N g h i e n ciiu G i a d i n h v a G i o i
So 3 - 2 0 1 0
BUOC flau tim hieu niian tliirc idiai niem giai va binli 0ang giai cua nguai dan iiien nay
Vu Thj Cue
Vien Gia dinh va Gidi
T o m tat: Bai viet la mot nghien ciiu tong quan, sii dung so' lieu da CO tii mot so cuoc dieu t r a vdi nhiing chi bao co san, da di sau p h a n tich mot so' noi dung danh gia n h a n thiic, ciia ngiTOi dan ve van de gidi va binh dang gidi nhii: ty le dan chiing da tiing nghe den "gidi" hoac "binh dang gidi"; each hieu ciia ngUdi dan ve "gidi" va "binh dang gidi"; n h a n dinh ve t i m q u a n trong ciia binh dang gidi. Nghien ciiu d a n h gia n h a n thiic ciia ngUdi dan ve khai niem gidi hien nay la con nhieu h a n che, bieu hien d sii hieu biet mot each md ho, khong day dii va con n h a m lan giiia hai k h a i niem gidi va gidi tinh. Ke't qua nghien ciiu ciing p h a n anh mot thiic t r a n g chung hien nay la van con mot bo p h a n ngUdi dan chUa thiic sU quan t a m van de binh dang n a m nii. N h a n thiic truyen thd'ng ve vai trd, trach nhiem, k h a n a n g cua p h u nii va n a m gidi trong cong viec gia dinh khong co nhieu khac biet khi so sanh tiidng quan ve k h u viic, miic sdng, trinh do hoc van, liia tuoi.
Tii k h o a : Gidi; N h a n thiic gidi; Binh dang gidi.
1 4 Nghien cUu Gia dinh va Gi6i. Quyen 20, so 3, tr. 13-24
I. Dqt vdn de
Trong nhieu nam trd lai day khai niem gidi va binh ding gidi da trd nen quen thudc trong eac cudc hdi thao, cac nghien ciiu, cac bao cao khoa hgc va duge truyen thdng rdng rai tren cae phuong tien thdng tin dai chiing. Gidi eiing da trd thanh van de dugc quan tam trong chfnh sach phat trien eiia Dang va Nha nude ta. Nhan thiic gidi bao gdm nhan thirc ve vai trd ciia nam va nir trong ddi sdng xa hdi. Nghidn ciiu ve nhan thii'c gidi se tim ra nhiing nguydn nhan eiia sy bat binh ding gidi va la diem mau chd't de nang cao chat lugng cudc sdng eiia phy nii (Choongo DE.
1996). ^ ; ,,
Theo quan diem dd nhan thirc gidi duge hieu la nhii'ng hieu biei, quan niem dugc khai quit mdt each cy the ve mdt gidi, hoac nam hoac nu. Ndi each khac, nhan thiic gidi la nhan thii'c ve sy khac biet giiia phu nO va nam gidi xet ve mat xa hdi. Nhan thiie gidi duge hinh thanh trong qua trinh xa hdi hoa va dugc truyen tir the' he nay sang the' he khac theo md hinh phan cdng lao ddng truyen thd'ng dua vao dac trung sinh hgc ciia mdi gidi. Nd the hien d viec danh gia kha nang eiia phy nu hoac nam gidi trong quan ly gia dinh, cung nhu the hien d quan niem ve tfnh hgp ly trong sip xep, phan cdng cdng viec trong gia dinh. Vi vay, qUa trinh thay ddi nhan thiic gidi thudng didn ra mdt each cham chap va khd khan.
