Cho đoạn thơ sau:
“Ngày xuõn con ộn đưa thoi
Thiều quang chớn chục đó ngoài sỏu mươi Cỏ non xanh tận chõn trời
Cành lờ trắng điểm một vài bụng hoa.”
Cõu 1: Hóy cho biết tỏc giả, tỏc phẩm và vị trớ và nội dung nghệ thuật của đoạn trớch trờn?
Cõu 2: Xỏc định cỏc biện phỏp tu từ và tỏc dụng của cỏc biện phỏp tu từ đú?.
Cõu 3: Em hóy cho biết tỏc giả đó sử dụng những màu sắc nào để miờu tả vẻ đẹp cảnh ngày xuõn trong tiết thanh minh? Hóy nhận xột về mối quan hệ của cỏc màu sắc này?
Cõu 4: Trong thơ cổ của Trung Quốc cú viết
Phương thảo liờn thiờn bớch (Cỏ thơm liền với trời xanh) Lờ chi sổ điểm hoa (Trờn cành lờ cú mấy bụng hoa)
Em hóy so sỏnh cảnh mựa xuõn của Nguyễn Du với Cảnh mựa xuõn với 2 cõu thơ cổ trờn?
Cõu 5: Nêu cảm nhận của em về bức hoạ tuyệt đẹp mùa xuân trong bốn câu thơ đầu đoạn trích: “Cảnh ngày xuân” (trích “Truyện Kiều” của Nguyễn Du) bằng đoạn văn quy nạp.
Trong đoạn văn có sử dụng lời dẫn trực tiếp và kết thúc bằng dấu chấm cảm?
Câu 2 :
a. Yêu cầu về nội dung:
- Cần làm rõ 4 câu thơ dầu của đoạn trích"Cảnh ngày xuân" là một bức hoạ tuyệt đẹp về mùa xuân.
+ Hai câu thơ đầu gợi không gian và thời gian – Mùa xuân thấm thoắt trôi mau. Không gian tràn ngập vẻ đẹp của mùa xuân, rộng lớn, bát ngát.
+ Hai câu thơ sau tập trung miêu tả làm nổi bật lên vẻ đẹp mới mẻ, tinh khôi giàu sức sống, nhẹ nhàng thanh khiết và có hồn qua: đờng nét, hình ảnh, màu sắc, khí trời cảnh vật…
- Tâm hồn con ngời vui tơi, phấn chấn qua cái nhìn thiên nhiên trong trẻo, tơi tắn hồn nhiên.
- Ngòi bút của Nguyễn Du tài hoa, giàu chất tạo hình, ngôn ngữ biểu cảm gợi tả.
b. Yêu cầu vê hình thức :
- Trình bày thành đoạn văn. Biết sử dụng các thao tác biểu cảm để làm rõ nội dung.
- Câu văn mạch lạc, có cảm xúc.
- Không mắc các lỗi câu, chính tả, ngữ pháp thông thờng (gọi chung là lỗi diễn đạt) -có sử dụng câu chứa thành phần khởi ngữ.
Học sinh chộp chớnh xỏc 4 dũng thơ cho 0,5 điểm (nếu sai 3 lỗi chớnh tả hoặc từ ngữ trừ 0,25 điểm) :
Ngày xuõn con ộn đưa thoi,
Thiều quang chớn chục đó ngoài sỏu mươi.
Cỏ non xanh tận chõn trời, Cành lờ trắng điểm một vài bụng hoa.
Nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ (1 điểm)
+ Bức tranh mựa xuõn được gợi lờn bằng nhiều hỡnh ảnh trong sỏng : cỏ non, chim ộn, cành hoa lờ trắng là những hỡnh ảnh đặc trưng của mựa xuõn.
+ Cảnh vật sinh động nhờ những từ ngữ gợi hỡnh : con ộn đưa thoi, điểm...
+ Cảnh sắc mựa xuõn gợi vẻ tinh khụi với vẻ đẹp khoỏng đạt, tươi mỏt.
