Bài 8. Định luật tuần hoàn. Ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
A/ Câu hỏi mở đầu
Câu hỏi mở đầu trang 43 SGK Hóa học 10: Định luật tuần hoàn đóng vai trò như thế nào trong việc dự đoán tính chất của các chất?
Trả lời:
Định luật tuần hoàn đóng vai trò quan trọng trong việc dự đoán tính chất của các chất.
- Vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học cho biết cấu hình electron nguyên tử, cấu hình electron nguyên tử quyết định tính chất của các nguyên tố. Vì vậy, có thể dự đoán được tính chất hóa học của các nguyên tố khi biết vị trí của nó trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học hay cấu hình electron của nó.
- Dựa vào định luật hoàn, có thể so sánh tính chất của một nguyên tố với các nguyên tố xung quanh.
B/ Câu hỏi giữa bài I. Định luật tuần hoàn
Câu hỏi 1 trang 43 SGK Hóa học 10: Nêu một số tính chất của các đơn chất biến đổi tuần hoàn theo chu kì để minh họa nội dung của định luật tuần hoàn.
Trả lời:
- Xu hướng biến đổi bán kính nguyên tử: Trong một chu kì bán kính nguyên tử giảm theo chiều tăng của điện tích hạt nhân.
- Xu hướng biến đổi độ âm điện theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân:
Trong một chu kì, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân độ âm điện tăng.
- Xu hướng biến đổi tính kim loại và tính phi kim: Trong một chu kì, theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân, tính kim loại giảm dần và tính phi kim tăng dần.
- Xu hướng biến đổi tính chất của các oxide và hydroxide: Trong một chu kì, theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân, tính base của oxide và hydroxide tương ứng giảm dần, đồng thời tính acid của chúng tăng dần.
II. Ý nghĩa của bảng tuần hoàn
Câu hỏi 2 trang 44 SGK Hóa học 10: Nguyên tố magnesium thuộc ô số 12, chu kì 3, nhóm IIA của bảng tuần hoàn.
a) Viết cấu hình electron của magnesium, nêu một số tính chất cơ bản của đơn chất và oxide, hydroxide chứa magnesium.
b) So sánh tính kim loại của magnesium với các nguyên tố lân cận trong bảng tuần hoàn.
Trả lời:
a) Nguyên tố magnesium thuộc ô số 12, chu kì 3, nhóm IIA của bảng tuần hoàn.
- Nguyên tố magnesium có:
+ 16 proton, 16 electron (do số proton = số electron = Z) + 3 lớp electron (do số lớp electron bằng số thứ tự chu kì)
+ 2 electron lớp ngoài cùng (do số electron lớp ngoài cùng bằng số thứ tự nhóm A) - Cấu hình electron của magnesium là 1s22s22p63s2.
- Mg có 2 electron lớp ngoài cùng ⇒ Mg là nguyên tố kim loại.
- Oxide cao nhất (MgO) là basic oxide và base tương ứng Mg(OH)2 là base yếu.
b) Các nguyên tố lân cận với Mg là Na, Al, Be, Ca.
- Trong cùng chu kì 3, theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần Na (Z = 11), Mg (Z = 12), Al (Z = 13) thì tính kim loại giảm dần từ Na > Mg > Al.
- Trong một nhóm IIA, theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần Be (Z = 4), Mg (Z = 12), Ca (Z = 20) thì tính kim loại tăng dần từ Be < Mg < Ca.
Câu hỏi 3 trang 44 SGK Hóa học 10: Potassium là nguyên tố dinh dưỡng thiết yếu cho thực vật và con người. Nguyên tử potassium có cấu hình electron lớp ngoài cùng là 4s1.
a) Nêu vị trí của potassium trong bảng tuần hoàn.
b) Nêu một số tính chất cơ bản của đơn chất và hợp chất chứa potassium.
Trả lời:
a) Nguyên tử potassium có cấu hình electron lớp ngoài cùng là 4s1.
⇒ Cấu hình electron hoàn chỉnh là: 1s22s22p63s23p64s1
⇒ Nguyên tố potassium thuộc ô số 19, chu kì 4, nhóm IA trong bảng tuần hoàn.
b) Potassium (K) có 1 electron lớp ngoài cùng ⇒ Là kim loại.
Oxide cao nhất (K2O) là basic oxide và base tương ứng (KOH) là base mạnh.
