1. Chûúng trònh höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN cuãa Viïåt Nam vaâ vai troâ cuãa CSDL Chuyïn gia khoa hoåc Viïåt Nam àûúåc àaâo taåo taåi EU phuåc vuå höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN
1.1. Tñnh cêëp thiïët cuãa viïåc xêy dûång CSDL Höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN hiïån laâ möåt trong nhûäng nhiïåm vuå cêëp thiïët nhùçm àûa nïìn KH&CN nûúác ta lïn möåt têìm cao múái, phuåc vuå sûå nghiïåp cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa (CNH, HÀH) àêët nûúác möåt caách toaân diïån. Àïì aán “Höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN àïën nùm 2020”, àûúåc Thuã tûúáng Chñnh phuã ban haânh keâm theo Quyïët àõnh söë 735/QÀ- TTg ngaây 14/5/2011, àaä nïu roä quan àiïím, muåc tiïu vaâ nhiïåm vuå cêìn triïín khai àïí àûa Viïåt Nam trúã thaânh nûúác maånh trong möåt söë lônh vûåc KH&CN vaâo nùm 2020. Àïì aán àùåc biïåt quan têm túái möåt söë nhiïåm vuå nhû: nêng cao chêët lûúång àöåi nguä caán böå KH&CN thöng qua liïn kïët vúái caác àöëi taác nûúác ngoaâi coá tiïìm lûåc maånh vïì KH&CN; triïín khai caác chûúng trònh àaâo taåo, böìi dûúäng trong möåt söë lônh vûåc KH&CN ûu tiïn àïí hònh thaânh caác nhoám, têåp thïí
KH&CN maånh coá thïí töí chûác vaâ tham gia caác hoaåt àöång KH&CN quöëc tïë; àêíy maånh viïåc xêy dûång vaâ thûåc hiïån caác chûúng trònh, dûå aán nghiïn cûáu chung trong khuön khöí caác thoãa thuêån song phûúng, àa phûúng liïn khu vûåc vaâ quöëc tïë; thu huát caác chuyïn gia, nhaâ KH&CN Viïåt Nam úã nûúác ngoaâi vaâ caác chuyïn gia, nhaâ khoa hoåc nûúác ngoaâi tham gia caác chûúng trònh, dûå aán nghiïn cûáu, àaâo taåo taåi Viïåt Nam; taåo àiïìu kiïån àïí caác nhaâ KH&CN Viïåt Nam tham gia caác chûúng trònh, dûå aán nghiïn cûáu KH&CN quöëc tïë, caác töí chûác quöëc tïë cuãa Liïn hiïåp quöëc, APEC, ASEM, ASEAN, caác hiïåp höåi chuyïn ngaânh khu vûåc vaâ quöëc tïë [5].
Hiïån nay, thöng tin vaâ dûä liïåu cêìn cho viïåc triïín khai caác nhiïåm vuå höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN vûâa thiïëu vûâa taãn maån, khöng àûúåc thu thêåp möåt caách khoa hoåc vaâ thiïëu tñnh hïå thöëng/liïn thöng, ñt àûúåc cêåp nhêåt. Àiïìu àoá àaä vaâ àang gêy khöng ñt khoá khùn, khöng nhûäng trong viïåc xaác àõnh caác àöëi taác coá tiïìm lûåc maånh vïì KH&CN cuãa nûúác ngoaâi, caác chûúng trònh, dûå aán nghiïn
CÚ SÚÃ DÛÄ LIÏÅU CHUYÏN GIA KHOA HOÅC VIÏÅT NAM ÀÛÚÅC ÀAÂO TAÅO TAÅI LIÏN MINH CHÊU ÊU
Giúái thiïåu vaâi neát vïì Chûúng trònh KH&CN khung lêìn thûá 7 cuãa EU (FP7) vaâ nhûäng hoaåt àöång thuác àêíy sûå tham gia cuãa Viïåt Nam vaâo Chûúng trònh naây. Mö taã quaá trònh xêy dûång CSDL Chuyïn gia khoa hoåc Viïåt Nam àûúåc àaâo taåo taåi Liïn minh chêu Êu, caách thûác thu thêåp dûä liïåu, caác kïët quaã àaåt àûúåc vaâ lúåi ñch thûåc tiïîn maâ CSDL àem laåi. Àûa ra caác kiïën nghõ cuå thïí àïí duy trò vaâ phaát triïín CSDL naây.
TS Lï Xuên Àõnh, KS Taâo Hûúng Lan, ThS Àaâo Maånh Thùæng Cuåc Thöng tin KH&CN Quöëc gia
cûáu, àaâo taåo khu vûåc vaâ quöëc tïë Viïåt Nam cêìn tranh thuã, maâ ngay caã viïåc nùæm bùæt tònh hònh tham gia cuãa caác àöëi taác Viïåt Nam trong caác chûúng trònh, dûå aán nghiïn cûáu chung trong khuön khöí caác thoãa thuêån song phûúng, àa phûúng liïn khu vûåc vaâ quöëc tïë, cuäng khöng khaã thi.
