NH÷NG VÊN §Ò §ÆT RA §èI VíI TÝN H÷U TIN LµNH ë VIÖT NAM
1.
1.
1.
1. TÝn h÷u Tin Lµnh víiTÝn h÷u Tin Lµnh víiTÝn h÷u Tin Lµnh víi v¨n hTÝn h÷u Tin Lµnh víi v¨n hv¨n hãa truyÒn v¨n hãa truyÒn ãa truyÒn ãa truyÒn thèng
thèng thèng thèng
LÞch sö ®¹o Tin Lµnh ë ViÖt Nam trong mét tr¨m n¨m cho thÊy, ngoµi nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc ®Õn tõ nh÷ng thÓ chÕ chÝnh trÞ tr−íc ®©y, cßn cã nh÷ng m©u thuÉn xuÊt ph¸t tõ truyÒn thèng v¨n hãa ViÖt Nam. Ngay tõ ®Çu khi Tin Lµnh ®Õn ViÖt Nam ®· cã nhiÒu
®iÓm kh¸c biÖt. §èi víi ng−êi ViÖt Nam, thê cóng «ng bµ, tæ tiªn vµ nh÷ng ng−êi cã c«ng víi lµng n−íc lµ thiªng liªng, trë thµnh chuÈn mùc ®¹o ®øc. ViÖc thê cóng xuÊt ph¸t tõ tÊm lßng biÕt ¬n hiÕu th¶o cña con c¸i ®èi víi «ng bµ, cha mÑ, nh÷ng ng−êi cã c«ng víi lµng n−íc. ®©y lµ nÐt v¨n hãa mang ý nghÜa nh©n v¨n cña ng−êi ViÖt ngµy x−a. Víi ¶nh h−ëng cña Nho gi¸o, biÕn ®æi cao h¬n møc tËp tôc trë thµnh mét ®¹o, lµ h×nh thøc t«n gi¸o cæ truyÒn cña d©n téc ViÖt Nam(1). Kh«ng cóng b¸i tæ tiªn lµ bá «ng bá bµ, tõ bá tæ tiªn, theo luËt ph¸p ngµy x−a téi nµy bÞ xö tr¶m(2).
§¹o Tin Lµnh theo Kinh Th¸nh “chØ thê mét m×nh §øc Chóa Trêi lµ tæ t«ng cña tæ t«ng”(3). Cho nªn chuÈn mùc ®¹o ®øc cao nhÊt cña ng−êi tÝn h÷u Tin Lµnh lµ dµnh riªng sù thê phông §øc Chóa Trêi, lµ
§Êng T¹o Hãa; cïng víi viÖc v©ng gi÷
M Phóc Thanh T−¬i(*)
®iÒu r¨n thø n¨m cña Ngµi lµ ph¶i hiÕu kÝnh cha mÑ «ng bµ. HiÕu th¶o lµ thÓ hiÖn tÊm lßng con ch¸u ®èi víi ¬n sinh thµnh, sù ch¨m sãc vµ b¶o vÖ ®øa con yÕu
®uèi tr−íc nh÷ng hiÓm nguy. C«ng ¬n cßn ®−îc ®¸nh gi¸ cao trong viÖc hi sinh cho con, th−ëng ph¹t, söa d¹y vµ t©m t×nh, an ñi con c¸i trong cuéc sèng.
Trong ý nghÜa nµy, hµnh vi hiÕu th¶o tr−íc hÕt ph¶i dµnh cho §øc Chóa Trêi lµ Cha trªn trêi, mµ theo Kinh Th¸nh lµ céi nguån nh©n lo¹i; ®iÒu nµy võa thiªng liªng võa hiÖn thùc, cã tr−íc míi cã sau, chiÕm vÞ trÝ quan träng trong ®êi sèng
®¹o ®øc t«n gi¸o. ViÖc hiÕu kÝnh còng
®−îc thÓ hiÖn qua c¸ch c− xö víi «ng bµ cha mÑ: kÝnh mÕn, v©ng phôc vµ biÕt ¬n, b¸o hiÕu khi hä cßn sèng, khi qua ®êi an t¸ng tö tÕ, x©y dùng vµ ch¨m sãc mé phÇn chu ®¸o. tÝn ®å Tin Lµnh kh«ng t¹o lËp bµn thê vµ thê phông «ng bµ cha mÑ nh− ®èi víi §Êng Tèi Cao. §èi víi nh÷ng ng−êi ®· qua ®êi vÉn nhí ®Õn hä, kÝnh
*. Môc S−, Héi Th¸nh Tin Lµnh Chiªn §µn, Qu¶ng Nam.