Ndi dung nghien ciiu ve gidi da dugc nhieu nghien ciiu quan tam de'n bao gdm cac nghien ciiu ve ly luan, phuong phap luan, phuong phap eo bin ve gidi ciing nhu van dyng quan diem gidi nhim giai quyet van dd thye tiln phat trien... Tuy nhien, cIc nghien ciiu, bai viei da cd ve nhan thii'c gidi thudng cd xu hudng nghieng ve tim hieu quan niem dinh kie'n gidi, khudn mlu gidi... nhu Dinh kie'n gidi nhin tic gdc dp tdm ly ciia Ngd Tuan Dung (2003); Dinh kie'n gidi vd cdc hinh thdc khde phuc ciia Tran Thi van Anh (2000); Tit nhdn thdc gidi ciia sinh vien Dai hpc Qudc Gia Hd Npi suy nghl ve gido due gidi trong trudng dgi hpc ciia Duong Dieu Hoa va Nguyin Bfch Ha (2000)... Tae gia Ngd Tuan Dung cho ring nhu'ng ldi suy nghl theo khudn mlu, truyin thd'ng se thu hep gidi han hanh vi, kha nang ciia nam hay nu trong nhirng loai hinh hoat ddng nhai dinh. Chang han, nhii'ng ky vgng theo chuan mye truyin thd'ng vl vai trd thfch hgp ciia phy nu hay nam gidi se anh hudng den nhung quyet dinh diu tu giao dye cho phy nu/ tre em gai hay nam gidi/ tre em trai, cd the se han che tinh nang ddng, ddc lap ciia hg trong mdt sd linh vyc va gdp phln duy tri klioang each, hay tach biet gidi trong nganh nghl, loai hinh
VCiThiCUc 15
hoat ddng nhat dinh... bat chap thye tela nhu'ng dilu kien van hoa xa hdi thay ddi hang ngay. Tran Thi Van Anh (2000) chi ra ring dinh kie'n gidi the hien d cac quan niem vl kha nang, hay vl sip xep phan cdng cdng
\iec. Chang han, nam gidi thud'ng quan niem ring thien chii'c ciia phy nu la gia dinh va con cai, hoac cho ring nhirng viec do nam gidi lam quan trgng hon. Do dd, vi tri ciia phu nii' la trong gia dinh, cdn nam gidi dam nhan cdng vice ngoai xa hdi. Duong Dieu Hoa va Nguyin Bfch Ha (2000) lai nhan thay cd the chi ra sy bit binh dang nam nu trong xa hdi hien nay trong sy phan biet ddi xii \di lao ddng nCi' qua each danh gia kha nang va ddng gdp ciia phy nu trong xa hdi. • ' ^ ' '
Trong eac nghidn cuu vl nhan thiic gidi, phuong phap dilu tra blng bang hdi va thao luan nhdm la nhu'ng phuong phap ehii yeu dugc sii' dung.
Ngoai ra, trong nhutig nam gan day, mdt sd nghien ciru sii' dung phuong phap nghien ciru nhan thiic gidi theo nhdm (day la phuong phap ciing tham gia trong tap quan ciing hgc va hinh ddng, d dd ddi tugng tham gia vio nghien ctiti ty xay dyng he thd'ng quan diem cua minh ve van dl nghien ciru, chu khdng the hien quan diem ciia minh theo he thd'ng nhu'ng quan dilm ma nha nghien ciru da vach sin). Phuong phip nay cd uu the' trong viec phat hien van dl nghidn ciiu song khdng cd dugc y nghia thd'ng ke nhu phuong phap dilu tra blng bang hdi. •• • - . • . ' : , ' ; •
Trong xa hdi hien dai ngay nay, nghien ciiu vl nhan thiic gidi la mdt trong nhung dilu kien quan trgng trong viec cung cap tri thirc vl gidi cung nhu thiet lap cac chfnh sach gidi nhim dat dugc mye tieu binh ding gidi ma Ding vl Nha nudc da dl ra. Vay thye trang tinh hinh nhan thiie vl gidi cua ngudi dan hien nay ra sao? Nhan thiic vl gidi ciia ngudi dan la diing din, day dii hay cdn tdn tai nhirng lech lac mang nang thidn kie'n vl gidi, coi nhe vai trd ciia phy nu trong gia dinh la van dl dugc quan tam trong nghien ciiu nay. Bai viei la mdt nghien cii'u tdng quan, sii dyng sd lieu da cd tii' mdt so cudc dieu tra trudc vdi nhiing chi bao cd sin, se di sau phan tfch mdt sd ndi dung danh gia nhan thiic, eiia ngu'di dan vl van dl gidi va binh ding gidi nhu: ty le dan chiing da tirng nghe den "gidi"
hoac "binh ding gidi"; each hilu ciia ngudi dan vl "gidi" va "binh ding gidi"; nhan dinh vl tam quan trgng ciia binh ding gidi.