Caác cú súã dûä liïåu (CSDL) chuyïn gia hiïån àïìu àûúåc thiïët kïë vaâ thu thêåp thöng tin phuåc vuå muåc tiïu riïng cuãa tûâng àún võ chuã quaãn, chûa coá CSDL naâo àûúåc thiïët kïë nhùçm kïët nöëi caác nhaâ khoa hoåc Viïåt Nam vúái nûúác ngoaâi vaâ ngûúåc laåi, chûa coá CSDL naâo àûa dûä liïåu vïì chuyïn gia KH&CN Viïåt Nam bùçng tiïëng Anh lïn maång àïí khai thaác röång raäi [2, 6-11].
1.2. Chûúng trònh KH&CN khung lêìn thûá 7 cuãa EU trong möëi quan hïå mêåt thiïët vúái viïåc xêy dûång CSDL
1.2.1. Chûúng trònh KH&CN khung lêìn thûá 7 cuãa EU laâ gò?
Chûúng trònh KH&CN khung lêìn thûá 7 cuãa EU, giai àoaån 2007 - 2013 (Seventh Framework Programmes, viïët tùæt laâ FP7) laâ chûúng trònh KH&CN lúán nhêët cuãa chêu Êu tûâ trûúác àïën nay vúái töíng kinh phñ àêìu tû gêìn 54 tyã Euro, trong àoá, khoaãng 32 tyã Euro daânh cho caác dûå aán nghiïn cûáu chung trïn 10 lônh vûåc ûu tiïn. Trong thûåc tïë, FP7 laâ cöng cuå chñnh nhùçm àaáp ûáng nhu cêìu cuãa chêu Êu vïì viïåc laâm vaâ nùng lûåc caånh tranh, vaâ nhùçm duy trò vai troâ àêìu taâu cuãa chêu Êu trong nïìn kinh tïë tri thûác toaân cêìu.
Möåt trong nhûäng àiïím àùåc biïåt cuãa FP7 laâ viïåc khuyïën khñch sûå tham gia cuãa cöång àöìng KH&CN ngoaâi EU. Cho àïën
nay, nhiïìu nûúác trong khu vûåc àaä têån duång khaá töët nguöìn kinh phñ nghiïn cûáu KH&CN naây thöng qua viïåc chuã àöång cung cêëp thöng tin vïì tiïìm nùng chêët xaám cuãa mònh cho nghiïn cûáu KH&CN.
Àïí Viïåt Nam coá thïí tham gia tñch cûåc hún vaâo caác hoaåt àöång nghiïn cûáu chung bùçng kinh phñ KH&CN cuãa EU, caác àöëi taác EU cêìn tiïëp cêån àûúåc thöng tin vïì caác chuyïn gia Viïåt Nam coá tiïìm nùng tham gia húåp taác nghiïn cûáu vúái hoå.
CSDL vïì chuyïn gia laâ möåt cöng cuå tra cûáu thñch húåp cho muåc àñch noái trïn.
Àïí phuåc vuå cho viïåc quaãng baá, thuác àêíy vaâ quaãn lyá FP7, EU àaä xêy dûång hïå thöëng CSDL CORDIS vïì caác chuyïn gia vaâ töí chûác KH&CN quöëc tïë. Trong CSDL CORDIS, thöng tin vïì caác chuyïn gia àûúåc chia thaânh nhiïìu nhoám:
daång chuyïn gia; dûä liïåu caá nhên; kyä nùng ngön ngûä; caác hoaåt àöång KH&CN chñnh; trònh àöå àaâo taåo; hûúáng nghiïn cûáu; kinh nghiïåm tham gia caác hoaåt àöång KH&CN cuãa EU; cöng böë kïët quaã nghiïn cûáu; caác lônh vûåc quan têm.
Thöng qua CSDL CORDIS, caác nhaâ khoa hoåc vaâ caác töí chûác KH&CN cuãa caác nûúác coá thïí tòm kiïëm àöëi taác vaâ kïët nöëi vúái nhau taåo thaânh caác liïn minh nghiïn cûáu tham gia vaâo caác dûå aán húåp taác quöëc tïë vïì KH&CN. Trong FP7 coá haâng nghòn dûå aán húåp taác, möîi dûå aán coá sûå tham gia cuãa haâng chuåc àöëi taác tûâ nhiïìu nûúác taåo thaânh caác nhoám nghiïn cûáu maånh trong tûâng lônh vûåc cuå thïí [1].
1.2.2. Sûå tham gia cuãa Viïåt Nam vaâo Chûúng trònh khung FP7
Cho àïën nay, Viïåt Nam àaä tham gia
vaâo 32 dûå aán nghiïn cûáu chung do FP7 taâi trúå. Tyã lïå thaânh cöng cuãa Viïåt Nam trong àùng kyá tham gia caác dûå aán lïn àïën 33,3% (cao nhêët khu vûåc Àöng Nam AÁ vaâ trïn mûác bònh quên laâ 23,9%).