1. Huúnh C«ng B¸,
c¬ së v¨n hãa ViÖt Nam, Nxb.
ThuËn Hãa, 2007, tr. 432, 434.
2. Hång §øc ThiÖn ChÝnh Th−, Sè 153, 1959, NguyÔn SÜ Gi¸c dÞch, Sµi gßn, tr.65.
3. Kinh Th¸nh, The Holy Bible in Vietnamese. B¶n
dÞch 1926, United Bible Societies, 1994, tr. 70,
Math. 3:38.
mÕn, kh¾c ghi c«ng ¬n cña hä ®· lµm trong t©m cña m×nh, noi theo g−¬ng mÉu
®¹o h¹nh cña hä nh−ng kh«ng thê ph−îng theo c¸ch cæ truyÒn qua c¸c nghi lÔ trong ngµy giç ch¹p, ma chay, c−íi xin.
Trong th©n phËn con ng−êi, “th¸c lµ thÓ ph¸ch, cßn lµ tinh anh”, mét ng−êi khi qua ®êi thÓ x¸c göi n¬i mé phÇn, phÇn linh hån ph¶i vÒ n¬i ë dµnh cho m×nh trong câi siªu h×nh, kh«ng thÓ quay trë l¹i trÇn gian ®Ó h−ëng lÊy lÔ vËt cóng b¸i.
TÝn h÷u còng kh«ng cóng b¸i tæ tiªn nh¾m ®Õn viÖc cÇu lîi ®Ó lµm ¨n ph¸t ®¹t hay van v¸i «ng bµ cha mÑ lµm ¬n ®õng trë vÒ quë ph¹t con ch¸u bÖnh tËt ®au èm.
Quan ®iÓm vµ ph−¬ng c¸ch thÓ hiÖn lßng hiÕu kÝnh cña tÝn ®å Tin Lµnh cã kh¸c biÖt víi v¨n hãa ng−êi ViÖt.
Theo phong tôc cña ng−êi Hm«ng, vµo ngµy ®Çu n¨m míi hay vµo ngµy TÕt cæ truyÒn cña ng−êi Hm«ng, nh÷ng ng−êi trÎ ph¶i ®i th¨m vµ cói l¹y nh÷ng ng−êi giµ trong th«n b¶n. Nh−ng sau khi theo
®¹o Tin Lµnh, nh÷ng ng−êi trÎ kh«ng cói l¹y bÊt cø ai ngoµi Chóa”(4).
T¹i ViÖt Nam, c¸c t«n gi¸o vµ tÝn ng−ìng trong qu¸ tr×nh lÞch sö g¾n bã cïng tån t¹i l©u ®êi trong x· héi truyÒn thèng. Cho nªn c¸c thµnh viªn trong gia
®×nh cã chung sù thê phông chø kh«ng chän theo niÒm tin c¸ nh©n. “Sù thay ®æi theo Tin Lµnh còng g©y ra sù ph©n chia,
®èi lËp gi÷a nh÷ng ng−êi theo vµ kh«ng theo Tin Lµnh trong néi bé dßng hä”(5). NhiÒu ng−êi cho r»ng kh«ng thê cóng theo nghi lÔ truyÒn thèng gia ®×nh lµ lµm mÊt ®i b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc(6). M©u thuÉn x¶y ra khi mét ng−êi tin theo
®¹o Tin Lµnh kh«ng th¾p h−¬ng thê cóng «ng bµ, dßng téc.
Víi quan niÖm khi qua ®êi lµ “chÇu Trêi”, lµ vÒ víi Chóa ë câi vÜnh phóc, chØ t¹m chia li ng−êi th©n vµ sÏ cïng nhau
®oµn tô mai sau, ®¸m tang ng−êi theo ®¹o Tin Lµnh kh«ng cã kÌn trèng, Ýt tiÕng khãc than th¶m thiÕt, chØ nghe tiÕng môc s−
hµnh lÔ vµ céng ®ång h¸t x−íng Th¸nh ca.