II. Noi dung nghien cuu
1. Hieu biet ciia ngudi dan ve khai niem gidi va binh dang gidi Dl tai nghien cii'u "Vai trd - Trach nhiem ciia nam gidi trong gia dinh
1 6 Nghien cUu Gia dinh va Gidi. Quyen 20, so 3, tr. 13-24
va chim sde siic khde sinh san" nam 2005, (din theo Ngd Tuan Dung, 2006), da de cap de'n van de hieu biet ciia ngudi dan vl khai niem gidi va binh dang gidi qua cau hdi: "6ng/ba da tirng nghe den tir "gidi" hoac
"binh dang gidi" lan nao chua?". Ddi vdi mdi khai niem nay nghien ciiu cung dua ra nhung phuong an eu the de ngudi dan lya chgn theo y hieu cua minh ve gidi va binh ding gidi nhu gidi diing dl ndi vl nghl nghiep ciia tiltig ngu'di, vl sy khac biet gidi tfnh hay sy phln biet xa hdi giua nam va nu... Ddi vdi each hieu vl khai niem binh ding gidi, cac phuong an dua ra dl tim hilu nhu sau: nam nii nen lam nhirng cdng viec nhu xua nay vin lam la nam kiem tiln nii lo viec ndi trg; nam/nil cd the lam eac cdng viec nhu nhau va cd quyin nhu nhau; nii gidi cd quyin tham gia cdng viec xa hdi nhilu hon trude; nam gidi can chia se cdng viec gia dinh; nii gidi cd thl tham gia cdng tic xa hdi nhieu hon nhung vin phai dam dang vide nha...
Kei qua ciia nghien ciiu nay cho thiy nhan thiic vl gidi eiia ngudi dan va dac biet eiia phy nu cdn het siic han che'. Trong sd 897 ngudi dugc hdi, ty le nam gidi da nghe ndi den "gidi" va "binh dang gidi" la 75%, cao hon ty le nQ (60,8%). Dang lun y la trong sd nhiing ngudi da tiing nghe ndi de'n "gidi", cd 62% nam gidi va 59,6% nif gidi cho ring thuat ngii gidi diing dl ndi vl sy khac biet gidi tfnh. Cdn cd mdt ty le khdng nhd sd ngudi tra ldi da tirng nghe ndi den "gidi" va "binh dang gidi" nhung chua hilu cy the thuat ngu dd la nhu the'nao (10,8% nam va 20,2% nG). Chi ed 25,8% nam va 17,4% nG hieu chfnh xac thuat ngu "gidi" dugc sir dyng dl phln biet vl mat xa hdi giira nam gidi va nu gidi. Ket qua nghien ciru ciia Duong Dieu Hoa vl nhan thiic gidi ciia sinh vien Dai hgc Qudc gia Ha Ndi cung cho thay cd diem tuong ddng trong nhan dinh, y hieu eiia ngudi tra ldi vl thuat ngii gidi. Cd 30% sd sinh vien dugc hdi tra ldi diing vl khai niem gidi la "sy thl hien cIc quan he xa hdi giua nam va nu".
Vl nhan thu'c ciia ngudi din vl "binh ding gidi", ket qua nghiSn ciiu ciia dl tai "Nhiing vdn de ly ludn ca bdn ve gidi a Viet Nam. vd kinh nghiem gidi quyet vd'n de gidi a mdt sdqud'c gia " cho thl'y phan ldn ngudi dan cho ring binh ding gidi II "nam nu cd thl lam cac cdng viec nhu nhau va ed quyin ngang nhau" (68,7% nam va 57,3% nii). Da sd ngudi dan cd dugc nhirng hieu biet va nhan thiic vl gidi d trdn tii cae phu'ong tien thdng tin dai chiing (sach bao, dai, tivi). Cd sy khac biet dang ke trong viec tiep nhan thdng tin vl gidi giira nam va nu. Trong khi nam gidi cd xu hu'dng tie'p nhan thdng tin tii cae phuong tien truyin thdng dai
v a T h i C u e 17
chiing nhilu hon nir (84,8% nam va 64,6% nil biet thdng tin vl binh ding gidi qua sach bao, dai, tivi), nif gidi cd xu hu'dng tiep nhan thdng tin tii' cac ldp tap huan nhilu hon nam gidi (9,3% nam va 16,9% nu biei thdng tin ve binh dang gidi qua cac ldp tap huan). Kei luan nay phln nao eiing minh chiing them cho thye trang nam gidi thudng tie'p can vdi cae phuong tidn truyen thdng nhilu hon nir gidi (Ngd Tuan Dung, 2006).
