịch Trung - Việt trong chương trình đào tạo của các trường đại học không đồng nhất, giáo trình các môn dịch ít, phần lớn các giáo trình dịch đều do các học giả Trung Quốc hoặc Việt Nam biên soạn, một số trường Đại học không có giáo trình cụ thể mà dựa vào tài liệu giảng viên chuẩn bị để phục vụ giảng dạy. Điều này có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy học. Thông qua khảo sát thực trạng biên soạn và sử dụng giáo trình đối dịch Trung - Việt ở Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên, bài viết tiến hành thảo luận xoay quanh những vấn đề sau: (1) Đặc điểm
*Tel: 0979009769; Email: quachngaknn@gmail.com
và những nguyên tắc cơ bản trong biên soạn giáo trình dịch; (2) Những tồn tại trong biên soạn và sử dụng giáo trình đối dịch Trung - Việt ở Việt Nam nói chung, Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên nói riêng; (3) Thực trạng sử dụng giáo trình đối dịch Trung - Việt ở Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên.;
(4) Một số kiến nghị mang tính giải pháp với những tồn tại này.
THỰC TRẠNG BIÊN SOẠN VÀ SỬ DỤNG GIÁO TRÌNH ĐỐI DỊCH TRUNG - VIỆT Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VIỆT NAM CÓ ĐÀO TẠO CHUYÊN NGÀNH TIẾNG TRUNG
Hiện nay, các trường Đại học Việt Nam đều đào tạo theo học chế tín chỉ. Đặc điểm của học chế tín chỉ là người học được tự do lựa chọn môn học, cùng một môn học sẽ có nhiều lớp học phần với nhiều giảng viên khác nhau tham gia giảng dạy. Đặc điểm này cho phép giảng viên của mỗi nhóm có thể dùng nhiều phương pháp giảng dạy khác nhau, nhưng nội dung giảng dạy bắt buộc phải thống nhất, vì người học tuy học khác nhóm nhưng sẽ dùng chung một giáo trình và thi cuối kỳ, giữa kỳ sẽ chung một nội dung thi. Vì vậy đề cương môn học và giáo trình trong học chế tín chỉ là một trọng điểm của quá trình giảng dạy, có
Quách Thị Nga và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 174(14): 171-176
172
tính quyết định đến thành bại của quá trình giảng dạy.
Giáo trình đối dịch Trung - Việt cũng là một loại giáo trình dạy Hán ngữ cho người nước ngoài. Vì vậy ngoài mang những đặc điểm của giáo trình nói chung, giáo trình đối dịch Trung - Việt còn mang đặc điểm riêng như màu sắc bản ngữ, văn hóa đa dân tộc... Bài viết thông qua phương pháp phỏng vấn qua điện thoại, tra cứu thư viện điện tử và mạng xã hội tiến hành thống kê và có được kết quả như bảng 1.
Bảng 1 cho thấy, số lượng giáo trình đối dịch Trung - Việt khá khiêm tốn, do cả học giả Việt Nam và học giả Trung Quốc biên soạn, mỗi giáo trình đều có nội dung trọng điểm riêng. Cuốn “Giáo trình dịch Việt – Hán” của học giả Triệu Ngọc Lan [2] chủ yếu đi sâu vào luyện kỹ năng thực hành dịch khẩu ngữ.
Cuốn “Kỹ xảo dịch Hán Việt thực hành” của học giả Lương Viễn, Ôn Nhật Hào [3] lại chú trọng vào rèn luyện các kỹ năng dịch viết qua các chủ đề chính trị, kinh tế, ngoại thương, du lịch, cuộc sống..v.v.... Cuốn “Giáo trình dịch Hán Việt”của học giả Nguyễn Văn Đổng [4]
lại chuyên về luyện tập dịch từ Hán sang Việt qua những bài đọc khá dài. Học giả Nguyễn Hữu Cầu và Hoàng Trà lại biên soạn nội dung thiên về lý thuyết đối dịch Hán – Việt [5], [6].
Học giả Trần Thị Thanh Liêm với cuốn
“Luyện tập dịch Hán -Việt, Việt - Hán” [7] đi
sâu vào luyện tập dịch các câu và thành ngữ xuất hiện trong các đề thi “Nhịp cầu Hán ngữ”, và một số kỹ năng dịch các cấu trúc câu, từ ngữ, các câu dài...