Töíng söë tiïìn taâi trúå cuãa FP7 daânh cho caác àöëi taác Viïåt Nam àïën nay laâ gêìn 4 triïåu Euro, cao nhêët trong söë caác nûúác Àöng Nam AÁ. Nhiïìu nhaâ khoa hoåc haâng àêìu Viïåt Nam àûúåc múâi tham gia vaâo caác höåi nghõ, höåi thaão quöëc tïë trong khuön khöí dûå aán SEA-EU-NET nhû:
höåi thaão Baão töìn vaâ quaãn lyá àa daång sinh hoaåt; höåi thaão EU-Àöng Nam AÁ vïì söët xuêët huyïët; höåi thaão chuyïn gia vïì Nïìn kinh tïë dûåa trïn cöng nghïå sinh hoåc; höåi thaão vïì Vêåt liïåu xuác taác quang phuåc vuå cho y tïë vaâ baão vïå möi trûúâng, v.v....
Trong caác dûå aán FP7, ba àöëi taác quan troång nhêët cuãa Viïåt Nam laâ: Vûúng quöëc Anh -27 liïn kïët húåp taác, Haâ Lan -18 liïn kïët húåp taác vaâ CHLB Àûác -14 liïn kïët húåp taác. Tyã lïå caác lônh vûåc tham gia cuãa caác nhaâ khoa hoåc Viïåt Nam vaâo caác dûå aán FP7 cuäng àa daång nhêët khu vûåc Àöng Nam AÁ [1,4].
1.2.3. Hoaåt àöång vïì thuác àêíy sûå tham gia FP7 taåi Viïåt Nam
Dûå aán SEA-EU-NET - Dûå aán thuác àêíy àöëi thoaåi liïn khu vûåc àaä àûúåc triïín khai tûâ cuöëi nùm 2007 taåi Cuåc Thöng tin Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå Quöëc gia (NASATI) nhùçm taåo àiïìu kiïån vaâ thuác àêíy sûå tham gia cuãa caác chuyïn gia, töí chûác KH&CN Viïåt Nam vaâo caác dûå aán húåp taác KH&CN vúái EU. Nhiïåm vuå chñnh cuãa NASATI trong dûå aán laâ: tùng cûúâng àöëi thoaåi
liïn khu vûåc ASEAN - EU vïì chñnh saách KH&CN; tùng cûúâng sûå tham gia cuãa caác chuyïn gia, cú quan àöëi taác úã Àöng Nam AÁ vaâo FP7 thöng qua viïåc phöí biïën, tuyïn truyïìn vïì FP7 cuäng nhû thaânh lêåp vaâ vêån haânh EU info-point cuãa SEA-EU-NET, taåo àiïìu kiïån húåp taác EU - Viïåt Nam vaâ ASEAN; quan trùæc, phên tñch vaâ àaánh giaá hiïån traång KH&CN thöng qua àiïìu tra thöëng kï caác cú quan nghiïn cûáu quan troång cuãa Viïåt Nam vaâ ASEAN laâm cú súã cho húåp taác bïìn vûäng [4].
2. Xêy dûång CSDL Chuyïn gia khoa hoåc àûúåc àaâo taåo taåi Liïn minh chêu Êu
2.1. Caách tiïëp cêån
Caách tiïëp cêån sau àaä àûúåc aáp duång trong quaá trònh nghiïn cûáu xêy dûång CSDL:
- Tòm hiïíu kyä caác loaåi CSDL vïì chuyïn gia tûúng tûå trong nûúác vaâ quöëc tïë àïí viïåc thiïët kïë hïå thöëng àaãm baão tñnh khoa hoåc, àêìy àuã, phuâ húåp, chñnh xaác;
- AÁp duång caác chuêín phuâ húåp trong viïåc thiïët kïë hïå thöëng, trao àöíi thöng tin, àùåc biïåt tuên thuã quy àõnh vïì aáp duång tiïu chuêín trong ûáng duång cöng nghïå thöng tin ban haânh keâm theo Quyïët àõnh 20/2008/QÀ-BTTTT ngaây 9/4/2008 cuãa Böå trûúãng Böå Thöng tin vaâ Truyïìn thöng vïì “Ban haânh danh muåc tiïu chuêín vïì ûáng duång cöng nghïå thöng tin trong cú quan nhaâ nûúác”; àùåc biïåt lûu yá vïì chuêín dûä liïåu vaâ chuêín an toaân thöng tin;
- Trong xêy dûång CSDL, sûã duång nhûäng hïå CSDL thöng duång nhû SQL
hoùåc MySQL; Sûã duång caác cöng cuå chuêín àïí taåo caác giao diïån web cho nhêåp liïåu;
- CSDL laâ song ngûä Viïåt - Anh trong giao diïån vaâ trong sûã duång;
- Hïå thöëng coá cú chïë phên quyïìn sûã duång, baão mêåt, sao lûu vaâ an toaân dûä liïåu;
- Xêy dûång hïå thöëng nhêåp liïåu theo hai hònh thûác: trûåc tuyïën (chuã yïëu aáp duång cho caác caán böå laâm viïåc úã nûúác ngoaâi) vaâ khöng trûåc tuyïën thöng qua phiïëu àiïìu tra (chuã yïëu aáp duång cho caán böå laâm viïåc trong nûúác). Coá sûå phên quyïìn trong cöng böë thöng tin lïn Web. Chuyïn gia coá thïí tûå nhêåp tin, song viïåc àûa/hiïín thõ thöng tin lïn Web chó àûúåc thûåc hiïån sau khi àún võ quaãn lyá CSDL thêím àõnh xong vaâ cöng böë (theo àuáng quy trònh vïì an toaân vaâ baão mêåt thöng tin quy àõnh cuãa phaáp luêåt);
- Xêy dûång hïå thöëng dûåa trïn cú súã haå têìng maång hiïån coá cuãa NASATI;
- Dûåa vaâo sûå höî trúå vaâ quan hïå cuãa caác àaåi sûá quaán, àêìu möëi quaãn lyá àaâo taåo/ KH&CN cuãa Viïåt Nam úã nûúác ngoaâi àïí quaãng baá nhu cêìu thu thêåp thöng tin vïì caán böå KH&CN Viïåt Nam àûúåc àaâo taåo vaâ laâm viïåc taåi caác nûúác thuöåc Liïn minh chêu Êu;
- Viïåc trao àöíi thöng tin coá thïí thûåc hiïån qua hai phûúng thûác: tûå àöång trûåc tuyïën hoùåc chuyïín giao tïåp dûä liïåu coá cêëu truác.