Ph−¬ng c¸ch truyÒn b¸ ®¹o Tin Lµnh ë ViÖt Nam nh¾m ®Õn tõng c¸ thÓ, c¸ thÓ h−ëng øng, c¸ thÓ quyÕt ®Þnh tin ®¹o vµ c¸ thÓ gia nhËp Héi Th¸nh. §©y lµ c¸ch
®−îc cho lµ «n hßa dï tiÕn triÓn chËm vµ còng Ýt g©y ra xung ®ét víi nÒn v¨n hãa b¶n ®Þa nhÊt. Nh−ng nh÷ng ®iÒu kh¸c biÖt vÒ ®øc tin, vÒ quan niÖm vµ vÒ lèi sèng cña ®¹o Tin Lµnh víi c¸c tËp tôc gia ®×nh vµ x· héi cæ truyÒn vÉn t¹o ¸p lùc nÆng nÒ cho mét ng−êi míi quyÕt t©m tin theo ®¹o.
2. Gi¸o lÝ Tin Lµnh víi thùc tiÔn lu©n lÝ 2. Gi¸o lÝ Tin Lµnh víi thùc tiÔn lu©n lÝ 2. Gi¸o lÝ Tin Lµnh víi thùc tiÔn lu©n lÝ 2. Gi¸o lÝ Tin Lµnh víi thùc tiÔn lu©n lÝ Theo Jean BaubÐrot th× “®¹o Tin Lµnh trong lÞch sö ®· t¹o nªn mét nh©n tè c¬
b¶n trong viÖc t¹o dùng ra tÝnh chÊt hiÖn ®¹i, dÇu cho cã nh©n tè kh¸c cã quan träng ®Õn ®©u ®i n÷a. Nh−ng tÝnh chÊt hiÖn ®¹i ®ã mét khi ®· ®−îc t¹o dùng nªn l¹i t¹o ra mét sè vÊn ®Ò”(7).
§èi víi x· héi ViÖt Nam, tÝn lÝ “chØ cã mét §øc Chóa Trêi”(8) nh− ng−îc dßng
4. NguyÔn V¨n Th¾ng (Chñ biªn), Gi÷ “Lý Cò” hay theo “Lý Míi” ? Nxb. Khoa häc XB héi, 2009, tr. 149.
5. NguyÔn V¨n Th¾ng, S®d, tr. 150-151.
6. Huúnh C«ng B¸, S®d, tr. 433.
7. Jean BaubÐrot, LÞch sö §¹o Tin Lµnh, Nxb. ThÕ giíi, 2006, tr. 22.
8. Jean BaubÐrot, S®d, tr. 9-22. Cã 5 ®Æc tr−ng qua tiÕng Latinh: Sola fide, lµ “chØ cã ®øc tin”; sola Scriptura, "ChØ cã Kinh Th¸nh"; sola gratia, "chØ cã
©n ®iÓn"; solus Christus, “ChØ cã §Êng Christ; vµ
soli Deo gloria; "ChØ cã §øc Chóa Trêi." Tuy nhiªn,
c¸c häc gi¶ thÇn häc hay thÕ tôc th−êng chØ nhÊn
m¹nh ®Õn 2 hay 3 ®Æc tr−ng chÝnh mµ th«i.
víi tÝn ng−ìng tù nhiªn vµ t«n gi¸o truyÒn thèng. C¸c nhµ nghiªn cøu t«n gi¸o ®· ph©n tÝch khuynh h−íng dung hîp tÝn ng−ìng kh¸c nhau lµm nªn mét truyÒn thèng cã s¾c mµu ®a thÇn, phiÕm thÇn vµ hån linh gi¸o.
