N g i i i e n cdtu G i a d i n h v a G i o i
So 3 - 2 0 1 1
Hinh anh nguofi phu nir trong quang cao
Tran Thj Anh Thir
Khoa Xa hoi hoc, Dai hpc Khoa hoc Xa hoi va Nhan van Thanh pho Ho Chi Minh
Tom t a t : Dua vao hinh anh phu nU dUdc the hien trong cac khuon hinh quang cao phat song tren truyen hinh, bang phUOng phap thong ke va phan tich noi dung cac muc quang cao dUdc phat song trong chUdng trinh "Phim Viet gid vang", tac gia bai Viet mucn chiing minh rang dinh kien gidi van con pho bien trong xa hoi Viet Nam. Dii la nhiJng thUdc phim quang cao phiin anh ve ngUdi phu nii hien dai, nhUng hinh anh ciia phu nuf van khong thoat ra khoi khuon kho vai tro truyen tho'ng, gan lien vdi gian bep va cac hoat dgng cham soc gia dinh. Trong khi do, nam gidi van v6i hinh anh la nhiing ngu'di t h a n h dat trdng xa hdi, sang tad ra nhiing gia tri vat chat co gia tri, nhiSng chUa san sang de chia se nhiing ganh nang trong cong viec nha vdi nii gidi...
Tii khoa: Phu nii trong quang cao; Gidi va truyen thong.
Dat vain de
Xda bd khoang each gidi va dinh kien gidi, mang hii su binh dang trong mdi quan he ciia nam gidi va nu gidi trong mgi khfa citnh ciia ddi sdng xa hdi va sir phat trien ben vQ'ng la muc tieu ma nhung con ngudi hien dai ciia nhiing nam cudi theky XX va nhung nam dau the ky XXI da dat ra. Trong bdi ciinh dd, Viet Niim la mdt trong nhung qudc gia lien
Tran Thi Anh Thit 1 5 phong tren the gidi, cd nhung cam kei manh me de thiic daiy binh dang gidi, cai thien quyen lgi va dia vi cua phu nu. Hang nam, ket qua tir chi sd GDI va GEM'"- dugc xem la thdng sd do ludng tinh trang phat tridn cua phu nu, tuang ddi kha quan d Viet Nam. Dieu dd danh gia Viet Nam da cd nhung tien bd nhai dinh trong viec cai thien dia vi phu nu. Tuy nhien cau hdi dat ra la lieu thdng sd tren cd phan anh dugc hei thuc chai ciia van dd? Lieu dia vi cua phu nu da thuc su dugc cai thien? Lieu cd phai nhung dinh kie'n gidi vdn da dugc xa hdi "nhap tam" tu the he nay sang the he khac da va dang dugc xda md dan? Khdng dua tren cac chi sd dugc cdng bd de danh gia, ma dtra vao hinh anh phu nu dugc thd hien trong cac khudn hinh quang cao phat sdng tren truyen hinh, bang phuang phap thd'ng ke va phan tfeh ndi dung cac muc quiing cao dugc phat sdng trong chuong trinh
"Phim Viet gid vang" (kenh truydn hinh HTV7) trong tuiin tir 10/12 den 20/ 12 niim 2009, tac gia bai viei mud'n chirng minh rang dinh kien gidi van cdn phd bien trong xa hdi Viet Niim. Hinh anh phu nu trong quang cao khdng chi the hien quan niem xa hdi vi hinh iinh phu nu trong thuc te ma cdn la nhan td "nudi dudng" su tdn tiii ciia nhung djnh kie'n xa hdi ve vai trd va vi the ciia phu nu trong xa hdi.
