PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO XUÂN TRƯỜNG TRƯỜNG T.H.C.S XUÂN NINH
VẬT LÍ 9
TIẾT 49: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
GIÁO VIÊN : MAI THỊ ĐOAN
Tiết diện mặt cắt ngang của một số thấu kính phân kì được mô tả bằng các hình sau:
a) b) c)
C2: Độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính phân kì có gì khác so với thấu kính hội tụ?
Bước 1: Lắp các dụng cụ thí nghiệm
Bước 2: Chiếu một chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính phân kì.
Thí nghiệm
C3: Chùm tia ló ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà Các bước tiến hành thí nghiệm
Bước 3: quan sát chùm tia ló ra khỏi thấu kính.
Chùm tia tới song song theo phương
vuông góc với mặt của một thấu kính
phân kì cho chùm tia ló phân kì.
C4: Quan sát lại thí nghiệm trên và cho biết trong ba tia tới thấu kính phân kì, tia nào đi qua thấu kính không bị đổi hướng? Tìm cách kiểm tra điều này.
Trong các tia tới vuông góc với mặt thấu kính có một tia cho tia ló truyền thẳng, không bị đổi hướng. Tia này trùng với một đường thẳng được gọi là trục chính (∆) của thấu kính.
O
O
C5 : Quan sát lại thí nghiệm 44.1 và dự đoán xem nếu kéo dài các tia ló thì chúng có gặp nhau tại một điểm hay không? Tìm cách kiểm tra dự đoán đó.
C6: Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình vẽ sau:
∆ O
O
Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho các tia ló kéo dài cắt nhau tại điểm F nằm trên trục chính. Điểm đó gọi là tiêu điểm của thấu kính phân kì và nằm cùng phía với chùm tia tới.
Mỗi thấu kính phân kì có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính và cách đều quang tâm.
F F’
F F’
O
O
F F’
F F’
Một số tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì
Tia sáng SO qua quang tâm truyền thẳng
Tia sáng SI song song với trục chính thì tia ló có đường kéo dài đi qua tiêu điểm F
S
S I
∆
∆
F F’
O
Một số tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì
Tia tới SJ có đường kéo dài qua tiêu điểm F’, tia ló song song với trục chính
S
J
C7. Hình 44.5 vẽ thấu kính phân kì, quang tâm O, trục chính ∆, hai tiêu điểm F và F
’, các tia tới 1,2.
Hãy vẽ tia ló của các tia này.
S F
0
F’
(1) (2)
C8: Trong tay em có một kính cận thị. Làm thế nào để biết kính đó là thấu kính hội tụ hay phân kì?
-Kính cận là thấu kính phân kì, có thể nhận biết bằng cách:
- Phần rìa của thấu kính dày hơn phần ở giữa.
- Đặt thấu kính này gần dòng chữ, nhìn qua thấu kính thấy hình ảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp vào dòng chữ đó.
C9: Trả lời câu hỏi ở đầu bài: Thấu kính phân kì có những đặc điểm gì khác so với thấu kính hội tụ?
- Phần rìa của thấu kính dày hơn phần ở giữa.
- Khi để thấu kính phân kì vào gần dòng chữ trên
trang sách, nhìn qua thấu kính ta thấy hình ảnh dòng chữ bé đi so với khi nhìn trực tiếp.
Thấu kính phân kì Thấu kính hội tụ
- Khi để thấu kính hội tụ vào gần dòng chữ trên trang
sách, nhìn qua thấu kính ta thấy hình ảnh dòng chữ lớn hơn so với khi nhìn trực tiếp - Phần rìa của thấu kính
mỏng hơn phần ở giữa.
- Chùm sáng tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ.
- Chùm sáng tới song song với trục chính của thấu kính
phân kì cho chùm tia ló phân
Ghi nhớ:
*/ Thấu kính phân kì th
ường dựng cúphần rìa dày hơn phần giữa.
*/Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho chùm tia ló phân kì.
*/ Đ ờng truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì:
-Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm.
-Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền
Đáy chai thường có hình lõm, vì vậy:
- Đổ một ít nước vào chai thuỷ tinh, đáy chai và lớp nước tạo thành một thấu kính phân kì.
- Để dễ quan sát cắt một chai nhựa trong theo chiều ngang, phần gần đáy. Đổ một ít nước vào chai,
đặt chai lên một tờ báo, nhìn từ trên xuống ta thấy hình ảnh các dòng chữ đó nhỏ đi.
* Học thuộc phần ghi nhớ, làm bài tập: 44-45.1;
44-45.3.
* Tự học trước bài 45. Chuẩn bị mỗi nhóm 1 cây nến, nghiên cứu mục đích và các bước làm thí
nghiệm, cách dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Tiết học đến đây kết thúc
Chúc quý thầy cô mạnh khỏe, chúc các em chăm ngoan, học giỏi.
Xin chân thành cảm ơn !
Giáo viên thực hiện: mai thÞ ®oan