Víi chñ tr−¬ng “chØ cã §øc Chóa Trêi”
cã nghÜa gi¸o héi phæ th«ng bÞ t−íc bá uy quyÒn thiªng liªng, tÝnh kh«ng m¾c sai lÇm (v« ngé), quyÒn ©n x¸ vèn cÇn thiÕt ®Ó duy tr× thÈm quyÒn vµ sù hiÖp nhÊt cña mét gi¸o héi toµn cÇu. Cã sù t−¬ng hîp gi÷a gi¸o lÝ “chØ cã §øc Chóa Trêi” víi sù cã mÆt cña qu¸ nhiÒu gi¸o héi, gi¸o ph¸i Tin Lµnh trªn thÕ giíi vµ ngay t¹i ViÖt Nam(9).Ngay sau C¶i C¸ch,
®¹o Tin Lµnh kh«ng thÓ thiÕt lËp mét Gi¸o héi Hoµn vò cã sù thèng nhÊt vÒ gi¸o lÝ vµ tæ chøc nh− gi¸o héi C«ng gi¸o. Theo tæ chøc h×nh thøc d©n chñ, l·nh ®¹o Gi¸o héi Tin Lµnh ViÖt Nam do
®¹i biÓu tÝn ®å tÝn nhiÖm bÇu cö, mét môc s− ®Õn qu¶n nhiÖm mét Héi Th¸nh còng ®−îc tÝn ®å chän lùa qua viÖc bÇu phiÕu, phong chøc mét môc s− còng ®ßi hái sù tÝn nhiÖm cña ®a sè tÝn h÷u, nãi chung tÊt c¶ c¸c c¬ cÊu tæ chøc tõ Héi Th¸nh ®Þa ph−¬ng ®Õn Tæng Liªn Héi
®Òu th«ng qua h×nh thøc bÇu cö. Sù kÝnh träng cña ng−êi tÝn ®å dµnh cho môc s−, th−êng c¨n cø vµo t− c¸ch, nÕp sèng ®¹o
®øc vµ n¨ng lùc c¸ nh©n cña vÞ môc s−.
Sù thõa nhËn thÈm quyÒn cã ®−îc th−êng ®Õn tõ chøc n¨ng ®¹o ®øc h¬n lµ th¸nh chøc, cho nªn hµng gi¸o phÈm Tin Lµnh kh«ng kho¸c lªn m×nh bé ¸o linh thiªng nµo nh− c¸c t«n gi¸o kh¸c.
Boileaux DesprÐaux cã mét c©u ch©m biÕm “mäi tÝn ®å Tin Lµnh ®Òu lµ gi¸o hoµng víi Kinh Th¸nh cÇm tay”(10). C¸c
nhµ phª b×nh C«ng gi¸o ®· tõng c«ng kÝch m¹nh mÏ viÖc ®Ò cao thÈm quyÒn Kinh Th¸nh trong lÞch sö, lªn ¸n ®©y lµ nguyªn nh©n lµm tan r· x· héi. T¹i Ch©u
¢u tõng cã thêi k× víi Kinh Th¸nh cÇm tay “con chiªn cã thÓ næi lo¹n chèng l¹i môc s− cña m×nh, con chèng cha, vî chèng l¹i chång, ®Çy tí chèng l¹i chñ nhµ, thÇn d©n chèng l¹i nhµ vua cña m×nh”(11).Tin Lµnh ®Ò cao tÝnh tù do c¸
nh©n vµ d©n chñ. Kinh Th¸nh chØ cã thÓ gi¶i nghÜa vµ ¸p dông thÝch ®¸ng bëi nh÷ng ng−êi cã tri thøc vµ th«ng th¸i t©m linh, v× nhiÒu khi ý nghÜa Kinh Th¸nh v−ît qu¸ tÇm tiÕp thu vµ gi¶i nghÜa cña c¸c tÝn ®å. §iÒu nµy t¹o nªn sù kh¸c biÖt v¨n hãa cña hai gi¸o héi, v¨n hãa C«ng gi¸o La M· t¹o sù æn ®Þnh víi c¬ së lµ sù phôc tïng, v¨n hãa Tin Lµnh ñng hé tÝnh s¸ng t¹o n¨ng ®éng ®a d¹ng vÒ mÆt x· héi, nhÊt lµ trong viÖc gi¶i thÝch ¸p dông Kinh Th¸nh trong lu©n lÝ
®¹o ®øc.
Tin Lµnh nhÊn m¹nh gi¸o lÝ “chØ cã ©n
®iÓn” hay cßn gäi lµ “©n sñng”, lµ sù ban cho cña §øc Chóa Trêi dµnh cho ng−êi tin ®¹o. “Theo Luther th× c¬ chÕ mang ©n sñng ®Õn cho tÝn h÷u lµ ®øc tin. Qua ®øc tin, ng−êi tÝn h÷u h−íng ®Õn quan hÖ trùc tiÕp víi §øc Kit«, nguån cña ©n sñng”(12). Nh÷ng khiÕm khuyÕt vÒ ®¹o ®øc khiÕn cho con ng−êi kh«ng thÓ nhËn
®−îc sù cøu rçi cña §øc Chóa Trêi,
9. Frank S. Mead, Samuel S. Hill, Craig D. Alwood, Héi Th¸nh hiÖn ®¹i, CÈm nang c¸c hÖ ph¸i, TËp 1, 2 ViÖn Th¸nh Kinh ThÇn häc Tp. Hå ChÝ Minh, 2004, tr. 29-30.