Nghien ciiu cua Duong Dieu Hoa vl nhan thiic gidi eiia sinh vien Dai hgc Qudc gia Ha Ndi da danh gia tinh hinh nhan thiie gidi eiia sinh vien qua viec tim hieu sy hieu biei ciia sinh vidn ddi vdi hai khai niem gidi va gidi tfnh. Ket qua cho tha'y ehi cd 1/3 sd sinh vien tham gia tra ldi dung
"gidi la sy the hien eac quan he xa hdi giiia nam va nu". Nghien cuti nay cGng chia se thye te chung la mat blng nhan thire vl gidi ciia sinh vien cdn tha'p d mire dudi trung binh, rat nhilu ngudi bi nham lln giua hai khii niem gidi va gidi tinh. Nhan thiic ve binh ding gidi cung la van dl dugc quan tam trong nghien ciiu iiay, da sd sinh vien da cd nhan thiic ban diu diing din vl bat binh ding gidi va cac ye'u to chii quan din de'n sy bat binh ding. Tuy nhien, qua tim hilu y kie'n ciia sinh vien ve vin dl vi the xa hdi ciia phy nu va nam gidi trong mot sd cdng viec cy the cho thay nhirng chirc vy diing diu trong tru'dng nhu hieu trudng, trudng khoa hay trudng phdng dao tao... thudng dugc eac y kien uu tien danh cho nam va chi nhirng chiic vy la phd thi nii mdi duge quan tim. Dilu dd chiing td ring trong nhin thiic ciia tang ldp trf thirc tre hien nay cdn tdn tai sy phan biet ddi xii giua nam va nu, cdn dl cao quan niem "nam tdn nu ti" "nii phd nam trudng".
Nlm 2007, Vien Xa hdi hgc va Tam ly hgc Lanh dao quan ly tie'n hanh thuc hien dilu tra 300 mlu tai trudng THPT ndi trii va trudng THPT Viet Lam thudc tinh Ha Giang (Dang Anh Tuyet, 2008) nhim tim hieu thye trang nhan thiie gidi va binh ding gidi ciia hgc sinh THPT. Kit qua nghien ciiu cho tha'y phan ldn cac em hgc sinh bac THPT d Ha Giang da nghe ndi de'n vin dl binh dang gidi. Ty le eac em hgc sinh cho biet da tirng nghe de'n khai niem binh ding gidi chie'm 95,6%, trong dd nghe "rai thudng xuyen" chi chie'm 10%, "thudng xuydn" chiem tdi 42,6% va
"thinh thoang" ehilm 41,6%. Nghien cuti cung chi ra ring ehi ed 6,4%
cac em hoan toan chua duge tiep can vdi bit cii' kien thii'c nao vl binh ding gidi. Nhu vay cd the tha'y vdi dilu kien ciia Ha Giang, mdt tinh dan tdc miln niii, dilu kien kinh te xa hdi cdn nhilu khd khan, thi day la mdt trong nhiing thanh cdng dang ke ciia cdng tie giao dye truyin thdng vl
1 8 Nghien cUu Gia dinh va Gi6i. Quyen 20, so 3, tr. 13-24
binh dang gidi. Khac vdi cac nghidn cii'u da ed ve nhin thiie gidi, nghifin ciru ndi tren da tim hilu mii'c do hieu biet ciia cac em vl Luat Binh ding gidi de do ludng vl co hdi tiep can vdi tri thirc binh ding gidi ciia hgc sinh cd sau sle hay khdng. Kei qui cho thiy ty le "cd biet" ve Luat chi ed 18,8%, cdn lai 25,8% cac em tra ldi "khdng biet" va 48,3% "khdng tra ldi". Day cung la chi bao phan anh mti'e do nhan thiic vl binh dang gidi d khia canh khai niem cdn thieu hyt. Hgc luc cung la yeu td cd anh hudng kha rd rang den muc do hieu biet vl Luat Binh ding gidi ciia hgc sinh.
Cac em hoc sinh cd hgc lye cao, mii'c do hilu biet Luat cung cao hon so vdi nhdm cd hgc lye thap hon. Ket qua nghien ciiu cho tha'y cdng tac giao due tuyen truyin vl gidi va binh ding gidi d nudc ta hien nay vin edn nhilu bit cap.
Danh gia chung ve hieu biei, nhan thiic eiia ngudi dan vl khai niem gidi hien nay cdn nhieu han che, bieu hien d sy hieu biei mdt each mo hd, khdng day du va cdn nhim lln giiia hai khai niem gidi va gidi tfnh ciia ngudi dan. Day la van dl can dugc quan tam nhilu hon trong viec cung cap cac kie'n thiic vl gidi cho ngudi din trong thdi gian tdi.
2. Quan niem ciia ngudi dan ve tam quan trgng ciia binh dang gidi Binh ding gidi la mdt van dl quan trgng trong nhan thiie vl gidi va dugc nhilu nghien cii'u quan tam tim hieu. Binh ding gidi la ly tudng trong dd phy nu va nam gidi cd vi trf, co hdi nhu nhau dl phat huy tilm nang ciia mlnh cho sy phat trien.