Những trường đại học ở Việt Nam hiện nay có chuyên ngành tiếng Trung đều có môn dịch trong chương trình đào tạo và thường chiếm từ 9 đến 18% trên tổng số tín chỉ, chia ra từ 3 đến 7 đầu môn dịch trên một chuyên ngành. Ví dụ như trường Đại học Huế ngành ngôn ngữ Trung có 3 đầu môn dịch là lý thuyết dịch, thực hành dịch và dịch chuyên ngành với 24 tín chỉ. Trường Đại học Ngoại ngữ - ĐH Quốc gia Hà Nội có 7 đầu môn dịch với các chuyên ngành khác nhau như biên dịch, phiên dịch, kỹ năng nghiệp vụ biên phiên dịch, công nghệ trong dịch thuật, dịch văn học, phân tích đánh giá bản dịch với 24 tín chỉ. Đại học Hùng Vương có 3 đầu môn là lý thuyết dịch, biên dịch, phiên dịch với 18 tín chỉ [8]. Rõ ràng với số lượng đầu môn như vậy, và với mục tiêu đào tạo của mỗi môn dịch cũng như giữa các trường khác nhau thì số lượng giáo trình trên hoàn toàn không thể đáp ứng được yêu cầu về mục tiêu đào tạo đã đề ra. Đó là còn chưa kể đến trong số giáo trình đó có giáo trình đã rất cũ, thời gian xuất bản cũng có đến gần hai chục năm. Điều này đi ngược với đặc điểm của giáo trình dịch là tính mới mẻ, tính cập nhật.
Bảng 1. Bảng thống kê sách đối dịch Trung Việt được sử dụng ở Việt Nam hiện nay
STT Tác giả Tên sách Nhà xuất bản Năm xuất bản
1 Triệu Ngọc Lan 赵玉兰
Giáo trình dịch Việt Hán
越汉翻译教程
Nhà xuất bản Đại học Bắc Kinh
北京大学出版社
2002
2 Lương Viễn, Ôn Nhật Hào
梁远、温日豪
Kỹ xảo dịch Hán Việt thực hành
实用汉越互译技巧
Nhà xuất bản dân tộc:
Nam Ninh 民族出版社, 南宁
2005
3 Nguyễn Hữu Cầu Lý thuyết đối dịch Hán Việt
Nhà xuất bản ĐH Quốc gia Hà Nội, Hà Nội
2007
4 Hoàng Trà Lý thuyết dịch Hán
Việt
Nhà xuất bản ĐH Hà Nội, Hà Nội
2002 5 Nguyễn Văn Đổng Giáo trình dịch
Hán Việt
Bộ môn Dịch Khoa Ngôn ngữ
& Văn hóa Trung Quốc ĐHNN – ĐHQG HN biên soạn.
Giáo trình sử dụng nội bộ 6 Trần Thị Thanh Liêm Luyện tập dịch
Hán -Việt, Việt - Hán
Nhà xuất bản Thời đại, Hà Nội 2008
Quách Thị Nga và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 174(14): 171-176
173 Có thể thấy, giáo trình đối dịch Trung – Việt
là vấn đề cấp bách trong giảng dạy dịch thuật của các trường đại học Việt Nam, một vài trường đã bắt tay vào biên soạn một số giáo trình dịch và làm tài liệu lưu hành nội bộ.
THỰC TRẠNG SỬ DỤNG GIÁO TRÌNH ĐỐI DỊCH TRUNG – VIỆT TẠI KHOA NGOẠI NGỮ - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN Khoa Ngoại ngữ - ĐH Thái Nguyên từ năm 2016 trở về trước có xây dựng những môn học dịch sau trong chương trình đào tạo ngành Ngôn ngữ Trung: Lý thuyết dịch, Dịch tiếng Trung (dịch Trung – Việt), dịch Việt – Trung, dịch khẩu ngữ. Những giáo trình sử dụng cho các môn học này lần lượt là “Lý thuyết dịch Hán Việt” (Hoàng Trà), “Giáo trình dịch Hán Việt” (Nguyễn Văn Đổng), tài liệu giảng viên tự biên soạn, “ Giáo trình dịch Việt Hán” (Triệu Ngọc Lan). Những giáo trình, tài liệu này trong quá trình sử dụng còn một số bất cập, không tương thích với tính chất, mục tiêu môn học, có ảnh hưởng lớn đến việc giảng dạy môn học. Đối với môn
“Lý thuyết dịch”, Khoa Ngoại ngữ từng sử dụng qua hai giáo trình là giáo trình “Lý thuyết dịch Hán Việt” (Hoàng Trà), và giáo trình “Kỹ xảo dịch Hán Việt thực hành” của học giả Lương Viễn, Ôn Nhật Hào. Tuy nhiên, hai giáo trình này đều chưa thực sự phát huy tác dụng đối với môn học. Quyển thứ hai đi sâu về luyện tập các kỹ năng dịch, tức là nghiêng về nội dung thực hành, những vấn đề về lý luận dịch còn khá ít. Quyển thứ nhất có chuyên về lý luận dịch nhưng do cấu trúc, trình bày vẫn tồn tại một số hạn chế. Đối với môn dịch Trung – Việt, “Giáo trình dịch Hán Việt” (Nguyễn Văn Đổng) xuất bản đã khá lâu, nội dung thông tin trong bài dịch đã rất cũ, không còn phù hợp với xã hội hiện đại.