2.2. Caách thu thêåp dûä liïåu chuyïn gia KH&CN Viïåt Nam àûúåc àaâo taåo taåi EU
Dûä liïåu vïì chuyïn gia Viïåt Nam àaä àûúåc àaâo taåo taåi Liïn minh chêu Êu vaâ laâm viïåc taåi caác töí chûác KH&CN úã Viïåt Nam hoùåc Liïn minh chêu Êu àaä àûúåc thu thêåp bùçng caách:
1. Gûãi phiïëu àiïìu tra àïën caá nhên, caác töí chûác KH&CN cuãa Viïåt Nam.
2. Phöëi húåp vúái caác Höåi cûåu lûu hoåc sinh EU taåi Viïåt Nam, caã theo nhoám quöëc gia (Àûác, Phaáp, Haâ Lan, Bó,...), nhoám chuyïn mön (GAGG – Möi trûúâng cuãa Àûác) vaâ nhoám caác trûúâng àaåi hoåc (TU Dresden – CHLB Àûác);
3. Phöëi húåp vúái caác töí chûác quaãn lyá KH&CN cuãa caác Àaåi sûá quaán taåi Viïåt Nam àïí quaãng baá, gûãi thû múâi àùng kyá trïn hïå thöëng thöng tin cuãa caác töí chûác naây nhû: Cú quan trao àöíi Haân lêm Àûác (DAAD) cuãa CHLB Àûác, Höåi àöìng Anh cuãa Vûúng quöëc Anh.
4. Caác caá nhên àuã àiïìu kiïån coá thïí tûå àùng kyá, àiïìn thöng tin, cêåp nhêåt thöng tin qua website vaâ form àiïån tûã trïn maång Vista cuãa NASATI.
5. Àöëi vúái caác chuyïn gia khoa hoåc Viïåt Nam àang laâm viïåc taåi Liïn minh chêu Êu, viïåc thu thêåp thöng tin àûúåc tiïën haânh bùçng caách vêån àöång tuyïn truyïìn àïí tûå àùng kyá vaâ cung cêëp thöng tin qua website. Caác kïnh vêån àöång chñnh laâ Àaåi sûá quaán (Ban cöng taác cöång àöìng, Ban quaãn lyá lûu hoåc sinh (LHS), tham taán KH&CN) vaâ Höåi hoåc sinh sinh viïn. Àùåc biïåt lûu yá sûã duång phûúng thûác thu thêåp thöng tin trong caác maång
xaä höåi nhû giúái thiïåu nhûäng ngûúâi quen àaä àûúåc àaâo taåo taåi caác nûúác thuöåc Liïn minh chêu Êu àïí hoå tûå àiïìn thöng tin qua website hoùåc nhêån phiïëu àiïìu tra vaâ phöëi húåp vúái caác website cuãa caác Höåi naây àïí quaãng baá.
6. Ban chuã nhiïåm Nhiïåm vuå àaä thoãa thuêån húåp taác vúái Ban chêëp haânh Höåi sinh viïn Viïåt Nam taåi CHLB Àûác (phöëi húåp quaãng baá, thuác àêíy àùng kyá vaâo CSDL qua website cuãa Höåi), Ban quaãn lyá LHS (nhêåp CSDL toaân böå höì sú nghiïn cûáu sinh vaâ sinh viïn sau àaåi hoåc taåi CHLB Àûác trong voâng 15 nùm qua), Tham taán KH&CN taåi CHLB Àûác (thu thêåp thöng tin vïì caác nhaâ khoa hoåc Viïåt kiïìu). Têët caã caác àöëi taác naây àïìu hïët sûác uãng höå, tñch cûåc, chuã àöång tham gia triïín khai nhiïåm vuå, maâ theo hoå, àêy laâ mong muöën cuãa têët caã LHS vaâ chuyïn gia Viïåt Nam taåi CHLB Àûác.