ĐỀ SỐ 2 Cho đoạn trích sau:
“ Ngày xuân con én đa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mơi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng muốt một vài bông hoa.”
( Cảnh ngày xuân- Ngữ văn 9- Tập 1)
Câu 1: Trong những câu thơ trên có một từ bị chép sai. Đó là từ nào? Hãy chép lại chính xác câu thơ đó. Việc chép sai từ nh vậy ảnh hởng đến giá trị biểu cảm của câu thơ nh thế nào?
Câu 2: Khi đọc câu thơ thứ hai trong đoạn trích trên “ Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mơi", bạn em không hiểu ý nghĩa của câu thơ. Em hãy giải thích cho bạn hiểu đầy đủ ý nghĩa của câu thơ đó.
Câu 3: Trong một bài thơ đã học ở lớp 9, hình ảnh “ thoi” cũng đợc dùng để tả loài vật. Em hãy nhớ và chép lại chính xác câu thơ đó( ghi rõ tên bài thơ và tác giả). Nghĩa chung của từ
“ thoi” trong hai câu thơ đó là gì?
Câu 4: Cảm nhận về 4 câu thơ đầu đoạn trích “ Cảnh ngày xuân” của Nguyễn Du, một bạn học sinh viết câu mở đoạn nh sau:
“ Chỉ bằng vài nét chấm phá đơn sơ đã phác họạ nên một bức tranh tuyệt đẹp về cảnh ngày xuân”
a. Câu văn của bạn bị sai lỗi câu. Em hãy sửa đúng cho bạn.
b. Hãy chuyển câu vừa sửa thành câu bị động.
c. Hãy coi câu vừa sửa hoặc vừa chuyển là câu chủ đề của đoạn, em hãy hoàn thành
đoạn văn bằng cách viết tiếp 9 đến 11 câu theo phép lập luận diễn dịch. Trong đoạn văn có sử dụng khởi ngữ và một câu ghép đẳng lập( gạch chân dới các yêu cầu đó).
ĐÁP ÁN Câu 1( 1 điểm):
- Phát hiện đợc từ dùng sai: trắng muốt: 0,25 điểm( nếu HS cho rằng “muốt” là từ dùng sai thì không cho điểm vì trong câu thơ chép sai, “ muốt” không phải là một từ)
- Chép lại đúng câu thơ đó: Cành lê trắng điểm một vài bông hoa: 0,25 điểm - Chép sai nh vậy sẽ ảnh hởng đến giá trị biểu cảm của câu thơ :
+ Không nhấn mạnh đợc sự tha thớt của hoa lê: 0,25 điểm
+ Không giúp ngời đọc nhận thấy đợc ý nghĩa của bút pháp chấm phá trong thơ Nguyễn Du: 0,25 điểm.
(Vì tiếng “muốt” đi kèm với tiếng “ trắng” tạo nên từ ghép chỉ diễn tả đợc mức độ trắng, đẹp của loài hoa lê.
Trong thơ Nguyễn Du, từ “ điểm” không đi kèm với từ “ trắng” để thành từ ghép mà việc đảo ngữ đa động từ“ điểm”đứng trớc cụm từ một vài bông hoa“ ” là để nhấn mạnh sự th
a thớt ( chỉ có một vài bông hoa lê trắng). Từ đó, giúp ngời đọc thấy đ ợc ý nghĩa của bút pháp chấm phá trong thơ Nguyễn Du: Chỉ bằng vài nét chấm phá đơn sơ mà tạo nên vẻ
đẹp thanh khiết của mùa xuân.) Câu 2( 0,5 điểm):
- ý nghĩa của câu thơ thứ hai: ngày xuân thấm thoắt trôi mau, tiết trời đã bớc sang tháng ba( 0,25 điểm). Từ đó, thể hiện sự nuối tiếc của Nguyễn Du khi mùa xuân sắp đi qua( 0,25
điểm).