Mỗi bài dịch có độ dài tương đối, với nhiều câu dài có kết cấu phức tạp, dễ gây sự nhàm chán cho người học.
Từ năm 2016 trở lại đây, Khoa Ngoại ngữ có sửa đổi chương trình đào tạo và các môn dịch được điều chỉnh lại với các đầu môn sau:
“Biên dịch tiếng Trung”, “Phiên dịch tiếng Trung 1”, “Phiên dịch tiếng Trung 2” cho chuyên ngành đào tạo Ngôn ngữ Trung và môn “Dịch tiếng Trung” cho chuyên ngành đào tạo Sư phạm Trung. Với chương trình đào tạo mới hiện nay, Khoa Ngoại ngữ cũng như các trường Đại học khác đứng trước một vấn đề khó giải quyết là lựa chọn giáo trình cho các môn dịch.
NGUYÊN NHÂN VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU Nguyên nhân
Từ những phân tích trên, chúng ta có thể nhìn rõ một số nguyên nhân sau:
- Đội ngũ biên soạn còn mỏng, kinh nghiệm biên soạn còn hạn chế. Ở nhiều trường đại học hiện nay, số giảng viên có kinh nghiệm dạy dịch còn hạn chế do phải kiêm nhiệm nhiều môn học cùng lúc, những nghiên cứu về lĩnh vực dịch thuật còn ít, chưa nổi trội và chưa có nhiều thành quả nổi bật. Đối với những trường mới thành lập thì lượng giảng viên trẻ chiếm số đông, trình độ và kinh nghiệm biên soạn không đồng đều và hầu như biên soạn tài liệu dựa trên kinh nghiệm giảng dạy, không qua bổi dưỡng về công tác biên soạn.
- Hệ thống cơ sở lý luận về xây dựng giáo trình dịch còn đang trong giai đoạn chờ đợi kiện toàn. Một số giáo trình dịch hiện nay hoặc là mang nặng tính hàn lâm không thích hợp làm giáo trình cho sinh viên đại học, hoặc là nội dung, trình bày còn thiếu logic khoa học, không rõ ràng trong nguyên tắc biên soạn. Điều đáng chú ý là, những giáo trình dịch hiện nay không phục vụ cho một đối tượng người đọc cụ thể nào, và mục đích sử dụng cũng chung chung, vì vậy khi các trường đưa vào sử dụng cho một môn học dịch nào đó, với một mục tiêu đào tạo cụ thể nào đó thì giáo trình xuất hiện sự bất cập, thậm chí mang tính khiên cưỡng. Dịch thuật là một môn khoa học có hệ thống lý luận riêng, ngoài những đặc điểm của một giáo trình Hán ngữ cho người nước ngoài, giáo trình dịch còn có những đặc điểm riêng của
Quách Thị Nga và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 174(14): 171-176
174
nó. Nếu không xây dựng một cơ sở lý luận vững chắc cho biên soạn giáo trình đối dịch Việt – Trung thì rất khó để biên soạn ra những cuốn giáo trình chất lượng, khoa học và sử dụng có hiệu quả.
