TiÕt 125 : C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét bµi th¬ ,®o¹n th¬
Gi¸o viªn: TrÇn ThÞ TuyÕt Hoa
Đề 1: Phân tích tình yêu quê hương trong bài thơ
"Quê hương" của nhà thơ Tế Hanh.
Đề 2: Cảm nhận và suy nghĩ của em về đoạn kết trong bài thơ "Đồng chí" của Chính Hữu
Đề 3: Hình tượng người chiến sĩ lái xe trong bài : "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" của Phạm Tiến Duật
I/. Tìm hiểu các đề văn sau:
Đề 1: Phân tích tình yêu quê hương trong bài thơ
"Quê hương" của nhà thơ Tế Hanh.
Đề 2: Cảm nhận và suy nghĩ của em về đoạn kết trong bài thơ "Đồng chí" của Chính Hữu.
Đề 3: Hình tượng người chiến sĩ lái xe trong bài : "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" của Phạm Tiến Duật.
TIẾT 125
Các đề bài trên có cấu tạo ntn?
a. Cấu tạo đề:
- Đề có mệnh lệnh: 1, 2, 3, 5, 6, 8.
- Đề không có mệnh lệnh: 4, 7.
So sánh sự giống nhau và khác nhau gi a các đề bài? ữ TIẾT 125
b. So sánh:
- Giống nhau: Đều phải nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ . - Khác:
+ Phân tích : Nghiêng về ph ơng pháp nghị luận.
+ Cảm nhận: Nghị luận trên cơ sở cảm thụ của ng ời viết.
+ Suy nghĩ: Nghị luận nhấn mạnh tới nhận định, đánh giá của ng ời viết.
- Có đề không có mệnh lệnh đòi hỏi ng ời viết tự khuôn hẹp, tự xác định
để tập trung vào h ớng nào ph ơng diện nào đáng chú ý của đối t ợng.
Từ việc tỡm hiểu bài trên, em ghi nhớ điều gỡ về đề bài nghị luận bài thơ,đoạn thơ?
TIẾT 125
Ghi nhớ: Thấy đ ợc sự đa dạng ,phong phú của kiểu đề bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
(Đề có mệnh lệnh,đề không có mệnh lệnh)
Em hãy tự ra một đề bài t ơng tự nh các đề trên?
TIẾT 125
I/. Tỡm hiểu cỏc đề văn sau:
II/. Cỏch làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ : 1.Các b ớc làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ :
* đề: Phân tích tinh yêu quê h ơng trong bài “ Quê h
ơng” - Tế Hanh.
Xác định yêu cầu của đề bài trên?
-
Kiểu bài nghị luận: Phân tích
-Nội dung cần nghị luận : Tinh yêu quê h ơng của Tế Hanh qua bài thơ Quê h ơng
B ớc 1: Tim hiểu đề và tim ý a.Tim hiểu đề `
`
`
`
TIẾT 125
Em tim ý cho bài ? Xác định luận điểm chính
- Nỗi nhớ quê h ơng thể hiện qua các tâm trạng, hinh
ảnh, màu sắc, mùi vị. Cảnh ra khơi, cảnh trở về
`
`
` b. Tim ý:
-Cách miêu tả, hinh ảnh chọn lọc, giọng điệu giàu cảm xúc
`
TIẾT 125
Hãy trỡnh bày dàn bài cho bài văn ?
a. Mở bài:-Giới thiệu bài thơ quê h ơng,khái quát nội dung v à nghệ thuật bài thơ Quờ Hương
b. Thân bài:
-Quê h ơng thể hiện tỡnh yêu tha thiết trong sáng,lãng mạn
-Nhớ cảnh ra khơi ,với sức sống đầy khí thế của ng ời dân chài -Cảnh trở về đông vui nhộn nhịp ,no đủ bỡnh yên
- Tâm trạng ,nỗi nhớ của nhà thơ về h ơng vị nồng mặn của quê h ơng c. Kết bài :Cả bài thơ là một khúc ca quê h ơng t ơi sáng .
Nó là sản phẩm của một hồn thơ trẻ trung đầy lãng mạn
B ớc 2: Lập dàn bài
TIẾT 125
B ớc 3: Viết bài
Dựa vào dàn ý trên hãy viết phần mở bài ?