Dy an Binh ding gidi (Vien Khoa hgc xa hdi Viet Nam, 2005) danh gia nhan thiic ciia ngudi dan vl van dl gidi thdng qua viec lay y kie'n eiia hg vl mii'c do quan trgng ciia viec ehi dao thye hien vin dl binh ding nam nii tai cdng ddng va noi lam viec vdi clu hdi: "Theo y dng ba, van dl binh ding nam nu ed quan trgng den miic thu trudng/lanh dao cac don vi nhu Chii tich xa/phudng, quan/huyen, tinh/thanh phd hay lanh dao cac co quan nha nudc, chii doanh nghiep phii tryc tiep chiu trach nhiem ehi dao thye hien d don vi minh khdng?". Kei qua tra ldi se phan anh muc do hieu biei eiia ngudi dan vl van dl binh ding gidi va tim quan trgng ciia van dl nay.
Ke't qua phln tfch so lieu cho tha'y trong sd hon 4000 ngudi tham gia tra ldi phdng van cd 56,5% sd ngudi tra ldi cho ring van dl binh ding nam nQ' quan trgng den mQc thii tru'dng don vi/lanh dao cac co quan don vi nhu Chii tich xa/ phudng, quan/huyen, tinh/thanh phd hay lanh dao cac
Vu T h i Cue 19
CO quan nha nu'dc, chii doanh nghiep phai tryc tiep chiu trach nhiem chi dao thye hien d don vi minh. Ty le sd ngudi tra ldi cho ring van de binh ding gidi khdng quan trgng chiem 30% va sd ngu'di trl ldi khdng biet ve van dl nay la 13,4%. Dilu nay cho thiy mdt thye te'ring vin cdn mdt bd phln dan cu chua thye sy quan tam cung nhu ed hieu biet vl tam quan trgng cua binh ding gidi. Hg chua thay dugc tam quan trgng cQng nhu lgi fch eiia viec can thiet cd su can thiep ciia lanh dao trong thye hien binh ding gidi d eo quan cQng nhu don vi minh. Dl hilu rd hon thu'c trang nay ehung ta se xem xet ky cae nhdm ngu'di din cd hgc van va nghl nghiep va noi cu trii khIc nhau. \: ; . i ; • ; , ^^
Trong tuong quan theo gidi tfnh sd lieu thu dugc dat mQc y nghia thd'ng ke (P<0,05). Nhu vay cd mdi lien he giQa gidi tfnh ngudi tra ldi vdi quan niem vl tim quan trgng cua binh ding nam nQ. Theo dd, ty le phy nQ thQa nhan tam quan trgng ciia binh ding gidi cao hon so vdi nam gidi, tuy nhien sy chenh lech khdng nhieu (xem bang 2). Vdi phuong an tra ldi la khdng biei vl tam quan trgng ciia van dl nay ty le vin tuong ddi cao d cl hai gidi (nam 10,4%. nu 15,9%). Dilu nay cho thiy vin edn mdt bd phan khdng nhd din cu khdng biet hoac khdng quan tam de'n van de binh ding nam nQ cd quan trgng hay khdng quan trgng ddi vdi ban than hg.
So sanh theo khu vyc sinh sdng cho thay ty le ngudi dan d ndng thdn cho ring binh ding nam nQ cd quan trgng cao hon so vdi ngu'di dan d thanh thi. Sd lieu phan tfch d bang 3 cho thay trong nhdm dan eu d thanh thi ty le ngudi tra ldi cho ring binh ding nam nQ cd quan trgng tdi muc can cd sy can thiep ciia lanh dao chie'm 49,3%, ty le cho ring binh ding
Bang 2. Y kien ve tam quan trong ciia binh dang nam nu theo gidi tinh (%)
Co Khong Khdng biet Tdng
Nir 56,9 27,1 15,9 100
Nam 56 33,6 10,4 100 (P<0,05)
20 Nghien cUu Gia dinh va Gidi. Quyen 20, so 3, tr. 13-24
nam nQ khdng quan trgng chi thap hon mdt chut (37%) va ty le khdng biet vl van dl nay chie'm 13,6%. Tuong ty nhu vay, d nhdm din eu ndng thdn, ty le tra ldi cho rang binh ding nam nu la van dl quan trgng cin cd sy can thiep eiia lanh dao don vi la 61%, ty le nay cao hon hin so vdi ty le sd ngu'di tra ldi cho ring van dl nay khdng quan trgng (25,7%) va ty le tra ldi khdng biei la 13,2%.
Nhu vay thye te hien nay d khu vyc ndng thdn van dl binh ding nam nu dugc ngudi dan quan tam hon so vdi d khu vyc thanh thi. Phai chang trong xa hdi ndng thdn ngay nay bat binh ding gidi vin cdn tdn tai va deo dang ngudi phu nu, sy nhan thQc ciia ngudi dan ndng thdn vl vl'n dl gidi vin cdn nhilu thien lech nhu dl cao vai trd cua nam gidi trong gia dinh hon so vdi nu gidi.