7. Phöëi húåp vúái Töíng cuåc Nghiïn cûáu Cöång àöìng chêu Êu (RTD), Ban quaãn lyá dûå aán SEA-EU-NET, DLR- Böå Nghiïn cûáu vaâ Giaáo duåc CHLB Àûác (BMBF) xêy dûång caác tiïu chñ, biïíu mêîu chuêín, chu trònh xûã lyá thöng tin àïí saâng loåc chuyïn gia Viïåt Nam noái riïng vaâ ASEAN noái chung àaä àûúåc àaâo taåo taåi Liïn minh chêu Êu thöng qua caác quyä hoåc böíng vaâ chûúng trònh FP7.
2.3. Kïët quaã xêy dûång CSDL
Trong giai àoaån 2010-2012, NASATI àaä khêín trûúng tiïën haânh viïåc thiïët kïë mêîu phiïëu àiïìu tra vïì chuyïn gia Viïåt Nam àaä àûúåc àaâo taåo taåi caác nûúác thuöåc Liïn minh chêu Êu, xêy dûång mêîu phiïëu thöng tin bùçng tiïëng Viïåt vaâ tiïëng
Anh, thiïët lêåp website cho CSDL, phaát phiïëu thu thêåp thöng tin cho hún 1000 cûåu LHS cuãa Àûác taåi Viïåt Nam, hoåp vaâ thöëng nhêët phûúng aán thu thêåp thöng tin vïì cûåu LHS cuãa Àûác taåi Viïåt Nam vúái àaåi diïån DAAD taåi Haâ Nöåi, thöëng nhêët nöåi dung húåp taác vaâ phaát phiïëu thu thêåp thöng tin cho cûåu LHS cuãa Vûúng quöëc Anh taåi Viïåt Nam thöng qua Höåi àöìng Anh, hoåp vaâ thu thêåp thöng tin LHS taåi EU vúái àaåi diïån Phaái àoaân EC taåi Viïåt Nam, thu thêåp thöng tin vïì caác caá nhên tham gia chûúng trònh Eramus Mundus, hoåp vaâ thöëng nhêët vúái caác àöëi taác Phaáp vaâ Àûác àïí triïín khai thu thêåp thöng tin vïì cûåu LHS Viïåt Nam taåi chêu Êu.
Cho àïën nay, CSDL chuyïn gia àaä àûúåc xêy dûång theo caã hai phûúng aán:
trïn maáy cuåc böå vaâ phiïn baãn online bùçng tiïëng Viïåt vaâ tiïëng Anh. Àaä thu thêåp thöng tin, xûã lyá vaâ nhêåp liïåu trïn hai nghòn biïíu ghi vïì cûåu LHS EU taåi Viïåt Nam (thöng tin àûúåc xûã lyá, phên loaåi theo caác baãng phên loaåi tûúng thñch chuêín cuãa Cöång àöìng chêu Êu). Caác kïët quaã quan troång naây laâ cú súã àïí töí chûác thaânh cöng Höåi thaão quöëc tïë vïì tiïìm nùng vaâ vai troâ thuác àêíy húåp taác KH&CN cuãa cûåu LHS khu vûåc ASEAN vaâo thaáng 5 nùm 2011 taåi Haâ Nöåi. Tuy nhiïn, viïåc thu thêåp thöng tin vïì caác cûåu LHS laâ viïåc laâm khoá khùn, töën nhiïìu thúâi gian vaâ cöng sûác, thöng tin sau khi thu thêåp phaãi àûúåc xûã lyá, dõch sang tiïëng Anh vaâ phên loaåi theo chuêín cuãa EU, khöëi lûúång dûä liïåu cêìn àûúåc chuêín hoáa lúán nïn möåt söë nöåi dung cuãa àïì taâi àaä khöng àûúåc triïín khai àuáng kïë hoaåch.
3. Àaánh giaá tiïìm nùng vaâ nhêån diïån lônh vûåc KH&CN cuãa chuyïn gia KH&CN Viïåt Nam àûúåc àaâo taåo taåi EU Cú cêëu chuyïn gia KH&CN Viïåt Nam àûúåc àaâo taåo taåi EU phên chia theo nûúác àaâo taåo cho thêëy: söë chuyïn gia KH&CN Viïåt Nam àûúåc àaâo taåo taåi caác nûúác XHCN cuä nhiïìu hún hùèn so vúái taåi caác nûúác coân laåi (tñnh töíng söë cho àïën
nay). Caác nûúác àaâo taåo nhiïìu chuyïn gia KH&CN cho Viïåt Nam laâ: CHLB Àûác, CH Seác, Bulgaria, Hungaria, Balan, Phaáp, Rumani. Tuy nhiïn, con söë naây phaãn aánh viïåc àaâo taåo chuyïn gia trûúác àêy, trong khi gêìn àêy, àaä coá sûå dõch chuyïín núi àaâo taåo sang caác nûúác Têy Êu, höåi LHS cuãa caác nûúác naây taåi Viïåt Nam cuäng bùæt àêìu àûúåc xêy dûång vaâ phaát triïín.
