www.thuvienhoclieu.com Trang 72
www.thuvienhoclieu.com Trang 73
Thằng Mỹ đuổi ta phải rời con suối Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông,
Mẹ địu em đi để dành trận cuối.
Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường, Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.
- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi, Mẹ thương a kay, mẹ thương đất nước.
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ, Mai sau con lớn làm người Tự Do...
Hoàn cảnh sáng tác :Sáng tác năm 1971, khi ông đang công tác ở chiến khu miền tây Thừa Thiên I. Giới thiệu:
1. Tác giả
-Ông thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ 2.Tác phẩm
-Sáng tác năm 1971
-Khi tác giả đang công tác ở chiến khu miền Tây Thừa Thiên -Trính “Đất và khát vọng”
II.Đọc – hiểu văn bản:
*Hình ảnh người mẹ Tà Ôi
*Mối liên hệ giữa công việc với tình cảm ước mong của mẹ (Xem kĩ trong vở)
III.Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
-Giọng thiết tha, trìu mến -Hình ảnh thơ giàu sức gợi cảm -Liên tưởng độc đáo
2. Nội dung:
Trong gian nan vất vả của cuộc sống ở chiến khu, người mẹ càng dành cho con tình yêu thương thắm thiết, càng ước mong con mau lớn khôn, khỏe mạnh, trở thành công dân của 1 đất nước tự do.
Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện tình yêu thương con gắn với lòng yêu nước, với tinh thần chiến đấu
www.thuvienhoclieu.com Trang 74
của người mẹ miền Tây Thừa Thiên qua “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” mang giọng điệu ngọt ngào, trìu mến
3.Ý nghĩa
Văn bản ngợi ca tình cảm thiết tha và cao đẹp của bà mẹ Tà-ôi dành cho con, cho quê hương, đất nước trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
CÂU HỎI 1. Phân tích người mẹ Tà Ôi được miêu tả trong bài thơ:
Người mẹ Tà Ôi ru con ngủ, nhưng đồng thời mẹ làm công việc của kháng chiến, của cách mạng.
Mẹ ru con trong khi mẹ giã gạo nuôi bộ đội. Mẹ ru con khi tỉa bắp. Mẹ ru con trong khi chuyển lán, đạp rừng, trực tiếp chống giặc Mĩ. Tình thương con luôn gắn liền với tình thương bộ đội, dân làng và tình yêu nước. Chính điều đó đã làm nên nét vĩ đại của người mẹ Tà Ôi.
2. Phân tích
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng -Hai câu thơ vừa sử dụng phép so sánh, vừa sử dụng phép ẩn dụ
-Mặt trời của bắp ấy là mặt trời của vũ trụ của thiên nhiên vĩnh hằng, đem lại ánh sáng và sự sống cho muôn loài.
-"Mặt trời của mẹ" là em. Em là mặt trời của đời mẹ. Em mang ánh sáng, nguồn sống tinh thần đến cho mẹ, em là một mặt trời nhỏ bé gần gũi thân thương ngay trên lưng mẹ. Em cần thiết với cuộc đời mẹ xiết bao! là niềm hạnh phúc của mẹ.
→ Đứa con bé bỏng chính là nguồn năng lượng, sự sống không thể thiếu của đời mẹ.
Hình ảnh khắc họa tình cảm sâu đậm của người mẹ đối với con.
3. Qua khúc hát ru ta thấy tình cảm của mẹ đối với con: là tình yêu đằm thắm lớn lao. Mẹ yêu con, mong con khôn lớn trưởng thành, mong con được sống trong hòa bình. Tình yêu con tha thiết biến thành lời ru với những ước mơ dịu ngọt.
-Mẹ giã gạo nên mẹ mơ con lớn "Vung chầy lún sân" giã những hạt gạo trắng ngần.
- Mẹ giã gạo nên mẹ mơ con lớn "Vung chầy lún sân" giã những hạt gạo trắng ngần.
- Mẹ địu con ra trận nên mẹ mơ thấy Bác Hồ, nghĩa là mơ thấy đất nước thống nhất, Bắc Nam sum họp và "Mai sau con lớn làm người tự do".
Tình cảm và khát vọng của người mẹ ngày càng lớn rộng, ngày càng đi từ riêng đến chung, đi từ quê hương tới đất nước.
www.thuvienhoclieu.com Trang 75
4. Tình yêu con của người mẹ gắn liền với: tình yêu bộ đội, yêu buôn làng gian khổ, yêu đất nước. Tình cảm riêng chung đã hòa làm môt. Những mong ước của mẹ cũng là mong ước cho con, cho làng, cho đất nước, mong con lớn giã gạo nuôi bộ đội, phát rẫy nuôi làng và cầm súng ra trận, cả gia đình ra trận, cả đất nước ra trận. Vì độc lập tự do của dân tộc. Mẹ là mẹ chiến sĩ, mẹ là chiến sĩ, mẹ là người mẹ Việt Nam anh hùng.
Đứa con lớn lên trong tình yêu của mẹ và trong tình yêu quê hương, đất nước
5. Nhận xét về ý nghĩa của yếu tố miêu tả trong bài thơ đối với việc thể hiện cuộc sống của người dân ở chiến khu Trị - Thiên thời chống Mĩ.
Yếu tố miêu tả trong bài thơ khiến bức tranh đời sống của người dân ở chiến khu Trị - Thiên thời chống Mĩ trở nên chân thực hơn:
→ Họ hăng say lao động, sản xuất để phục vụ cho cuộc chiến đấu,vượt qua nhưng gian khổ, vất vả: "mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội", "mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi", " mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi", "lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ"
→ Họ góp phần vào cuộc chiến đấu bảo vệ quê hương, họ cũng cầm súng chiến đấu: "mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng", "anh trai cầm súng, chị gái cầm chông", "mẹ địu em đi để giành trận cuối".