- Việc biên soạn giáo trình đối dịch Việt – Trung hiện nay thiếu nguồn tư liệu dịch thuật và sự hỗ trợ của khoa học kỹ thuật. Muốn xây dựng giáo trình dịch có chất lượng cần xây dựng nguồn tư liệu dịch, những tư liệu này có thể là lý luận hoặc thực hành, có thể là sưu tầm trên các mạng hoặc người biên soạn trực tiếp dịch thuật, nhưng phải đảm bảo tính chính xác. Nguồn tư liệu dịch này sẽ giúp cho việc biên soạn trở nên thuận lợi, người biên soạn có nhiều sự lựa chọn các ví dụ, các bài dịch, tránh tính chủ quan phiến diện trong nội dung giáo trình. Quá trình xây dựng nguồn tư liệu thành một kho dữ liệu cũng là quá trình phân tích, nghiên cứu các sách lược dịch thuật, giúp cho nội dung của giáo trình dịch được khoa học, logic, giảm thiểu áp lực cho người học.
- Việc biên soạn giáo trình thiếu tính đồng bộ, chưa có tính liên kết hệ thống, dẫn đến nhiều giáo trình dịch có hiện tượng chồng lấn về kiến thức. Trên thực tế, những kiến thức về dịch nói, dịch viết, lý thuyết dịch có liên hệ chặt chẽ với nhau, trong chương trình đào tạo của nhà trường thì những kiến thức này phải là một hệ thống gắn kết và bổ sung cho nhau.
Tuy nhiên những cuốn sách dịch đã xuất bản hiện nay còn chồng lấn lẫn nhau về kiến thức, ví dụ phần lý thuyết như tiêu chuẩn của dịch thuật, đạo đức của dịch giả...v..v... có thể thấy xuất hiện ở hầu hết các sách dịch. Phần thực hành dịch thì các sách đều đi vào những lĩnh vực thường gặp như kinh tế, chính trị, du lịch..v.v..., Nói chung sách dịch phần nhiều mang tính nghiên cứu và tham khảo hơn là rèn luyện kỹ năng dịch.
Giải pháp
Từ những nguyên nhân đã phân tích ở trên, bài viết đưa ra một số đề xuất sau:
- Cần phải nhân rộng đội ngũ giảng viên giảng dạy môn dịch trong các trường đại học, khuyến khích nghiên cứu khoa học về lĩnh vực dịch thuật. Mỗi trường cần thành lập nhóm nghiên cứu dịch thuật Trung - Việt để có nghiên cứu chuyên sâu về dịch Trung - Việt Các trường cần có giao lưu học thuật lẫn nhau, cho giảng viên dạy dịch thuật có cơ hội học hỏi và được bồi dưỡng về chuyên môn.
Đây chính là nền tảng quan trọng của việc biên soạn giáo trình dịch.
- Các học giả Trung Quốc hiện nay cũng đặc biệt coi trọng môn khoa học phiên dịch, những thành tựu nghiên cứu khoa học về dịch thuật cũng khá đáng kể. Về biên soạn giáo trình dịch, đã có rất nhiều học giả đang từng bước nghiên cứu và xây dựng hệ thống cơ sở lý luận cho biên soạn giáo trình, trong đó phải kể đến học giả Đào Hữu Lan (Tao You Lan) [9]. Nghiên cứu của bà đã góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận của công tác biên soạn giáo trình dịch, có thể làm điều hướng cho công tác biên soạn giáo dịch tiếng Trung với nhiều ngôn ngữ khác. Biên soạn giáo trình dịch có hệ thống lý luận khoa học chuyên ngành và liên ngành. Lý luận chuyên ngành là lý luận riêng của khoa học dịch thuật, chủ yếu là những thành quả nghiên cứu của các nước phương Tây như dịch thuật chức năng, dịch thuật giao tiếp, mục đích luận..v.v... Dịch thuật liên ngành là từ những góc độ như tâm lý học, giáo dục học, lý luận thị trường...v.v...
đi nghiên cứu vấn đề biên soạn giáo trình dịch. Hai lý luận này là cơ sở vững chắc cho biên soạn giáo trình dịch nói chung, giáo trình dịch Hán Việt nói riêng.