Câu 3( 1,5 điểm):
- Chép đúng câu thơ có dùng từ “ thoi”: Cá thu biển Đông nh đoàn thoi: 0,5 điểm.
( Nếu mắc lỗi về chính tả, về dùng từ: trừ 0,25 điểm; không trừ điểm tối đa của câu) - Xác định đúng tên bài thơ: Đoàn thuyền đánh cá: 0,25 điểm
- Xác định đúng tên tác giả: Huy Cận: 0,25 điểm
- Nghĩa chung của từ “ thoi ” trong hai câu thơ là: nhanh, rất nhiều, tấp nập: 0,5điểm.
( Nếu HS trả lời đợc 2 trong 3 ý nhỏ trên vẫn đợc 0,5 điểm)
( Chỉ bằng vài nét chấm phá đơn sơ, Nguyễn Du đã phác hoạ nên một bức tranh tuyệt
đẹp về cảnh ngày xuân)
b, Chuyển đổi đúng kiểu câu: 0,5 điểm
+ Một bức tranh tuyệt đẹp về cảnh ngày xuân đã đợc Nguyễn Du phác hoạ nên chỉ bằng vài nét chấm phá đơn sơ.
+ Hoặc Chỉ bằng vài nét chấm phá đơn sơ, một bức tranh tuyệt đẹp về cảnh ngày xuân đã đợc Nguyễn Du phác hoạ nên.
c, Viết đoạn văn( 3 điểm):
* Về hình thức: 1 điểm.
- Đủ số câu: khoảng 10 đến 12 câu: 0,25 điểm.
- Đúng cách trình bày:diễn dịch: 0,25 điểm.
- Đảm bảo tính liên kết giữa các phần MĐ, TĐ: 0,25 điểm.
- Có sử dụng kĩ năng: khởi ngữ và câu ghép đẳng lập( có gạch chân): 0,25 điểm ( nếu sử dụng đúng 1 trong 2 kĩ năng trên vẫn đợc 0,25 điểm, nếu có sử dụng kĩ năng mà không gạch chân thì không cho điểm)
* Về nội dung: 2 điểm
HS cần tập trung phân tích bút pháp chấm phá qua việc sử dụng từ ngữ của Nguyễn Du trong 4 câu thơ đầu đoạn trích “ Cảnh ngày xuân” để làm rõ các ý cơ bản sau:
- Đó là bức hoạ tuyệt đẹp về mùa xuân, màu sắc hài hoà( xanh, trắng): 0,5 điểm
- Cảnh khoáng đạt, trong trẻo( xanh tận chân trời); nhẹ nhàng, thanh khiết( trắng điểm một vài bông hoa); giàu sức sống( cỏ non): 1 điểm( Nếu đạt đợc 2 trong 3 ý nhỏ này vẫn
đợc 1 điểm)
- Cảnh sinh động, có hồn( chữ “ điểm ): ” 0,5 điểm
ĐỀ SỐ 3 Trong đoạn trớch “Cảnh ngày xuõn”, Nguyễn Du viết:
Gần xa nụ nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuõn Dập dỡu tài tử giai nhõn
Ngựa xe như nước ỏo quần như nờm
Cõu 1: Nờu vị trớ đoạn trớch? Cảnh qua đoạn thơ trờn được miờu tả qua cỏi nhỡn của nhõn vật nào? Tại sao trong đoạn trớch, ngũi bỳt của Nguyễn Du lại thiờn về tả hội?
Cõu 2: Tỡm danh từ, động từ, tớnh từ trong đoạn thơ trờn và cho biết tỏc dụng của chỳng trong việc diễn đạt nội dung đoạn thơ trờn?
Cõu 3: Chỉ ra một cõu ghộp, một cõu đảo ngữ trong khổ thơ trờn?
Cõu 4: Thanh minh là một trong những nột đẹp truyền thống của dõn tộc ta. Hóy viết một đoạn văn nghị luận khoảng 2/3 trang giấy thi nờu suy nghĩ của em về việc giữ gỡn truyền thống văn húa của dõn tộc trong xó hội ngày nay?