10. Jean BaubÐrot, S®d, tr. 10 - 11.
11. Jean BaubÐrot, S®d, tr. 15.
12. Carol Smith – Rody Smith, LÞch sö Thiªn Chóa
gi¸o, B¶n dÞch Lª Thµnh, Nxb. Thêi ®¹i, Hµ Néi,
2011, tr. 332.
nh−ng t×nh yªu th−¬ng khã hiÓu cña Ngµi l¹i cøu vít con ng−êi mµ kh«ng cÇn cã bÊt k× ®iÒu kiÖn nµo.
Nh×n chung, tÝn ®å Tin Lµnh trªn thÕ giíi hay t¹i ViÖt Nam theo xu h−íng Thanh gi¸o, ®øc tin kiªn thµnh vµ lèi sèng khæ h¹nh. TÝn ®å trë thµnh nh÷ng con ng−êi nghiªm nghÞ, khæ h¹nh, trÇm mÆc, Ýt cã c¶m xóc tr−íc l¹c thó trÇn thÕ, xa l¸nh mäi trß vui lÔ héi(13). §iÒu nµy dÉn ®Õn tÝnh khÐp kÝn trong mèi quan hÖ víi x· héi, víi nh÷ng ng−êi kh¸c biÖt t«n gi¸o, xa l¹ víi chÝnh nh÷ng ng−êi bµ con hä hµng kh«ng theo ®¹o. ThËt nghÞch lÝ khi sèng nh− vËy, trong xu thÕ kh¸ch quan toµn cÇu hãa, c¸c vïng, c¸c miÒn, c¸c quèc gia d©n téc, c¸c céng
®ång, tõ chç t¸ch rêi nhau, ®éc lËp víi nhau ®Õn chç g¾n bã, liªn kÕt, thµnh mét chØnh thÓ thèng nhÊt, h÷u c¬ nh− trong ng«i nhµ chung toµn cÇu.
Gi¸o lÝ vÒ N−íc Trêi hay V−¬ng quèc Thiªn §µng cïng víi quyÒn bÝnh cña Chóa Jªsus chèng l¹i sù ¸c, téi lçi vµ tiªu vong, gi¶i cøu con ng−êi trong lÇn Ngµi
®Õn trÇn gian lÇn thø nhÊt c¸ch ®©y h¬n hai ngµn n¨m. Sù kiÖn Chóa t¸i l©m trong t−¬ng lai – thÕ tôc gäi lµ ngµy tËn thÕ - ®−îc gi¶ng d¹y nh−ng vÒ thêi ®iÓm vµ giê kh¾c th× con ng−êi kh«ng ®−îc b¸o tr−íc ®Ých x¸c. Tõ gi¸o lÝ nµy mµ c¸c môc s− khuyªn nhñ tÝn ®å ph¶i sèng ®¹o h¹nh chuÈn bÞ cho ngµy Chóa ®Õn tiÕp
®ãn vµo v−¬ng quèc cña Ngµi. Trªn thÕ giíi ®· cã kh«ng Ýt ng−êi tù ®o¸n ®Þnh ngµy giê tËn thÕ g©y ra rÊt nhiÒu bi kÞch cho nh÷ng tÝn ®å nhÑ d¹ c¶ tin. T¹i ViÖt Nam, vµo c¸c n¨m 1945, n¨m 2000, gÇn
®©y lµ n¨m 2011 víi biÕn cè M−êng NhÐ, n¨m 2012 víi lêi tuyªn truyÒn néi dung
“tr¸i ®Êt sÏ næ tung, trêi sÏ sËp vµ mäi ng−êi sÏ chÕt hÕt; ai theo Vµng Chø (§øc Chóa Trêi) sÏ ®−îc Chóa ®−a lªn trêi,
®−îc h−ëng cuéc sèng sung s−íng, kh«ng lµm còng cã ¨n; ai kh«ng theo Vµng Chø sÏ bÞ chÕt”(14). ViÖc x−ng Vua
®ãn Chóa ®· g©y ra nh÷ng x¸o trén vÒ mÆt x· héi, thËm chÝ cã t¸c ®éng xÊu ®Õn æn ®inh chÝnh trÞ, g©y ra sù lo ng¹i cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ ¶nh h−ëng tiªu cùc ®Õn x· héi ViÖt Nam.