Lý luận chuyên ngành trong giai đoạn phát triển thứ hai của khoa học dịch thuật nhấn mạnh vấn đề ngữ đoạn và ngữ dụng dịch thuật, phê phán trong biên soạn giáo trình dịch chỉ dùng câu đơn để minh họa hay thực hành dịch. Lý luận liên ngành nhấn mạnh vai trò của yếu tố liên văn hóa giao tiếp trong dịch thuật, đòi hỏi người biên soạn giáo trình dịch ít hay nhiều phải đưa vào phần thực hành
Quách Thị Nga và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 174(14): 171-176
175 dịch trong giáo trình. Lý luận liên ngành từ
góc độ giáo dục học và tâm lý học cũng chỉ ra rằng, biên soạn giáo trình phải lấy yếu tố con người làm đầu. Giáo trình phải xác định rõ đối tượng người đọc là ai, phải điều chỉnh nội dung, cách biểu đạt phù hợp với trình độ người đọc. Một cuốn giáo trình dành cho sinh viên tiếng Trung ở bậc đại học không thể quá hàn lâm hoặc mang những lý luận nghiên cứu quá sâu hay quá trừu tượng. Biên soạn giáo trình dịch còn cần xây dựng không gian tương tác giữa người học và người dạy thông qua hệ thống bài tập của giáo trình. Đây là một điểm quan trọng trong biên soạn giáo trình. Mục đích sử dụng của giáo trình cũng cần phải rõ ràng, nhất là đối với giáo trình dịch phục vụ giảng dạy, khi biên soạn cần xác định phục vụ cho môn học dịch cụ thể nào, cung cấp kiến thức và kỹ năng cho dịch khẩu hay dịch viết, ở giai đoạn nào.
Lý thuyết thị trường học cũng đưa ra rất nhiều gợi ý cho việc biên soạn giáo trình. Giáo trình dịch Trung - Việt là một trong những loại giáo trình dạy Hán ngữ, Việt ngữ cho người nước ngoài. Vì vậy, vấn đề về hình thức trình bày cần được hết sức coi trọng. Từ hình thức trang bìa của giáo trình đến nội dung bên trong không chỉ cần khoa học, logic, dễ xem mà còn phải bắt mắt để gây hứng thú đọc cho người học. Đối với giáo trình dịch thì những ví dụ minh họa hoặc bài tập thực hành phải có nội dung thông tin cập nhật, phù hợp với thực tế xã hội hiện tại.
- Các trường đại học có thể cùng chung tay xây dựng nguồn tài nguyên ngữ liệu đối dịch Trung - Việt. Việc biên soạn giáo trình dịch sẽ trở nên thuận lợi, khoa học và chính xác hơn trên cơ sở nguồn tài nguyên này. Quan trọng hơn, đây sẽ là nguồn tài nguyên học tập dịch cho các đối tượng người học. Việc biên soạn giáo trình dịch cũng rất cần hỗ trợ của kỹ thuật công nghệ, giảm thiểu sức lao động cũng như lỗi chính tả do biên soạn thủ công gây ra, như những phần mềm
黑 马 校 对
(scribendi)\方正飞腾创艺(FanTart).- Các trường đại học cần căn cứ vào chương trình đào tạo cụ thể và đề cương môn học của mỗi môn dịch để xây dựng bộ giáo trình đối dịch Trung Việt phục vụ sử dụng nội bộ. Việc xây dựng giáo trình thành bộ vừa bám sát được mục tiêu đào tạo của đề cương môn học cũng như chương trình đào tạo, vừa tránh được hiện tượng chồng lấn về kiến thức nội dung giữa các giáo trình dịch. Giáo trình dịch có thể gửi sang Trung Quốc cho các chuyên gia dịch thuật thẩm định.
Với giáo trình sử dụng nội bộ thì việc hiệu đính, bổ sung hoặc chỉnh sửa nội dung, nhất là những ví dụ minh họa trong giáo trình cũng trở nên thuận lợi. Điều này có thể giải quyết được tính cập nhật của những thông tin trong giáo trình dịch để phù hợp với tình hình xã hội hiện tại.
KẾT LUẬN
Nói tóm lại, tình hình biên soạn và sử dụng giáo trình đối dịch Trung - Việt cho sinh viên chuyên ngành hiện nay còn nhiều bất cập, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng đào tạo của các môn dịch thuật. Các bất cập chủ yếu thể hiện ở tính không tương thích giữa nội dung giáo trình với chương trình nội dung giảng dạy, đối tượng người học, giữa số lượng giáo trình ít ỏi với nhiều các đầu môn học và mục tiêu đào tạo. Giải pháp chủ yếu là mỗi trường phải căn cứ vào đề cương chi tiết môn học thực tế để biên soạn giáo trình cho phù hợp. Việc biên soạn phải dựa trên cơ sở lý luận về biên soạn giáo trình dịch và phải biên soạn một cách có hệ thống thành tập, bộ để giáo trình của các đầu môn dịch trong nhóm môn dịch không bị chồng lấn về kiến thức, và phù hợp với mục tiêu đào tạo của mỗi môn dịch.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. [Đức]V. Povak, Diệp Lan dịch (1984), Lý luận dạy học, Nxb Nhân dân Phúc Kiến, Trung Quốc.
