Bài 39: VẤN ĐỀ KHAI THÁC LÃNH THỔ THEO CHIỀU SÂU Ở ĐÔNG NAM BỘ
I. Khái quát chung
- Gồm 6 tỉnh thành: TP.HCM, Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai, BR-VT, Tây Ninh.
- Diện tích nhỏ ( 23,6 nghìn km2) chiếm 7,1% diện tích cả nước.
- Dân số thuộc loại trung bình(12 triệu người- 2006) chiếm14,3% dân số cả nước.
- Là vùng kinh tế dẫn đầu cả nước về GDP (42%), giá trị sản xuất công nghiệp và hàng hóa xuất khẩu
- Là vùng có nền kinh tế hàng hóa sớm phát triển, cơ cấu kinh tế: công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ phát triển hơn các vùng khác.
- Vấn đề khai thác lãnh thổ theo chiều sâu là vấn đề kinh tế nổi bật của vùng -Vị trí tiếp giáp thuận lợi:
- Giáp với đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên là những vùng nguyên liệu dồi dào để phát triển công nghiệp chế biến.
- Giáp biển Đông: khai thác tổng hợp kinh tế biển.
- Giáp Campuchia: thuận lợi giao lưu KT- XH, văn hóa…
-KT-XH: nguồn lao động lành nghề, cơ sở vật chất- kỹ thuật tốt, đường lối, chính sách phù hợp, thu hút nhiều đầu tư trong và ngoài nước. Hiện nay là vùng có tốc độ tăng trưởng cao.
-Khai thác lãnh thổ theo chiều sâu là vấn đề tiêu biểu của vùng:
Khái niệm: Khai thác lãnh thổ theo chiều sâu là nâng cao hiệu quả khai thác lãnh thổ trên cơ sở đầu tư mạnh vốn, khoa học công nghệ để khai thác tốt nhất nguồn TNTN, KT- XH, duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, giải quyết các vấn đề xã hội và môi trường.
II. Khai thác lãnh thổ theo chiều sâu 1.Trong công nghiệp
- Chiếm tỉ trọng caonhấttrong cơ cấu công nghiệp cả nước, nổi bật các ngành công nghệ cao như: điện tử, chế tạo máy, tin học, hóa chất, luyện kim,…
- Cơ sở năng lượng của vùng từng bước được giải quyết nhờ phát triển nguồn điện và mạng lưới điện.
+Xây dựng một số nhà máythủy điệnnhư: Trị An trên sông Đồng Nai, Thác Mơ, Cần Đơn trên Sông Bé.
+Các nhà máy điện tuabin khí được xây dựng và mở rộng: Phú Mĩ ( 1,2,3,4), Bà Rịa.
+Một số nhà máy nhiệt điện chạy bằng dầu phục vụ khu chế xuất được đầu tư xây dựng.
+Đường dây cao áp 500 kV Hòa Bình- Phú Lâm, các trạm biến áp 500 kV, 220 kV cũng được xây dựng.
- Sự phát triển công nghiệp thu hút mở rộng quan hệ đầu tư nước ngoài nhưng phải luôn quan tâm đếnmôi trườngtránh làm tổn hại đến tiềm năng du lịch của vùng.
2.Trong khu vực dịch vụ
- Các ngành dịch vụ chiếm tỉ trọng ngày càng cao trong cơ cấu kinh tế vùng.
- Hoạt động dịch vụ đa dạng: thương mại, ngân hàng, tín dụng, hàng hải…
- Đông Nam Bộ dẫn đầu cả nước về phát triển các ngành dịch vụ.
3.Trong nông nghiệp
- Vấn đề thủy lợi có ý nghĩa hàng đầu .
+ Đã xây dựng công trình thủy lợi:Dầu Tiếnglớn nhất cả nước.
+ Dự án thủy lợi Phước Hòa cung cấp nước sạch cho sinh hoạt và sản xuất.
+ Giải quyết nước tưới cho các vùng khô hạn về mùa khô, tiêu nước vào mùa mưa cho các vùng thấp dọc sông Đồng Nai và sông La Ngà.
+ Góp phần làm tăng diện tích đất, hệ số sử dụng đất trồng hàng năm và tăng khả năng đảm bảo lương thực, thực phẩm của vùng.
- Vấn đề thay đổi cơ cấu cây trồng có ý nghĩa nâng cao hơn vị trí của vùng, là vùng chuyên canh cây công nghiệp lớn nhất nước.
.Cao su: là vùng trồng cao sunhiều nhất nước. Đã và đang thay thế những cây cao su già cỗi, lượng mủ thấp bằng giống mới cho năng suất và sản lượng mủ tăng và ứng dụng công nghệ trồng mới.
.
Ngoài ra vùng còn trồng: cà phê, hồ tiêu, điều.- Các cây công nghiệp hàng năm chiếm vị trí hàng đầu : câymíavà cây đậu tương Lâm nghiệp
- Cần bảo vệ rừng để giữ nước trong các hồ chứa và mực nước ngầm.
- Cần bảo vệ vốn rừng đầu nguồn, vườn quốc gia, khu dự trữ sinh quyển, phục hồi và phát triển rừng ngập mặn.
III. Trong phát triển tổng hợp kinh tế biển
- Có nhiều thuận lợi để phát triển tổng hợp: khai thác tài nguyên sinh vật biển, khai thác khoáng sản vùng thềm lục địa, du lịch biển và GTVT biển.
- Việc khai thác dầu khívới quy mô ngày càng lớn, đã tác động mạnh đến sự phát triển của vùng.
- Vũng Tàu là nơi nghỉ mát lí tưởng, là cơ sở dịch vụ lớn về khai thác dầu khí.
- Việc phát triển công nghiệp lọc, hóa dầu và các ngành dịch vụ khai thác dầu khí thúc đẩy sự thay đổi mạnh mẽ cơ cấu kinh tế và sự phân hóa lãnh thổ của vùng.
- Cần đặc biệt chú ý đến vấn đềô nhiễm môi trườngdo dầu mỏ.