"Phim Viet gid vang" la chu'cmg trinh dugc khdi xudng each day hai nam bdi dai Truycin hinh thanh phd Hd Chf Minh. Chuyen muc nay phat deu dan ciic bd phim truyen do Viet Niim .siin xuiit luc 21g, tu thir niim de'n chu nhat hang tuan. Mac du chiit lugng phim khdng ddng ddu, nhung tdng ket ctia Dai Truydn hinh thanh phd cho thiiy hg da tiio ra su chu y cua khan gia ddi vdi phim truyen Viet Nam, diic biet la ddi tugng hd gia dinh, gdm ft nhiit hai the he, cha me va con cai cung theo ddi phim. Di ddi vdi su thiinh cdng nhai dinh dd la sir phiin irng cua cdng chung \'di hien tugng quang eao lam giiin doiin miich trinh chieu phim. Trong bai viet nay, tac gia khdng cd y mudn de cap den chuyen quiing cao iinh hudng den viec xem phim nhu the nao, ma chi mud'n nhan manh mdt dieu rang trong khi khan giii theo ddi phim, thi hg ft nhi^u cQng se theo ddi hay "phai theo ddi" nhung muc quiing cao dugc phat. Vay thdng diep (cdng khai va iiim an) ctia nhung thudc phim quang cao nay la gi? Nd phan anh quan niem xa hdi nhu the nao?
Ngudn du lieu dinh lugng cua biii viei dugc thu thap qua thd'ng ke sd
1 6 Nghien ciiru Gia dinh va Gidi. Quyen 2 1 , so 3, tr. 14-23
lugt quiing cao dugc phat sdng trong tam ngay cd trinh chieu phim truyen Viet tren kenh HTV7. Tdng sd lugt quiing cao trong sudt thdi gian trinh chieu phim (trudc, trong va sau khi kei thiic phim) dugc thd'ng ke la 115 lugt, cd 58 chuyen muc quang cao xuai hien (xem phan phu luc). Sd lan quang cao trong mdi lan chieu phim dao ddng tCr 3 de'n 4 liin.
1. Phan loai noi dung theo mat hang quang cao
Trong tdng so 58 muc quiing cao dugc phat trong thdi gian nay, da sd ndi dung quiing cao vi thuc pham (chiem ty le 39,7%) nhu siia dinh dudng, my an lien, nudc nggt, gia vi, nudc cham... Ke den la cac nhu yeu phaim thiei yeu trong gia dinh nhu bdt giat, nudc xa viii, nirdc lau san....
Quiing cao vd thudc ud'ng, xe hai, son, trung tam mua sdm, ngan hang chiem ty le khdng dang ke nen dugc xep vao nhdm "khac" trong danh muc ndi dung quiing cao. Cac loai hang gia dung dugc quang cao nhu tivi, may giat, may iinh... Cac mat hang my phaim chii yeu la dau ggi va dau xa (cho nam hoac cho nu), kem, pha'n trang diem... Su phan bd ndi dung quiing cao nay cd le xuai phat tir viec dai truydn hinh nam bat dugc ddi tugng xem chuang trinh phim phat sdng tren "Phim viet gid vang" la hd gia dinh, dac biet la cac "ba ndi trg", do vay hiim lugng ndi dung danh cho nhu yeu
Bieu do I. Phan loai noi dung theo mat hang dugc quang cao'-'
45 40 ' 35 30 • 25 20 •
15 12-
39.7
24.1
10 Do Jiing gia Jung My pham Nhu yeu pham Thut pham
I •
10,3Tran Thi Anh ThU 17
phaim, sua dinh dudng va thuc phaim cdng nghiep kha nhieu.
2. Quang cao qua hinh anh cua phu nur
De nhan dien hinh anh ciia phu nu dugc the hien the nao trong quang cao, tac giii da tien hanh thd'ng ke, phan loai ngi dung quang cao theo bdn ndi dung, dd la quang cao qua hinh anh phu nir, quang cao qua hinh anh nam gidi, quang cao qua hinh anh ciia ngu'di khac (bao gdm tre em khdng phan biet gidi tfnh, nam nir thanh nien, ngu'di Idn tudi...), va quang cao qua hinh anh trung lap (hoiit hinh, hoac chi cd hinh anh ciia san phaim va tieng phat thanh vien gidi thieu san pham). Kei qua thd'ng ke dugc ghi nhan nhu sau.
