Bài 9-10. THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA.
1. Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa
* Lượng mưa, độ ẩm - Biểu hiện:
+ Lượng mưa nước ta lớn: trung bình 1500 - 2000 mm/năm (sườn đón gió: 3500 - 4000 mm/năm).
+ Độ ẩm không khí cao >80%.
+ Cân bằng ẩm luôn dương.
- Nguyên nhân: nằm trong khu vực nhiệt đới nên nhiệt độ cao, lượng bốc hơi lớn, giáp Biển Đông.
* Tính chất nhiệt đới của khí hậu - Biểu hiện:
+ Nhiệt độ trung bình năm toàn quốc cao: lớn hơn 20°C.
+ Số giờ nắng: 1400 - 3000 giờ/năm.
+ Tổng bức xạ: cán cân bức xạ dương quanh năm.
- Nguyên nhân: do nước ta nằm hoàn toàn trong khu vực nội chí tuyến: góc nhập xạ lớn, tất cả các địa điểm đều có 2 lần Mặt Trời lên thiên đỉnh.
* Gió mùa
Gió mùa mùa đông Gió mùa mùa hạ
Nguồn gốc Áp cao Xibia - Nửa đầu mùa: từ áp cao Bắc Ấn Độ Dương.
- Giữa và cuối mùa: Áp cao cận chí tuyến bán cầu Nam vượt xích đạo.
Phạm vi hoạt động Miền Bắc (16°B trở ra) Cả nước
Hướng gió chủ yếu Đông Bắc Tây Nam
Miền Bắc: Đông Nam Thời gian hoạt động Tháng 11 - 4 Tháng 5 - 10
Tính chất Đầu mùa: lạnh khô Cuối mùa: lạnh ẩm
Nóng ẩm Ảnh hưởng đến khí hậu Làm cho miền bắc có
mùa đông lạnh.
- Đầu mùa hạ: mưa ở Nam Bộ và Tây Nguyên, khô nóng cho phía Nam của Tây Bắc và đồng bằng ven biển Trung Bộ.
- Giữa và cuối mùa hạ: mưa trên cả nước.
2. Thành phần tự nhiên khác
Thành phần tự nhiên Biểu hiện tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa
Địa hình - Xâm thực mạnh ở miền núi: bề mặt địa hình bị cắt xẻ, nhiều hẻm vực, khe rãnh, đất bị bào mòn, rửa trôi, hiện tượng đá lở, đất trượt.
Sự hình thành địa hình cacxtơ (hang động suối cạn…) - Bồi tụ nhanh ở đồng bằng hạ lưu sông.
Sông ngòi - Mạng lưới dày đặc: 2360 con sông (>10km), cứ 20 km bờ biển có 1 cửa sông, chủ yếu là sông nhỏ.
- Sông nhiều nước, nhiều phù sa.
- Chế độ mưa theo mùa: mùa lũ tương đương mùa mưa, mùa cạn tương đương mùa khô.
- Chế độ dòng chảy thất thường.
Đất - Feralit là quá trình hình thành đất chủ yếu (là quá trình hình thành đất có sự tích tụ của ôxit Fe và Al cùng với sự rửa trôi các chất bazơ).
- Tầng đất dày, đất chua, có màu đỏ vàng.
Sinh vật - Hệ sinh thái rừng rậm nhiệt đới ẩm lá rộng thường xanh. Thành phần loài phong phú, nhiều tầng nhiều lớp.
- Hệ sinh thái rừng nhiệt đới ẩm gió mùa phát triển trên đất feralit.
3. Ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến sản xuất và đời sống.(SGK)