2. 赵玉兰 (2002), 越汉翻译教程, 北京大学出版 社, 北京
3. 梁远、温日豪(2005)，实用汉越互译技巧, 民 族出版社, 南宁
4. Nguyễn Văn Đổng, Giáo trình dịch Hán Việt, Bộ môn Dịch Khoa Ngôn ngữ & Văn hóa Trung Quốc ĐHNN – ĐHQG HN biên soạn (Giáo trình sử dụng nội bộ).
Quách Thị Nga và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 174(14): 171-176
176
5. Hoàng Trà (2002), Lý thuyết dịch, Nxb Đại học Hà Nội, Hà Nội.
6. Nguyễn Hữu Cầu, (2007), Lý thuyết đối dịch Hán Việt, Nxb ĐH Quốc gia Hà Nội, Hà Nội 7. Trần Thị Thanh Liêm, (2008), Luyện tập dịch Hán -Việt, Việt - Hán, Nxb Thời đại, Hà Nội.
8. Khung chương trình đào tạo trường Đại học Huế, Đại học Ngoại ngữ - ĐH Quốc gia Hà Nội, Đại học Hùng Vương.
9. Tao You Lan (2006), A Theoretical Reconsideration of the Making of Translation Textbooks in China, Luận án tiến sĩ, Đại học Phúc Đán, Thượng Hải, Trung Quốc.
SUMMARY
PROBLEMS AND SUGGESTIONS FOR CHINESE - VIETNAMESE TRANSLATION TEXTBOOKS IN VIETNAM
(INVESTIGATE IN SCHOOL OF FOREIGN LANGUAGES - TNU)
Quach Thi Nga*, Do Thi Thu Hien School of Foreign Languages – TNU Three elements affecting learning and teaching processes are textbooks, teachers and learners.
Currently, for the credit accumulation education in general, and for translation teaching and learning in particular, textbooks have played more important role than ever. Nonetheless, in many universities nation-wide, textbooks designed for Chinese – Vietnamese translation have been disunified in content, deficient in quality, and shortage in number. This paper is aimed at investigating and analyzing the status of designing and using the textbooks in Chinese – Vietnamese translation in Vietnam and in School of Foreign Languages especially, which then helps show off several following problems that provoked the writer to give out suggestions:
Textbooks’ designers and editors; Basic theories and designing principles; designing supported media and translation linguistic material construction; The construction of different textbook for different level–based translation subjects.
Keywords: Translation textbooks; Chinese – Vietnamese translation; School of Foreign Languages; Vietnam university; Suggestion.
Ngày nhận bài: 25/10/2017; Ngày phản biện: 16/11/2017; Ngày duyệt đăng: 13/12/2017
* Tel: 0979009769; Email: quachngaknn@gmail.com
oµ
soT T¹p chÝ Khoa häc vµ C«ng nghÖ
THE SPECIAL ISSUE FOR THE 10
thFOUNDATION ANNIVERSARY SCHOOL OF FOREIGN LANGUAGES - TNU (2007-2017)
Content Page
Le Hong Thang – Discussion on Project-Based Learning Approach 3
Nguyen Thi Nhu Nguyet, Chu Thanh Thuy - Students’ Output Competency Assessment in Using Russian Language at Level A2-B1 on the Basis of Common European Framework of Reference at School of Foreign
Languages, Thai Nguyen University 7
Nguyen Thuy Linh - Evaluation and Assessment in Project-Based Learning - Some Practical Suggestions 13 Vu Thi Thanh Hue - Students’ Perception about an Online Extensive Reading Course with the Help of Edmodo 19 Mai Thi Thu Han, Nguyen Thi Lien, Hoang Thi Tuyet, Duong Thi Ngoc Anh - Fostering Learners’
Autonomy through Project Work in an ESP Class at Hoa Lu University: A Case Study 25 Duong Duc Minh, Duong Lan Huong - A Study on the Interaction between the Presenter and Audience in the
Presentation Skill for English Major Students at School of Foreign Languages - Thai Nguyen University 31 Pham Thi Kim Uyen - Use of Journals in Teaching Translation for English Major Students of Nha Trang University 37 Le Thi Hong Phuc - Students’ Responses to the TV Show Project as the End-of-Term Assessment in the
Pronunciation Course 43
Han Thi Bich Ngoc - Teaching Outside the Classroom - Integrating Social Media into Innovative Language