Hinh anh ngu'di phu nu' xuiit hien kha nhieu, chiem den ban 50% tdng cac muc quang cao. Trong khi dd, chi cd 8,6% quang cao thdng qua hinh anh ciia nam gidi (xem bieu dd 2). Su chcinh lech la dang ke cho thiiy sir khac biet kha rd net trong su nhin nhan ve vai trd gidi giQa nam va nu trong cac linh vu'c khac nhau ciia ddi sdng xa hdi.
Phan tfeh su khac biet gidi theo md hinh phan cdng lao ddng theo gidi trong gia dinh cho thiiy vai trd tai siin xuai vim ludn gan lidn vdi hinh iinh ngu'di phu nu qua nhu'ng "vai" nhu vg, me, con gai. Ba diiy me, me diiy
Bieu do 2. Minh iinh duoc the hien trong quiing ciio
60 50 40 30 20 10 0
55,2
:: ']
I T -
* •• • • •'
.- -.-• • • J
•'- . • • ' • • •
27,6
Gi0i nfr Ciic'ti nam Nguai l;h:ic Trung lap
1 8 Nghien ciiru Gia d i n h va Gidi. Quyen 2 1 , so 3, tr. 14-23
con gai bf quyei nii'u an ngon (quang cao bdt nem); me diiu tu suy nghi va lua chgn nhan hang sua cd kha nang cho con he midn dich tdt (sCra dinh dudng cho tre em); mc lira chgn bdt giat tdt nhai de tiiy trang ao dai cho con gai; ngudi vg lam chu khdng gian bep va chdng chen dia khd tay rira biing nudc rira diic dung; ngu'di vg nau an va phuc vu bua cam gia dinh.
Hinh cinh nam gidi cung xuat hien trong cac hoat dgng lao ddng tai siin xuai trong gia dinh nhu riia chen vdi vg (nudc rira chen), ciing vg con nau an (gidi thieu bdt nem), tuy vay, tan xuai xuai hien khdng dang ke vit deu the hien sir khdng thiinh thao, ciin su hd trg ciia vg, ngoai trir muc lau dgn nha ctra (quang cao nudc lau san nha Sunlight). Mdt dac diem chung trong nhung quang cao nay la deu the hien md hinh gia dinh (hai hoac ba the he) riit hanh phuc vdi kidu vai trd gidi truyen thd'ng "dan dng xay nha, dan ba giQ lira".
Ben canh hinh anh diim dang ciia ngu'di phu nu, cac quiing cao cdn khai thac khfa ciinh nu tfnh, diu dang ciia hg. Hinh cinh mdt cd gai tre cd ca tfnh nhu con trai, bdng chdc trd nen thuy mi e ap trong ta ao dai trang sang trong ngay dau tien hgc cap 3 trong niem tu hao, hitnh phiic ciia ngu'di me lei mdt VI du dien hinh. Hay hinh anh ngudi con gai xinh dep, thudt tha trong ta ao dai trc4ng tinh khdi trong khung canh hen hd lang m;in vdi ngudi yeu.
Bieu do 3. Khuon mSu hinh anh phu nu dugc the hien trong quiing cao
45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
40.6
•ggjH|
^ ^
^ ^ ^ ^ ^
^ ^
^ ^
^ ^
^ a t
Diim t1ai
25
g Kh
% T ' ^
'..: ':
6 c m; nh
6.3
.Siuih (lieu
21,9
I
Dep Nfr ti'nh 6.3Tran Thi Anh Thi^ 1 9 Su xinh dep, nang ddng, ggi cam cQng la hinh tugng phu nu dugc the hien trong cac khudn hinh quang cao cac loai my phaim. diiu gdi, diiu Xii.