Cú cêëu chuyïn gia KH&CN Viïåt Nam àûúåc àaâo taåo taåi EU phên chia theo lônh vûåc hoaåt àöång KH&CN thïí hiïån roä rïåt caác lônh vûåc ûu tiïn àaâo taåo cuãa Viïåt Nam: khoa hoåc tûå nhiïn - 37%, khoa hoåc kyä thuêåt vaâ cöng nghïå - 30%, sau àoá laâ khoa hoåc
xaä höåi, khoa hoåc nöng nghiïåp, khoa hoåc y dûúåc, vaâ cuöëi cuâng laâ khoa hoåc nhên vùn (Hònh 1).
Cú cêëu chuyïn gia KH&CN Viïåt Nam àûúåc àaâo taåo taåi EU phên chia theo loaåi hònh töí chûác àang laâm viïåc cho thêëy: caác chuyïn gia chuã yïëu laâm Hònh 1. Cú cêëu chuyïn gia KH&CN àûúåc àaâo taåo taåi EU
theo lônh vûåc hoaåt àöång KH&CN
viïåc taåi caác cú quan nhaâ nûúác. Hai khu vûåc trûúâng àaåi hoåc vaâ àún võ nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ phaát triïín cöng nghïå thu huát nhiïìu chuyïn gia nhêët (töíng cöång trïn 50%), tiïëp àoá laâ caác cú quan quaãn lyá nhaâ nûúác, trong khi rêët ñt chuyïn gia tham gia khöëi doanh nghiïåp.
Heåp hún, theo Danh muåc tiïën syä Viïåt Nam, thò caác ngaânh maâ cûåu LHS àaä àûúåc àaâo taåo taåi EU nhû sau: cöng nghïå thûåc phêím - 41%, cú khñ - 20%, luyïån kim - 20%, giao thöng - 20%, àiïån tûã -16%, cú hoåc -15%, kiïën truác - 15%, hoáa hoåc - 14%, dûúåc hoåc - 14%,... Nhòn chung, viïåc àaâo taåo tiïën syä cuäng thiïn vïì khoa hoåc tûå nhiïn vaâ kyä thuêåt, cöng nghïå [3].
Húåp taác song phûúng vúái caác àöëi taác EU: trong giai àoaån 2001-2008, Viïåt Nam àaä coá 101 dûå aán húåp taác nghiïn cûáu KH&CN theo hònh thûác nghõ àõnh thû vúái àöëi taác laâ caác nûúác thaânh viïn EU, (chiïëm 44% töíng söë nghõ àõnh thû cuãa têët caã caác nûúác), vúái töíng kinh phñ caác dûå aán laâ 79,7 tyã àöìng, (chiïëm khoaãng 46% töíng kinh phñ daânh chi nhiïåm vuå húåp taác nghõ àõnh thû cuãa Viïåt Nam giai àoaån naây).
Lônh vûåc àûúåc têåp trung húåp taác nhiïìu nhêët laâ baão vïå möi trûúâng, quaãn lyá vaâ sûã duång húåp lyá taâi nguyïn thiïn nhiïn.
4. Kïët luêån vaâ khuyïën nghõ
Trong nhûäng nùm qua, nhiïìu chuyïn gia Viïåt Nam àaä àûúåc hoåc têåp
vaâ àaâo taåo taåi EU. CSDL cêåp nhêåt vïì nguöìn chuyïn gia naây úã Viïåt Nam seä rêët giaá trõ àöëi vúái caác àöëi taác EU khi tòm kiïëm àöëi taác húåp taác taåi Viïåt Nam, àöìng thúâi tao ra cú höåi höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN cuãa caác chuyïn gia Viïåt Nam. Viïåc caác chuyïn gia Viïåt Nam tham gia caác hoaåt àöång nghiïn cûáu cuãa FP7 seä goáp phêìn têån duång àûúåc nguöìn kinh phñ to lúán cuãa FP7, nêng cao chêët lûúång nghiïn cûáu khoa hoåc cuãa Viïåt Nam, khai thaác hiïåu quaã nguöìn lûåc húåp taác quöëc tïë cho sûå phaát triïín cuãa nïìn KH&CN nûúác nhaâ.
Ngoaâi ra, coá khöng ñt chuyïn gia ngûúâi Viïåt Nam hoùåc ngûúâi EU göëc Viïåt àang laâm viïåc taåi caác töí chûác KH&CN úã Cöång àöìng chêu Êu.