ĐỀ SỐ 4 Cho đoạn thơ sau:
Tà tà bóng ngả về tây,
Chị em thơ than dan tay ra về, Bước dần theo ngọn tiếu khê,
Lần xem phong cảnh có bể thanh thanh.
Nao nao dòng nước uốn quanh, Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
(Nguyễn Du - Truyện Kiều) Câu 1. Hãy nêu ngắn gọn nội dung của những câu thơ trên? Cho biết những câu thơ đó tả cảnh hay tả tâm trạng con người? Vì sao?
Câu 2.Chúng ta đều biết “nao nao ” là một từ láy diễn tả tâm trạng con người, vậy mà Nguyễn Du lại viết: “Nao nao dòng nước uốn quanh ” cách dùng từ như vậy mang lại ý nghĩa như thế nào cho câu thơ?
Câu 3. Trong “Truyện Kiều”, cách dùng từ tả tâm trạng người để tả cảnh vật không chỉ xuất hiện một lần. Hãy chép lại hai câu thơ liền nhau trong đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích "có cách dùng từ như vậy?
Câu 4. Viết đoạn văn theo cách lập luận tổng - phân - hợp khoảng 15 câu diễn tả cảm nhận của em vê khung cảnh thiên nhiên và tâm trạng con người trong sáu câu thơ trên.
Trong đoạn văn có sử dụng một câu bị động và phép thể đế liên kết câu( Gạch chân câu bị động và các từ ngữ làm phép thế).
Phần 1.
1. Sáu câu thơ trên nằm ớ phần thứ nhất của tác phẩm Truvện Kiều: “ Găp gỡ và đính ước”. (0,5 đ) .
- Đoạn thơ gợi tả khung cảnh chị em Thúy Kiều du xuân trở về. (0 5 đ)
3. Phân tích để thây rõ: Cảnh đã được nhân hóa một cách tự nhiên nên cảnh vật nhuốm màu tâm trạng con người. Cảm giác về một ngày vui đang còn mà đã linh cảm thấy một điều gi đo không bình thường sắp xuất hiện, như dự báo về cảnh và người sẽ gặp: - nấm mô Đạm Tiên và chàng Kim Trọng. (1 đ)
4. ( 0,5 đ) Hai câu thơ có cách dùng từ như vậy trong đoạn trích Kiểu ở lầu Ngưng Bích:
Buôn trông ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác biết là về đâu?
5. Đoạn văn( 3,5 đ)
Đoạn văn cần làm rõ cảnh chị em Kiều du xuân trở về - Cảnh chuyển động nhẹ nhàng, thanh dịu của mùa xuân.
- Không khí rộn ràng không còn nữa mà đang nhạt dần lặng dần.
- Cảnh được cảm nhận qua tâm trạng: xao xuyến, bâng khuâng, man mác một nồi buồn vô cớ.
Hình thức: (1 đ) Không mắc lỗi chính tả, không mắc lỗi diễn đạt.
- Viết đoạn văn theo cách lập luận tổng - phân - hợp ( 0 25 đ) - Độ dài khoảng 15 câu ( 0,25 đ)
- Câu bị động gạch chân ( 0,25 đ) - Phép thế gạch chân ( 0,25 đ)
Câu 2 (2 điểm)
1. Ngày xuân con én đưa thoi
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa".
(Cảnh ngày xuân - Truyện Kiều, Nguyễn Du) a. Giải thích ý nghĩa nội dung 2 dòng thơ đầu.
b. Hãy so sánh 2 câu thơ của Nguyễn Du "Cỏ non xanh tận chân trời - Cành lê trắng điểm một vài bông hoa" với 2 câu thơ cổ Trung Quốc "Phương thảo liên thiên bích - Lê chi xổ điểm hoa" (Dịch nghĩa là: Cỏ thơm liền trời xanh, trên cành lê có mấy bông hoa) để thấy được sự tiếp thu có sáng tạo của thi hào Nguyễn Du.