Thdng diep ciia nhQng quiing cao nay la phu nu hien d;ii la ngudi biet trau chudi lan da, mai tdc ciia minh, sanh dieu khi su dung nhung nhan hang my pham trang diem cd thuang hieu hay ddng dien ihoiii thdi triing.
Cd quan diem cho rang nguyen tac cua quang cao la phai tim hie'u ky van hda truyfen thd'ng cua ddi tugng khach hang hudng den neu mudn muc quang cao ay cd hieu qua. Rd rang, nha san xuai chuang trinh quang cao da lam dugc dieu dd, bdi vi hg da "danh trung" vao tam ly cua ngudi Viet Nam la ludn mong mud'n xay dung va giu gin mai a'm gia dinh hiinh phuc;
djnh hudng "cdng, dung, ngdn, hanh" nhu la bd'n diic tfnh hang dau ma nu gidi Ciin phiin diiu diit dugc, diic biet la nhu'ng cd gai tre. Trong cac chu'o'ng muc quang cao nay, ngu'di xem sc nhiin thiiy dudng nhu nhung gia tri hay dire tfnh nhan vat dugc xem la tdi dep, la chuiin muc ay dugc truyen tai lien the he, tu the he dng ba den the he con chau, va do viiy, nd mang tfnh ben vung. Didu dd, cQng cd nghia la khd ed su thay ddi ve quan diem gidi trong su phan cdng lao ddng hay trong each nhin nhiin ve nang lire, vi the va vai trd cua nu gidi tu trong gia dinh den ngoai xa hdi.
Phan tfeh ndi dung va giai ma thdng diep eiia muc quang cao nude giat Ariel va bdt nem Aji Ngon xuang hiim se lam rd han nhiin dinh tren.
Qudng cdo nicd'c giat Ariel
Ndn bdi canh cua quang cao nhan hang nay dugc the hien trong mdt phdng thf nghiem hay bao che. Nhan vat chfnh la mdt nhit khoa hgc nam.
Anh ta tu tin phet nudc sdt khd taiy len tren chiec ao trang tinh ciia minh trong sir bat ngd cua ngudi nu trg ly hay ddng nghiep (ngudi bung khay nudc sdt). Ngu'di nu trg ly nay nhac anh ta ve vice khd tiiy dugc vet biin ma anh ta \'ira tiio ra. nhung anh ta the hien sir tin tudng vao kha nang giat tiiy ciia .Ariel. Thdng diep cdng khai ma miiu quang cao nay thd hien, dd la cdng dung "vugt trdi" cua hieu nudc giat nay so vdi nhQ'ng nhan hang cung loai, cd kha nang taiy trang nhung vet bain khd tiiy nhai. Trong thuc te, hiiu het cac quiing cao ddu cd giing dd cao tdi da chai lugng san phiim cua ho. The nhung, dieu khac trong miiu quang cao nay la khdng su dung khdng gian gia dinh, vdi hinh anh ngudi ndi trg dd khac hga ndi dung
20 Nghien ciiru Gia dinh va GI6i. Quyen 2 1 , so 3, tr. 14-23
quang cao ma lai sir dung khdng gian trong phdng nghien cim. Neu nhu hinh iinh ngu'di ndi trg thudng gan lidn vdi phu nu, thi hinh iinh nha khoa hgc, nha sang che, tiio ra siin phaim diing tin cay lai la nam gidi. Didu nay gan vdi dinh kie'n tir lau trong quan diem gidi ciia Viet Nam (cung nhu nhieu nen van hda khac), tfnh chat nam tfnh la lanh dao, sang tao, duy ly, manh me, phieu km va lam viec "Idn"; trong khi nir tfnh la str phuc tiing, thua hanh, tinh ciim, yeu dudi, ft cha'p nhan mao hiem va lam viec "nhd".