3. TÝn h÷u Tin Lµnh víi 3. TÝn h÷u Tin Lµnh víi 3. TÝn h÷u Tin Lµnh víi
3. TÝn h÷u Tin Lµnh víi céng ®ång c− céng ®ång c− céng ®ång c− céng ®ång c−
d©n kh¸c t¹i d©n kh¸c t¹i d©n kh¸c t¹i
d©n kh¸c t¹i ViÖt NamViÖt NamViÖt Nam ViÖt Nam
§¹o ®øc Tin Lµnh trong thÕ kØ XVI nhÊn m¹nh ®Õn nÒn ®¹o ®øc c¸ nh©n tu tËp, nh©n ®øc vµ thùc hµnh nh÷ng viÖc
®¹o h¹nh, th× nÒn thÇn häc Tin Lµnh vµo thÕ kØ XX l¹i më réng nÒn ®¹o ®øc b»ng viÖc kÕt hîp truyÒn gi¶ng Phóc ¢m víi vÊn ®Ò phôc vô x· héi(15). C¸c héi nghÞ quèc tÕ cña Tin Lµnh trong thÕ kØ XX t¹i Lausanne, Thôy sÜ, (1974) hay Héi NghÞ vÒ tr¸ch nhiÖm x· héi t¹i Michigan, Hoa K×, (1982) víi tuyªn ng«n kªu gäi thùc thi c«ng lÝ, gi¶i phãng mäi ¸p bøc, kh«ng
®−îc bãc lét, t«n träng nh©n phÈm, phôc vô con ng−êi vµ lªn tiÕng tè c¸o sù ¸c. Cã sù t−¬ng t¸c gi÷a c«ng t¸c truyÒn gi¶ng vµ phôc vô x· héi. §¹o ®øc cã chøc n¨ng gióp tÝn ®å hµnh ®éng cã tr¸ch nhiÖm vµ sèng lµm ®iÒu thiÖn víi ý thøc cã ngµy ph¶i tr¶ lêi víi Chóa nh÷ng ®iÒu thiÖn
®iÒu ¸c m×nh ®· lµm(16).TÝch cùc h¬n cã
13. Jean BaubÐrot. S®d, tr. 18.
14. NguyÔn ThÞ Thanh NhB, §¹o Tin
lµnh trong vïng d©n téc H’M«ng ë T©y B¾c hiÖn nay, LuËn V¨n Th¹c sÜ TriÕt häc, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2007, tr. 43.
15. L−u Hång Khanh, §¹o ®øc häc C¬ §èc, Ban Tu th− ThÇn Häc ViÖn Tin
lµnh ViÖt Nam, Frankfurt, 2003, tr. 20.
16. Kinh Th¸nh, S®d, tr. 221, C«r. 5:10.
thªm chøc n¨ng lµ lµm sao ng−êi tÝn ®å ph¶i cã lèi sèng thuyÕt phôc vµ t×nh yªu th−¬ng thu hót ®èi víi mäi ng−êi ë gi÷a x· héi. Mét ng−êi sau khi theo ®¹o Tin Lµnh sÏ thay ®æi lèi sèng cò, tËp tµnh theo nÕp sèng míi vµ th−êng hay “tuyªn truyÒn” vÒ ®¹o mµ m×nh míi tin theo.
§Æc tÝnh “lµm chøng” cña mét ng−êi theo
®¹o Tin Lµnh, bÊt kÓ lµ môc s− hay tÝn h÷u b×nh th−êng, hä th−êng chia sÎ niÒm vui ®øc tin víi ng−êi kh¸c. NhËn xÐt cña M. Weber vÒ truyÒn thèng nµy ®· cã tõ x−a lµ “sù cøu ®é (cøu rçi) cña c¸c linh hån - vµ chØ ®iÒu nµy mµ th«i - míi lµ
®iÓm mÊu chèt trong cuéc sèng vµ ho¹t
®éng cña hä”(17).ý niÖm “lµm chøng” cña tÝn h÷u Tin Lµnh nãi chung lµ mét ng−êi khi ®· biÕt ®iÒu g× ®óng, ®iÒu g× thiÖn lµnh, ®iÒu g× lµm cho cuéc sèng t−¬i ®Ñp, th× mong −íc ®−îc nãi ra ®Ó mäi ng−êi cïng ®ãn nhËn vui h−ëng.