Thöng tin vïì hoå nïëu coá àûúåc seä goáp phêìn taåo nhiïìu cú höåi hún àïí Viïåt Nam huy àöång nguöìn lûåc chêët xaám cuãa tri thûác ngûúâi Viïåt àang laâm viïåc taåi caác töí chûác KH&CN cuãa EU cho phaát triïín àêët nûúác. Viïåc thu thêåp thöng tin vaâ xêy dûång CSDL chuyïn gia Viïåt Nam àaä àûúåc àaâo taåo taåi Liïn minh chêu Êu vaâ laâm viïåc taåi caác töí chûác KH&CN úã Viïåt Nam hoùåc taåi Liïn minh chêu Êu khöng chó àaáp ûáng yïu cêìu cuå thïí cuãa dûå aán maâ coân cung cêëp thöng tin chi tiïët vïì tiïìm nùng vaâ tònh hònh húåp taác KH&CN cuãa Viïåt Nam vúái EU.
Nhiïåm vuå àûúåc triïín khai thaânh cöng seä laâ cú súã thiïët thûåc vaâ quan troång tùng cûúâng sûå höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN cuãa Viïåt Nam, àêíy maånh
hún nûäa sûå tham gia cuãa caác chuyïn gia Viïåt Nam vaâo caác nöåi dung nghiïn cûáu trong khuön khöí FP7 cuãa EU; huy àöång maånh hún nguöìn lûåc chêët xaám vïì KH&CN cuãa ngûúâi Viïåt Nam úã EU vaâo phaát triïín kinh tïë-xaä höåi cuãa àêët nûúác.
Cöíng thöng tin song ngûä tiïëng Viïåt vaâ tiïëng Anh cuâng vúái CSDL vaâ caác thöng tin chñnh thûác, cú baãn, cêåp nhêåt vïì FP7 (sùæp túái, chûúng trònh khung seä coá tïn laâ Horizon 2020) trïn maång Vista, VinaREN laâ phûúng tiïån thiïët thûåc höî trúå caác chuyïn gia Viïåt Nam àaä àûúåc àaâo taåo taåi EU nùæm bùæt thöng tin, nùæm bùæt cú höåi, chuã àöång tham gia caác hoaåt àöång húåp taác nghiïn cûáu song phûúng vaâ àa phûúng cuãa EU.
Hiïån nay, hêìu nhû caác chuyïn gia KH&CN Viïåt Nam khöng tûå àùng kyá vaâo CSDL chuyïn gia cuãa FP7. Trong tûúng lai, ngoaâi viïåc tuyïn truyïìn, khuyïën khñch hoå tûå àùng kyá tham gia, nguöìn thöng tin vïì caác chuyïn gia Viïåt Nam bùçng tiïëng Anh cuãa CSDL naây seä àûúåc löìng gheáp vaâo CSDL CORDIS cuãa EU, àoáng vai troâ laâ caánh cûãa àïí giúái khoa hoåc chêu Êu tòm kiïëm caác àöëi taác nghiïn cûáu úã Viïåt Nam.
Tûâ kinh nghiïåm triïín khai thaânh cöng nhiïåm vuå nghõ àõnh thû úã Viïåt Nam, nöåi dung xêy dûång CSDL chuyïn gia KH&CN àûúåc àaâo taåo taåi EU àaä àûúåc Dûå aán SEA-EU-NET II chñnh thûác àûa vaâo chûúng trònh hoaåt
àöång 2012-2016 vaâ seä àûúåc triïín khai úã têët caã caác nûúác ASEAN. Húåp phêìn naây seä goáp phêìn cuãng cöë vaâ thuác àêíy húåp taác KH&CN giûäa caác nûúác ASEAN vaâ EU, giuáp caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách KH&CN cuãa hai khu vûåc àûa ra àûúåc caác cú chïë, chñnh saách phuâ húåp àïí thuác àêíy húåp taác giaãi quyïët nhûäng thaách thûác toaân cêìu hiïån nay; nêng cao nhêån thûác vaâ sûå tham gia cuãa caác nhaâ khoa hoåc Viïåt Nam vaâ ASEAN trong FP7.
Caác chuyïn gia KH&CN àûúåc àaâo taåo taåi EU, duâ àaä vïì nûúác hay vêîn tiïëp tuåc hoåc têåp vaâ nghiïn cûáu taåi EU, àïìu laâ nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao, vö cuâng quyá giaá vaâ laâ cêìu nöëi nùng àöång, vûäng chùæc giûäa nïìn KH&CN Viïåt Nam vúái caác àöëi taác tiïn tiïën taåi EU.
Hoå cuäng chñnh laâ lûåc lûúång then chöët, àaä laâm quen vúái chuêín mûåc quöëc tïë trong nghiïn cûáu, goáp phêìn thûåc hiïån thaânh cöng chûúng trònh Höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN Viïåt Nam. Chñnh phuã Viïåt Nam vaâ Böå KH&CN tuy vêåy chûa coá möåt chûúng trònh hay cú chïë chñnh saách cuå thïí naâo àïí khuyïën khñch, àöång viïn hoå tham gia tñch cûåc hún vaâo caác chûúng trònh KH&CN tiïn tiïën trïn thïë giúái nhû FP7. Búãi vêåy, cêìn súám xêy dûång chûúng trònh höî trúå caác nhoám nghiïn cûáu treã cuãa Viïåt Nam taåi EU nhùçm thûåc hiïån caác nhiïåm vuå KH&CN coá tñnh àöåt phaá, höî trúå caác höåi sinh viïn Viïåt Nam taåi nûúác ngoaâi vaâ caác höåi cûåu LHS trong nûúác töí chûác höåi thaão chuyïn àïì vïì cú
höåi vaâ khaã nùng tham gia caác dûå aán húåp taác nghiïn cûáu khoa hoåc song phûúng vaâ àa phûúng vúái EU.