Bdt nem Aji Ngon xicang hdm
Bdi canh quang cao dien ra trong can bep, nai hai bd con (bd va con trai) thi tai lam bep vdi me. Hai bd con da lira xuang dng that ngon de lam nudc xup hiim xuang, the nhung, khi cho xuang vao ndi thi td ra rai lung tung. khdng biei bd the nao va hiim the nao. Me xuat hien, giai quyet van dc; vdi bdt nem Aji Ngon tinh chai xuang hiim, vira thay the each hiim xuang truydn thd'ng, vua bd dudng, mang lai bua cam ngon cho cii gia dinh. Ngu'di me dugc hoan nghenh vdi pham chai diim dang, gidi lam bep.
Ndi dung quiing cao dudng nhu kha nhe nhang, bang viec khai thac hinh anh kha phd bicn trong nep sdng cua nhidu gia dinh. The nhung, miu quang cao nay dc hu dang sau nd la sir ban khoan cua ngudi xem vd iing xir gidi trong gia dinh cua the he hien nay va tuang lai. Xa hdi van tiep tuc thua nhan vai trd ndi trg nhu mdt "thien chirc" diinh rieng cho phu nu, ho se tiep tuc dugc tan duong nhu mdt "ndi tudng", cd kha nang quan xuyen, diim duang va thanh thiio mgi viec trong gia dinh, trong khi dd nam gidi hoan toan "mu tit" ddi vdi khii nang lam viec nha (nau bep) nay. Dua be trai - the he ngudi chdng, ngudi cha trong tuang lai cung se cd nhung ung xir gidng the he ciia bd em hien nay. Rd rang, su phan cdng vai trd gidi va nhin nhim nang luc gidi giua phu nu va nam gidi tuy kha ma hd nhung lai rai ben chat, va liii cang dugc ben chat han bdi su cung cd duac truydn diiy tu the he nay sang the he khac. trong cac mdi trudng xa hdi hda nhu gia dinh chang hiin.
Sif tdc ddng ciia hinh dnh qudng cdo ddi vdi iCng .xd gidi ciia cdng cluing Xet vc su tac ddng cua nhiing ndi dung quiing cao nay ddi vdi irng xir gidi cua cdng chimg, phiim vi bai viet nay chua du nhiing dir lieu de phan tfeh va binh luiin. Tuy nhien, thdng tin tir cae phuang tien truyen thdng dai
T r a n Thi A n h T h u 21
chiing sc qua kenh Igc ciia nhan thirc ca nhan va mang ludi xa hdi tac ddng den nhiin thirc va iing xir ciia cac thanh vien trong xa hdi. Trong nhan thiic va irng xir vd gidi, khi ma ca ca nhan va nhdm xa hdi ddu dugc nhap tam mdt each sau sac cac quan diem gidi truydn thd'ng, trong dd chira dung ca nhung dinh kien gidi, thi rai khd trd thanh "kenh lgc" tdi dinh hinh nhQng tu tudng tien bd, nham lam thay ddi can ban mdi quan he gidi, lam mdi quan he nay binh dang va tdi dep hon.
Ket luan
Tdm Itii, hinh anh ngudi phu nu dugc the hien kha nhidu trong cac muc quiing cao cua m l u khao sat. Tuy sd lieu nay chua du do tin cay de phan anh tinh hinh quang cao trong thuc te, nhung nd da phan anh phan nao su tdn tiii ciia hien tugng nay trong thuc te. Mat khac, hinh iinh phu nu thudng dugc khac hga theo chidu hirdng ly tudng hda nhung gia tri truydn thdng A Ddng, dd cao "cdng, dung, ngdn, hiinh" cua ngirdi phu nir, ddng thdi tiep tuc g i n lidn hinh iinh phu nu vdi vai trd "ngudi giQ lua" trong gia dinh.