Mdt diem dang luu y nua d ea hai dia ban ndng thdn va thanh thi la ty le sd ngudi dan khdng biei vin de binh ding nam nQ cd quan trgng hay khdng quan trgng la tuong ddi ngang nhau. Dilu nay cho thl'y mdt thye te la nhan thuc gidi ciia ngudi dan hien nay cdn thap, ke ca nhQng ngudi sdng d khu vyc thanh thi noi cd nhilu eo hdi tiep thu eae gia tri xa hdi mdi cQng nhu eae ngudn thdng tin mdi.
Hgc vin la mdt trong nhQng yeu td quan trgng quyet dinh nhan thQc ciia con ngudi, vay thi ye'u td hgc van cd anh hudng nhu the' nao ddi vdi nhan thQc gidi ciia ngudi dan hien nay. Phan tfch sd heu dilu tra Binh ding gidi 2005 cho thl'y trong nhdm nhQng ngu'di mu ehu, ty le cho ring binh ding nam nQ la van dl quan trgng cin cd sy can thiep cua lanh dao
Bang 3. Y kien ve tam quan trong ciia binh dang nam nir theo khu vuc
Co Khong Khdng biet Tong
Khu vuc khao sat Thanh thi
49,3 37 13,6
100
Nong thon 61 25,7
13,2 100
Tong
56,5 30,1 13,4 100 (P<0,05)
v a Thi Cue 21
don vi chie'm ty le 53,5% cao hon han so vdi nhdm tra ldi cho ring binh dang nam nQ khdng quan trgng den mQc can cd sy can thiep eiia lanh dao don vi. Dilm dang luu y khIc la ty le sd ngu'di trong nhdm hgc van nly khdng biei ring binh ding gidi la vl'n dl quan trgng hay khdng quan trgng chiem ty le kha cao 25%, tham chf cao hon ca ty le cho ring van dl nay khdng quan trgng.
Tuong ty nhu vay trong nhdm nhung ngudi cd trinh do hgc vin d bac tieu hgc 48% so ngudi tra ldi ddng y vdi y kien khIng dinh tim quan trgng ciia binh ding gidi. Cd the nhan tha'y mdt diem tu'ong ty vdi nhdm nhung ngudi mu chQ la ty le nhung ngudi tra ldi khdng biet ring binh ding nam nQ la ed quan trgng hay khdng quan trgng cao hon so vdi nhdm tra ldi cho ring binh dang nam nQ la van dl khdng quan trgng den mQc can cd sy can thiep cua lanh dao cle don vi.
Nhin chung trong eae nhdm hgc vin khac la PTCS, THPT va Cao ding trd ldn ty le sd ngu'di tra ldi khang dinh binh ding nam nQ la vin dl quan trgng cin ed sy can thiep ciia lanh dao don vi diu cao hon hin so vdi nhung ngu'di cho ring day la van dl khdng quan trgng de'n mQc can cd sy can thiep eiia lanh dao eo quan don vi. Va ty le nhirng ngu'di tra ldi khdng biet ring binh ding nam nQ la quan trgng hay khdng quan trgng dudng nhu ed sy giam din ddi vdi trinh do hoc vl'n ting din (PTCS II 11%, PTHT 8,8%, Cao ding trd len chi cdn 5,4%) (Xem bang 4).
Khi tim hilu quan niem nay trong quan he vdi nhan td hgc van, tuong
Bang 4. Y kien ve tam quan trong ciia binh dang gidi theo hoc van ciia nguoi tra loi (%)
Tam quan trong ciia binh dang
gioi Co Khong Khong biei Tdng
Trinh do hoc vain ciia ngudi tra loi
MM
Cha
53,5 21,5 25 100
Tieu hoc
48 23,9 28,1 100
PTCS
58,1 30,9 11 100
THPT
59,3 31,9 8,8 100
Cao ddng trd len
56,8 37,9 5,4 100
Tong
56,4 30,3 13,3 ,100 (P<0,05)
22 Nghien cUu Gia dinh va Gidi. Quyen 20, so 3, tr. 13-24
quan nay cd y nghia thd'ng ke dat muc ding ke (P<0,05). Nhu vay, cd the tha'y hgc van la mdt trong nhung yeu td quan trgng anh hudng de'n nhan thuc gidi ciia ngudi dan. NhQng ngudi cd trinh do hgc van cang thi'p cd xu hudng tra ldi khdng biet vl vl'n dl tim quan trgng cua binh ding gidi d n g nhilu. Ngudi cd hoc van cang cao ed xu hudng khlng dinh va hieu rd tim quan trgng eiia binh ding gidi hon so vdi cae nhdm hgc van thI'p hon.