2. Từ sự phân tích trên, em hãy chỉ ra nét đặc sắc của ngòi bút Nguyễn Du qua 2 câu thơ tả cảnh mùa hè (cũng được trích từ tác phẩm Truyện Kiều dưới đây:
"Dưới trăng quyên đã gọi hè
Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông"
Câu 1: ( 1,5 điểm )
Phân tích ý nghĩa của các từ láy trong đoạn thơ:
" Nao nao dũng nước uốn quanh Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang
Số số nắm đất bờn đường, Rầu rầu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh "
(Trớch Truyện Kiều - Nguyễn Du) ĐỀ SỐ 5
Trong đoạn trớch “Cảnh ngày xuõn”, Nguyễn Du viết:
Tà tà búng ngả về tõy, Chị em thơ than dan tay ra về, Bước dần theo ngọn tiếu khờ,
Lần xem phong cảnh cú bể thanh thanh.
Nao nao dũng nước uốn quanh, Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
Cõu 1. Cảnh vật, không khí mùa xuân trong 6 câu thơ này có gì khác với bốn câu thơ đầu?
Cõu 2. Tỡm cỏc từ lỏy và nờu đặc điểm chung của cỏc từ lỏy trong đoạn thơ?
Cõu 3: So sỏnh Cảnh ngày xuõn trong 4 cõu thơ đầu với cảnh ngày xuõn trong 6 cõu thơ cuối để thấy cảnh trong thơ Nguyễn Du khụng đứng yờn mà luụn luụn vận động?
Cõu 4: Trong Truyện Kiều đoạn thơ tả cảnh Thỳy Kiều, Kim Trọng gặp gỡ và từ biệt, Nguyễn Du cũng cú viết:
Búng tà như giục nguồn cơn
Khỏch đà lờn ngựa người cũn trụng theo Dưới dũng nước chảy trong veo Bờn cầu tư liễu búng chiều thiết tha
Em hóy so sỏnh và nhận xột về bức tranh phong cảnh của 6 cõu thơ cuối đoạn trớch Cảnh ngày xuõn với những cõu thơ trờn?
Những từ láy trong đoạn thơ có tác dụng gì?
Câu 1:
a)Cảnh vật, không khí trong 6 câu thơ này khác với 6 câu thơ đầu -Cảnh hoàng hôn, nhịp thời gian chậm lại (0.5đ)
-Không khí yên ả, đợm nỗi buồn (0.5đ) b)Những từ láy trong đoạn thơ:
-Vừa gợi tả một cách cụ thể, sinh động về cảnh vật: dịu nhẹ (0.5đ)
-Vừa gợi tả tâm trạng con ngời: bâng khuâng, luyến tiếc một ngày xuân trôi qua nhanh(0.5đ)
vừa chính xác, tinh tế, vừa có tác dụng gợi nhiều cảm xúc trong người đọc. Các từ láy vừa gợi tả hình ảnh của sự vật vừa thể hiện tâm trạng con người.
- Từ láy ở hai dòng đầu : gợi cảnh sắc mùa xuân lúc chiều tà sau buổi hội vẫn mang cái nét thanh tao trong trẻo của mùa xuân nhưng nhẹ nhàng tĩnh lặng và nhuốm đầy tâm trạng. Từ láy "nao nao" gợi sự xao xuyến bâng khuâng về một ngày vui xuân đang còn mà sự linh cảm về điều gì đó sắp xảy ra đã xuất hiện.
- Từ láy ở hai câu sau báo hiệu cảnh sắc thay đổi nhuốm màu u ám thê lương. Các từ gợi tả được hình ảnh nấm mồ lẻ loi đơn độc lạc lõng giữa ngày lễ tảo mộ thật đáng tội nghiệp khiến Kiều động lòng và chuẩn bị cho sự xuất hiện của hàng loạt những hình ảnh của âm khí nặng nề trong những câu thơ tiếp theo.