Trong niic thang thii bac vd vi the xa hdi giiia nam vk nu, nQ gidi vin thudng dugc xep d vi trf thap han nam gidi, bao gdm su thang tien va kha nang sang tao. Mat khac, didu dang quan team la ddng thai cua su thay ddi quan diem trong viec nhin nhan liii nang luc va vi the cua phu nu vin chua rd net. Cac the he tie'p ndi vin tiep tuc ke thira cac gia tri truydn thdng cQ, du ring trong nhQ'ng gia tri nay, dinh kie'n gidi vin cdn tdn tai mdt each sau sic. Cd the nhim dinh ring hinh anh phu nu trong quang cao hay chfnh hinh anh ciia phu nu' trong thuc te ddi sdng xa hdi da dugc khic hga rd net, ddng thdi danh gia phan nao thuc triing binh dang gidi d Viet Nam van chua dill dugc didu kic quan nhu nhung chi sd gidi cdng bd.B
Chii thich
'" GDI (The Gender Development Index): chi so phiit tnen gioi; GEM (The Gender Rmpowemicnt Measure): chi so vai tro gidi
'-' Nguon eiia c;ic biing, biiu do trong bai viei diu ttr so lieu thdng kc irong 8 budi chieii phim tren "Phim Viet gid vimg" ciia kenh HTV7 (liuin tCr 13 den 20/12/2009)
22 Nghien ciiru Gia dinh va Gi6i. Quyen 21, so 3, tr. 14-23
Phil luc: Danh muc cac quang ciio tii 13/12 den 20/12 (Phim Viet gio viing - thu 5 den Chii nhat hang tuan)
STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Ten muc quang cao Aji ngon xuang ham Banh co nhiin socola Biinh Exira tiger Bia l i g e r Bpt giat Vi.so
Bot ngil coc dinh duong Comfort 1 liin xa Creyline (bang ve sinh) Diiu gpi Pantine Dau Xii Dove
Dien thoiii Mobile phone Dong triing ha thao IZZI son moi Kem Xii Dove Miiy anh Nippon Miiy giat LG NTi Giiu do Mi goi New way M\ Tieii vua Ml Unit Mi xiio Tieu nlii Nem Kim - dan Ngiin hang VTB Nguyin Kim Nudc giat Ariel Nuoc niiim Nam ngu Nuoc ngoi 7 up Nuoc ngot Pepsi Nuoc rira chen Sunlight Nudc siic mieng Listerine
Sd Gioi luoi nir
2 H H
2 1 2 I 4 1 1 1 2 1 5 1 2 3 1 3 3 1
1 1
1
1 1
2 3 3
4 1
2
7 ^ ^ ^
4 j j l ^ l
1
Gioi Nguoi nam khac
i^^i m
• ^ ^ H
^^1
^ ^ ^
Trung lap
Triin Thi Anh ThU 23
STT Ten muc quang cao So
IU0t
Gidi nur
Gidi nam
Nguoi khac
Trung lap 31
32 33 34 35 36 37 38 39 40
Nudc xa vai Comfort Phaii trang diem Pho De Nhat
I'ola snacic (thich pola hon tlii'ch phu nu dep) l^ond's trang da .Son Dulux
Sot irlrng Majonarc Sua Anlene
Sua Anmum diinh cho me
SCra chiic xuong Alien
1 1 3 1 1 I 1 1 4 1 Sua diet ichuiln Green
41 grcss
SCra Dugro he mien 42 dich
43 SCra Dumex 44 SCra IQ Abbott 45 SCra tam Pamolive
Sunlight lau san (chOng 46 lau nha)
47 Sunlight tra xanh 48 Thuoc Ciim Paradol
Thuoc diet tctiuiln 'Vim (chung lay xay nha ve 49 sinh)
50 'I'ivi Bravira 51 'tivi LC;
52 Tivi Samsung 53 Tivi Toshiba 54 Xa bong OmoMatic
Xa bong trang sang 55 Viso
56 Xe hoi Unyndai Xmen danh clio dan 57 ong
58 Yaoiit tiiii cay Tong cong (Lirot) Phiin tram (Luot) Tong cpng (muc) Phan tram (muc)
14 7.8%
5 8.6%