Céng ®ång Tin Lµnh thÓ hiÖn b¶n chÊt vµ tr¸ch nhiÖm ®¹o ®øc ®èi víi nh÷ng ng−êi th©n nghÌo khã hay céng
®ång x· héi qua viÖc lµm tõ thiÖn. DiÔn
®µn “Suy nghÜ l¹i c«ng cuéc TruyÒn gi¸o” (Rethinking Missions) do William E. Hocking, mét gi¸o s− triÕt häc Havard chñ tr×; «ng gîi ý cø tiÕp tôc ph¸t triÓn c«ng t¸c y tÕ, gi¸o dôc vµ x·
héi mµ kh«ng kÌm theo truyÒn gi¶ng.
Theo quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi nµy nªn t×m c¸ch liªn kÕt ®øc tin t«n gi¸o s½n cã cña ng−êi d©n b¶n ®Þa víi ý t−ëng chung cã liªn hÖ ®Õn ®øc tin C¬
§èc. Nh−ng Hendrik Kraemer trong t¸c phÈm ®· phª b×nh cho c¸ch cæ vò hßa lÉn nµy gi÷a Tin Lµnh víi ngo¹i gi¸o cho thÊy kh«ng thÓ nhËn ®−îc sù t¸n thµnh chung(18).
4. Quan 4. Quan 4. Quan
4. Quan ®iÓm chÝnh trÞ ®iÓm chÝnh trÞ ®iÓm chÝnh trÞ ®iÓm chÝnh trÞ trong qu¸ trong qu¸ trong qu¸ trong qu¸
tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi vµ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi vµ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi vµ
tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi vµ ®Êt n−íc®Êt n−íc®Êt n−íc®Êt n−íc XÐt vÒ ph−¬ng diÖn lÞch sö th× gi÷a t«n gi¸o vµ chÝnh trÞ cã sù g¾n bã vµ t¸c
®éng qua l¹i lÉn nhau, ®©y lµ vÊn ®Ò phøc t¹p vµ hÕt søc nh¹y c¶m ®· ®−îc nhiÒu ng−êi quan t©m nghiªn cøu. Héi Th¸nh Tin Lµnh ViÖt Nam vÉn gi÷ lËp tr−êng “®øng ngoµi chÝnh trÞ” gi÷ mét kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh gi÷a chÝnh quyÒn vµ gi¸o héi(19)
Thùc tiÔn t¹i ViÖt Nam, hiÖn t−îng ph¸t triÓn cña ®¹o Tin Lµnh ë vïng d©n téc thiÓu sè ®· cã t¸c ®éng phøc t¹p ®Õn chÝnh trÞ. M©u thuÉn dÔ nhËn thÊy lµ sù ph©n rÏ s©u s¾c t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng trong
®êi sèng chÝnh trÞ x· héi liªn quan ®Õn téc ng−êi vµ t«n gi¸o. Tin Lµnh ®Õn ViÖt Nam vµ c¸c d©n téc thiÓu sè do c¸c tæ chøc truyÒn gi¸o tõ Ph−¬ng T©y, ®a sè c¸c gi¸o sÜ cã quèc tÞch ¢u Ch©u vµ Hoa K×. Th«ng qua c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng, viÖc gi¶ng d¹y Kinh Th¸nh cña c¸c gi¸o sÜ n−íc ngoµi sÏ ¶nh h−ëng t−
duy tÝn h÷u trong ®êi sèng x· héi. Sù
®ông ch¹m ®Õn ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ cña ®¹o Tin Lµnh khiÕn c¸c nhµ qu¶n lÝ t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong vÊn ®Ò gi÷ v÷ng an ninh trËt tù, æn ®Þnh chÝnh trÞ hay xö lÝ c¸c ho¹t ®éng truyÒn ®¹o “tr¸i phÐp”.