Ben canh ye'u to hgc vin, dl tai Binh dang gidi da xem xet yd'u to nghl nghiep nhim tim hieu xem cd sy khac biet nhu the nao trong nhan thQc vl gidi ciia ngudi dan d eac nhdm nghl nghiep khac nhau. Theo muc dfch phln tfch, nghl nghiep ciia ngudi tra ldi dugc chia theo cac nhdm nghl:
cdng nhan/thg thu cdng, can bd ky thult, ndng din, budn ban/dich vy.
Theo kei qua phln tfch sd lieu trong bang 5, trong nhdm nhQng ngudi lam nghl cdng nhan/thg thii cdng, ty le sd ngu'di tra ldi khlng dinh binh ding nam nQ la van dl quan trgng cao gin gap ddi so vdi nhQng ngudi khdng ddng y vdi nhan dinh nay vdi ty le tuong Qng (52,6%; 29,1%). Sd ngudi tra ldi khdng biet binh ding nam nQ cd quan trgng hay khdng cQng tuong ddi cao chie'm 18,2%. Ddi vdi nhdm nghl can bd ky thuat, ty le ddng y vdi nhan dinh vl'tim quan trgng ciia binh ding nam nQ chie'm 58,5%, cd 36,7% sd ngudi khdng ddng y vdi nhan dinh nly va 4,8% sd ngudi khdng biet vl van dl nay. Mdt dilu kha lac quan la trong nhdm ndng dan, ty le ngu'di khlng dinh binh ding nam nQ la van dl quan trgng chie'm 64,6%, gap ddi so vdi nhung ngudi khdng ddng y vdi nhan dinh nay (25,8%) va chi ed 9,5% sd ngu'di tra ldi khdng biet vl va'n dl nay.
Tuong ty nhu vay trong nhdm nghl budn ban dich vy, ty le sd ngudi tra
Bang 5. Y kien ve tam quan trong ciia binh dang gidi theo nghe nghiep (%)
Tam quan trong ciia binh
dang gidi
Co Khong Khong biei Tdng
Nhom nghe Cong
nhdnlthff thu cong
52,6 29,1 18,2 100
Cdn bo ky ' thudt
58,5 36,7 4,8 100
Nong ddn 64,6 25,8 9,5 100
Buon bdnldich
vu 44,9 34,7 20,4 100
Tong
57,0 30,3 12,7 100 (P<0,05)
Vu T h i Ciic 23
ldi ddng y vdi nhan dinh vl tim quan trgng cua binh ding nam nQ cung cao hon so ngu'di khdng ddng y vdi nhan dinh nay. Khdng cd nhilu sy khac biet trong quan niem eiia ngudi dan vl tam quan trgng ciia binh ding gidi d cac nhdm nghl khac nhau. Dilu nay cho thl'y nghl nghiep khdng ed nhilu anh hudng de'n quan niem, hilu biet eiia ngudi din vl vl'n dl binh dang gidi.
Nhin chung ket qua nghien cu'u cQng phan anh mdt thye trang ehung hien nay la vin cdn mdt bd phan ngudi din chua thye sy quan tim vl'n dl binh ding nam nQ. Nhan thQc vl gidi ciia nhdm ndng dan cdn thap. Tuy nhien, de ly giai dung din vl nhan dinh ciia ngudi din vl binh ding gidi la quan trgng hay khdng quan trgng, can phai tim hieu rd hon vl tlnh hinh binh ding nam nQ d cdng ddng va noi lam viec. Mac dii trong nghien cQu nay cung tim hilu tuong quan giQa nghl nghiep ciia ngudi tra ldi vdi nhan thQc vl van dl binh ding nam nu eua hg nhung nhQng thdng tin dd chua du de phln tfch mdi quan he giua vl'n dl binh dang nam nQ d noi lam viec va viec danh gia vl'n dl binh ding nam nQ d noi dd cd quan trgng de'n mQc cin thu trudng don vi tryc tie'p chi dao thye hien hay khdng.
III. Ket ludn
Nhin chung kei qua nghien cQu cle dl tai da ed vl vl'n dl nhan thQc vai trd gidi trong gia dinh cho thay thye trang tinh hinh nhan thQc gidi eiia ngudi dan hien nay cdn han che, bieu hien d chd mQc do hieu biet vl hai khai niem gidi va binh ding gidi cdn mo hd, chua day dii. Dac biet la nhan thQc vl binh ding nam nQ trong xa hdi ngay nay cdn chiu nhilu anh hudng ciia dinh kie'n va khudn mlu gidi trong gia dinh, quan diem phd bie'n vin la phy nQ thfch hgp vdi cdng viec ndi trg, nam gidi lo ganh vac cdng viec gia dinh.