Teaching: The Case of Facebook 49
Nguyen Ngoc Luu Ly, Quach Thi Nga - Some Features in Applying Multimedia Tools into Teaching
Elementary Chinese in School of Foreign Languages - Thai Nguyen University 55 Le Thi Hoa, Dau Thi Mai Phuong - Fostering the 21st Century Skills in Project-Based ESP Learning 61 Nguyen Thi Bich Ngoc, Tran Minh Thanh - Methods to Increase the English Magazine Project Power in the
Study of the English Written Language for English Major Students at School of Foreign Languages - Thai
Nguyen University 67
Hoang Thi Huyen Trang, Nguyen Thi Ngoc Anh - Developing English Language Reading Comprehension
amongst EFL/ESL Learners through Culturally Relevant Texts 73
Nguyen Quoc Thuy, Nguyen Thi Doan Trang - Teaching Foreign Languages through Magazine Project at
Thai Nguyen University of Education 79
Nguyen Tuan Anh - PBLL Course Development as a Way of Ensuring a Multidisciplinary Program 85 Do Thi Son, Do Thi Phuong - An Analysis of Students’ Errors at School of Foreign Languages, Thai Nguyen
University in Directly Translating from Sino-Vietnamese Words to Chinese and Solutions 91 Tran Dinh Binh - Application of Project-Based Learning in Language Teaching in Vietnam 97 Le Thi Khanh Linh, Le Thi Thu Trang- Evaluative Devices in Personal Narratives from American and
Vietnamese Talk Shows 103
Do Thanh Mai, Phung Thi Thu Trang - The Application of Moodle in E-Learning and Teaching Informatics
at School of Foreign Languages – Thai Nguyen University 109
Mai Thi Ngoc Anh, Vi Thi Hoa, Pham Hung Thuyen - Application of Project-Based Learning to the Teaching
of Chinese Excursion at School of Foreign Languages – Thai Nguyen University 117 Tran Thi Hanh - Students’ Perceptions on the Use of Edmodo as a Supplementary Tool in Learning 123 Bui Thi Ngoc Oanh - Using Project-Based Learning to Improve English Speaking Skills of Non-English Major
Students of Level A2 129
Journal of Science and Technology
174 (14)
N¨m
2017
Nguyen Hanh Dao, Dinh Nu Ha My - A Participatory Case Study into Learners’ Difficulties and Pedagogical
Implications of Doing Project-Based Learning ESP Course 135
Nguyen Thi Kim Oanh - Project-Based Language Learning Adopted for an ESP Module in School of Foreign
Languages, Hanoi University of Science and Technology: Benefits, Challenges and Recommendations 141 Vu Thi Kim Lien - Enhancing Pragmatic Competence of Students at University of Languages and International
Studies, VNU 147
Dam Minh Thuy - Integrated Skills in Foreign Language Learning via Video Project "Study of the Cultural
Influences of France in Vietnam" 153
Nguyen Thi Thu Hoai - Situation of Intern Teaching Program of English Subject at Some Selected High
Schools in Thai Nguyen City and Suggested Sollutions 159
Nguyen Thi Ngoc Anh, Hoang Huyen Trang - Language Errors of Chinese Students Studying Vietnamese
Language at School of Foreign Languages, Thai Nguyen University and Proposals for Correction 165 Quach Thi Nga, Do Thi Thu Hien - Problems and Suggestions for Chinese - Vietnamese Translation
Textbooks in Vietnam (Investigate in School of Foreign Languages - TNU) 171 Phan Thanh Hai - Toward a Project Based Learning Curriculum for TEFL B.A Program within Profession Oriented
Higher Education 177
Le Vu Quynh Nga, Ly Thi Hoang Men, Nguyen Thi Thu Oanh - Enhancing Students’ Translation
Performance in School of Foreign Languages: An Application of Cooperative Learning 183 Doan Thi Thu Phuong - Language Learning Style Preferences of Grade 11 Students at a High School,
Nam Dinh 189
Dinh Thi Lien, Nguyen Thi Ngoc Anh - The System of Symbols in Then Songs of Tay People 197