§¹o Tin Lµnh g©y ra nh÷ng cuéc di d©n tù do. NhiÒu tÝn ®å ë vïng ®Êt T©y B¾c c»n cçi ®· t×m ®Õn c¸c vïng ®Êt trï
17. Max Weber, NÒn ®¹o ®øc Tin Lµnh vµ tinh thÇn cña chñ nghÜa t− b¶n, Nxb. Tri thøc, 2008, tr. 158.
18. Earle E. Cairns, C¬ §èc gi¸o tr¶i qua c¸c thÕ kØ, Nxb. Delta Press, 2005, tr. 621- 622.
19. §ç Quang H−ng, B−íc ®Çu t×m hiÓu vÒ mèi quan
hÖ gi÷a Nhµ n−íc vµ gi¸o héi, Nxb. T«n gi¸o, Hµ
néi, 2003, tr. 180.
phó h¬n nh− §¾k L¾k, §¾k N«ng, §iÖn Biªn, Thanh Hãa… võa tr¸nh bÞ c« lËp võa dÔ c¶i ®¹o ë nh÷ng vïng ®Êt míi ®·
cã ®«ng ®¶o tÝn ®å(20).
Song nh×n chung, tÝn h÷u trªn c¶ n−íc muèn gi÷ ®øc tin t«n gi¸o thuÇn tóy vµ lµ c«ng d©n mét lßng yªu n−íc, kh«ng ®Ó bÊt cø thÕ lùc ngo¹i bang nµo lîi dông m×nh ®−îc. V× ®¹o ®øc cña Martin Luther
®èi víi quèc gia ®· ®−îc chØ dÉn rÊt cã ý nghÜa “C¬ §èc nh©n lµ c«ng d©n cña v−¬ng quèc thuéc linh vµ còng lµ c«ng d©n cña n−íc m×nh ®ang sèng. Trªn thùc tÕ, tr−íc khi hä thuéc vÒ n−íc §øc Chóa Trêi, hä thuéc vÒ quèc gia mµ hä ®ang sèng. Bëi v× hä ®−îc sinh ra trªn ®Êt, tr−íc khi trë nªn C¬ §èc nh©n”(21)
Lêi KÕt Lêi KÕt Lêi KÕt Lêi KÕt
§¹o ®øc Tin Lµnh kÕ thõa mét hÖ thèng ®¹o ®øc cã chiÒu dµi lÞch sö nh©n lo¹i, qui ®Þnh lèi sèng cña mét tÝn ®å trong mèi liªn hÖ tr¸ch nhiÖm víi §Êng ThÇn Linh, ®èi xö nh©n ¸i víi ®ång lo¹i vµ b¶o vÖ m«i tr−êng tù nhiªn. Néi dung
®¹o ®øc Tin Lµnh biÓu hiÖn qua viÖc ®Ò cao sø m¹ng cña mçi tÝn ®å gi÷a trÇn thÕ, lµm ¨n víi tr¸ch nhiÖm cã uy tÝn, ®Ò cao lèi sèng tiÕt kiÖm vµ cuéc ®êi cña mçi tÝn h÷u ph¶i sinh lîi.
TÝn h÷u Tin Lµnh tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng tõ thiÖn, s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng, gãp phÇn duy tr×
®¹o ®øc x· héi, ng¨n ngõa téi ph¹m tÖ n¹n, ®êi sèng ®¹o cña ng−êi tÝn h÷u Tin Lµnh ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn x· héi.
Gi¸o héi Tin Lµnh hai miÒn còng nªn nghiªn cøu ®−a ra nh÷ng ph−¬ng s¸ch gióp céng ®ång tÝn h÷u Tin Lµnh hßa nhËp vµo x· héi ViÖt Nam nh− nguyÖn väng cña tÝn h÷u x−a nay mµ vÉn kh«ng lµm biÕn ®æi Phóc ¢m. Nhµ n−íc lu«n cã nh÷ng chÝnh s¸ch thuËn lîi ®Ó nh÷ng gi¸ trÞ nh©n v¨n, chuÈn mùc ®¹o ®øc Tin Lµnh gãp phÇn lµm phong phó hÖ gi¸ trÞ
®¹o ®øc d©n téc vµ h÷u Ých trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n−íc. §iÒu nµy sÏ gãp phÇn cho sù nghiÖp gi¸o dôc ®¹o ®øc cho tÝn h÷u, gi¶i quyÕt m©u thuÉn vµ lµm gi¶m bít kho¶ng c¸ch gi÷a tÝn ®å Tin Lµnh vµ c¸c t«n gi¸o kh¸c./.