Kit qua phln tfch sd lieu tQ cac cudc dilu tra cho tha'y nhung nhan thQc, quan niem mang tfnh thien lech cdn kha nang nl trong cac ting ldp din cu, phd bien nhii la nhung quan niem nhu phy nQ ed thidn chQc sinh con, do dd, vi trf eua hg la d trong gia dinh, quin ly, sip xep cdng viec gia dinh. Nam gidi dugc quan niem la cd kha nang hoat ddng ngoai xa hdi ndn cd the ginh vac nhirng cdng viec nhu tiep khach, giao tie'p vdi chinh quyin. Vai trd try edt thudc vl nam gidi dugc coi la sy sip xep ty nhien, khdng phai la bat binh ding. Ddi khi, nhQng suy nghl thien lech gidi cdn nang ne hon d chfnh phy nQ so vdi nam gidi. Nhan thuc truyin thdng vl vai trd, trach nhiem, kha nang cua phy nQ va nam gidi trong
24 Nghien ciiru Gia dinh va Gidi. Quyen 20, so 3, tr. 13-24
cdng viec gia dinh khdng cd nhilu khac biet khi so sanh tuong quan vl khu vyc, mQc sdng, trinh do hgc van, IQa tudi.
Tdm lai nhan thQc thien lech vl gidi la nhung yeu td khdng nhd han che viec nhan thu'c dly dii va khIch quan vl nang lye cua hai gidi. Khi nhung nhan thQc nay phd bie'n, ngudi ta thudng coi dd la khudn mlu va phim chat ehung cua ea phu nQ va nam gidi va lay dd lam co sd de phln biet ddi xu nam nQ trong cudc sdng. Viec giao dye xoa bd nhan thuc thien lech gidi, do dd la mdt cdng tie cd y nghia co bin, ddng thdi lai cd tfnh cap bach ma toan xa hdi, trudc hit la co quan Nha nude, cac doan thl xa hdi can dua vao chuang trinh hanh ddng vi sy tie'n bd cua phy nu. Dilu nay dat ra nhu cau cap thiet phai sdm dua nhQng ndi dung vl gidi va binh dang gidi vao chuang trinh truyin thdng, nang cao nhin thQc gidi cho ngudi din. •
Tai lieu tham khao
Choongo DE. 1996. "Understanding the concept of gender awareness and health". Health reforms news Zambia. Jui-Dec; 3(3-4): 9-10.
Duong Thi Dieu Hoa, Nguyin Bfch Ha. 2000. "TCr nhan thuc gidi ciia sinh vien Dai hgc Qudc gia Ha Ndi - Suy nghl vigiao due gidi trong trudng Dai Hoc. Tap chi Khoa hpc ve Phii nu: Sd 5/2000.
Dang Anh Tuyet. "Nhan thuc vl binh ding gidi ciia hgc sinh Trung hgc pho thdng d tinh Ha Giang hien nay". Tap chi Ddn sd vd Phdt trien. So 6 (87)/2008.
Ngd .Tuan Dung. 2003. "Dinh kien gidi tQ gdc do tam ly xa hdi". Tap chi Khoa hpc ve Phu nu. Sd 6/2003.
Ngd Tuan Dung. 2006. Nlnriig vd'n de ly ludn ca bdn ve gidi a Viet Nam vd kinh nghiem gidi quyet vd'n de gidi a mpt sd qudc gia. Dl tai nghien ciru cap Bd
Ngd Tuan Dung. 2007. "Khudn mlu dinh kie'n gidi trong sach giao khoa PTTH-Mot sd van de dat ra". Tap chi nghien cim Gia dinh vd Gidi. Sd 6/2007
Nguyin HCru Minh, Tran Thi Van Anh. 2008. Binh ddng gidi a Viet Nam.
Ha Ndi. Nxb Khoa hoc xa hoi.
Sd lieu Khao sat "Vai trd - trach nhiem cua nam gidi trong gia dinh va cham soc sue khoe sinh san". 2005. Path Canada.
Vien Khoa hoc xa hdi Viet Nam. 2005. Sdlieu Dudn dieu tra binh ddng gidi.
Vien Khoa hgc xa hdi Viet Nam. 2006. Bdo cdo tdng hgp Du dn Dieu tra thuc trgng binh ddng gidi a Viet Nam.