Viïåt Nam àang dêîn àêìu khu vûåc vïì sûå thaânh cöng khi tham gia FP7, tuy nhiïn, caác nûúác khaác trong khu vûåc àang nöî lûåc thu heåp khoaãng caách naây trong thúâi gian ngùæn bùçng nhiïìu chûúng trònh/dûå aán nêng cao nhêån thûác vaâ khuyïën khñch caác nhaâ khoa hoåc tham gia vaâo FP7, maâ möåt trong söë àoá laâ xêy dûång CSDL chuyïn gia KH&CN àaä àûúåc àaâo taåo taåi EU. Böå KH&CN cêìn súám chó àõnh àêìu möëi liïn laåc quöëc gia (NCP – National Contact Point) àïí kõp thúâi cêåp nhêåt thöng tin chñnh thûác vïì caác àúåt kïu
goåi dûå aán cuãa FP7 cho giúái KH&CN Viïåt Nam.
Viïåc thu thêåp dûä liïåu vïì chuyïn gia KH&CN Viïåt Nam àaä àûúåc àaâo taåo taåi EU laâ viïåc laâm vö cuâng khoá khùn, do vêåy, Böå KH&CN cêìn cung cêëp kinh phñ vaâ giao cho caác vùn phoâng àaåi diïån KH&CN Viïåt Nam taåi nûúác ngoaâi cuâng NASATI thûåc hiïån.
Trong thúâi gian túái, kiïën nghõ Böå KH&CN giao nhiïåm vuå thûúâng xuyïn cho NASATI tiïëp tuåc duy trò vaâ phaát triïín CSDL chuyïn gia KH&CN àaä àûúåc àaâo taåo taåi EU vaâ cöíng thöng tin thuác àêíy sûå tham gia cuãa caác nhaâ khoa hoåc Viïåt Nam vaâo FP7.
7. Nguyïîn Thõ Thanh Haâ, Nguyïîn Thõ Ngên Bònh, Vuä Huy Huâng, Nguyïîn Minh Phûúång (2005).
Xêy dûång, quaãn lyá cú súã dûä liïåu vaâ trang Web thöng tin phuåc vuå hoaåt àöång nghiïn cûáu khoa hoåc cuãa ngaânh thûúng maåi. Baáo caáo àïì taâi nghiïn cûáu. Cú quan chuã trò: Viïån Nghiïn cûáu Thûúng maåi. Haâ Nöåi.
8. Nguyïîn Tiïën Huâng, Buâi Thanh Tuá, Lï Àöng Phûúng, Phaåm Quang Saáng (2004). Xêy dûång cú súã dûä liïåu thöng tin giaáo duåc quöëc tïë. Baáo caáo àïì taâi nghiïn cûáu. Cú quan chuã trò: Viïån Chiïën lûúåc vaâ Chûúng trònh Giaáo duåc. Haâ Nöåi.
9. Website Quyä Phaát triïín Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå Quöëc gia. www.nafosted.gov.vn/oms_ns
10. Website Viïån Thöng tin KH&CN Trung Quöëc: http://www.istic.ac.cn
11. Website Viïån Àaánh giaá Khoa hoåc vaâ Àõnh giaá Cöng nghïå. http://www.vistec.gov.vn
1. Cú súã dûä liïåu CORDIS cuãa EC.
http://cordis.europa.eu
2. Cú súã dûä liïåu nguöìn lûåc KH&CN trûåc tuyïën, Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo. http://hskh.moet.gov.vn
3. Danh saách tiïën sô vaâ tiïën sô khoa hoåc, - Haâ Nöåi:
Viïån Khoa hoåc Thöëng kï, 2001.
4. Dûå aán SEA-EU-NET, Liïn minh chêu Êu.
http://sea-eu.net
5. “Àïì aán höåi nhêåp quöëc tïë vïì khoa hoåc vaâ cöng nghïå àïën nùm 2020”, ban haânh keâm theo Quyïët àõnh söë 735/QÀ-TTg ngaây 14/5/2011 cuãa Thuã tûúáng Chñnh phuã.
6. Nguyïîn Thõ Ngoåc Vên, Phaåm Thõ Thanh, Thiïìu Vùn Tiïën, Trêìn Kim Àöìng (2006). Nghiïn cûáu xêy dûång nöåi dung, cêëu truác hïå thöëng cú súã dûä liïåu thöëng kï kinh tïë - xaä höåi töíng húåp quöëc gia. Baáo caáo àïì taâi nghiïn cûáu. Cú quan chuã trò: Töíng cuåc Thöëng kï. Haâ Nöåi.
Taâi liïåu tham khaão