Mở bài :Quê h ơng là hinh ảnh yêu dấu trong lòng mỗi ng ời ,nhất là lúc xa quê. Nhà thơ Tế Hanh đã bộc lộ cảm xúc ,nỗi nhớ tha thiết với quê h ơng làng chài của
minh . Qua bài thơ Quê h ơng tác giả đã để lại trong lòng ng ời đọc một ấn t ợng khó quên về tinh cảm sâu
sắc chân thành
`
`
`
TIẾT 125
* Bài học ghi nhớ:
Nêu bố cục chung của bài nghị lụân về một bài thơ ,đoạn thơ ?
-Mở bài :Giới thiệu đoạn thơ ,bài thơ ,b ớc đầu nêu nhận xét đánh giá (nếu phân tích một đoạn thơ cần nêu
rõ vị trí của đoạn thơ trong tác phẩm )
-Thân bài :Lần l ợt trinh bày suy nghĩ ,đánh giá về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ ,bài thơ.
- Kết bài : Khái quát giá trị ,ý nghĩa của đoạn thơ ,bài thơ
`
TIẾT 125
2. Cách tổ chức, triển khai luận điểm:
Xác định bố cục của văn bản ?Nêu nội dung của từng phần ? +Bố cục: -3 phần
*Bài : Quê h ơng trong tinh th ơng ,nỗi nhớ
`
a. Phần mở bài: Từ đầu đến …rực rỡ: Giới thiệu về dòng cảm xúc dạt dào, lai láng chảy suốt đời thơ Tế Hanh trong đó bài Quê h ơng là thành công xuất sắc
b.Phần thân bài: Tiếp -> thành thực của Tế Hanh.: Trinh bày cảm nhận về cảm xúc lúc nồng nàn, mạnh mẽ, lúc lắng sâu tinh tế của Tế Hanh khi ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống lao động của quê h ơng, về hinh ảnh, nhịp điệu đặc sắc của bài thơ .
`
`
c.Phần kết bài: ( đoạn cuối ) khái quát giá trị của bài thơ Quê h
TIẾT 125
ở phần thân bài, ng ời viết trinh bày nh ng nhận xét gi về tinh yêu quê h ơng
trong bài thơ Quê h ơng?
+ Nổi bật lên là nh ng hinh ảnh đẹp nh mơ, đầy sức mạnh khi ra khơi.
+ Cảnh trở về tấp nập, no đủ.
+ Hinh ảnh ng ời dân chài gi a đất trời lộng gió với vị nồng mặn của biển khơi.
+ Hinh ảnh, ngôn từ của bài thơ giàu sức gợi cảm, thể hiện một tâm hồn phong phú, rung động tinh tế.
~
`
~`
`
` `
~
`
TIẾT 125
Nh ng suy nghĩ, ý kiến ấy đ ợc dẫn dắt, khẳng định bằng cách nào, đ ợc liên kết với phần mở bài và kết bài ra sao?
~
Nh ng suy nghĩ, ý kiến của ng ời viết luôn đ ợc gắn cùng sự phân tích, binh giảng cụ thể hinh ảnh, ngôn từ, giọng
điệu của bài thơ .
- Phần thân bài đ ợc nối kết với phần mở bài một cách chặt chẽ, tự nhiên. đó chính là sự phân tích, chứng
minh làm sáng tỏ nhận xét bao quát đã nêu ở phần mở
~
` `
TIẾT 125
Văn bản có tính thuyết phục, hấp dẫn không? Vi sao? ` -
Tính thuyết phục hấp dẫn của văn bản :+ Văn bản ngắn, tập trung trinh bày nhận xét, đánh giá về nh ng giá trị đặc sắc nổi bật nhất về nội dung cảm xúc và nghệ thuật của bài thơ . Khi nói về các trạng thái cảm xúc phong phú của Tế Hanh, ng ời viết phân tích, bỡnh giảng ngay sự đặc sắc của các
hỡnh ảnh, của nhịp điệu thơ t ơng ứng. Điều ấy , chứng tỏ ng ời viết
đã nắm vững đặc tr ng của tác phẩm văn học, nhất là tác phẩm thơ trữ tỡnh và rút ra luận điểm từ các luận cứ cụ thể, rõ ràng.
+ Bố cục của văn bản mạch lạc, sáng rõ.
