Các hoạt động can thiệp

Các đối tượng trong nhóm can thiệp được tiến hành phỏng vấn và khám lâm sàng bằng bộ câu hỏi phỏng vấn và bệnh án. Bộ câu hỏi phỏng vấn và bệnh án: sử dụng bộ công cụ mẫu của Tổ chức Y tế Thế giới năm 1997, được bổ sung năm 2013. Được hướng dẫn vệ sinh răng miệng (truyền thông giáo dục sức khỏe) theo các nhóm nhỏ và hướng dẫn trực tiếp qua tranh, ảnh, poster hướng dẫn và dụng cụ trực quan trước khi tiến hành hoạt động can thiệp phòng chống bệnh răng miệng bằng nước súc miệng Fluor 0,2%:

Truyền thông giáo dục sức khỏe: theo mô hình các giải pháp dự phòng bệnh răng miệng của WHO [81], [88], [89].

- Tổ chức 08 buổi truyền thông: Toàn bộ các đối tượng trong nhóm can thiệp và nhóm đối chứng được chia làm bốn nhóm, mỗi nhóm được truyền thông giáo dục hai buổi. Cách thức truyền thông được tiến hành thông qua nói chuyện theo chuyên đề, mỗi buổi nói chuyện kéo dài khoảng 45 phút. Buổi nói chuyện này do NCS trực tiếp thực hiện.

Nội dung:

+ Buổi 1:

 Mối liên quan giữa SKRM và sức khỏe toàn thân.

 Lão hóa sinh lý răng miệng NCT

 Hướng dẫn phương pháp vệ sinh răng miệng bằng chải răng Toothpick

+ Buổi 2:

 Bệnh sâu răng: Nguyên nhân - Diễn biến - Hậu quả - Cách phòng ngừa.

 BQR: Nguyên nhân - Diễn biến - Hậu quả - Cách phòng ngừa.

* Nội dung truyền thông giáo dục sức khỏe răng miệng giúp NCT hiểu được:

- Kiến thức nha khoa căn bản về vệ sinh răng miệng, nắm vững và từng bước thực hành chải răng đúng phương pháp để phòng BQR và sâu răng. Đồng thời giúp cho NCT hiểu rõ thức ăn nào có lợi, thức ăn nào có hại cho sức khỏe răng miệng, thói quen xấu cần tránh, lợi ích của fluor nói chung và súc miệng với dung dịch Fluor nói riêng trong việc phòng ngừa bệnh sâu răng.

- Tạo cho NCT có thói quen không thể thiếu được là chải răng ngay sau khi ăn và tối trước khi đi ngủ để loại trừ mảng bám, loại trừ vi khuẩn để bảo vệ hàm răng. Hướng dẫn phương pháp chải răng Toothpick để làm sạch răng và phù hợp với lứa tuổi của người cao tuổi.

+ Phương pháp chải răng Toothpick:

Bàn chải được đặt trên đường viền lợi và nghiêng một góc 30 độ so với trục của răng, lông bàn chải được ấn vào khoảng giữa các răng và rút ra,giống như một cái “tăm”, từ ngoài vào trong và từ trong ra ngoài. Chuyển động này được lặp đi lặp lại 8-9 lần mỗi vùng. Thời gian chải từ 2 – 5 phút với khoảng 190 – 220 động tác.

Hình 2.2. Phương pháp chải răng Toothpick [87]

Sử dụng kỹ thuật này, việc loại bỏ mảng bám kẽ răng có thể được thực hiện mà không cần đến chỉ nha khoa hay bàn chải kẽ. Số lượng lông bàn chải đi vào mỗi kẽ giữa răng phụ thuộc vào độ lớn của khoảng giữa răng đó. Một lượng nhỏ lông bàn chải đi vào khoảng giữa răng nhỏ, trong khi 1 hoặc 2 chùm lông có thể đi vào một khoảng kẽ răng rộng.

- Biết cách lựa chọn bàn chải tốt, thích hợp và cách giữ gìn bản chải của mình. Biết chọn những thức ăn tốt cho răng và lợi, tránh thức ăn đồ uống có hại cho răng.

- Lợi ích của phục hình răng, hàm giả và khám răng miệng định kỳ nhằm phát hiện, điều trị sớm các tổn thương.

2.2.6.2. Hoạt động can thiệp phòng chống bệnh răng miệng bằng nước súc miệng Fluor 0,2%

a)Vật liệu và công cụ thu thập thông tin

* Bộ khay khám răng: khay quả đậu, gương nha khoa có đèn dẫn quang, thám trâm, gắp.

* Bông, cồn, găng tay, đèn chiếu sáng.

* Nồi hấp vô khuẩn.

* Phiếu khám và phiếu thu thập thông tin.

* Kem chải răng P/S loại dành cho người lớn

- Tên thương mại là kem P/S, do tập đoàn Unilever Việt Nam sản xuất.

- Đóng gói dạng týp loại 35 gam.

- Có thành phần hoạt chất fluor với hàm lượng 1500 ppm fluor.

- Mùi bạc hà.

* Bàn chải đánh răng Colgate.

* Cốc nhựa dùng một lần.

