Bài 2: Chất I. Chất có ở đâu?
1. Vật thể
- Tất cả những gì thấy được, kể cả bản thân cơ thể mỗi chúng ta là vật thể.
- Vật thể được phân loại thành: vật thể tự nhiên và vật thể nhân tạo:
+ Vật thể tự nhiên là những vật thể có sẵn trong tự nhiên.
Ví dụ: Cây mía, đá vôi, khí quyển, nước biển …
Hình 1: Một số vật thể tự nhiên - Vật thể nhân tạo do con người tạo ra.
Ví dụ: Ấm đun bằng nhôm, bàn bằng gỗ, lọ hoa bằng thủy tinh,…
Hình 2: Một số vật thể nhân tạo 2. Chất có ở đâu?
- Các vật thể tự nhiên gồm có một số chất khác nhau. Ví dụ:
+ Thân cây mía có đường, nước, xenlulozơ … + Đá vôi có thành phần chính là canxi cacbonat.
- Các vật thể nhân tạo được làm bằng vật liệu. Mọi vật liệu đều là chất hay hỗn hợp một số chất. Ví dụ:
+ Gỗ gồm xenlulozơ là chính.
+ Thép gồm có sắt và một số chất khác.
⇒ Ở đâu có vật thể là ở đó có chất. Có những chất có sẵn trong tự nhiên, có những chất do con người điều chế được như: chất dẻo, tơ, sơi tổng hợp, thuốc nổ, dược phẩm …
II. Tính chất của chất
Mỗi chất có những tính chất vật lí và tính chất hoá học nhất định.
- Tính chất vật lí: trạng thái (rắn, lỏng, khí), màu, mùi vị, tính tan, nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi,…
- Tính chất hóa học: là khả năng biến đổi thành chất khác. Ví dụ: khả năng phân hủy, tính cháy,…
- Các cách nhận biết:
+ Quan sát: giúp nhận ra tính chất bên ngoài như màu sắc, trạng thái.
Hình 3: Đường là chất rắn
+ Dùng dụng cụ đo: xác định nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng,..
Hình 4: Đo nhiệt độ nóng chảy của lưu huỳnh + Làm thí nghiệm: xác định tính tan, dẫn điện, dẫn nhiệt,…
Hình 5: Thử tính dẫn điện của chất - Lợi ích của việc hiểu biết tính chất của chất:
+ Nhận biết chất, phân biệt chất này với chất khác.
+ Biết cách sử dụng chất.
+ Biết ứng dụng chất thích hợp trong đời sống và sản xuất.
III. Chất tinh khiết 1. Hỗn hợp
- Hỗn hợp: là hai hay nhiều chất trộn lẫn với nhau.
Ví dụ: Nước biển, nước khoáng, nước muối,… là hỗn hợp do có lẫn một số chất tan.
Hình 6: Nước khoáng 2. Chất tinh khiết
- Chất tinh khiết: là chất không có lẫn chất khác
Ví dụ: Nước cất là chất tinh khiết do không có lẫn chất khác.
Hình 7: Nước cất - Chất tinh khiết có những tính chất nhất định.
Ví dụ: Chỉ nước tinh khiết mới có tonc = 0oC, toS = 100oC, D = 1 g/cm3 … Với nước tự nhiên các giá trị này đều sai khác nhiều ít tùy theo các chất khác có lẫn nhiều hay ít.
3. Tách chất ra khỏi hỗn hợp
- Cách tách chất ra khỏi hỗn hợp: dựa vào sự khác nhau của tính chất vật lý.
Ví dụ: Tách muối ra khỏi dung dịch muối bằng cách đun nóng dung dịch cho nước bay hơi.
Hình 8: Tách muối ra khỏi dung dịch muối ăn
- Một số phương pháp tách chất dựa vào tính chất vật lý của chất như: chưng cất, cô cạn, lọc …