+ Ng ời viết trinh bày cảm nghĩ, ý kiến bằng cả lòng yêu mến, rung cảm tha thiết đối với bài thơ Quê h ơng.
`
` ~
TIẾT 125
Qua phần tim hiểu bài em rút ra bài học về cách tổ chức triển khai các luận điểm trong bài nghị luận nh thế nào ?
Bài học ghi nhớ:
Bài nghị luận về một đoạn thơ ,bài thơ cần nêu đ ợc các nhận xét đánh giá và sự cảm thụ riêng của ng ời viết . Nh ng nhận xét đánh giá phải gắn vói phân
`
~
TIẾT 125
IV/. Luyện tập :
Bài 1
Phõn tớch khổ thơ đầu bài thơ "Sang thu" của Hữu Thỉnh.
“Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong giú se
Sương chựng chỡnh qua ngừ Hỡnh như thu đó về”
Hãy tỡm hiểu đề, tỡm ý cho bài ? a. Tỡm hiểu đề:
- V n ấ đề ngh lu n: Kh 1 bài Sang thuị ậ ổ - Yêu cầu nghị luận : Phân tích đoạn thơ
b. Tỡm ý: - Cảm nhận tinh tế khi chợt nhận ra nh ng tín hiệu chuyển mùa từ Hạ sang Thu
-Cảm xúc ngỡ ngàng tr ớc sự thay đổi bất ngờ của thiên nhiên - Hinh ảnh thơ ấn t ợng ,ngôn từ trong sáng ,gợi cảm
`
~
TIẾT 125
Hãy lập dàn bài ?
Mở bài: - Giới thiệu đề tài mựa thu trong thi ca và "Sang thu" của Hữu Thỉnh
Đất trời chuyển sang thu nhẹ nhàng mà rừ rệt qua sự cảm nhận tinh tế, hỡnh ảnh giầu sức biểu cảm.
- Chộp khổ thơ.
B. Thõn bài: suy nghĩ, đỏnh giỏ về nội dung, nghệ thuật của khổ 1.
-Tớn hiệu thu sang nhẹ nhàng, mà rừ rệt .
- Hỡnh ảnh: "hương ổi", giú, sương“ rất ấn t ợng
- Từ ngữ gợi tả, biểu cảm: "phả, se, chựng chỡnh“, "bỗng, hỡnh như“.
-Tõm trạng ngỡ ngàng, bõng khuõng trước sự thay đổi của thiờn nhiờn
C. Kết bài:
+ Tổng hợp lại giỏ trị, ý nghĩa của khổ 1.
TIẾT 125
*
Bài đọc thêm
Hãy đặt tên cho bài nghị luận trên ?
Nhan đề : Tấm lòng của ng ời con Miền Nam đối với Bác Hồ
Em hóy nờu cảm nhận ,suy nghĩ về bài thơ Viếng Lăng Bỏc bằng một luận điểm?
+ Luận điểm :-Bài thơ Viếng Lăng Bỏc đó được Viễn Phương sử dụng hỡnh ảnh thiờn nhiờn kỡ vĩ ,lớn lao vĩnh hằng để tượng trưng cho cuộc đời và tư tưởng vĩ đại của Hồ Chớ Minh
TIẾT 125
Tìm các luận cứ để triển khai cho luận điểm trên?
+ Luận cứ :
-“Mặt trời trong Lăng rất đỏ ” là hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho ánh sáng tư tưởng của Hồ Chí Minh, Người đã soi sáng cho con đường cách mạng Việt Nam đưa dân tộc ta tới độc lập ,tự do.
- “79 mùa xuân ” là tượng trưng cho cuộc đời sống đẹp của Bác đã trọn vẹn dâng hiến cho non sông ,đất nước.
-Những hình ảnh thiên nhiên vĩnh hằng như vầng
trăng,trời xanh,là biểu tượng cho tâm hồn và sức sống mãnh liệt của Bác luôn trường tồn ,vĩnh cửu trong lòng người dân Việt Nam.
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI
1. Học thuộc phần ghi nhớ (sgk) 2. Hoàn thành nốt bài tập luyện
(viết thành bài văn hoàn chỉnh) 3. Chuẩn bị : “ Mây & sóng” .
Phân tích sự hấp dẫn của Mây & Sóng.
- Hình ảnh em bé với những lời nói &
sáng tạo trò chơi.