* Dung dịch nước xúc miệng fluor 0,2% do Việt Nam sản xuất. (Sản xuất tại Công ty TNHH Đại Bắc, địa chỉ số 11 đường Công nghiệp 4, khu công nghiệp Sài Đồng B, phường Thạch Bàn, quận Long Biên, thành phố Hà Nội)

Đóng lọ: 500 ml, hàm lượng theo tỷ lệ phần trăm hoạt chất 0,2% Fluor (Thành phần NaF 0,14%; KF 0,06%; Natri benzoat 0,5%; tinh dầu quế, Menthol; Hydrogennated castor oil; acid citric)

Hương thơm: tinh dầu quế (chất chứa trong cây tinh dầu quế, giá trị ngưỡng là từ 200 và 3000 mg/kg).

Phụ gia ổn định sản phẩm và giữ pH ở mức 7,3.

Hình 2.3. Nước xúc miệng Fluor 0,2%

* Phiếu khám và phỏng vấn người cao tuổi Biện pháp vô khuẩn

- Trang phục bảo vệ gồm: áo blouse, mũ, khẩu trang, găng vô khuẩn.

- Rửa tay trước khi mang găng bằng xà phòng nước có chất khử khuẩn, không kích thích da của Lifebuoy.

- Sử dụng Hydroperoxyde 6% để khử khuẩn dụng cụ (ngâm dụng cụ 30 phút).

- Sử dụng Autoclave để tiệt khuẩn dụng cụ.

- Bảo quản từng loại dụng cụ trong những hộp đựng bằng kim loại.

b) Quy trình thực hiện khám lâm sàng

- Bước 1: hướng dẫn người cao tuổi chải sạch răng bằng bàn chải, kem đánh răng P/S và nước trước khi vào bàn khám lại.

- Bước 2: khám phát hiện sâu răng bằng phương pháp quan sát thông thường, quan sát những thay đổi có thể xuất hiện trên bề mặt răng (theo tiêu chí WHO năm 1997 và sửa đổi năm 2013) [81],[82]. Cây thăm dò đầu tròn có thể hỗ trợ để phát hiện sự mất liên tục trên bề mặt men.

Cả hai nhóm đều được khám định kỳ tại các thời điểm 6 tháng, 12 tháng và 18 tháng.

c) Quy trình kỹ thuật thực hiện can thiệp:

- Cả hai nhóm can thiệp và nhóm đối chứng đều được hướng dẫn vệ sinh răng miệng, thực hiện chải răng có kiểm soát tập trung tại trạm y tế xã, bác sỹ trực tiếp lấy kem cho từng người.

- Nhóm chứng: chải răng theo lịch cố định tại nhà: thời gian cho mỗi lần chải răng là 3-5 phút, mỗi ngày chải 2 lần vào buổi sáng và tối, lịch chải răng được duy trì trong 18 tháng. Người cao tuổi được hướng dẫn chải răng theo phương pháp Toothpick, lượng kem chải răng cho mỗi lần tương đương khoảng 1gram.

- Nhóm can thiệp: ngoài hướng dẫn vệ sinh răng miệng và chải răng tại nhà như nhóm đối chứng thì được súc miệng với dung dịch fluor 0,2% theo lịch cố định: 2 lần/tuần.

Thời gian cho mỗi lần súc miệng là ngậm nước xúc miệng trong vòng 2 phút vào buổi sáng sau chải răng, Lượng nước súc miệng cho mỗi lần tương đương khoảng 30ml và duy trì trong vòng 18 tháng.

Hướng dẫn can thiệp bằng sử dụng nước súc miệng Fluor 2%.

Bước 1: chuẩn bị bệnh nhân và vật liệu và dụng cụ

- Vật liệu và dụng cụ gồm: dung dịch fluor 0,2%, cốc súc miệng, nước sạch.

- Tập trung người cao tuổi theo danh sách và phân phát thuốc.

- Phát cốc súc miệng.

- Người cao tuổi được giải thích rõ những thay đổi khi súc miệng với thuốc, hướng dẫn cách sử lý.

Bước 2: Hướng dẫn người cao tuổi súc miệng

- Lấy dung dịch nước súc miệng vào cốc (30ml): được thực hiện bởi chính người nghiên cứu để hướng dẫn cho người cao tuổi, cần lưu ý kiểm soát:

+ Lượng dung dịch được lấy cho một người cho 1 lần súc miệng tương đương = 30ml.

+ Cần lắc đều nước súc miệng trước khi lấy sử dụng.

- Hướng dẫn người cao tuổi sau khi lấy đủ nước súc miệng Fluor, kiểm tra lại thời gian để tính thời gian súc miệng (2 phút).

- Hướng dẫn người cao tuổi súc đều trong miệng để tất cả các mặt răng được tiếp xúc với nước xúc miệng.

+ Trong thời gian người cao tuổi tham gia nghiên cứu bác sỹ, cộng tác viên (cán bộ y tế trạm y tế xã, phường) thường xuyên nhắc nhở, tư vấn cho người cao tuổi thực hiện theo đúng hướng dẫn.

Bước 3: Hướng dẫn người cao tuổi sau súc miệng dung dịch Fluor.

- Không ăn uống tối thiểu sau 30 phút.