Bài 10: Mưa A/ Câu hỏi dẫn nhập
Trả lời câu hỏi dẫn nhập trang 46 sgk Địa Lí 10 CTST: Thế giới có những nơi mưa nhiều, lượng mưa lớn gây lũ lụt, ngược lại có nhiều khu vực lượng mưa ít gây hạn hán.
Vì sao có sự khác nhau như vậy?
Trả lời:
- Thế giới có những nơi mưa nhiều, lượng mưa lớn gây lũ lụt, ngược lại có nhiều khu vực lượng mưa ít gây hạn hán vì lượng mưa và sự phân bố mưa trên Trái Đất chịu sự ảnh hưởng của các nhân tố: khí áp, frông, gió, dòng biển và địa hình.
- Các nhân tố này khác nhau giữa các nơi trên thế giới dẫn đến sự khác nhau về lượng mưa và phân bố mưa giữa các nơi trên thế giới.
B/ Câu hỏi giữa bài
I. Các nhân tố ảnh hưởng đến lượng mưa
Trả lời câu hỏi trang 46 sgk Địa Lí 10 CTST: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:
- Kể tên các nhân tố ảnh hưởng đến lượng mưa.
- Cho biết các nhân tố vừa nêu ảnh hưởng như thế nào đến lượng mưa. Cho ví dụ chứng minh.
Trả lời:
- Các nhân tố ảnh hưởng đến lượng mưa: khí áp, frông, gió, dòng biển và địa hình.
- Ảnh hưởng của các nhân tố đến lượng mưa:
+ Khí áp: Vùng khí áp thấp có lượng mưa lớn, do là khu vực hút gió, có không khí ẩm liên tục bốc lên cao, ngưng tụ và tạo thành mây, sinh ra mưa. Vùng khí áp cao mưa rất ít hoặc không mưa vì gió thổi không khí đi, không khí không bốc hơi lên được. Dưới những đai khí áp cao cận chí tuyến xuất hiện những hoang mạc lớn như hoang mạc Ô-xtrây-li-a, Xa-ha-ra, Ả Rập.
+ Frông: Frông nóng có sương mù xuất hiện, gió mạnh và giật từng đợt. Frông lạnh có mưa rào, đôi khi có mưa đá, phạm vi mưa hẹp hơn frông nóng. Miền có frông hoặc dải hội tụ nhiệt đới đi qua thường có mưa nhiều, gọi là mưa frông hoặc mưa dải hội tụ.
+ Gió: Gió mang hơi nước từ đại dương vào trong lục địa, càng vào sâu trong lục địa thì mưa càng ít. Chủ yếu do ngưng kết hơi nước từ sông, hồ, ao hoặc thảm thực vật. Miền khí hậu gió mùa thường có mưa nhiều do vào mùa hè có gió thổi từ đại dương vào lục địa.
+ Dòng biển: Dòng biển nóng chảy qua thường mưa nhiều vì không khí bốc lên mang nhiều hơi nước, tạo mây gây mưa. Dòng biển lạnh chảy qua có lượng mưa ít do không khí không bốc lên được nên rất khô hạn. Ảnh hưởng của dòng biển lạnh đã tạo nên các hoang mạc ven đại dương như A-ta-ca-ma (Atacama - Nam Mỹ); Na-míp (Namib - châu Phi),…
+ Địa hình: Sườn đón gió thường mưa nhiều, sườn khuất gió thường mưa ít. Cùng một sườn núi đón gió, càng lên cao nhiệt độ càng giảm, mưa càng nhiều, tới một độ cao nhất định, độ ẩm không khí giảm sẽ không còn mưa. Phía Bắc của dãy Hi-ma-lay-a rất lạnh và khô do địa hình cao.
II. Sự phân bố mưa trên trái đất 1. Phân bố theo vĩ độ
Trả lời câu hỏi trang 47 sgk Địa Lí 10 CTST: Dựa vào hình 10.1 và thông tin trong bài, em hãy trình bày sự phân bố lượng mưa khác nhau ở: Xích đạo, chí tuyến, ôn đới và cực.
Trả lời:
- Mưa nhiều nhất là ở Xích đạo (>1400mm), lượng mưa giảm và tương đối ít ở hai vùng chí tuyến ( trung bình 600-700mm), lượng mưa tăng lên và mưa nhiều ở hai vùng ôn đới (trung bình 800-1000mm), mưa ít nhất ở hai cực (<200mm).
2. Phân bố theo khu vực
Trả lời câu hỏi trang 48 sgk Địa Lí 10 CTST: Dựa vào hình 10.2 và thông tin trong bài, em hãy trình bày sự phân bố lượng mưa trung bình năm trên các lục địa và giải thích nguyên nhân.
Trả lời:
- Lượng mưa trung bình năm trên các lục địa phân bố không đồng đều: ven bờ biển các lục địa thường mưa nhiều, trung tâm lục địa nằm sâu trong đất liền thường mưa ít.
- Nguyên nhân: do ảnh hưởng của địa hình, dòng biển,… các khu vực tiếp giáp hoặc gần biển, có dòng biển nóng chảy qua thường có lượng mưa nhiều, khu vực nằm sâu trong nội địa hoặc có dòng biển lạnh chảy qua thường có lượng mưa ít.
C/ Câu hỏi cuối bài
Trả lời câu hỏi 1 luyện tập trang 48 sgk Địa Lí 10 CTST: Vẽ sơ đồ thể hiện các nhân tố ảnh hưởng tới sự phân bố mưa trên Trái Đất.
Trả lời:
- Sơ đồ thể hiện các nhân tố ảnh hưởng tới sự phân bố mưa trên Trái Đất.
Trả lời câu hỏi 2 luyện tập trang 48 sgk Địa Lí 10 CTST: Em hãy xác định những khu vực có mưa nhiều và những khu vực có mưa ít trên các lục địa.
Trả lời:
- Những khu vực có mưa nhiều: các khu vực tiếp giáp hoặc gần biển, có dòng biển nóng chảy qua
- Những khu vực có mưa ít: khu vực nằm sâu trong nội địa hoặc có dòng biển lạnh chảy qua
Trả lời câu hỏi vận dụng trang 48 sgk Địa Lí 10 CTST: Em hãy sưu tầm thông tin và hình ảnh về những khu vực có mưa nhiều nhất và ít nhất trên Trái Đất.
Trả lời:
Bang Mawsynram (Ấn Độ) mưa khoảng 11.873mm/năm
Thung lũng McMurdo không hề có giọt mưa nào trong suốt 2 triệu năm
